سرویس جهان مشرق - عراق روز شنبه میزبان اجلاسی با عنوان «کنفرانس همکاری و شراکت بغداد» بود که به گفته مقامات این کشور یک رویداد تاریخی محسوب می‌شود و تاثیرات داخلی و خارجی و البته منطقه‌ای آن طی دوره آینده مشخص خواهد شد.
ترکیه، قطر، کویت، امارات، اردن، عربستان، مصر و البته فرانسه به عنوان تنها نماینده اروپایی در این اجلاس حاضر شدند. البته سطح مشارکت‌کنندگان از کشورهای مختلف یکسان نبود. ایران و عربستان سعودی در سطح وزیر خارجه در این نشست مشارکت داشتند. دکتر «حسین امیرعبداللهیان» در اولین سفر خارجی خود در سمت وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در اجلاس بغداد حاضر شد. «فیصل بن فرحان آل سعود» وزیر خارجه عربستان نیز ریاست هیئت کشورش در این نشست را بر عهده داشت.
مصر در سطح رئیس‌جمهور در این نشست شرکت کرده و «عبدالفتاح السیسی» نماینده رسمی قاهره در این نشست بود. شیخ «نواف الاحمد الجابر الصباح»، امیر کویت، «صباح خالد الحمد الصباح» نخست‌وزیر این کشور را مامور مشارکت در نشست منطقه‌ای برای حمایت از بغداد کرد.
هیئت اردن به ریاست «عبدالله دوم» پادشاه این کشور در نشست بغداد حاضر شد. از قطر نیز شیخ «تمیم بن حمد آل ثانی» امیر این کشور در نشست بغداد حضور پیدا کرد. ترکیه در سطح وزیر خارجه در نشست مذکور مشارکت کرد و هیات اعزامی امارات نیز به ریاست «محمد بن راشد آل مکتوم»، حاکم دبی، معاون رئیس و نخست وزیر دولت امارات به عراق رفت.
حضور ماکرون و جای خالی سوریه در نشست بغداد
یکی از مهمترین نکات انتقادبرانگیز نشست بغداد که واکنش بسیاری را در داخل و خارج عراق برانگیخت، حضور «امانوئل ماکرون» رئیس جمهوری فرانسه در این اجلاس بود که ماهیت منطقه‌ای آن را تحت تاثیر قرار داد. انتقاد رسانه‌های مختلف در خصوص مداخلاتی بود که مکرون از چند هفته قبل تا زمان آغاز نشست بغداد در روند این نشست داشت. آنهم در شرایطی که بسیاری از ناظران منطقه‌ای مکرون را نماینده دولت آمریکا در این نشست معرفی کردند.
دومین نکته مهم که با انتقادات زیادی مواجه شد، عدم دعوت از سوریه به عنوان همسایه استراتژیک بغداد برای مشارکت در این کنفرانس بود که ضمانت اجرایی بسیاری از توافقات منطقه‌ای را در هاله‌ای از ابهام قرار داد. گذشته از اینکه سوریه مهمترین همسایه عراق از نظر جغرافیایی به شمار می‌رود، این دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم و حضور اشغالگران آمریکایی، پرونده‌های مشترک متعددی دارند و از آنجایی که یکی از اهداف اعلام شده این نشست تقویت امنیت عراق و منطقه و نابودی تروریسم بود، حضور هیئتی از دمشق در هر سطحی یک امر ضروری تلقی می‌شد.
آنگونه که منابع آگاه چند روز قبل از برگزاری اجلاس بغداد گزارش دادند، این نشست بر اساس ایده مشترک عراق و فرانسه برگزار شد و درواقع مکرون نقش مهمی در انتخاب مهمانان داشت. بر همین اساس پیش‌شرط رئیس جمهوری فرانسه که گفته بود نمی‌خواهد با «بشار اسد» رئیس جمهوری سوریه دور یک میز بنشیند یکی از شروط برگزاری این اجلاس بود. این موضوع نشان می دهد برآیند این نشست تا چه حد با اعمال نفوذ فرانسه قابل تغییر است. عدم دعوت از سوریه برای شرکت در نشست بغداد با انتقاد حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه ایران نیز همراه شد.
نقش پررنگ ایران در اجلاس بغداد
یکی از نکاتی که در جریان برگزاری اجلاس بغداد مورد توجه تحلیلگران و رسانه‌های منطقه‌ای قرار گرفت، نقش برجسته ایران و حسین امیرعبداللهیان به عنوان وزیر خارجه جدید و نماینده این کشور در اجلاس منطقه‌ای بغداد بود.
عبدالباری عطوان تحلیلگر مسائل راهبردی منطقه در این خصوص نوشت: «در شرایطی ایران وزیر خارجه خود را به این نشست اعزام کرد که این موضوع نشان می‌دهد اهمیت زیادی برای آن قائل نیست و اهداف واقعی آن را می‌شناسد، اما امیرعبداللهیان دو بار با رفتار خاص خود توجه شخصیت‌های مختلف را به خود جلب کرد. بار اول زمانی بود که بدون توجه به پروتکل‌های بین‌المللی برای تاکید بر نقش بین‌المللی ایران برای عکس یادگاری در صف جلو و در کنار روسای دیگر کشورها قرار گرفت و نکته دوم هنگامی بود که به انتقاد از عدم حضور در این نشست بسنده نکرد و برای ارسال پالس‌های سیاسی مورد نظر خود، بلافاصله بعد از پایان نشست بغداد عازم دمشق شد. این یک اقدام بسیار حساب شده بود.»
آثار منطقه‌ای کنفرانس بغداد و هشدار برای دولت عراق
«فواد حسین» وزیر خارجه عراق در این اجلاس از آثار منطقه‌ای طولانی مدت کنفرانس بغداد و تاثیر آن بر مناسبات قدرت منطقه‌ای صحبت کرد. برای درک تأثیرات منطقه‌ای این نشست در وهله نخست باید به اهداف اصلی عراق از برگزاری آن نگاه کنیم که مهمترین آنها احیای جایگاه این کشور در سطح منطقه برای ایفای نقش در پرونده‌های حساس و همچنین حل بحران‌های داخلی این کشور ضمن همگرایی با کشورهای منطقه‌ای و غربی است.
مقامات عراق تحقق این اهداف را در گرو تعمیق مناسبات با کشورهای تأثیرگذار منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای می‌دانند. آنها معتقدند که احیای مناسبات عربستان و ایران به عنوان مهمترین طرف‌های حاضر در اجلاس بغداد و پیشبرد مذاکراتی که از مدت‌ها قبل در عراق آغاز شده، می‌تواند بارزترین دستاورد کنفرانس بغداد طی مرحله آینده بوده و تأثیرات قابل توجهی را در امنیت پایدار منطقه داشته باشد.
مقامات ایران با تاکید بر سیاست صلح پایدار در خاورمیانه و جلوگیری از اختلاف و تفرقه به عنوان موتور محرک حضور دولت‌های غربی از هر روش مسالمت‌آمیزی که این هدف را محقق کند استقبال می‌کند و مشکلی با احیای روابط با کشورهای همسایه بویژه عربستان ندارد.
ایران معتقد است همگرایی کشورهای منطقه‌ای البته به دور از مطامع و نفوذ غرب می تواند زمینه‌ساز ائتلاف راهبردی بین آنها بوده و زمینه را برای تعیین سرنوشت منطقه بر اساس منافع داخلی و نه غربی مهیا سازد و ضمن ایجاد فضایی دوستانه و امن، حضور نظامی غرب در خاورمیانه را نیز به حاشیه براند. استمرار این روند همچنین می تواند دست رژیم صهیونیستی را از مقدرات منطقه کوتاه کرده و توطئه آن برای تحمیل توافقنامه‌های سازش به رژیم‌های عربی را متوقف کند. چرا که امضای این توافقات طی سال گذشته ناشی از اختلافات گسترده میان قدرت‌های منطقه بود که آمریکا و رژیم صهیونیستی از فتنه‌انگیزی میان این کشورها و توهم «ایران هراسی» دشمن برای کشورهای عربی، به عنوان فرصت بزرگی برای اجرای پروژه‌های خود استفاده کردند.
حضور کشورهای منطقه‌ای دور میز مذاکرات و گفتگوی رو در روی آنها می تواند یخ اختلافات با منشأ غربی را آب کند که اولین مقدمه حل اختلافات می تواند اخراج اشغالگران خارجی از منطقه باشد. طبعا مانع‌تراشی‌هایی نیز در این مسیر صورت خواهد گرفت که حضور امانوئل مکرون را می‌توان یکی از مهمترین این موانع در مدیریت نتایج نشست بغداد دانست. نشست بغداد سنگ بنای گفتگوهای منطقه‌ای به شمار می رود و پیشبرد آن به دور از مداخله‌های غربی و همراه با کنار گذاشتن اختلافات و حذف موانع این ائتلاف می‌تواند آینده‌ای بهتر برای منطقه رقم بزند.