سرویس دفاع و امنیت مشرق _ به گفته بسیاری از کارشناسان نظامی وضعیت میدان نبرد در ۶ ماه اخیر نسبت به گذشته تغییر محسوسی داشته است؛ صرف نظر از مشکلات ارتش اوکراین در زمینه کمبود نیرو و تاخیر چند ماهه در ارسال تسلیحات امریکایی، برخی از مهمترین تجهیزات غربی در اختیار آنها در بازه زمانی ذکر شده دچار اختلال شده یا به طور کامل از دور خارج شده اند.

با توجه به برتری کامل کمیتی ارتش روسیه در زمینه نیرو، سلاح و مهمات بر طرف اوکراینی، کشورهای غربی از ابتدای نبرد تلاش کردند تا با ارسال مهمات پیشرفته هدایت دقیق به ویژه در بخش توپخانه برتری کمیتی روسیه را تا حدودی خنثی کنند.

ارسال هویتزرهای پیشرفته نظیر سزار و آرچر یا راکت اندازهای هیمارس و گلوله های هدایت ماهواره ای در ابتدای امر اثرگذاری قابل توجهی داشته و به اوکراین توانایی بی نظیری برای هدف قرار دادن ادوات نظامی ارتش روسیه داده بود اما به تدریج اثرگذاری این تسلیحات کمتر و کمتر شد تا اینکه مشخص شده است اقدامات متقابل ارتش روسیه در زمینه جنگ الکترونیک مدرن ترین مهمات هدایت ماهواره ای غربی را از دور خارج کرده است.

ورود سلاطین جنگ الکترونیک به میدان نبرد

به گواه عمده متخصصین روس‌ها در زمینه اخلال الکترونیک و مقابله نرم با تهدید تسلیحات غربی از سالیان دور توانایی قابل توجهی داشته اند اما مشابه با سایر موارد، آنها معمولا کمی دیر اقدام به طرح ریزی صحیح و مقابله موثر با دشمن خود در خاک اوکراین کردند؛ سامانه های جنگ الکترونیک مشهور نظیر R-۳۳۰ ، کراسوخا۴ و Pole-۲۱ پیش از اینکه جنگی در اوکراین آغاز شود آوازه نام و توانایی آنها در دنیا پیچیده بود اما در یک سال و نیم ابتدایی جنگ به دلایل نامشخص نه تعداد کافی از آنها در اوکراین دیده شدند و نه در مواضع مناسب مستقر شده بودند.

اما از پاییز ۲۰۲۳ وضعیت دچار دگرگونی کامل شد؛ برای مدت بسیار طولانی حتی یک ویدئو از استفاده موفق مهمات توپخانه ای هدایت ماهواره ای غربی نظیر اکسکالیبور و بونوس در میدان نبرد از سوی رسانه های اوکراینی منتشر نشد.

به اعتراف منابع اوکراینی و تایید غربی ها استفاده گسترده روسیه از ادوات اخلال الکترونیک موجب شده بود میزان موفقیت مهمات اکسکالیبور به کمتر از ۶ درصد برسد!

این در حالی بود که این مهمات که به ازای هر تیر ۱۰۰ هزار دلار قیمت دارند در ماه های نخست ده ها مورد اصابت موفق علیه مواضع یا ادوات ارتش روسیه را ثبت کرده بودند.

مقامات ناشناس اوکراینی به روزنامه واشینگتن پست گفتند که ایالات متحده تحویل مهمات هدایت شونده اکسکالیبور به اوکراین را پس از گزارش کی‌یف مبنی بر میزان بالای شکست، متوقف کرده است.

به گفته این مقامات، شش ماه پیش، اوکراین به واشینگتن گفته است که پارازیت روسیه در سیستم های هدایت چندین تسلیحات عرضه شده توسط آمریکا ، توانایی این کشور برای دفاع از خاک خود را کاهش داده است.

یک فرد مطلع از این گزارش میگوید ، در یک نقطه از ۱۹ گلوله اکسکالیبور فقط یکی به هدف خود اصابت کرده است.

بر اساس گزارش دیوان محاسبات دولت آمریکا (GAO) ، هزینه اکسکالیبور پیش از حمله به اوکراین در سال ۲۰۲۲، تقریبا ۱۰۰ هزار دلار برای هر گلوله تخمین زده شده که ۵۰ برابر هزینه یک گلوله ۱۵۵ میلی متری غیر هدایت شونده است.

ایالات متحده امریکا حدود ۷ هزار تیر مهمات اکسکالیبور را در اختیار ارتش اوکراین قرار داده بود تا آنها با خیال آسوده دست به انهدام گسترده ادوات جنگی ارتش روسیه در عمق ۴۰ کیلومتری خطوط بزنند اما از کار افتادن این مهمات موجب نا امیدی و بر هم خوردن طرح های جنگی ارتش اوکراین در میدان نبرد شد.

هیمارس و SDB نیز قربانی جنگ الکترونیک روسی شدند

اما مسئله اخلال در عملکرد مهمات غربی تنها مختص گلوله های اکسکالیبور نبود؛ یک منبع نظامی اوکراینی در گزارشی نوشته است: سامانه هیمارس نیز که می‌تواند تا ۵۰ مایل راکت شلیک کند توسط پارازیت روسیه با مشکل مواجه شده است، روس‌ها جنگ الکترونیکی را به کار گرفتند که سیگنال‌های ماهواره‌ای را از کار انداخته و باعث شده هیمارس کاملا بی‌اثر شود.

این مسئله در میدان نبرد نیز بر اساس شواهد موجود قابل تایید است زیرا میزان ویدئوهای منتشر شده از اصابت راکت های هیمارس به ادوات نظامی روسیه نسبت به سال گذشته کاهش قابل توجهی داشته است.

روزنامه واشنگتن پست بر اساس اطلاعات دریافتی از منابع اوکراینی و امریکایی اطلاعات جالبی را در خصوص تاثیرات اخلال الکترونیک روسیه بر عملکرد سایر تسلیحات هدایت GPS غربی ارائه کرده است:

_ بمب های هواپرتاب JDAM-ER با برد شلیک ۷۵ کیلومتر که امریکا آنها را برای پرتاب از جنگنده های سوخو۲۷ و میگ۲۹ ارسال کرده بود پس از اینکه با اختلال شدید در عملکرد مواجه شدند برای به روز رسانی مجدد به امریکا منتقل شدند و در بازگشت توانستند موفقیت ۶۰ درصدی ثبت کنند.

_ کاهش دقت پرتابه‌های شلیک‌شده از هیمارس باعث درخواست اوکراین برای ارسال راکت‌های با سرجنگی خوشه‌ای شده‌ است.

_ بمب‌های هدایت ماهواره‎ای کم‎قطر GBU-۳۹ که از جنگنده شلیک شده‌اند موفقیت بیش از ۹۰٪ ثبت کرده‌اند ولی نسخه تغییریافته آن یعنی GLSDB آنقدری کاهش دقت داشته‌اند که آمریکایی‌ها تصمیم به تغییر طراحی و ارسال نسخه بروز در آینده گرفته‌اند.

_ با توجه به استفاده موشک‌های کروز پنهان‌کار storm shadow از نقشه و کامپیوتر داخلی و عدم اتکا به GPS موفقیت بالایی داشته‌اند.