به گزارش گروه فرهنگ و هنر مشرق، نشست «قرار سه‌شنبه ها» با محوریت کتاب نفر پنجم با حضور مرتضی احمر، نویسنده این کتاب، و حامد اشتری، منتقد در انتشارات شهید کاظمی برگزار شد.
در ابتدای این نشست، مرتضی احمر نویسنده کتاب نفر پنجم گفت: در بحث انقلاب اسلامی و نعمت آن اگر تاریخ را مطالعه نکنیم نمی توانیم قدر این انقلاب را بدانیم. از مشروطه تا کشف حجاب و از ۱۵ خرداد تا پیروزی انقلاب در سال ۵۷ یکی از ضرورت های دانستن قدر انقلاب، دانستن تاریخ است.
وی افزود: رمان نفر پنجم به قسمت های حساس این تاریخ پرداخته استو البته شروع کار است برای این که خواننده به سمت تاریخ برود.
احمر در پاسخ به این سئوال که دغدغه اش برای نوشتن این کتاب چه بود؟ گفت: دغدغه من از ۱۰ سال پیش شکل گرفت. سال ۸۰ رمان «من او» آقای امیرخانی را خواندم و به شخصیت شهید نواب صفوی علاقمند شدم و آن شروع کار من در حوزه تاریخ بود. حضرت آقا هم به انقلابی بودن تاکید زیادی دارند و باید برای آن، انقلاب را شناخت.
وی افزود: من از دو سال پیش به طور جدی وارد نویسندگی شدم.
در ادامه نشست، حامد اشتری، نویسنده و منتقد ادبی گفت: بحث امروز را با موضوعی فراتر از کتاب نفر پنجم شروع می کنم و آن، رابطه ادبیات و انقلاب است.
وی افزود: پویا بودن وقایع تاریخی در ادامه خود در بین نسل ها بر عهده روایتگرها است. آمار تاریخی و روایت ادبی فرق می کند. تاریخ مباحث کلی را مطرح می کند و از آنچه اتفاق افتاده به عنوان دلیل، مطالبی را ذکر می کند. دوربین در دور است و اتفاقات را بازگو می کند. اما ادبیات شما را از کل به جزء می رساند و شما از آن منظر با یک اتفاق تاریخی همراه می شوید. شواهد نشان داده آنچه که هنر نامیده می شود این است و باقی می ماند و آنچه که ذهن توده مردم را شکل می دهد همین روایت ها است.
نویسنهد داستان قربانی طهران ادامه داد: کتاب های تاریخی زیادی برای انقلاب اسلامی نوشته شده اما در تولید روایت ادبی از تاریخ انقلاب کم کاری داشته ایم. مثلا وقتی کتاب آقای احمر را می خوانید می بینید که از انجمن حجتیه حرف به میان آمده. اگر مخاطب با این موضوع آشنا نباشد، درگیر می شود و به سراغ تحقیق می رود. کار ادبیات این است که شما را نسبت به نقاطی، حساس کند.
این متقد ادبی تصریح کرد: چهل سال گذشت و ما چقدر رمان انقلاب داریم؟ ما دیر در این زمینه شروع به کار کرده ایم. تا هفت هشت سال پیش واقعا در حوزه های ادبی درباره انقلاب، وضعیت برهوتی داشتیم. منفعل بودیم و تا وقتی که دشمنان مستند ساختند و انقلاب را طور دیگری نشان دادند، شروع به کار کردیم.
اشتری ادامه داد: متاسفانه رمان های انقلاب هیچ حمایتی ندارد. ناشر حلقه آخر است و وقتی حمایت بقیه وجود ندارد، ناشر هم به میدان نمی آید.
وی ادامه داد: ما با صدای نارسا حرف هایمان را زده ایم و آموزش های خوبی نداده ایم و حمایت نکرده ایم. فی نفسه نوشتن روایت از انقلاب در هر قالبی، نمره و امتیازی دارد به خاطر این که در یک برهوت به سر می بریم.
در ادامه نشست مرتضی احمر درباره حاشیه های نگارش کتاب نفر پنجم گفت: من در ابتدا مطالعاتی در این زمینه داشتم و مجلات مربوط را هم مطالعه کردم. به تدریج طرح رمان را نوشتم و با مشاوره برخی دوستان نوشتن کتاب را آغاز کردم.
احرم ادامه داد: انجمن حجتیه به طور اسمی تعطیل شده اما وقتی داخل فضاهای مذهبی می رویم می بینیم که تفکر انجمنی زنده است و دارند با قوت کار می کنند. برخی از آرامش انقلاب استفاده کرده اند و ضد آن کار می کنند! هنوز ریشه های فکری انجمن حجتیه به صورت سازماندهی شده وجود دارد.
وی ادامه داد: ما طرح داستان را به کارگاه آقای احمد شاکری بردیم و رمان نفر پنجم در آنجا شکل گرفت. برخی قسمت های کتاب را تا ده بار بازنویسی کردم.
حامد اشتری هم در بخش پایانی سخنانش درباره نفوذ انجمن حجتیه گفت: شاید برخی دوستان ندانند که قوی ترین مدارس علمی و تربیتی در تهران دست انجمن حجتیه است. در بین مسئولان هم انجمنی داریم. کار به جایی رسیده که مسئولان انقلابی، پسرانشان را به مدارس انجمن می فرستند!
وی در زمینه ساختار کتاب نفر پنجم ادامه داد: مخاطب در این رمان سردرگم است. برخی جاها از فضای نوجوان فاصله می گیرد و معلوم نیست که مخاطب بزرگسال است یا نوجوان. زبان کتاب شکسته است که برخی مخاطبان با آن ارتباط نمی گیرند. ای کاش در این کتاب از زبان رسمی استفاده می شد.
اشتری افزود: برخی جاها آقای احمر وارد مستقیم گویی شده اند و رمان می طلبد که بیشتر به جای مستقیم گویی از لفافه یا زبان داستانی استفاده شود.
این منتقد ادبی اشاره کرد: برخی جاها به رغم تعدد راوی، لحن راوی ها خیلی شبیه است. در داستان باید وفادار به لحن بمانیم.
وی افزود: مهمترین نقطه قوت این رمان باز کردن پرونده هایی است که تا به حال باز نشده است. مثلا درباره حزب موتلفه اصلا روایت درخوری نداریم و بخشی از پرونده هایی که آقای احمر در این رمان باز کرده درباره این حزب است. یا پرونده ای درباره شهید نواب صفوی گشوده است. پرداختن به انجمن حجتیه هم از جمله نکات مثبت این داستان است.
وی ادامه داد: آقای احمر در این کتاب به صورت سطحی به انجمن نپرداخته و این از مزیت های این کتاب است.گاهی آثاری از نویسندگان معتبر هم دیده می شود که استناد تاریخی ندارند و مخاطب را به اشتباه می اندازد. به نحوی از تخیل استفاده می کنند که تاریخ تحریف می شود. ای کاش به جای بحث های مختلف، در انی کتاب فقط به انجمن حجتیه پرداخته می شد و موضوعش گسترش پیدا می کرد.
اشتری گفت: اگر فرض بگیریم که رمان نوجوان است، از نظر زبانی برای این مخاطبان مناسب است. امیدوارم آقای احمد این راه را همین جا تمام نکنند و با حمایت، یک رمان مفصل درباره انجمن حجتیه بنویسند.
در پایان این بخش از نشست قرار سه شنبه ها، حمید داودآبادی رزمنده و نویسنده دفاع مقدس در سخنان کوتاهی گفت: کتاب بر خلاف فضای مجازی، روراست است. من توصیه برادرانه دارم که خیلی سعی نکنید فقط خواننده باشید. چیزهایی که خودتان در کتاب ها کشف می کنید را بنویسید و منتشر کنید. شکر خدا امروز نشر شهید کاظمی به نحوی رفتار می کند که نویسنده ها را به نوشتن علاقمند می کند.
داودآبادی ادامه داد: وقتی خاطراتم از دوران دفاع مقدس را بازنویسی می کنم، بزرگترین تاسفی که می خورم آن است که مثلا سه روز مرخصی به تهران آمده ام. امروز تاسف می خورم که چرا همان روزها را هم در جبهه نماندم.
گفتنی است در این نشست هم همچون روال هر هفته، از بین حضار به قید قرعه، به پنج نفر، کتاب نفر پنجم با امضای نویسنده اهدا شد.