سرویس سیاست مشرق- شمارش معکوس برای آغاز دور دوم گفتگوهای هسته‌ای (وین هشت) برای لغو تحریم‌ها آغازشده است. علی باقری معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیئت مذاکره‌کننده در وین پس از بازگشت به تهران در جمع خبرنگاران اعلام کرد که ایران آماده بود تا مذاکرات را بدون وقفه ادامه دهد؛ اما طرف اروپایی درخواست آنتراکت (وقت تنفس) داد؛ تا برای مشورت‌های بیشتر به پایتخت‌های خود بازگردند.

البته منظور اروپایی‌ها از «مشورت بیشتر» ایجاد هماهنگی با آمریکایی‌ها برای ادامه گفتگوهاست. در شش دور گذشته از مذاکرات هیئت آمریکایی یک چهارراه پایین‌تر از محل ملاقات اردو زده و در هتلی مجزا گفتگوها را رصد می‌کرد. روایت است که رابرت مالی با بازی‌خوانی از تیم عراقچی به‌سادگی مسیر مذاکرات را کنترل و دستورات لازم را به تروئیکا (آلمان؛ انگلیس و فرانسه) منتقل می‌کرد. اما این بار دست بالای ایران و داشتن دو پیش‌نویس جدید باعث شد تیم غربی دستور بررسی بیشتر بدهد.

 روز گذشته یک مقام ارشد وزارت خارجه آمریکا در نشستی توجیهی با خبرنگاران گفته است که در آخرین دور از مذاکرات؛ هماهنگی میان اروپا و آمریکا مناسب نبوده و باید در وین تغییر آرایش دهیم؛ این مقام آمریکایی ادامه داده است که لازم است که در ادامه مذاکرات با رژیم صهیونیستی نیز هماهنگی‌ها بیشتری صورت بگیرد. کشورهای غربی در توصیف دور هفتم مذاکرات خواسته‌های تهران را «فرا برجامی» جا زده و مدعی شده‌اند که هیئت دیپلماتیک ایران برخلاف گذشته کم می‌دهد و زیاد می‌خواهد.

علی واعظ از مشاوران ظریف و مسئول پرونده ایران در گروه بین‌المللی بحران در شرح این ماجرا می‌گوید: اروپایی‌ها در گفتگو با عراقچی او را به سمتی هدایت کرده بودند که جمهوری اسلامی ایران نهایتاً یک تا دو میلیون دلار گرفته و غنی‌سازی ۲۰ درصدی را به‌صورت کامل متوقف کند. درخواست تروئیکای اروپایی در آن زمان به این مفهوم بود دستاوردهای هسته‌ای در سینی طلا به غربی‌ها فروخته‌شده و به‌جای آن سکه سیاه بدهند. این دادوستد به‌مراتب بدتر از معاهده‌هایی چون ترکمانچای بود.

علی واعظ: عراقچی برای یک تا دو میلیارد دلار می خواست غنی سازی را تقدیم غرب کند!

هیئت مذاکره‌کننده ایرانی در وین متشکل از ۴۰ نفر با آرایشی از کارشناسان و نیروهای متخصص در حوزه‌های حقوقی، مالی و بانکی، سیاسی و بین‌المللی توانست هیمنه آمریکایی‌ها بر مذاکرات را شکسته و در اقدامی قابل‌توجه مسیر مذاکرات را عوض کند. در آخرین دور از مذاکرات در وین انتفاع ایران از برجام و لغو تحریم‌ها جایگزین احیای برجام شده و دو پیش‌نویس جدید به‌طرف اروپایی به‌عنوان جایگزین پیش‌نویس دور ششم تحویل داده شد. قابل‌ذکر است که برخلاف تبلیغات رسانه‌های غربی این دو سند فرا برجامی نبوده و دریکی از آن‌ها به موضوع رفع تحریم‌ها غیرقانونی پرداخته‌شده و دومین سند گام‌های هسته‌ای ایران و کیفیت توقف گام‌های جبرانی را شرح می‌دهد.

دست بالای هیئت دیپلماتیک ایران نسبت به کشورهای اروپایی در دور هفتم از گفتگوها باعث شد، وزیر خارجه آمریکا به ضعف این کشور در ادامه مذاکرات اعتراف کند. آنتونی بلینکن در گفتگو اختصاصی با رویترز گفته است که فشار حداکثری باعث انزوای آمریکا شد و نه ایران.

داشتن هژمونی دیپلماتیک از سوی هیئت ایرانی در مذاکرات دارای نکات قابل‌تأملی است:

۱-  در دور هفتم از مذاکرات هرقدر که آمریکایی‌ها در پشت میز مذاکره باختند؛ در بیرون از هتل کوبورگ موفق ظاهر شدند! دسترسی هیئت‌های اروپایی به رسانه‌ها باعث شد آن‌ها پس از پایان هر دور گفتگو با استفاده از واژه‌هایی چون «منبع مطلع» و «دیپلمات ناشناس» افکار عمومی خارج از محل گفتگوها را هدایت کند. یکی از مذاکره‌کنندگان ارشد کشورمان اعلام کرده است که ترکیب ۴۰ نفره ایرانی در وین گلچینی از متخصصان مرتبط با موضوع تحریم‌ها بوده است؛ در این جمع جای خالی رسانه‌های متخصص خالی بود. عدم دسترسی کامل هیئت ایرانی به ابزارهای رسانه‌ای باعث شد که اروپایی‌ها اخبار مذاکرات را سانسور کرده و به‌صورت کانالیزه آن را منتشر کنند.

۲-  در آغاز دور هشتم از گفتگوها (دور دوم مذاکره برای لغو تحریم) طرف غربی باید به‌خوبی تفهیم شود که تحریم‌های هسته‌ای و غیرهسته‌ای به یک‌میزان زیر بار فشار حداکثری بوده و ایران در ادامه مذاکرات فقط به دنبال انتفاع اقتصادی است و به دنبال بازی کلامی طرف مقابل نخواهد رفت.

۳- بایدن باوجود تمایل ظاهری به دیپلماسی هیچ انعطافی از خود نشان نداده است! اگر رئیس‌جمهور آمریکا سخنان وزیر خارج اش در انزوای سیاست‌های ترامپ را قبول دارد باید روی زمین آمده و منطقی عمل کند. واشنگتن همه توان خود را برای تحریم ایران استفاده کرده و چیزی برای اعمال فشار بیشتر باقی نمانده است؛ آمریکایی‌ها ازاین‌پس با چالش کارآمدی تحریم روبرو شده و به عبارتی دستشان خالی است و اسلحه تحریمی دیگر گلوله‌ای برای شلیک ندارد. در چنین وضعیتی باید  هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران با راهبرد «کنترل خسارت» در مذاکرات حاضر شود.

طرف اروپایی در دور هفتم از مذاکرات در وین به‌ضرورت رفع تحریم‌ها اعتراف کرده است؛ اما همچنان مسیری برای آن مشخص نشده است؛ همان‌گونه که در توافق سال ۲۰۱۵ نیز هیچ ردی از نحوه انتفاع ایران از بازار ۱۰۰ میلیارد دلاری اروپایی تدوین‌نشده بود. وضعیت در برجام به حدی وخیم شد که حتی اروپایی‌ها نتوانستند یک کانال مالی ساده مانند اینستکس را مدیریت کنند،

آرایش دیپلماتیک ایران در آغاز دور هشتم از مذاکرات در وین با ترجیع‌بند «لغو تحریم‌ها» رویکرد راهبردی دارد؛ در دور هفتم از گفتگوها کنترل ریسک اقتصادی سرمایه‌گذاری پس از لغو تحریم‌ها و مسئولیت‌پذیری همراه با ضمانت‌های عینی را به دولت‌های غربی تحمیل کرده‌ایم؛ در دور هشتم از این کارزار طرف غربی باید از خود حسن نیت نشان دهد. هر قدر آرایش دیپلماتیک ایران در دور جدید تهاجمی‌تر شود، اروپایی ها مجبور به نرمش بیشتری می شوند. در تهران همه آماده دور جدیدی از گفتگو هستند، در واشنگتن تردیدها و نیز اماواگرهای فراوانی پیش پای کاخ سفید قرار دارد!