به گزارش مشرق، «احسان خاندوزی» وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی ایران در گفت‌وگوی تفصیلی با شبکه العالم از سفر قریب الوقوع هیات‌های اقتصادی از کشورمان به عربستان سعودی خبر داد و گفت که ریاض از از نقشه راه پیشنهادی برای تعاملات اقتصادی دو کشور استقبال کرد.
متن کامل گفت‌وگو در ادامه آمده است:
العالم: هدف شما از سفر به عنوان اولین مقام ارشد ایرانی به عربستان پس از توافق تهران و ریاض چیست؟
خاندوزی: هدف اصلی، شرکت در نشست سالانه بانک توسعه اسلامی بود که امسال در جده برگزار شد. همانطور که می‌دانید بانک توسعه اسلامی مهمترین نهاد مالی کشورهای اسلامی است و جمهوری اسلامی ایران یکی از بنیانگذاران بانک توسعه اسلامی و سومین سهامدار بزرگ آن است و طی سالهای گذشته ما توانسته‌ایم تعاملات بسیار خوب و پروژه‌های سرمایه گذاری بسیار خوبی را با بانک داشته باشیم.
در حاشیه این نشست و از آنجا که من اولین مقام دولتی ایران بودم که پس از احیای روابط سیاسی دو کشور به عربستان سفر کردم، از این فرصت استفاده کردم و مذاکرات اقتصادی را با همتای سعودی خود آغاز کردم.
در حاشیه این نشست، دیدارها و مذاکرات دوجانبه‌ای با سایر وزرای اقتصادی کشورهای اسلامی داشتم که شاید هیچ کدام از نظر اهمیت به اندازه دیدار من با وزیر اقتصاد عربستان نبود که به نظر می‌رسد در این نشست فصل بسیار خوبی گشوده شد.
العالم: شما با مقامات سعودی دیدارهایی داشتید، از دستاوردهای این گفت‌وگوها بگویید.
خاندوزی: اجازه دهید قبل از صحبت در مورد دستاوردهای مذاکرات، شرایط اقتصادی و شرایطی را که با آن مواجه بودیم به اختصار توضیح دهم. شرایطی که دولت جدید ایران برعهده گرفت، سخت و طاقت‌فرسا بود، در طول پنج سال گذشته با تحریم‌های مالی، تجاری و بانکی بسیار خطرناکی روبه رو بوده ایم. دولت جدید و تیم اقتصادی دولت که من یکی از اعضای آن هستم، در یک سال و نیم گذشته تلاش کرده‌اند تا بخشی از این مشکلات و تنگناهای اقتصادی را پشت سر بگذارند. امروز که با شما صحبت می‌کنم، بخش بزرگی از صادرات نفت از دست رفته خود را به آنچه در سالهای گذشته بود برگرداندیم.
کما اینکه صادرات غیرنفتی ایران در سالهای ۲۰۲۰ و ۲۰۲۲ بیشترین میزان صادرات غیرنفتی ما در سالهای گذشته بوده است.
مسائل بودجه و تامین مالی دولت و کسری بودجه‌ای که دولت با آن روبه رو بود با سیاست‌هایی که در پیش گرفته‌ایم بسیار کاهش یافته است و اکنون شرایط کاملا تحت کنترل است.
رشد تولید در بخش صنعت و معدن و همچنین اشتغال زایی و کاهش بیکاری در کشور پس از تلاش‌های صورت گرفته در یک سال و نیم گذشته در شرایط نسبتا خوبی قرار دارد. البته هنوز یک موضوع مهم روی میز سیاستگذاران ایرانی وجود دارد که موضوع تورم، افزایش قیمت و مدیریت بازار ارز است که در حال حاضر بانک مرکزی ایران و سایر ادارات دولتی روی این وضعیت اقتصادی متمرکز هستند.
از دیگر دستاوردهایی که در یک سال و نیم گذشته به دست آمده این است که با توجه به مهارت و پشتکار جناب آقای رئیسی، رئیس جمهور محترم، روابط با همسایگان نسبت به دو سه سال گذشته بسیار بهتر شده است. آن هم نه تنها در زمینه مبادلات دیپلماتیک، بلکه در عضویت ایران در توافقات منطقه‌ای و آسیایی و همچنین در دستاوردهای اقتصادی و میزان تجارت ما با کشورهای همسایه، سیاست همسایگی و سیاست روابط با شرکای استراتژیک مانند روسیه و چین که منجر به افزایش حجم مبادلات ما با این کشورها شد و سرمایه گذاری در حوزه تجارت افزایش یافت و امروز وارد مرحله انعقاد قراردادهای سرمایه‌گذاری شدیم.
در چنین شرایطی و طی مذاکراتی که با طرف سعودی داشتم، مسائل تجاری، سرمایه گذاری و تعاملات بین المللی با وزیر اقتصاد عربستان مطرح شد.
* استقبال ریاض از نقشه راه تعامل اقتصادی ایران
البته هنوز زود است که درباره دستاوردهای اقتصادی دو کشور که در هشت سال گذشته ارتباط بسیار کمی با یکدیگر داشته‌اند صحبت کنیم، اما در این نشست نقشه راه تعاملات اقتصادی دو کشور را پیشنهاد کرده‌ایم و امیدواریم با استقبالی که از طرف سعودی شده است، عملا شاهد کمک دوستان و برادرانمان در این تعاملات اقتصادی در سطح تجاری و در زمینه سرمایه گذاری‌های مشترک باشیم تا به ثمر نشسته و شاهد نتایج عملی آن باشیم.
العالم: آیا برای دیدارهای متقابل مقامات دو کشور در آینده نزدیک تدابیری اندیشیده شده است و صحبت از بازگشایی سفارتخانه ها در دو کشور شده است؟
خاندوزی: بله، وزارت خارجه ایران و عربستان به سرعت در حال بررسی احتمال بازگشایی سفارت‌های دو طرف در تهران و ریاض در کوتاه مدت هستند و کنسولگری ایران در جده نیز به زودی پس از افتتاح سفارت فعال خواهد شد.
در زمینه روابط غیر دیپلماتیک نیز در این نشست به وزیر اقتصاد عربستان پیشنهاد دادم که هیئت‌هایی از بخش خصوصی ایران یعنی مدیران شرکت‌های بزرگ به عربستان سفر کنند و به زودی شاهد سفر هیئت‌هایی از بخش خصوصی ایران، یعنی مدیران شرکت‌های بزرگ ایرانی به عربستان سعودی خواهیم بود.
آماده میزبانی از شرکت‌های سعودی هستیم
ما آماده میزبانی از شرکت‌های سعودی و استقبال از آنها در ایران هستیم تا با پتانسیل‌های این کشور آشنا شوند و در زمینه‌های فناوری‌های معتبری که ایران در اختیار دارد و باوجود تحریم‌های اعمال شده توانسته است با توانایی‌های خود به آنها دست یابد، سرمایه‌گذاری کنند.
ما آماده پذیرایی از هیئت‌های سعودی هستیم و امیدواریم تا پایان تابستان بتوانیم نه تنها تعامل بین بخش‌های دولتی، بلکه تعامل بین شرکت های خصوصی دو کشور را نیز آغاز کنیم.
در زمینه تعاملات اقتصادی دو دولت عربستان سعودی و ایران، موضوعی که من و همتای سعودی خود در این دیدار بر سر آن توافق کردیم، پروژه‌های سرمایه گذاری در حوزه نفت و گاز است که از مزایای اقتصاد ایران و عربستان به شمار می‌رود. انشالله در این زمینه و با توجه به گفت‌وگوهایی که با وزیر نفت ایران انجام دادم، پس از سفر، روابط دو کشور گسترده‌تر خواهد شد تا بتوانیم از این ظرفیت سرمایه‌گذاری مشترک استفاده کنیم. البته موضوع پروازهای بین دو کشور و تامین هزینه حج و حجاج ایرانی در ایام حج از دیگر موضوعاتی بود که در این دیدار مورد بررسی قرار گرفت.
* تقدیر از وزیر ایرانی برای ایراد نطق به زبان عربی
العالم: در این دیدار بخشی از سخنرانی خود را به زبان عربی ایراد کردید که مورد استقبال سعودی‌ها قرار گرفت، پیام شما چه بود؟
خاندوزی: زبان عربی، زبان قرآن کریم است و دانش آموزان ایرانی در مدارس، قرآن و زبان عربی را می آموزند، زیرا به نظر ما بهترین راه برای رساندن پیام خود به کشورهای برادر و سایر کشورهای اسلامی استفاده از زبان قرآن است و با توجه به اینکه این نشست، نشست بانک توسعه کشورهای اسلامی و میزبان آن عربستان سعودی در جده بود، خود را موظف دانستم که از زبان مشترک کشورهای اسلامی که زبان شیرین عربی است استفاده کنم و پس از این دیدار، بسیاری از وزرای اقتصاد از اینکه من نطق خود را به زبان عربی ایراد کردم، قدردانی کردند.
العالم: دولت جدید جمهوری اسلامی ایران به ریاست آقای ابراهیم رئیسی سیاست همکاری با کشورهای همسایه به ویژه کشورهای عربی را در پیش گرفته است، میزان تأثیر این همکاری‌ها بر اقتصاد ایران چقدر است؟
خاندوزی: در واقع تاکید رئیس جمهور بر سیاست همسایگی و گسترش همکاری‌های منطقه‌ای باید در اولویت سیاست خارجی کشور باشد و باید به سمت استفاده از ظرفیت دیپلماسی اقتصادی حرکت کنیم. این اقدام همان چیزی است که از ابتدای شروع به کار دولت جدید تا کنون بر آن تاکید داشته ایم و همچنان ادامه دارد.
به نظر ما این سیاست نه تنها برای اقتصاد ایران بلکه برای همکاران ما در منطقه، کشورهای همسایه، کشورهای اسلامی و کشورهای خاورمیانه یک سیاست برد-برد است، یعنی تامین کننده منافع اقتصاد ایران و منافع اقتصاد منطقه است.
من بر این نکته تاکید می‌کنم که با توجه به اینکه ما در شرایطی صحبت می‌کنیم که نفوذ قدرت‌های بیگانه سال‌ها در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به پایین‌ترین حد خود رسیده است و آن قدرت‌های بیگانه ضعیف و ضعیف‌تر شده‌اند، این فرصت اکنون بیش از سالهای گذشته برای ما فراهم شده است تا از تعاملات با کشورهای منطقه و کشورهای اسلامی بهره اقتصادی ببریم.
این امر مستلزم اراده جدی سیاسی کشورها است و دولت ما در یک سال و نیم گذشته نشان داده است که جدی است و در تعاملات خود بر این راهبرد پافشاری می‌کند، همان طور که سال‌ها از جنبش های مقاومت فلسطین حمایت کرد و این سیاست را با استواری ادامه داده است.
* لزوم بهره‌مندی کشورهای منطقه از پروژه‌های اقتصادی مشترک
در خصوص مزایای دیپلماسی اقتصادی، تمرکز آقای رئیس جمهور ایران بر این است که باید عقب ماندگی‌های سالهای گذشته را به سرعت جبران کنیم و به سمت پروژه‌های مشترک برویم که به تقویت اقتصاد کشورهای منطقه منجر شود؛ برای مثال اگر عربستان در سیاست بیابان‌زدایی خود موفق شود، مزایای آن را در کاهش آلودگی شهرهای ایران و عراق و همچنین قوی شدن کشورهای منطقه خواهیم دید.
به عنوان مثال، ایران در زمینه استفاده از بیوتکنولوژی، پزشکی و نانو فناوری و در زمینه هوا و فضا و تجهیزات نیروگاه‌ها و سایر حوزه‌های این چنینی، در شرایط تحریم توانایی‌های فنی خوبی کسب کرده است و می تواند آن را در دسترس برادران خود در منطقه قرار دهد تا منطقه قوی شود، کشور قوی در منطقه کشوری است که توانایی ایجاد تغییرات ژئوپلیتیکی را داشته باشد و با قدرت مذاکره بالا، کشورهای اسلامی را قادر سازد تا در عرصه‌های بین المللی اقتصادی و سیاسی نقش آفرینی کنند.
العالم: آیا برنامه خاصی برای جذب پول از کشورهای عربی به ایران دارید؟
خاندوزی: ما در زمینه جذب سرمایه‌گذاری خارجی به ایران و همچنین کمک به سرمایه گذاری در خارج از ایران به نفع کل منطقه عمل می‌کنیم و پیشنهادهای مشخص و بسیار خوبی داریم که در دیدار با وزیر اقتصاد امارات متحده عربی در حاشیه نشست جده مطرح شد. ما طرف‌هایی شخصی را شناسایی کردیم که می‌توانند به سرعت این سرمایه گذاری‌های مشترک را کلید بزنند.
همچنین در دیدار با وزیر اقتصاد عمان و با توجه به سفر آتی سلطان عمان به ایران، پروژه‌های مشخصی تعیین شد که باید دوباره بین ایران و کشورهای منطقه پیگیری شود.
* ارسال مکتوب فهرست توانمندی‌ها به عربستان
در رابطه با روابط اقتصادی با عربستان نیز وضعیت به همین منوال است، ما در این دیدار به صورت شفاهی ظرفیت‌های خود و فهرست توانمندی‌های تجاری و توانمندی‌های خود در زمینه انتقال فناوری به پروژه‌های مشترک را ارائه کردیم و آنها را به طور کتبی برای عربستان ارسال می‌کنیم و امیدواریم طرف سعودی هم با همین اراده فصل جدیدی را در روابط اقتصادی ایران و عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه شاهد باشیم.
* اراده جدی ایران و سوریه برای تقویت روابط اقتصادی
العالم: روابط اقتصادی ایران و سوریه را چگونه ارزیابی می‌کنید و از نظر شما چه موضوعاتی اولویت دارد؟
خاندوزی: اگرچه باید اذعان کرد که سفر آقای رئیسی به دمشق پیام‌های سیاسی روشنی را به گوش منطقه و جهان رساند، اما در مقام وزیر اقتصاد و همراه وی در این سفر توجه شما را به این نکته جلب می‌کنم که بخش مهمی از مذاکرات آقای رئیسی و بشار اسد بر روی مسائل صرفا اقتصادی ایران و سوریه بوده است.
به نظر می‌رسد با وجود اینکه باید به مردم سوریه و منطقه به خاطر موفقیت در میدان نبرد نظامی و غلبه بر سختی‌های جنگ تبریک گفت، اما مسئله اقتصادی همچنان آغاز راه است، یعنی پایان دوران جنگ نظامی آغاز مرحله تعاملات اقتصادی ایران و سوریه است.
در آخرین لحظاتی که آقای رئیس‌جمهور در حال ترک دمشق بود و بشار اسد، رئیس‌جمهور او را تا فرودگاه بدرقه کرد، من آنجا بودم تا شهادت بدهم که بیشتر نکاتی که بین دو رئیس‌جمهور مطرح شد، مربوط به پروژه‌های اقتصادی خاصی بود که باید بین ایران و روسیه از سر گرفته شود.
باید اذعان داشت که ما در این زمینه کارهای عقب مانده زیادی داریم و باید خیلی سریع عقب ماندگی خود را جبران کنیم.
برخی از این پروژه‌های اقتصادی مربوط به وزارتخانه ماست و من بعد از این سفر، موارد را چه در حوزه بیمه، چه در حوزه بانکی و چه در حوزه گمرکی پیگیری کردم و سپس مکاتبات بسیار سریع و فوری با طرف سوری انجام دادیم.
خوشحالم که در اینجا به شما بگویم که شاید هنوز در رسانه‌ها به آن اشاره نشده است، اما طرف سوری نیز به شدت موضوع را دنبال می کند تا از نتایج اقتصادی این دیدار بهره مند شود.
به دلیل فرصت‌های سرمایه گذاری خوبی که در اختیار کشورمان و صادرکنندگان ایرانی است، دو روز پیش وزیر اقتصاد سوریه بار دیگر از من خواست تا در اسرع وقت آخرین مسائل مربوط به پیگیری مسائل اقتصادی پس از سفر آقای رئیسی را برای مقامات دو کشور ارسال کنم. همه این پیگیری‌های جدی و مستمر حاکی از تمایل دو کشور و وجود اراده جدی برای رسیدن هر چه سریعتر به مرحله منافع اقتصادی دو کشور است.
العالم: آیا برنامه‌های مشخصی برای ساخت راه آهن ایران و سوریه وجود دارد؟
خاندوزی: در سفر آقای رئیسی به سوریه و با توجه به طرح چند موضوع اقتصادی بین دو رئیس جمهور، پیگیری هر یک از آنها به وزارتخانه های ذیربط، واگذار شد و موضوع خط ریلی و همچنین حوزه ترانزیتی بین ایران و سوریه هم به وزارتخانه ذی ربط آن واگذارشد.
با توجه به اینکه رئیس کمیسیون اقتصادی ایران و سوریه، از طرف ایران، وزیر راه و شهرسازی کشورمان است و مسئولیت امور راه آهن، ترانزیت و حمل و نقل را نیز بر عهده دارد، تعهد ویژه ای برای پیگیری سریع این پروژه‌ها داشت و امیدوارم به زودی خبر شروع پروژه‌ها به رسانه‌ها برسد.