سرویس جهان مشرق _ علی رغم اعلام آتش بس در پایان دومین هفته جنگ قره باغ که با وساطت برخی کشورهای ثالث از جمله روسیه برقرار شده بود اما عدم پایبندی هر دو طرف به این آتش بس و نبود خط مشخص حائل میان قوای دو ارتش با حضور نیروی حافظ صلح، موجب شد تا این نبرد خونین دو هفته دیگر نیز ادامه یابد.
در عرصه سیاسی الهام علی اف رییس جمهور، جمهوری آذربایجان شرط این کشور برای پذیرش آتش بس و پایان عملیات نظامی را عقب نشینی کامل ارتش ارمنستان از مناطق اشغالی این کشور و منطقه قره باغ اعلام کرد.
اما نیکول پاشینیان نخست وزیر ارمنستان در واکنش به این موضوع اعلام کرد که دیگر امکان برقراری صلح و آتش بس میان دو کشور از طریق گفت و گو وجود ندارد و قوای ارمنی تا آخرین نفس به جنگ با نیروهای مهاجم رقیب ادامه خواهند داد.
تحولات میدان نبرد پس از گذشت یک ماه
در عرصه میدان نبرد اما شاهد پیشروی گسترده ارتش جمهوری آذربایجان و نیروهای تحت حمایت ترکیه در دو جبهه جنوبی و شمال قره باغ بودیم. با توجه به اینکه جنوب منطقه قره باغ را عمدتا مناطق پست و دشت هموار و بدون عوارض تشکیل میدهد قوای مهاجم آذری با پشتیبانی توپخانه و پهپادهای رزمی Bayraktar TB۲ ترکیه ده‌ها کیلومتر در امتداد مرز ایران در عمق مواضع ارمنستان پیشروی کرده و سرانجام موفق شدند مرز جنوبی قره باغ را به طور کامل از ارتش ارمنستان بازپس گیرند.
قوای زمینی ارتش ارمنستان که تلفات انسانی و خسارات تجهیزاتی وحشتناکی از حملات پهپادهای رزمی ترکیه متحمل شده بودند ادامه حضور در مناطق هموار جنوب قره باغ را بی فایده دانسته و تلاش میکنند با تشکیل مجدد خطوط دفاعی در بخش کوهستانی قره باغ از پیشروی بیشتر ارتش جمهوری آذربایجان و از دست دادن کامل این منطقه پیشگیری کنند.
در حال حاضر نیروهای مشترک ترکیه_جمهوری آذربایجان در مثلث مرزی با ایران و ارمنستان و چسبیده به خاک اصلی ارمنستان حضور دارند و در صورتی که فرماندهی این کشور دستور پیشروی در بخش جنوبی خاک ارمنستان را بدهد این نیروها ممکن است با طی مسیر ۳۷ کیلومتری مرز جنوبی ارمنستان با ایران خود را به منطقه تحت انزوای نخجوان برسانند که از زمان تشکیل کشورهای منطقه قفقاز از خاک اصلی جمهوری آذربایجان جدا مانده است.
البته حمله به خاک اصلی ارمنستان با ریسک احتمال دخالت نظامی روسیه نیز همراه است که تا کنون به دلیل آنچه عدم تعهد به دفاع از ارمنستان در مناطق مورد مناقشه قره باغ خوانده میشود از مداخله و حمایت نظامی به سود این کشور امتناع کرده است.
بررسی خسارات تجهیزاتی ارتش دو کشور
بر خلاف روزهای ابتدایی جنگ، در هفته های اخیر معادله وارد آوردن خسارات تجهیزاتی به شکل کاملا یک طرفه به سود ارتش جمهوری آذربایجان پیش رفته و قوای ارمنی دچار استیصال شدید در دفاع موثر برابر رقیب خود شده‌اند.
پس از گذشت حدود ۳۰ روز خسارات تجهیزاتی ارتش ارمنستان که بر اساس مدارک تصویری منتشر شده جمع بندی شده است به شکل زیر است :
در بخش تانک و نفربرهای زرهی :
حدود ۱۶۰ دستگاه تانک اصلی میدان نبرد T۷۲
چهارده دستگاه نفربر MTLB
۱ دستگاه نفربر BTR-۷۰
۱۹ دستگاه نفربر BMP۱
۱۸ دستگاه نفربر BMP۲
۱ دستگاه نفربر BMP۳
۲ دستگاه ادوات مهندسی BTS-۱
در بخش ادوات توپخانه‌ای :
یک قبضه توپ ۱۰۰ میلی‌متری KS-۱۹
۳۴ قبضه توپ ۱۲۲ میلی‌متری D-۳۰
۱۱ قبضه توپ ۱۵۲ میلی‌متری D-۱
۱۷ قبضه توپ ۱۵۲ میلی‌متری D-۲۰
دو قبضه توپ ۱۵۲ میلی‌متری ۲A۳۶
۸ عراده توپ خودکششی ۱۲۲ میلی‌متری ۲S۱ گاوازدیکا
۴ عراده توپ خودکششی ۱۵۲ میلی‌متری ۲S۳ آکاتسیا
۵۷ عراده پرتابگر راکت ۱۲۲ میلی‌متری BM-۲۱ گراد
۲ پرتابگر راکت ۲۷۳ میلی‌متری WM-۸۰
۱ پرتابگر راکت ۲۲۰ میلی‌متری TOS-۱
۱ پرتابگر راکت ۳۰۰ میلی‌متری BM-۳۰ اسمرچ
۱ خودروی ماز ۷۳۱۰ (لانچر اسکاد) به همراه موشک اسکاد B
در حوزه تجهیزات راداری و پدافند هوایی :
یک دستگاه توپ پدافند هوایی خودکششی ZSU-۲۳-۴ شیلکا
۳ دستگاه SA-۱۳
۱۱ دستگاه SA-۸
۴ پرتابگر سامانه دوربرد S-۳۰۰
۸ دستگاه انواع رادار (مرتبط با سیستم های S-۳۰۰، SA-۶ و SA-۴)
۱ دستگاه سیستم Repellent ۱ ویژه گردآوری اطلاعات و اخلال الکترونیک
تجهیزات هوایی :
۱ فروند جنگنده سوخو۲۵ و ۲ فروند پهپاد از مدل نامشخص
گفتنی است بیش از ۷۰ درصد از خسارات تجهیزاتی وارد آمده به ارتش ارمنستان بر اثر حملات هوایی پهپادهای رزمی بیرقدار ارتش ترکیه بوده است.
در سوی مقابل نیز ارتش جمهوری آذربایجان متحمل خساراتی به شکل زیر شده است که عمده آنها مربوط به همان هفته نخست جنگ است :
۲۳ دستگاه تانک اصلی میدان نبرد شامل ۲۱ دستگاه T۷۲ و ۲ دستگاه T۹۰
۲۰ دستگاه نفربر زرهی شامل ۵ دستگاه BMP۱، نه دستگاه BMP۲، یک دستگاه BMP۳، یک دستگاه IMR۲ و ۴ دستگاه BTR۸۲
۸ فروند هواپیمای ملخی آنتونوف ۲
۱۸فروند پهپاد شامل ۱ فروند پهپاد بیرقدار ارتش ترکیه، ۷ فروند پهپاد انتحاری Harop ساخت اسراییل و تعدادی از مدل نامشخص
۱ فروند بالگرد Mi۱۷
همچنین ارتش هر دو کشور تعداد زیادی از کامیون و خودروهای نظامی ترابری را در طول نبرد از دست داده‌اند که تعداد دقیق این ادوات قابل بررسی نیست.
دورنمای تحولات میدان نبرد قره باغ
واضح است که در شرایط فعلی برتری کامل قوا و وضعیت میدانی با ارتش جمهوری آذربایجان _ترکیه بوده و تا بدین جا نیز حدود ۳۰ درصد از مناطق مورد اختلاف میان دو کشور توسط ارتش جمهوری آذربایجان به تصرف درآمده است. ارتش ارمنستان با متحمل شدن صدها کشته و زخمی و از دست دادن بخش بزرگی از ادوات زرهی، توپخانه‌ای و پدافندی خود هم اکنون به بخش قره باغ کوهستانی عقب نشینی کرده است تا به کمک عوارض طبیعی و سرد شدن تدریجی هوا با نزدیک شدن فصل زمستان امیدی برای دفاع موثر در برابر رقیب داشته باشد.
در حال حاضر ارتش ارمنستان با روحیه‌ای بسیار ضعیف و کمبود شدید نیروی انسانی مجرب و تجهیزات سنگین نظامی مواجه است و بعید به نظر میرسد بدون مداخله و حمایت نظامی سنگین از سوی طرف خارجی نظیر دولت روسیه، حتی در بخش کوهستانی قره باغ نیز این کشور بتواند پیشروی قوای رقیب را متوقف کند.