به گزارش مشرق، ترافیک واژه‌ای آشنا است که اکنون در سراسر جهان به یکی از معضل‌های جدی کلانشهرها تبدیل شده است و در راستای حل این معضل، هر شهر تدابیر خاص خود را بر می‌گزیند. اما چیزی که در مواجه با ترافیک بین تمام جوامع ثابت بوده و جایگاه مشخصی دارد، فرهنگ ترافیک است.
فرهنگ ترافیک را می‌توان مجموعه‌ای از رفتارهای عادتی اعضای جامعه و نحوه برخورد مردم یک کشور یا منطقه با یکدیگر در محیط حمل و نقل (معابر، جاده‌ها و خیابان‌ها و ...) در نظر گرفت که معمولاً با نحوه نگرش مسؤولان به مشکلات ترافیکی، قوانین و آیین‌نامه‌های به کار گرفته شده، کیفیت آموزش رانندگان و جامعیت اطلاعاتی که در اختیار رانندگان قرار می‌گیرد مرتبط است، همچنین نحوه طراحی و ساخت معابر بویژه میزان امنیت و راحتی آن‌ها با فرهنگ ترافیکی مرتبط است.
بیشتر بخوانید
اطلاعیه شهردای تهران درباره تغییر ساعت طرح ترافیک
بر اساس تعریف بالا عوامل متعددی در ایجاد فرهنگ ترافیک دخیل بوده و به عبارتی دیگر شاکله اصلی فرهنگ ترافیک را رقم می‌زنند که در این باره به یک مثال اشاره می‌کنیم.
ارتباط مستقیم بروز ترافیک با زیرساخت‌ها و سطح فرهنگ اشخاص
شما به هیچ وجه در خیابانی که خط کشی ندارد نمی‌توانید بین خطوط رانندگی کنید، در حالی که رانندگی در میان خطوط جزو فرهنگ رانندگی محسوب می‌شود. لذا مهیا بودن بستر و وجود زیرساخت‌های مدرن و طراحی مطلوب میادین و معابر از جمله عواملی است که در تحقق فرهنگ صحیح ترافیک نقش ایفا می‌کند.
علاوه بر ارتباط فرهنگ ترافیک با زیرساخت‌ها این موضوع ارتباط مستقیم با سطح فرهنگ افراد جامعه دارد به‌طوری که خودخواهی، حق به جانب بودن و رفتارهای پرخاشگرانه از مشخصه‌های فرهنگ پایین ترافیکی و در مقابل صبر، ملاحظه، دقت و تمرکز و احساس مسؤولیت مشخصه‌های فرهنگ بالای رانندگی هستند.
خودخواهی در رانندگی یعنی فرد در هنگام استفاده از وسایل نقلیه فقط به خود می‌اندیشد و حق تقدم را رعایت نمی‌کند، به این مسأله فکر نمی‌کند که رفتارهای وی چه تأثیرات امنیتی و روانشناختی بر دیگران می‌گذارد و تصور می‌کند که دیگران باید خود را با او هماهنگ کنند، همچنین حق به جانب بودن در رانندگی نیز به این معنی است که چه میزان در حین بروز چالش‌های ترافیکی اعم از شلوغی معابر و یا تصادفات خود را مسئول می‌دانیم.
رفتار پرخاشگرانه در رانندگی چیست؟
به هر رفتاری که منجر به آسیب روانشناختی یا فیزیکی با دیگران و یا تهدید اموال و دارایی‌های عمومی شود پرخاشگری میگویند و با این تعریف بوق زدن نابه‌جا، سبقت غیر مجاز، تعقیب، سرعت غیر مجاز و ... همه در گروه رفتارهای پرخاشگرانه قرار می‌گیرند.
در شهر اردبیل فرهنگ رانندگی با چالش‌های اساسی مواجه است، به طوری که همه روزه در معابر این شهر می‌توانیم رفتارهای نامطلوب رانندگی از جمله عدم رعایت حق تقدم، بوق زدن‌های نابجا، حرکات مارپیچ، تجاوز به چپ، عبور از محل ممنوع، عجله نابجا، تجاوز به حریم پیاده رو از جمله خطوط عابر پیاده و سایر رفتارهای پرخاشگرانه را به وضوح مشاهده کرد.
جهت بررسی علل و عوامل بروز رفتارهای پرخاشگرانه در رانندگی که فرهنگ مواجه با ترافیک را به چالش می‌کشد به سراغ یک جامعه‌شناس رفتیم.
چه عواملی در بروز رفتارهای پرخاشگرانه رانندگی تاثیر می‌گذارد؟
وحید بیات کارشناس روانشناسی گفت: سطح اجتماعی، اقتصادی و آموزش از مشخصه‌های تعیین کننده فرهنگ رانندگی است، جوامعی که درآمد بیشتر یا سطح تحصیلات بالاتری دارند، معمولاً فرهنگ ترافیکی امن‌تری دارند و دقت، تمرکز و احساس مسؤولیت بیشتری از رانندگان این جوامع به چشم می‌خورد.
لزوم آموزش صحیح فرهنگ رانندگی از سنین پایین
این روانشناس تصریح کرد: در بحث آموزش نیز مشخص شده است که در دسترس بودن آموزش در سنین پایین اثرات بیشتری نسب به آموزش در سنین بلوغ دارد، بنابراین هرچه روند آموزش سریع‌تر شروع شود تأثیرات بیشتری خواهد داشت، نوع آموزش هم فاکتور مؤثری است، هرچند آموختن قوانین رانندگی و نشان دادن عواقب رانندگی پر خطر مانند مجموعه انیمیشن‌های راهنمایی و رانندگی اقدامی مؤثر و مفید است؛ اما کافی نبوده و به آموزش‌های بنیادی تری نیازمندیم.
بیات اذعان کرد: آموزش مهارت کنترل خشم، مهارت‌های تاب‌آوری، مهارت «نه گفتن» و حل مسأله می‌تواند با افزایش اعتماد به نفس به رفتار کنترل شده‌تری منجر شود، اما نباید فراموش کنیم که خانواده‌ها اولین سازمان‌های آموزشی هستند، بنابراین تقویت استحکام خانواده از طریق آموزش مهارت‌های ارتباطی، شناسایی و مداخله به موقع در خانواده‌های پرخطر مثل خانواده‌های در شرف طلاق، درگیر اعتیاد، دارای میزان بالای خشونت و ... نیز می‌تواند مؤثر باشد.
وی ادامه داد: رانندگی از جمله کارهایی است که نیازمند هوش و دقت کافی است و یک شخصی که قصد رانندگی در معابر را دارد باید از آرامش ذهنی کافی برخوردار باشد تا صلاحیت پشت فرمان نشستن را در خود ببیند.
این روانشناس تاکید کرد: در راستای رفع تمام کاستی های اجتماعی و فرهنگی در خصوص رانندگی نیازمند آموزش هستیم و همواره تاکید ما به آموزش صحیح و بازده محور بوده تا تاثیرات آن در جامع بیش از پیش ملاحضه شود.
وی گفت: توصیه ما این است که آموزش هرچه از سنین پایه و ابتدایی تر شروه شود، بازده بهتری از خود نشان خواهد داد همچنین پیشنهاد می کنیم که رانندگان خاطی وپرخاشگر جهت گذراندن دوره های مرتبط با فرهنگ ترافیک معرفی شوند.
عجله در رانندگی بی‌مفهوم است
با عبور از خیابان‌های اردبیل با صحنه‌هایی از قبیل پارک دوبل، رانندگی خارج از قوانین راهنمایی و رانندگی، سرعت غیر مجاز و عجله شدید برخی از رانندگان جهت عبور و مرور مواجه می‌شویم که علت این عجله و پرخاشگری‌ها در بالا قید شد.
رانندگان باید توجه داشته باشند عجله در رانندگی هیچ معنا و مفهومی ندارد و علاوه بر زیر پا گذاشتن حق و حقوق دیگر رانندگان سبب بروز حوادث جبران‌ناپذیر می‌شود.
اینکه بتوانیم به مرحله‌ای از فرهنگ ترافیک برسیم که رعایت قوانین را علاوه بر احترام به قانون به خود نیز احترام بدانیم بسیاری از معضلات رانندگی و ترافیک حل خواهد شد.
سایر عواملی که درایجاد ترافیک اردبیل موثرند
در اردبیل علاوه بر فرهنگ رانندگی، برخی عوامل نیز سبب ترافیک می شوند که از جمله آن‌ها می‌توان به تجمیع مراکز خرید، ادارات، پزشکان و... در مرکز شهر اشاره کرد که در برخی از ساعات معابر مرکز شهر عملا قفل شده عبور و مرور به کندی هرچه تمام انجام می‌شود.
استفاده از وسایل نقلیه عمومی، احداث پارکینگ در هسته مرکزی شهر، ایجاد محدودیت‌های ترافیکی عبور و مرور وسایل نقلیه شخصی به هسته مرکزی شهر در ساعات اوج بار ترافیکی، احداث مترو، تراموا و ... از جمله راهکارهایی است که بسیاری از شهرهای بزرگ در کشور برای حل مشکلات ترافیکی در نظر گرفته‌اند.
نیاز مبرم اردبیل به مرکز مانیتورینگ
اما در حال حاضر چنین به نظر می‌رسد که در شهر اردبیل اقداماتی اساسی از سوی مسؤولان شهری و برنامه‌ریزی دقیق و علمی در راستای کاهش بار ترافیکی از هسته مرکزی شهر انجام نیافته و همچنان شاهد بار ترافیکی سنگین در هسته مرکزی شهر اردبیل به خصوص در روزهای انتهایی سال هستیم که گاهی اوقات روابط اجتماعی شهروندان را نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهد.
همچنین به دلیل نبود مرکز مانیتورینگ در سطح شهر اردبیل برای اجرای طرح‌های ترافیکی در ساعات اوج ترافیک، محدودیت‌ها در هسته مرکزی شهر به صورت سنتی و با حضور ماموران راهنمایی و رانندگی در چهارراه‌ها و مناطق منتهی به مرکز شهر اجرا می‌شود که همین امر سبب انتقال بار ترافیکی از یک منطقه به نواحی دیگر سطح شهر و همچنین سردرگمی مردم شده است.
مرکز مانیتورینگ و بهره‌مندی از دوربین‌های هوشمند اصلی‌ترین نیاز ترافیکی اردبیل
این نکته مورد تاکید حجت فتاحی، رئیس پلیس راهنمایی رانندگی استان اردبیل نیز بوده اظهار کرد: در حال حاضر بیشترین بار این موضوع بر دوش راهنمایی و رانندگی بوده و برای مدیریت بار ترافیکی تمامی تلاش خود را به کار می‌بندیم، اما در نهایت و در آخرین مرحله در ساعات اوج بار ترافیکی مرکز شهر مجبور به بستن راه‌های منتهی به مرکز شهر می‌شویم.
وی افزود: متاسفانه زیرساخت‌ها در شهر اردبیل در حد مطلوبی نبوده و اکثر خیابان‌های مرکز شهر مربوط به سالیان گذشته و دارای عرض کم هستند که توان و گنجایش این تعداد از وسایل نقلیه را در خود ندارند، زمانی‌که به هیچ عنوان جایی برای عبور و مرور در مرکز شهر وجود نداشته باشد معابر منتهی به هسته مرکزی شهر بسته می‌شود.
فتاحی بیان کرد: عدم وجود دوربین‌های هوشمند در شهر اردبیل یکی از اصلی‌ترین مشکلات در حوزه ترافیکی این شهر است که به‌همین دلیل اجرای طرح‌های ترافیکی در شهر اردبیل امکان پذیر نیست و از روی ناچار محدودیت‌ها را به صورت سنتی و با حضور ماموران راهنمایی و رانندگی انجام می‌دهیم.
رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی استان اردبیل تصریح کرد: یکی دیگر از مشکلات در شهر اردبیل عدم تمرکززدایی از مرکز شهر بوده؛ به‌طوری‌که تمامی مراکز خرید، مراکز درمانی و خدماتی، سیاحتی و تفریحی در مرکز شهر تجمیع شده که خود مزید بر علت است و سبب افزایش بار ترافیکی می‌شود.
وی با اشاره به لزوم احداث پارکینگ در شهر اردبیل تشریح کرد: اصولا در هر منطقه‌ای که جاذبه سفر ایجاد می‌شود باید پارکینگ نیز در این مناطق احداث شود که متاسفانه شهر اردبیل از وجود این زیرساخت‌ها تا حد کافی نیز محروم بوده و در کنار آن باید فرهنگ‌سازی استفاده از وسیله نقلیه عمومی نیز مد نظر قرار گیرد.
در گام اول توجه اساسی به توسعه فرهنگ ترافیک میان شهروندان و سپس ایجاد مرکز مانیتورینگ و استفاده از دوربین‌های هوشمند و تکنولوژی‌های روز در شهر اردبیل از جمله مهم‌ترین راهکارها برای مدیریت ترافیک در هر شهری است که طبق وعده مسؤولان، سال آینده راه‌اندازی خواهد شد و مسلما این مرکز فقط در مدیریت و کنترل ترافیک سطح شهر موثر خواهد بود.
در کنار آن باید با توجه به پیشرفت و گسترش شهر اردبیل برای رفع این مشکل ترافیکی، نسبت به رفع برخی مشکلات از جمله تعریض خیابان‌های هسته مرکزی شهر، انتقال مراکز پر ازدحام از جمله مطلب پزشکان و ... اقدام شود.