به گزارش مشرق، صبح امروز ماهواره ماهواره ایرانی خیام از ایستگاه فضایی بایکونور قزاقستان پرتاب شد. این ماهواره ایرانی با همکاری کشور روسیه و توسط ماهواره‌بر «سایوز» به فضا فرستاده شد.
پایگاه فضایی بایکونور با ده‌ها سکوی پرتاب، چندین مرکز کنترل، ساختمان مونتاژ، انبار نگهداری از قطعات، کارخانه‌های تولید سوخت‌های مایع یا جامد، شبکه توزیع برق، شبکه گسترده جاده‌ای و ریلی، مراکز ردیابی و ارتباط فضایی توسط شوروی سابق بنا نهاده شده و در ابتدا به‌منظور پشتیبانی از پرتاب موشک‌های قاره‌پیمای R۷ این کشور برنامه‌ریزی شد. امکانات و تجهیزات پیشرفته این پایگاه در طول سالیان دراز و با عبور از چندین دهه رشد، تکامل یافته و هنوز هم در دست توسعه است.
بایکونور در قزاقستان واقع شده، اما منطقه ای در قلمرو روسیه است. دولت های قزاقستان و روسیه با یکدیگر در زمینه نگهداری و عملیات های این منطقه همکاری می کنند و روسیه سالانه حداقل ۱۱۵ میلیون دلار برای اجاره زمین پرداخت می کند.
اما این تنها کشور ما نیست که برای پرتاب ماهواره از ماهواره بر سایوز استفاده می کند. به دلیل درصد بسیار بالای موفقیت پرتابگر سایوز، پرتاب ماهواره خیام به کشور روسیه واگذار شده است. لازم به ذکر است با توجه به ضریب اطمینان بالای این پرتابگر در پرتاب و در مدارگذاری ماهواره ها، بسیاری از کشورهای صاحب چرخه کامل فناوری فضایی که خود توانایی پرتاب ماهواره را دارند نیز از پرتابگرهای روسی استفاده می کنند.
پرتاب ۳۸ ماهواره خارجی از بایکونور
مارس سال گذشته روسیه ۳۸ ماهواره خارجی را پس از پرتاب موفقیت آمیز از فضانوردی بایکونور در قزاقستان در مدار قرار داد. خبرگزاری AFP فرانسه با پوشش این خبر اعلام کرد که این موشک با موفقیت توانست ۳۸ ماهواره از بیش از ۱۲ کشور از جمله کره جنوبی، ژاپن، کانادا، عربستان سعودی، آلمان، ایتالیا و برزیل را در مدار قرار بدهد. همچنین ماهواره Challenge-۱، اولین ماهواره ساخت تونس که توسط گروه مخابراتی Telnet ساخته شده بود نیز در این پرتاب قرار داشت.
ماهواره های مخابراتی بریتانیا سوار بر سایوز روسی
علاوه بر این بریتانیا نیز برای فرستادن ماهواره های مخابراتی به منظور پوشش اینترنت در جهان از همین موشک استفاده کرد است. فوریه سال جاری بود که آژانس فضایی روسکوسموس مسکو اعلام کرد موشک سایوز روسی روز پنجشنبه ۳۴ ماهواره را برای اپراتور بریتانیایی OneWeb به فضا پرتاب کرد که هدف آن ارائه اینترنت پهن باند در همه جای جهان است. پایگاه خبری فیز در این باره نوشت: این شرکت بریتانیایی قصد دارد تا سال آینده خدمات اینترنتی تجاری جهانی خود را با پشتیبانی حدود ۶۵۰ ماهواره عملیاتی کند.
مارس سال گذشته نیز دوباره یک موشک سایوز توانست با موفقیت ۳۶ ماهواره وان وب به مدار زمین بفرستد. اسپیس درباره این پرتاب نوشت که این پنجمین راه‌اندازی کلی OneWeb بود.
جولای سال جاری پایگاه خبری spaceflightnow از پرتاب ماهواره ناوبری گلوناس توسط موشک سایوز خبر داد.
در این خبر آمده: ناوگان ناوبری گلوناس نسخه نظامی روسیه از سیستم موقعیت یابی جهانی نیروی فضایی ایالات متحده است. سیستم های ناوبری ماهواره ای گالیله اروپا و بیدو چین نیز برای پوشش جهانی طراحی شده اند. ارتش روسیه از سیگنال های موقعیت یابی گلوناس برای ناوبری دریایی و هواپیما و هدف گیری موشکی استفاده می کند. سیگنال های گلوناس نیز توسط غیرنظامیان استفاده می شود.
این ماهواره جدید، چهارمین فضاپیما از سری ماهواره‌های ناوبری گلوناس K روسیه است. نسل جدیدی که برای کار طولانی‌تر و ارسال سیگنال‌های ناوبری بیشتر نسبت به فضاپیماهای قبلی طراحی شده است.
حدود یازده سال قبل نیز رویترز گزارشی را درباره پرتاب یک موشک سایوز از پایگاه گویان فرانسه منتشر کرد. این خبرگزاری نوشت: موشک روسی سایوز با موفقیت از گویان فرانسه پرتاب شد و دو ماهواره اول در سیستم موقعیت یابی جهانی گالیله اروپا را حمل کرد.
توقف پرتاب ها از گویان، نتیجه تحریم روسیه توسط اروپا
البته در بحبوحه جنگ بین روسیه و اوکراین و در پی تحریم های مسکو توسط اروپا روسیه اعلام کرد پرتاب موشک‌های سایوز از گویان فرانسه را متوقف می‌کند.
پایگاه خبری تخصصی اسپیس در این باره نوشت که روسیه پرتاب موشک‌های سایوز از منطقه گویان فرانسه واقع در آمریکای جنوبی را در واکنش به اعمال تحریم‌های اروپا در پی حمله به اوکراین متوقف می‌کند.
دیمیتری روگوزین، رئیس روسکاسموس در بیانیه‌ای اعلام کرد: در پاسخ به تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه شرکت‌های ما، این شرکت همکاری با شرکای اروپایی را در سازماندهی پرتاب‌های فضایی از پایگاه "کورو" به حالت تعلیق در می‌آورد و پرسنل خود از جمله خدمه پرتاب تلفیقی را از گویان فرانسه خارج می‌کند.
باید اشاره کرد که جدیدترین موشک سایوز از مرکز فضایی گویان در ۱۰ فوریه سال جاری همراه با ۳۴ ماهواره اینترنتی وان‌وب به فضا پرتاب شد.
پرتاب ماهواره های آمریکایی از بایکونور روسی
ایالات متحده نیز با دراختیار داشتن امکانات کامل پرتاب ماهواره و فضاپیما به فضا، از این موشک برای فرستادن فضانوردانش استفاده کرده است.
آژانس فضایی اروپا در گزاری نوشت که امروزه اروپایی ها و آمریکایی ها بازدیدکنندگان دائمی آن هستند و ماهواره های آنها از این ایستگاه فضایی پرتاب می شوند یا فضانوردان با فضاپیمای سایوز به فضا سفر می کنند.
اسپیس در گزارشی که به تاریخچه ایستگاه فضایی بایکونور می پردازد آورده که این ایستگاه فضایی بیشتر برای پرتاب فضانوردان اتحاد جماهیر شوروی و روسیه مورد استفاده قرار گرفته، اما پس از خاتمه جنگ سرد، برخی از فضانوردان آمریکایی و اروپایی نیز از این مکان به فضا رفتند.
پس از بازنشستگی برنامه شاتل فضایی در سال ۲۰۱۱، ناسا به پرواز همه فضانوردان خود از بایکونور روی آورد.
منابع:
- https://www.reuters.com/business/aerospace-defense/uk-satellite-company-oneweb-suspends-baikonur-launches-۲۰۲۲-۰۳-۰۳/
- https://www.thehindu.com/sci-tech/science/russia-launches-۳۸-satellites-for-۱۸-countries/article۳۴۱۳۹۰۲۹.ece
- https://www.tasnimnews.com/en/news/۲۰۲۱/۰۳/۲۵/۲۴۷۴۶۵۵/russian-soyuz-rocket-launches-۳۸-satellites-for-۱۸-countries-video
- https://phys.org/news/۲۰۲۲-۰۲-russian-soyuz-rocket-uk-satellites.html
- https://www.reuters.com/article/us-space-europe-idINTRE۷۹K۱WT۲۰۱۱۱۰۲۱
- https://www.space.com/soyuz-rocket-launches-oneweb-۵-mission-۳۶-satellites
- https://spaceflightnow.com/۲۰۲۲/۰۷/۱۰/russian-soyuz-rocket-hauls-glonass-navigation-satellite-to-space/
- https://www.esa.int/Science_Exploration/Human_and_Robotic_Exploration/Mission_Odissea_-_F._De_Winne_-_english/Baikonur_from_the_steppes_of_Kazakhstan_to_space
- https://www.space.com/۳۳۹۴۷-baikonur-cosmodrome.html
- https://www.space.com/russia-halts-soyuz-launches-french-guiana