به گزارش مشرق، حدود یک ماه تا آوردگاه ۱۱ اسفندماه باقی مانده است و زمزمه‌های انتخاباتی از جای جای کشور به گوش می‌رسد و می‌توان شور انتخاباتی را در برگزاری مناظره‌ها و نشست‌های سیاسی مشاهده کرد. وزارت کشور به‌عنوان متولی قانونی و مجری اصلی انتخابات، از مرداد ماه فرآیند این حماسه سیاسی را آغاز کرده است.
«سید محمد تقی شاهچراغی» رئیس ستاد انتخابات که معاونت سیاسی وزارت کشور را هم برعهده دارد درباره انتخابات پیش رو و برنامه‌هایی که وزارتخانه متبوعش برای برگزاری هرچه باشکوه تر انتخابات ۱۱ اسفند تدارک دیده است پاسخ داد.
در این گفتگو سعی کردیم اکثر سوال‌ها درباره تحرکات احزاب در انتخابات مجلس داوزدهم، ارتباط دولت سیزدهم با احزاب و نهاد صنفی آنها(خانه احزاب)، برنامه های وزارت کشور برای انتخابات، برگزاری انتخابات الکترونیکی در ۴ حوزه و هزینه‌هایی که صداوسیما برای انتخابات«مجلس دوازدهم» دریافت می‌کند را با او در میان بگذاریم.
مشروح این گفت‌وگو بدین شرح است:
یک‌ماه دیگر تا آوردگاه مهم ۱۱ اسفندماه باقی مانده است، با توجه به ۴ مؤلفه‌ای که حضرت آقا قبلاً درباره انتخابات بیان کرده بودند. وزارت کشور و ستاد انتخابات چه اقداماتی را انجام داده است؟ بویژه در استان‌ها، استانداران چه اقداماتی را برای شور انتخاباتی انجام داده‌اند؟
اولاً لازم است از فرصتی که در خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) فراهم شد تشکر کنم. اتفاقات خوبی در این مجموعه رقم خورده است؛ نیروهای باانگیزه، با دغدغه و پرتلاش هستند. امروز با توجه به پیشرفت فضای ارتباطات و رشد تکنولوژی رسانه ها تغییرات بسیاری در سرعت انتشار خبر پیدا نموده اند و رسانه‌ها نقش کلیدی و اساسی در همه حوزه‌ها و شئون زندگی بشر دارند. آن چه امروز در این مجموعه دیدیم در بخش‌های مختلف بواسطه دفاتری که در همه استان‌های کشور دارند، مجموعه موثری است و مهم همین اثربخشی رسانه است.
اساساً همه اقدامات ما در ستاد انتخابات کشور، بر اساس راهبردهای مقام معظم رهبری شکل گرفته است. آیین‌نامه‌ها و شیوه‌نامه‌ها که باید برابر قانون توسط هیأت دولت و یا هیأت نظارت تهیه، تأیید و تصویب شد و یا دستورالعمل‌های جاری، همه بر اساس ۴ راهبرد رهبری است. همه مجموعه‌ها و نهادهایی که درگیر موضوع امنیت هستند، از وزارت ارتباطات گرفته تا مجموعه‌ها و نهادها و وزارت کشور، ماه‌هاست تلاش می‌کنند تا این انتخابات به بهترین شکل برگزار شود.
در حوزه امنیت انتخابات چه اقداماتی صورت گرفته است؟
امنیت هم در حوزه فیزیکی و هم رصد تلاش‌های دشمن برای برهم زدن امنیت روانی جامعه و امنیت انتخابات است. همچنین برنامه‌ریزی‌های دقیقی انجام شده که امنیت انتخابات در این دوره هم با کمک مردم تأمین شود؛ همانطور که در سنوات گذشته نیز مردم نقش کلیدی داشتند. اما تلاش داریم این نقش پررنگ‌تر شود.
مردم هم در اجرا و هم ایجاد امنیت انتخابات سهیم هستند. مرزبانان و به تعبیری مردمی که در مرز زندگی می‌کنند، صاحب نقش هستند و اساساً امنیت به واسطه حضور مردم در صحنه است.
براساس تأکید مقام معظم رهبری، وضعیت رقابت در این دوره چگونه است؟
در موضوع رقابت، در سومین مرحله از اعلام نتایج بررسی صلاحیت‌ها از سوی شورای نگهبان، ۵۵۶ داوطلب دیگر تأیید صلاحیت شدند. بر اساس آن چه سخنگوی شورای نگهبان گفته است، همچنان تا ۱۹ بهمن برای بررسی صلاحیت‌ها فرصت داریم. وضعیت تاییدشدگان که به لحاظ کمی از همه دوره‌های دیگر داوطلبان بیشتر است، و بیانگر این است که زمینه رقابت فراهم است.
البته معاندین و دشمنان ما تلاش می‌کنند فضای غیرقابتی را القا کنند؛ ولی واقعیت میدان این نیست. ماهیت انتخابات مجلس با توجه به خواسته‌های مردم، ماهیت محلی و منطقه ای دارد. نیازهای محلی، نیازهای مردمی، نیازهای استان، نیازهای شهرستان و حوزه انتخابیه در انتخابات مجلس مؤثر است. فلذا با توجه به نامزدهای تأیید شده و رفتارهای سیاسی گروه ها و مجموعه های مختلف به نظر بنده شرایط رقابت فراهم است.
رفتارهای سیاسی کنشگران و جمع بندی پژوهش های اجتماعی صورت گرفته در حوزه‌ها و گروه‌های مختلف و مراکزی که بر اساس مدل‌های علمی و تجربی این کار را انجام می دهند بیانگر رشد مشارکت است و نشان می‌دهند که زمینه رقابت فراهم است و مردم تمایل به مشارکت دارند.
سلامت هم از دیگر مؤلفه‌های مورد تأکید حضرت آقا است. وزارت کشور به عنوان مجری اصلی انتخابات، در این زمینه چه اقداماتی انجام داده است؟
سلامت انتخابات، خط قرمز دولت و ستاد انتخابات است از این رو هیچ تخلفی را از هیچ کسی نمی‌پذیریم. همه ظرفیت‌ها برای اجرای سالم انتخابات فراهم شده، زیرساخت‌ها پیش‌بینی شده، برابر قانون از تجهیزات، سخت افزار و نرم افزارهای مختلف استفاده می‌شود. از همه مهم‌تر اینکه نظارت مردمی برای انتخابات و سلامت آن وجود دارد. اساساً حدود ۸۰۰ هزار نفر از اقشار مختلف مردم برگزارکننده انتخابات هستند. همه کسانی که به عنوان مجری در شعب حضور پیدا می‌کنند، از مردم هستند. شاید فرد کارمند، دانشجو و یا کارگر و کشاورز باشد و همین مردمی بودن انتخابات در سلامت مؤثر است.
شما به رقابت انتخاباتی اشاره کردید اما بعد از اعلام نتایج از سوی هیأت‌های اجرایی شاهد بودیم منتقدان دولت مدعی شدند که دولت تحمل منتقدان را ندارند و حتی اخیراً یک جریان سیاسی راهبرد انتخاباتی خود را منتشر و ضمن زیر سوال برد ساختار انتخاباتی اعلام کرد: هدف ما انتخابات نمایشی و حاشیه‌ای نیست. پاسخ شما در این خصوص چیست؟
آن چه که منطبق بر واقعیت است، آمار داوطلبان به تفکیک حوزه های انتخابیه وجود دارد. به لحاظ سن، تحصیلات، جنسیت و سابقه وقتی کنار هم قرار می گیرد رقابت وجود دارد.
سلایق سیاسی چطور؟
در بین ثبت نام کنندگان نهایی جدولی بنابر اظهار داوطلبان که وابسته، مایل یا علاقه‌مند به کدام جریان هستند را داریم که فراوانی حضور نامزدها با سلایق مختلف سیاسی را نشان می‌دهد که توسط سخنگوی ستاد انتخابات نیز اعلام شده است. البته مدل رقابت در انتخابات مجلس صرفا سیاسی نیست، به لحاظ اینکه مردم همه سبد رأی خود را با نگاه سیاسی انتخاب نمی‌کنند بلکه نیازهای اجتماعی خود را در نظر می گیرند. بخشی از مجلس سیاسی است و بخش عمده آن محلی و متمرکز برای حل مشکلات کشور و حوزه های انتخابیه است.
در حوزه سلامت انتخابات چه محورهایی دنبال می‌شود؟
در حوزه سلامت، همه پیش‌بینی‌ها انجام شده است چه در اجرا چه در بخش نظارت. بدون اغماض با هر کسی که شائبه تخلف داشته حتماً بررسی و پیگیری می‌کنیم. مثلاً در استان فارس اعلام شد که دو مدیر را بخاطر اینکه جبهه بندی سیاسی داشتند، عزل کردند. بررسی، بازرسی و پیشگیری از تخلفات انتخاباتی در قوه قضائیه شکل گرفته است و کار انجام می‌شود. همه این اقدامات نشان می‌دهد جهت‌گیری انتخابات به چه صورت است و البته در همه ادوار همین‌طور بوده است. یعنی معتقدیم در هر دوره‌ای، انتخابات در جمهوری اسلامی سالم برگزار شده است. شاید در سنوات گذشته در یک نقطه‌ای یا شعبه‌ای یا در گوشه‌ای این کشور، فردی تخلف کرده باشد اما نمی‌توان آن را به همه ابعاد مختلف انتخابات تسری داد.
آقای شاهچراغی! پاسخ شما به آن جریان سیاسی که در قالب راهبرد انتخاباتی خود اعلام کرد: هدف ما شرکت در انتخابات نمایشی نیست، چیست؟
ما در جلسات متعددی که با احزاب داشتیم از آنها دعوت کردیم و برآیند کلان آن در حضور رئیس جمهور بود که همه سلایق حضور داشتند. در بین احزاب قانونی و کسانی که برابر قانون از کمیسیون ماده ۱۰ احزاب مجوز دارند و فرآیند قانونی را طی کردند، خبر از این ادعا نیست. واقعیت میدان این نیست. کنشگری ها و رفتارهای سیاسی را هم ببینید واقعیت میدان این را نشان نمی‌دهد. این قاعدتاً القا است و آقایانی که در داخل این حرف را می‌زنند باید ادله‌ای هم داشته باشند. مناظره‌ها را هم شاهد هستید که بخش هایی در مجموعه ایرنا و سایر رسانه ها انجام می‌شود، همه بیانگر این است بسیاری از این مطالب مطرح شده برداشت یا ذهنیت افراد است و واقعیت میدان این است که انتخابات با حضور سلایق مختلف در کشور، رقابتی خواهد شد. ان شاالله با مشارکت مردم برگ زرین دیگر به تاریخ پرافتخار ایران اسلامی اضافه می‌شود.
احزابی که این گونه القا می‌کنند احتمال دارد پرونده آنها در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب مورد تجدیدنظر قرار بگیرد؟
در کمیسیون ماده ۱۰ احزاب قاعده‌ای داریم که کار بر آن قاعده انجام می‌شود. این قبیل مطالبی که بیان می‌شود، مباحث حقوقی دارد و باید مورد بررسی قرار بگیرد. در نشست‌های متعددی که با خانه احزاب برگزار کردیم همه سلایق حضور داشتند. خانه احزاب همایشی را با عنوان مشارکت در ۲۱ دی ماه برگزار کرد. اتفاقاً مسئول کمیته مشارکت خانه احزاب که متولی این همایش بود، دبیرکل یک حزب اصلاح طلب بود.
ما از هیچ‌یک از احزابی که مجوز قانونی دارند و کار می‌کنند نشنیدیم، [نه در جلسات علنی و نه در جلسات دیگر] که اظهار کنند ما انتخابات را تحریم می‌کنیم. معمولاً این اظهانظرها، مخصوصاً درباره عدم مشارکت، از سوی کسانی مطرح می‌شود که به لحاظ سیاسی جایگاهی در بین مردم ندارند. مردم به دنبال مجلس کارآمد، موثر و قوی هستند. سلامت نمایندگان و اثربخشی آنها، در رفع موانع کشور و حل مسائل کشور در مجلس و قوانین مجلس است. به نظر می رسد مردم در روز ۱۱ اسفند به این اظهارنظرها پاسخ می دهند.
بیشتر رایزنی‌های وزارت کشور با احزاب اصلاح‌طلب حول چه محورهایی است؟
نشست‌های ما عمدتاً در جهت تقویت احزاب و حمایت از اقدامات قانونی احزاب است و برای دولت فرقی ندارد که اصلاح طلب و یا اصولگرا باشد.
احزاب اصلاح طلب اعلام می‌کنند ما کنار گذاشته شدیم و حاکمیت با ما کاری ندارند، اما شما این نکته را بیان کردید که با احزاب اصلاح طلب جلسه برگزار کرده‌اید. بفرمایید با کدام احزاب و حول چه محورهایی صحبت داشتید.
یک تشکیلاتی در کشور تحت عنوان خانه احزاب داریم که همه احزاب قانونی می‌توانند عضو آن باشند. با همه احزاب هم به صورت جلسات خانه احزاب و هم در قالب کمیته‌هایی که هستند جلسه داریم. مثلاً مسئول کمیته مشارکت آقای کواکبیان است. مدیر جلسه اخیر همایش مشارکت خانه احزاب هم او بود.
در رابطه با احزاب صحبت کردید. برخی معتقدند اگر انتخابات را به احزاب بسپاریم یا آن را حزبی برگزار کنیم انتخابات کیفیت بهتری پیدا می‌کند و متعاقب آن مجلس هم کیفیت بهتری پیدا می‌کند.در مقابل هم، یکسری می‌گویند احزاب قدرت این را ندارند که توده جامعه را بسیج کنند. نظر شما در خصوص مشارکت بیشتر احزاب و نقش پررنگ آنها در انتخابات چیست؟
در جلسه احزاب با رئیس جمهور هم اعلام شد اگر احزاب می‌خواهند در مقاطعی که مثل انتخابات در کشور صاحب اثر باشند باید در همه سال به عنوان حزب فعال باشند. حزب برای یک فصل خاص نیست؛ الان در اساس‌نامه‌های احزاب آمده که در همه مناسبت‌ها باید نقش آفرین باشند. طبیعی است وقتی در طول ۴ سال خبری از یک حزب نیست و یک ماه مانده به انتخابات بخواهد میدان‌داری کند، مردم از آنها این تحرکات را نمی‌پذیرند.
اگر حزبی باشد که در عرصه‌های اجتماعی و فرهنگی و خدمت‌رسانی فعال باشد، قاعدتاً مردم هم توجه می‌کنند. اگر کارکرد احزاب به این سو برود که در همه مقاطع سال نسبت به همه موضوعات فعال باشند، پررنگ شدن احزاب رقم می‌خورد. در برخی از مناطق کشور می‌بینیم که تاثیر یک گروه جهادی و مردمی در یک جغرافیا بیشتر از برخی از احزاب است؛ به دلیل اینکه در طول سال این گروه جهادی با همه نیازهای مردم ارتباط دارند. عرض من همین است، اگر قرار است حزبی در انتخابات میدان‌داری کند و مردم به آن پاسخ مثبت بدهند ضرورت دارد در همه حوزه‌های زندگی مردم ایفای نقش کند. اگر حادثه‌ای مثل سیل و زلزله رخ می‌دهد این حزب در کف میدان باشد. اگر مردم را در کرمان شهید کردند در مقابل با نظام سلطه موضع بگیرد و منفعل نباشد. البته در احزاب و گروه‌های سیاسی داریم، مجموعه‌هایی که در همه طیف‌ها این چنین اقدام می‌کنند. این ارتباطی به اصلاح طلب، اصولگرا و یا سایر سلایق ندارد و کلی است. اگر قرار است احزاب مدعی فعالیت در عرصه باشند، باید برای حل مشکلات مردم و راهکارهای مشارکت سیاسی و اجتماعی در صحنه های گوناگون نقش آفرینی کنند.
وزارت کشور برای اینکه بخواهد این احزاب را ساماندهی کند تا کارآمدتر و بهتر در عرصه حضور یابند، چه برنامه‌ای دارد؟
از ابتدای دولت این کار شروع شده و با حضور نمایندگان احزاب در کمیسیون ماده ۱۰ که دو نماینده از خانه احزاب توسط خودشان انتخاب می‌شود، دو نفر نماینده از مجلس شورای اسلامی، از دستگاه قضایی و وزارت کشور هم در آنجا حضور دارند و در کمیسیون ماده ۱۰، بررسی می‌شود که آیا احزاب برابر اساسنامه، مجامع خود را برگزار و به وظایف خود عمل کردند یا خیر. بازنگری و ارتباط دو طرفه وجود دارد. با توجه به اذعان خود دوستان در احزاب در حضور رئیس‌جمهور و هم در دیگر جلسات، شاهد یکی از بهترین دوره‌های احزاب در ارتباط با دولت و وزارت کشور هستیم. واقعاً تلاش ما برای همه احزابی که برابر قانون تشکیل شده این است که هر چه می‌توانیم شرایط را فراهم کنیم تا ایفای نقش داشته کنند.
می‌توان گفت دولت دنبال فضای باز سیاسی است؟
اساساً برای احزابی که برابر قانون تشکیل شدند هیچ محدودیت و مانعی برای فعالیت‌هایی که بر اساس اساسنامه باشد، نداریم. اساسنامه را خود احزاب نوشتند و در مجامع عمومی تصویب کردند. ما اساسنامه را نمی‌نویسیم. طیف سیاسی و نگاه احزاب قانونی برای ما تفاوتی ندارد، باور ما این است که باید فعالیت کنند. حزب زمانی می‌تواند میدان‌داری کند که در همه عرصه‌ها و شئون زندگی مردم ایفای نقش کند و موثر باشد. مردم باید احزاب را بپذیرند و پذیرش ما ملاک نیست. امیدواریم احزاب ما بتوانند این نقش را بخوبی ایفا کنند و توقع ما این است که در این ایام و در مقطع اخیر همانطور که در جلسات برگزار شده دیدیم، آنها هم دغدغه داشته باشند و تلاش کنند که مشارکت خوبی را رقم بزنند. مشارکت خوب زمانی رقم می‌خورد که احزاب فعالیت و حضور و ارتباط بیشتری با طرفداران و همراهان خود داشته باشند و به مردم برای انتخاب خوب کمک کنند.
آقای شاهچراغی! از سوالات حزبی خارج شویم. در این دوره،انتخابات الکترونیک در ۴ حوزه انتخابیه برگزار می‌شود. چرا این ۴ حوزه انتخاب شده است؟ احتمال اینکه حوزه‌ها در انتخابات آینده افزایش یابد چقدر است؟ چرا این حوزه های انتخابیه را در کلانشهرها قرار ندادید؟ با توجه به اینکه گفته شد انتخابات الکترونیک در حوزه‌های انتخابیه‌ای برگزار می‌شود که تعدد کرسی داشته باشد. کلانشهرها هم می‌توانست در این گزینه‌ها جای داشته باشد.
قانون پیش‌بینی کرده انتخابات الکترونیک در یک هشتم حوزه‌های دارای تعدد کرسی می‌تواند برگزار شود. با این شرایط ۳۲ حوزه انتخابیه داریم و یک هشتم آن شامل ۴ حوزه می‌شود. پیشنهادات متعدد داشتیم به همین جهت لیستی تهیه شد و برابر قانون برای هیأت مرکزی نظارت تائید ارسال شد. جلسات مشترک برگزار کردیم و سه سناریو پیش‌بینی و ارائه شد. خروجی کار بر اساس جمع بندی هیأت مرکزی نظارت که ذیل شورای نگهبان فعالیت می‌کند اجرای انتخابات الکترونیک در چهار حوزه انتخابیه قم، آبادان، ملایر و رشت انتخاب شد. مبنای این انتخابات اجرا طبق قانون بوده است و دلیل دیگری نداشت.
سوال دیگر ما مربوط به تبلیغات زودهنگام در برخی از استان‌ها است. توصیه شما به عنوان رئیس ستاد انتخابات در این خصوص چیست؟ و چه توصیه‌ای به کسانی که تبلیغات زودهنگام را شروع کردند دارید؟
ما هیأت‌های استانی بررسی تبلیغات استانی را داریم که رصد تبلیغات نامزدها و چگونگی استفاده از امکانات دولتی در حوزه تبلیغات را تعیین می‌کنند. اگر تخلفی صورت گیرد، هیأت‌های تبلیغات استانی آن را بررسی کرده و گزارش آن را به ستاد انتخابات استان و کشور می‌دهد. ما گزارش را برای هیأت نظارت ارسال می‌کنیم. هیأت نظارت و شورای نگهبان مسئول تشخیص این هستند که تخلف رخ داده یا خیر. برای بعد از انتخابات هم اگر موردی وجود داشته باشد، در مسئله اعتبارنامه‌ای که در گذشته هم داشتیم، لحاظ می‌شود.
مردم قطعاً به وظیفه خود برابر فرمایشات مقام معظم رهبری و برابر نیازی که ایشان بیان کردند برای مجلس قوی مشارکت خوب می‌خواهیم، عمل می‌کنند. ما از موضع دولت و شورای نگهبان چون ارتباط نزدیک داریم برابر قانون همه شرایط را تاکنون جلوتر از زمان آماده کردیم؛ شعب، اعضایی که باید باشند، آموزش‌ها، موضوعات امنیتی و غیره پیش‌بینی شده است. شرایط فراهم شده و به نظرم وقت اقدام داوطلبانِ تایید شده است؛ ان‌شاالله برابر قانون عمل کنند. امیدوارم داوطلبان به گونه‌ای عمل کنند که در منظر مردم، کسانی که به مجلس می‌روند کسانی باشند که شایسته این جایگاه هستند. اگر جایی نکته یا تخلفی باشد در جای خود بررسی می‌شود.
رسانه ملی در قضیه انتخابات هم مشارکت می‌کند اما به نظر شما دریافت هزینه‌های انتخاباتی از سوی صداوسیما، باعث تبعیض نمی‌شود؟!
در قانون تعریف شده ارائه خدمات با هزینه تمام شده صورت گیرد. در ابتدا یک پیشنهادی شد و هزینه هایی تعیین و بعد از درخواست برای کاهش هزینه‌ها مبلغ اعلامی کاهش پیدا کرد که البته همان مبلغ هم در صورت کسب میزانی از رای به کاندیداها عودت داده خواهد شد.
هیأت اجرایی با حضور آقای جبلی رئیس سازمان صداوسیما این موضوعات را بررسی کرد و هزینه‌ها به حداقل رسید؛ یعنی در حوزه های انتخابیه از ۵ میلیون تا ۴۰ میلیون مبالغ دریافت می‌شود که مثلا در حوزه انتخابیه تهران که برای آن ۴ کانال تلویزیونی ایجاد می‌شود، هزینه ها ۴۰ میلیون اعلام شده است. مشخصاً صداوسیما به دنبال کسب درآمد از این برنامه ها نیست و عزیزان رسانه ملی زحمات بسیاری را متقبل شده اند تا بتوانند این اقدام ارزشمند را اجرایی کنند. دریافت پول بیشتر جنبه ساماندهی نامزدها را دارد و حتی اگر کاندیداها بتوانند درصدی از رای را کسب کنند همین مبلغ نیز به آنها عودت داده خواهد شد.