سرویس دفاع و امنیت مشرق _ حمله ارتش روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ میلادی و ارسال حجم انبوهی از تجهیزات مدرن غربی توسط کشورهای عضو ناتو برای کی‌یف، موجب شد تا نخستین بار پس از فروپاشی شوروی، جهان نظاره گر تقابل برترین تسلیحات ساخته شده توسط شرق و غرب در یک میدان نبرد با شرایط برابر باشد؛ علی رغم برتری فاحش تجهیزاتی روسیه در ابتدای جنگ، با گذشت زمان کشورهای غربی به رهبری ناتو دست به تجهیز ارتش اوکراین با تسلیحات مدرن خود کردند تا امروز تقریبا دو کشور در شرایطی نسبتا برابر به نبرد با یکدیگر در جنوب و شرق اوکراین بپردازند.

در سلسله گزارشات زیر قصد داریم به معرفی مهمترین تجهیزات به کار رفته توسط روسیه و اوکراین در جنگ اخیر و جزئیات عملکرد آنها بپردازیم.

راکت انداز توپخانه‌ای M-۱۴۲ هیمارس

در دهه ۹۰ میلادی ارتش امریکا به دنبال جایگزینی برای راکت اندازهای M-۲۷۰ خود بود، با این شرایط که سامانه جدید همان راکت های مورد استفاده در سیستم ام۲۷۰ را شلیک بکند اما با مشخصاتی متفاوت.

راکت انداز ام۲۷۰ روی شاسی شنی دار نفربر ام۱۱۳ ساخته شده بود که ۱۲ راکت را از دو محفظه ۶ تایی روی شاسی شلیک می‌کرد؛ ام۲۷۰ سیستمی سنگین با وزن ۲۴ تن و کم تحرک بود و ارتش امریکا به دنبال سیستم جدید بر پایه شاسی چرخدار بود تا در کلیه محیط های جغرافیایی قادر به عملیات و جا به جایی سریع باشد.

بدین شکل سامانه جدید M-۱۴۲ هیمارس طراحی و ساخته شد که روی شاسی کامیون FMTV بوده و محفظه حامل ۶ تیر راکت توپخانه ای هدایت ماهواره ای آن به شکل ماژولار طراحی شده و در زمانی کمتر از ۲ دقیقه قابل تعویض بود؛ همچنین سامانه هیمارس کمتر از ۱۱ تن وزن دارد که نسبت به وزن ام۲۷۰ از نصف نیز کمتر است.

هر دو سامانه از راکت های با برد و سر جنگی مختلف از ۴۵ تا ۹۰ کیلومتر نظیر ام۲۶، ام۳۰ و ام۳۱ استفاده می کنند؛ با گذشت چند ماه از آغاز جنگ اوکراین و با توجه به نیاز شدید این کشور به سیستم های توپخانه ای دوربرد هر دو سامانه هیمارس و ام۲۷۰ در ماه ژوئن ۲۰۲۲ میلادی توسط امریکا و کشورهای اروپایی به ارتش اوکراین اهدا شدند.

سلاحی که موجب وحشت سربازان ارتش روسیه می‌شود

تا پیش از ورود راکت اندازهای هیمارس به جنگ اوکراین، ارتش روسیه دارای برتری آتش توپخانه ای یکطرفه و خردکننده علیه ارتش اوکراین بود اما ورود این سلاح جدید شرایط را به کلی تغییر داد.

در گام نخست راکت های سامانه هیمارس که از هدایت ماهواره ای و دقت بسیار بالایی برخوردار بودند دست به نابودی ده ها انبار مهمات ارتش روسیه در خاک اوکراین زدند؛ انهدام هزاران گلوله و راکت توپخانه موجود در انبارهای نابود شده توان آتش توپخانه ارتش روسیه را شدیدا کاهش داد.

همچنین در مواردی از این سلاح برای حمله به مراکز فرماندهی و محل حضور سربازان ارتش روسیه در مناطقی استفاده شد که پیش از این خارج از دسترس ارتش اوکراین بودند.

اگرچه کشورهای غربی تجهیزات توپخانه ای دیگری نظیر هویتزرهای سزار، ام۷۷۷ و پالادین نیز به اوکراین اهدا کرده اند اما به جرات می توان گفت ۷۰ درصد از ویدئوهای منتشر شده از سوی طرف اوکراینی در مورد هدف قرار دادن تجهیزات یا مواضع ارتش روسیه در جنگ اخیر مربوط به اصابت راکت های هیمارس بوده است.

مجموعا ارتش اوکراین ۳۸ دستگاه سامانه M-۱۴۲ هیمارس و ۲۲ دستگاه راکت انداز M-۲۷۰ (از کشورهای بریتانیا، آلمان و فرانسه) دریافت کرده است که منابع اوکراینی مدعی هستند تا کنون هیچ یک از آنها در جنگ اخیر نابود نشده اند؛ بنابر این ارتش اوکراین مجموعا ۶۰ دستگاه از این راکت انداز و هزاران تیر راکت هدایت شونده با بردی نزدیک به ۹۰ کیلومتر در اختیار دارد.

تجهیز هیمارس به موشک‌های دوربرد

از ابتدای جنگ، مقامات اوکراینی بارها از پنتاگون درخواست تحویل موشک های بالستیک تاکتیکی ATACMS را داشتند که از همان پلتفرم سیستم هیمارس شلیک می شوند.

امریکا در دسامبر ۲۰۲۲ وعده ارسال موشک های GLSDB با بردی حدود ۱۵۰ کیلومتر را به اوکراین داد ولی با ارسال موشک ATACMS مخالفت کرد؛ اما در نهایت چندی پیش پس از سفر زلنسکی به امریکا و دیدار با جو بایدن، موشک فوق به ارتش اوکراین تحویل داده شد و در خصوص موشک های GLSDB نیز گفته می شود به زودی نخستین محموله آنها به کی‌یف ارسال خواهند شد.

ارتش اوکراین خیلی زود استفاده از موشک های ATACMS را آغاز کرد؛ موشکی که به اوکراین تحویل داده شده بود از نسخه M-۳۹ با بردی حدود ۱۶۰ کیلومتر است و گفته می شود در آینده نزدیک نسخه با برد ۳۰۰ کیلومتر نیز به این کشور تحویل داده خواهد شد.

اوکراینی ها با شلیک موشک ATACMS از روی شاسی هیمارس، دو پایگاه بالگردی مهم ارتش روسیه در لوهانسک و بردیانسک را هدف قرار دادند.

تصاویر ماهواره ای منتشر شده از این دو پایگاه نشان می داد بیش از ۲۰ فروند بالگرد ارتش روسیه از دو مدل میل۸ و کاموف۵۲ بر اثر اصابت ۱۱ تیر موشک بالستیک ATACMS با سر جنگی خوشه ای منهدم شده یا دچار آسیب در سطوح مختلف شده اند.

ارتش اوکراین در انتظار دریافت تعداد بیشتری از این موشک و همچنین نسخه دوربرد آن برای حمله به پایگاه های هوایی موجود در شبه جزیره کریمه است تا بتواند مانع از پوشش هوایی جنگنده های روسی بر فراز میادین نبرد شوند.