سرویس اقتصاد مشرق- روحانی روز پنجشنبه با اعلام اینکه تحریم‌ها حتی در کود هم تأثیر گذاشته گفت: البته عده‌ای آشنا نیستند، درصد درست می‌کنند و می‌گویند ۳۰ درصد مشکلات به خاطر تحریم است و ۷۰ درصد به دلیل مدیریت است که این حرف کاملاً و غلط و نادرست است چراکه آن‌ها نمی‌دانند که تحریم در چه زمینه‌هایی تاثیرگذار است و مشکلات ایجاد می‌کند و نمی‌دانند که تحریم در کل تولید و در بخش کشاورزی و صنعت تحریم تاثیرگذار است.
این در حالی است که روحانی در زمان دولت‌های نهم و دهم، تحریم‌ها را بهانه‌جویی دولت می‌دانست و می‌گفت معضلات اساسی اقتصاد کشور و حتی سایر بخش‌ها در درجه اول به ضعف مدیریت اقتصادی دولت برمی‌گردد.
روحانی علل مشکلات اقتصادی در دولت احمدی‌نژاد را تحریم‌ها نمی‌دانست و موارد زیر را عامل مشکلات اقتصادی بیان می‌کرد: از بین بردن نهادها و سازوکارهای فعلی و هماهنگ‌ساز در نظام اجرایی کشور، جانشین شدن تصمیم فردی به جای عقل جمعی، از بین بردن جرات و مسئولیت‌پذیری در مدیران عالی و میانی کشور، گسستگی بین نظام اجرایی با نخبگان دانشگاه‌ها و مراکز علمی کشور، عدم استفاده از مشورت فعالان اقتصادی کشور، برکناری مدیران و کارکنان کارآمد.
چه کسی پیام ضعف به تحریم کنندگان می‌دهد؟
در حالی که روحانی اکنون تمام مشکلات تولید در کشور را ناشی از تحریم می‌داند که در دولت دهم معتقد بود که دولت احمدی‌نژاد با ارائه آمار و ارقام غیردقیق در تشدید تحریم‌ها موجب تضعیف اعتماد عمومی شده است و می‌گفت: مدیریت اقتصادی کشور به جای آنکه در این شرایط حساس با تکیه بر قدرت مقاومت و ابتکار مردم عزیز و سرفراز ایران پیام رشد پایدار به جهان بدهد، متأسفانه پیام ضعف به تحریم‌کنندگان می‌دهد.
کدام دولت نقدینگی را بیشتر کرد؟
روحانی که در آن زمان رئیس مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام بود درباره ریشه مشکلات اقتصادی موجود کشور، گفت: آیا اموری چون افزایش نقدینگی در جامعه و ۷ برابر شدن آن و تبدیل ۶۸ هزار میلیارد تومان نقدینگی جامعه در عرض ۷ سال به ۴۵۰ هزار میلیارد تومان ربطی به تحریم‌ها داشت؟ یا به مدیریت ضعیف مسئولان امر برمی‌گردد؟
وی در مورد اینکه تورم و تحریم تا چه حد با هم در ارتباطند، گفت: یکی از دلایل تورم کاهش تولید است. هرچند تورم و تحریم با هم در ارتباطند اما اگر تحریم هم نمی‌بود ما تورم را داشتیم. الآن دولت نقدینگی را به ۷ برابر افزایش داده است. وقتی نقدینگی زیاد باشد، گرانی هم خواهد بود. این کاهش ارزش پول ملی هم به معنای تورم جدید است. ضمن اینکه باید روابط ما با دنیا معتدل و منطقی باشد و همه این‌ها در شرایط اقتصادی کشور مؤثر است.
سخنان آن روز روحانی درباره نقش اصلی رشد نقدینگی در افزایش تورم در حالی است که دولت وی نقدینگی را به شدت افزایش داده و از ۴۹۰ هزار میلیارد تومان پایان دولت احمدی‌نژاد به بیش از ۳۳۰۰ هزار میلیارد تومان رسانده است؛ بنابراین جای تعجب است که امروز روحانی سهمی برای سوءمدیریت دولتش در افزایش بی‌رویه نقدینگی در ایجاد مشکلات تورمی قائل نیست و همه مشکلات را به گردن تحریم می‌اندازد.
مقابله با تحریم‌ها در کدام دولت بهتر بود؟
روحانی در دولت دهم اثرگذاری تحریم‌ها را هم ناشی از عدم تدبیر و پیشگیری دولت احمدی‌نژاد در برابر تحریم‌ها می‌دانست و می‌گفت: مسئولان فعلی کشور باید می‌دانستند که آغاز تحریم‌ها، نتایجی این‌چنین به دنبال دارد، دولتی که می‌بیند به سمت تحریم‌ها می‌رود، باید برای شرایط تحریم برنامه‌ریزی کند.
یا در جایی دیگر روحانی گفته بود: عجیب اینجاست آنهایی که می‌دانستند به هر حال ما در مسیر تحریم قرار گرفتیم و داریم قرار می‌گیریم یک برنامه‌ریزی نکردند که لااقل پورشه وارد نشود به جای دارو، لااقل کالای لوکس وارد نشود حتی این فکر را هم نکردند لااقل از اقصی نقاط دنیا میوه وارد نشود یعنی ما کاری بکنیم که به هر حال آنچه ضرورت بود وارد کشور بشود این قدم اول است.
روحانی علت نزول رشد اقتصادی کشور در دولت احمدی‌نژاد را هم تحریم‌ها نمی‌دانست و ناشی از مدیریت داخلی می‌دانست و می‌گفت: رشد اقتصادی ایران در شرایط امروز یا صفر و یا زیر صفر است در حالی که ما هیچ‌گاه چنین شرایطی را نداشتیم و از این رو به نظر می‌رسد مشکل از مدیریت داخلی است؛ البته بخشی از مشکلات به تحریم‌های بین‌المللی برمی‌گردد، اما این موضوع هم به مدیریت داخلی کشور برمی‌گردد، چراکه یک مدیریت خوب می‌توانست جلوی تحریم‌ها را گرفته یا حداقل این تحریم‌ها را تقلیل کند.
تحریم‌ها فقط در دولت قبل قابل رفع بود؟
روحانی در جای دیگر هم گفته بود: همه ضعف‌ها و ناکارآمدی‌ها را نمی‌توان پای تحریم نوشت. تحریم‌ها را با تدبیر عزتمندانه می‌توانستیم قابل اجتناب و یا حداقل قابل تقلیل بسازیم.
روحانی کاهش ارزش پول ملی در دولت احمدی‌نژاد را هم ناشی از سوءمدیریت دولت می‌دانست و می‌گفت: حالا درست است که کاهش ارزش پول ملی پای تحریم گذاشته می‌شود، اما یک عامل اصلی در این وضعیت رشد بالای نقدینگی است.
روحانی همچنین در دولت دهم تحریم نفتی را هم با تدبیر، قابل رفع می‌دانست و می‌گفت: کشور ما ظرفیت‌های زیادی دارد، نفت یک ظرفیت ما هست که ممکن است در این تحریم دچار مشکل شده باشد، اما از این نفت فرآورده‌های زیادی می‌توانیم استحصال کنیم که می‌تواند جبران‌کننده تحریم نفتی کشور باشد.
مشخص است که عین انتقادات روحانی از عدم مقابله جدی دولت دهم با تحریم‌ها در مورد دولت خودش بجاتر است. البته دولت دهم در دور زدن تحریم‌ها موفق‌تر از دولت روحانی بود و در همان زمان توانست چند برابر دولت فعلی نفت بفروشد و نرخ دلار را تا ۳۵۰۰ تومان حفظ کرد اما دولت روحانی با ناکارآمدی در دور زدن تحریم‌ها سبب افزایش نرخ ارز به ۲۰ تا ۳۰ هزار تومان شده که تبعات تورمی شدید آن دامنگیر ملت ایران شده است.
وعده‌های نافرجام
روحانی در آن زمان وعده‌هایی برای مدیریت اقتصاد کشور در شرایط تحریم می‌داد و اعتقاد داشت: تمام مشکلات کشور به این موضوع برمی‌گردد که ما نیامدیم کشور را با عقلانیت و اعتدال و استفاده از کارشناسی صاحب‌نظران و اجرای قانون اداره کنیم، چه آنکه اگر این موارد رعایت می‌شد بخش مهمی از مشکلات قابل حل بودند. تمام این مشکلات به مدیریت ناکارآمد مربوط می‌شود.
وی تاکید داشت: اگر یک مدیر خوب در کشور حاکم شود، همه مشکلات اعم از داخلی و خارجی و حتی تحریم‌ها، قابل حل است. می‌توان بن‌بست‌ها را شکست و راه دستیابی مردم ایران به اهداف بلندشان را باز کرد. همه قفل‌ها با تدبیر و امید باز می‌شود.
روحانی در سال ۱۳۹۲ وعده می‌داد که حتی اگر تحریم‌ها باقی بماند دولت وی تدابیری برای مهار تحریم‌ها دارد: دولت آینده در شرایطی که تحریم‌ها نیز تخفیف پیدا نکند، می‌تواند برای بهبود وضعیت اقتصادی کشور قدم‌هایی بردارد که برای بخش مولد ما ایجاد امید کند، آنچه که مشوق سرمایه به سمت تولید ملی است در برنامه‌های خود مورد توجه قرار دهد، حجم نقدینگی را کنترل کند، بتواند با مدیریت درست مبادلات ارزی، نرخ برابری ریال را تثبیت کند. البته در بخش تحریم هم باید اقدامات موثری صورت بگیرد.