سرویس سیاست مشرق- کارنامه دولت سیزدهم پس از ۱۰۰ روز روی میز قرارگرفته است؛ سید ابراهیم رئیسی حالا می‌تواند از افقی بالاتر به وضعیت کشور نگریسته و میزان خسارت‌ها و آوارهای باقی‌مانده از دولت روحانی را برآورد کند. گویی زلزله‌ای هشت ریشتری روی‌داده و رئیس دولت پس از بازدید از مناطق بحران‌زده گزارش‌های مختلف را در دست بررسی دارد. البته برای مردم تهیه فهرستی از خسارت‌ها به‌تنهایی کافی نیست، آن‌ها از دولت رئیسی می‌خواهند به‌صورت اورژانسی به وضعیت اقتصادی و معیشتی رسیدگی کرده و دست یاری به‌سوی آن‌ها دراز کند.
رئیسی بدون تشریفات سیاسی از شهری به شهر دیگر رفته و پای سخن اقشار مختلف می‌نشیند. او یک روز در سیاه‌چادر با عشایر گفتگو کرده و روز دیگر به یک کارخانه صنعتی سرزده و با مدیران آن جلسه می‌گذارد. هدف آن است که چرخ اقتصاد کشور دوباره به حرکت درآمده و کم‌کاری‌های صورت گرفته در هشت سال دولت تدبیر جبران شود.
حسن روحانی قرار بود هم چرخ اقتصاد و هم چرخ سانتریفیوژها را باهم چرخانده و کشور را در مدار توسعه قرار دهد؛ اما میراث او برای مردم تورم افسارگسیخته و ایجاد شکاف اجتماعی است؛ اوضاع چنان به کام مردم در دوران روحانی تلخ شد که باید کاهش مشارکت در انتخابات ریاست جمهوری و قهر ناخودآگاه برخی از صندوق رأی را به‌صورت ویژه به نام ایشان ثبت کرد.
روحانی وضعیتی در کشور خلق کرد که به گواه نظرسنجی‌های صورت گرفته از سوی جبهه اصلاحات میزان محبوبیت او در سه ماه آخرحضور در پاستور به زیر ۴ درصد رسید! دولتی که قرار بود در ۱۰۰ روز باخبرهای ویژه مردم را غافلگیر کند؛ چنان بلایی نازل کرد که تا ۱۰۰ سال بعدازآن نیز نمی‌توانست آثارش را پاک کرد.
تقی آزاد ارمکی جامعه‌شناس اصلاح‌طلب در شرح این ماجرا می‌گوید: پروژه روحانی، بعد از برجام تمام‌شده و هیچ کاری نمی‌توانست انجام دهد. نه توانایی کار دیگری دارشت، نه نیروهای او این چیزها را می‌فهمیدند؛ او ۱۰۰ سال دیگر هم رئیس‌جمهور می ماند باز هم هیچ کاری نمی‌توانست بکند.
شیخ دیپلمات در سال آخرین سال حضور در مسند ریاست جمهوری چنان روزگارش سیاه شد که اصلاح‌طلبان که روزی خود را تضمین دولت او می‌دانستند؛ او را رحم اجاره‌ای خوانده و با اعلام طرح «عبور از روحانی» گفتند که هیچ ارتباط عاطفی میان اصلاح‌طلبان و رئیس‌جمهور وجود ندارد.
در آن روزها حسن روحانی چنان ازنظر روانی دچار پریشانی و آشفته حالی شده بود که برخی از تمایل به استعفا در او خبر می‌دادند! در آن شب و روزهای سخت تنها حامی روحانی در نهاد ریاست جمهوری نه یاران سابقش بلکه نیروهای دلسوز انقلابی بودند که او را از لبه پرتگاه نجات داده و اجازه ندادند روحانی در آستانه سقوط قرار بگیرد.
سید رضا اکرمی رئیس وقت شورای فرهنگی نهاد ریاست‌جمهوری در وصف آن روزهای دولت روحانی می‌گوید: متأسفانه دولت نتیجه محور عمل نکرد ما در نهاد؛ سوئیسی حرف می‌زدیم اما آفریقایی عمل می‌کردیم.
با انتخاب سید ابراهیم رئیسی به‌عنوان رئیس دولت گروه‌های مختلف سیاسی مواضع خود را نسبت به او بازآفرینی کرده‌اند، برخی می‌گویند برای آنکه خسارت‌های ۸ سال قبل جبران شود، باید به رئیس‌جمهور کمک کرد. ابراهیم رئیسی نیز در برابر اقشار مختلف گارد بسته نداشته و همه را به یاری طلبیده است. برگزاری جلسات تخصصی با کارشناسان (با گرایش‌های مختلف سیاسی) باعث شده تا ازنظر روانی میزان امیدواری به دولت سیزدهم بالا باشد.
حسین کنعانی مقدم: رئیسی زیرساخت‌های کشور را از نو می‌سازد
حسین کنعانی مقدم دبیر کل حزب سبز ایران درباره کارنامه دولت رئیسی ۱۰۰ روز پس از آغاز کار به «مشرق» می‌گوید: آقای روحانی به دنبال سیاست خارجی بود و آقای رئیسی تمرکز خود را به روی مسائل داخلی قرار داده است، ایشان برجام را تنها راه‌حل برای حل مشکلات ندانسته و تمایل دارد کشور از داخل مدیریت شود. ازاین‌رو مدیران دولتی را تغییر داده تا بتواند زیرساخت‌های کشور را از نو بسازد.
این فعال اصول‌گرا ادامه داد: ۱۰۰ روز برای قضاوت رئیسی زود است؛ اما ایشان با مسائل کشور در این مدت آشنا شده است، اما ازلحاظ عملیاتی وعده‌ها هنوز به نتیجه نرسیده است. برخی انتصابات نیز نگران‌کننده است و توقعات اصولگرایان برآورده نشده است.
کنعانی مقدم افزود: آقای رئیسی به دنبال سرباز برای کار است و روحانی به دنبال ژنرال‌ها، این توجه به منابع انسانی جای امیدواری دارد. او نشان داده در میدان قرار داشته و خود را از دیگران پنهان نمی‌کند.
سعید لیلاز: رئیسی در حل مسئله کرونا درخشید
سعید لیلاز عضو سابق حزب کارگزاران در توصیف دولت رئیسی پس از ۱۰۰ روز به «مشرق» می‌گوید: من تا الآن به شرایط بدبین نیستم. البته فکر می‌کنم در حد دو ماه، نمی‌شود قضاوت کرد. اما باید اعتراف کنیم که رئیسی فراتر از انتظارات عمل کرده است.
اقتصاددان اصلاح‌طلب ادامه داد: در همین یک ماه دولت آقای رئیسی دو سه کارکرد مهم داشته است. ازجمله مسئله واکسن حل شد. به هر علتی روحانی نتوانست مشکل واکسن را برطرف کند، اما آقای رئیسی توانست. خود این، چیزی بود که ما در مورد ایشان پیش‌بینی می‌کردیم؛ این رویداد مهمی بود. در تاریخ خواهند نوشت که دولت سیزدهم از پیچ بحران یک ویروس همگانی و جهانی به‌سلامت عبور کرده اما دولت روحانی زیر بار آن ماند. در حال حاضر ما در تزریق عمومی واکسن از متوسط جهانی جلو هستیم.
لیلاز ادامه داد: در دوره رئیسی رشد اقتصادی افزایش چشم‌گیر خواهد داشت؛ دلیل ساده‌ای هم دارد؛ بخش خدمات بیشترین آسیب را در کرونا دیده است. اگر آن بخش اصلاح و درست شود، خواهید دید که رشد اقتصادی ایران، وضعیت بهتری پیدا می‌کند.
استاد اقتصاد و تاریخ افزود: وظیفه و مأموریت دوم دولت رئیسی حل تورم افسارگسیخته است. من معتقدم که تورم ربطی به تحریم‌ها ندارد؛ در دولت روحانی ۸ سال تبلیغ کردند که تا مشکل تحریم حل نشود؛ تورم کم نخواهد شد. اما واقعیت چیز دیگری بود این تحریم‌ها ممکن است یک‌بار نرخ‌ها را بالا بیاورد، اما اولاً فقط یک‌بار است و موقت است. برای این‌که مسئله اصلی تورم، رشد نقدینگی است. رشد نقدینگی هم بخش کوچک‌ترش به خاطر کسری بودجه دولت است. اتفاقاً تکیه کردن روی کسری بودجه را فرار از بیان واقعیت می‌دانم. کسری بودجه ما و درواقع رشد
نقدینگی ما ناشی از مشکلات شبکه بانکی است. ما امید داریم آقای رئیس جراحی اقتصادی ایران را آغاز کرده و مسئله بانک‌ها و یارانه‌های سردرگم رانت ساز در ارز ۴۲۰۰ تومانی را حل نکند، به رئیسی توصیه می‌کنم به ایرادات اقتصاددانان چپ توجه نکرده و یارانه ۴۲۰۰ تومانی بر سردسته باقی‌مانده را حذف کند.
سعید لیلاز در بخش دیگری از سخنان خود در تفاوت‌های میان دولت روحانی و رئیسی گفت: واقعاً این دو دولت قابل‌مقایسه باهم نیستند چه ازنظر شکلی و چه زمانی، اما در یک گذاره کوتاه باید گفت دولت رئیسی تحرک دارد و چابک است؛ دولت روحانی سنگین بود. باید تا آخر امسال به دولت رئیسی فرصت بدهیم. تا عید باید هر کمکی که او لازم دارد انجام شود؛ در شب عید می‌توان روی کارنامه این ولت بحث کرد.
گزارش خسارت‌ها را اعلام کنید!
موتور دولت رئیسی خوب کار می‌کند و انتظارات از او هم تا سطح غیرمنطقی بالا رفته است، برخی گمان می‌کنند این دولت می‌تواند با یک شعبده‌بازی بحران‌های بزرگ را یک‌شبه حل کرده و تصمیم‌های سخت را آسان کند. دولت رئیسی در حال ترمیم سرمایه‌های اجتماعی نابودشده در هشت سال گذشته توسط روحانی است. سرمایه اجتماعی و امید و اعتماد عمومی، بزرگ‌ترین سرمایه هر ملت است و رئیسی به‌خوبی این مسئله را درک می‌کند.
حسن روحانی در خرداد ۹۸ به خبرنگاران گفته بود: «من روزانه نظرسنجی می‌کنم؛ یعنی در خیابان وقتی با ماشین می‌روم، چهره‌های مردم را نگاه می‌کنم؛ چند نفر لبخند دارند، چند نفر عصبانی‌اند، چند نفر قیافه‌شان گرفته است. به هر شهری می‌روم، خودم نظرسنجی می‌کنم، نگاه آدم‌ها را می‌بینم، آنی که بامحبت نگاه می‌کند، با تشکر نگاه می‌کند، آنی که ناراحت است، آنی که نقد دارد، آنی که می‌گوید نه این‌جور نیست» در حالی روحانی این سخنان را بر زبان آورده بود که در دو سال آخر دولتش نه‌تنها به سفر استانی نرفت، بلکه دیدار با متخصصان را به بهانه‌هایی چون کرونا به هم زد. وضعیت به‌گونه‌ای بود که برخی به طعنه می‌گفتند آقای رئیس‌جمهور دولت تدبیر از استان ولنجک به‌جایی نقل‌مکان نمی‌کند!
اما رئیسی این بساط اشرافی و نخبه گرایانه محفلی دولت وقت را بر هم زد. شاهد برای این موضوع نیز فراوان است در نظرسنجی ایسپا (مرکز افکار سنجی نزدیک به اصلاح‌طلبان) مردم در پاسخ به این پرسش که فکر می‌کنید دولت جدید در مقایسه با دولت قبلی چگونه عمل خواهد کرد؟ ۵۳.۲٪ معتقدند دولت رئیسی بهتر، و ۹.۶٪ گفته‌اند بدتر عمل خواهد کرد. ۲۱٪ معتقدند فرقی نخواهد کرد. ۱۵٪ در این خصوص اظهار بی‌اطلاعی کرده‌اند و ۱.۱٪ پاسخ نداده‌اند.
همچنین در این نظرسنجی پرسیده شده است که آقای رئیسی در جریان رقابت‌های انتخاباتی و بعدازآن وعده‌هایی داده‌اند. آیا دولت او می‌تواند به این وعده‌ها عمل کند؟ نتایج نظرسنجی، به این شرح است: «واکسیناسیون همه مردم تا بهمن‌ماه که تا همین دو ماه قبل محال می‌نمود؛ ۷۰.۸ درصد». «مبارزه جدی با فساد: ۵۸ درصد». «حل مشکلات مناطق محروم کشور مثل سیستان و بلوچستان و خوزستان: ۵۵.۹ درصد». «رونق تولید و ایجاد اشتغال: ۵۲.۳ درصد». «ساخت یک‌میلیون مسکن در هرسال: ۴۷.۷ درصد». «کنترل تورم و گرانی: ۳۹.۹ درصد». «رفع تحریم‌ها: ۳۶.۸ درصد».
مطابق این نظرسنجی، ۵۱.۱ درصد مردم محبوبیت آقای رئیسی را در جامعه زیاد، ۱۶.۳٪ متوسط، و ۲۲.۲٪ کم می‌دانند. ۱۰.۳٪ نیز اظهار بی‌اطلاعی کرده، یا به سؤال پاسخ ندادند. به گزارش این مرکز مقایسه روند ارزیابی مردم از میزان محبوبیت رئیس‌جمهور نشان می‌دهد درصد کسانی که محبوبیت او را زیاد ارزیابی کرده‌اند، از ۴۸.۲٪ در تیرماه، به ۵۱.۱٪ در شهریور رسیده و ۲.۹٪ افزایش‌یافته است».
تغییر در آرایش ذهنی مردم پس از انتخابات نشان از روند «امیدآفرینی» در دولت رئیسی دارد. این وضعیت البته شکننده است، اتاق‌های فکر در داخل و خارج از کشور سعی می‌کنند میزان انتظارات از دولت را تا سطح غیرمعقول بالابرده و دولت را بر زمین بزنند. ازاین‌رو لازم است حلقه اطرافیان رئیس‌جمهور دست به ابتکار عمل زده و به‌صورت صریح و شفاف با مردم سخن بگوید؛ جامعه حق دارد از وضعیت آینده باخبر شده و بر اساس آن برای خود برنامه‌ریزی کند.
آقای رئیس‌جمهور با هوشمندی نباید اجازه بدهد عده‌ای اقدامات جهادی او را به وعده‌های بی‌نتیجه و سر خرمن ترجمه کرده و به خورد اذهان مهندسی‌شده بدهند. اولین قدم آن است که رئیس‌جمهور گزارش آوارهای برجامانده از دولت روحانی در حوزه‌های مختلف سیاسی، بین‌المللی و اقتصادی (خودرو، بورس؛ بازاهای مالی و ...) را به مردم بدهد. تاریخ انقلاب اسلامی نشان داده است که هر چه مردم را محرم‌تر بدانیم؛ بیشتر دل‌های آن‌ها را به‌سوی خود جذب کرده‌ایم. اجازه ندهیم دشمن با بازی‌های روانی چون «بازگشت آبان ۹۸» بذر ناامیدی و سوختن سرمایه‌های اجتماعی را بکارد.