مشرق؛ در بخش اول این گزارش با مفهوم شناسی فضای سایبر آشنا شدیم. برخی فضای سایبر را با اینترنت یکی می گیرند که اشتباه است. چرا که فضای سایبر ارتباطات صورت گرفته مبتنی بر سیستم های مخابراتی را نیز شامل می شود. برخی نیز cyberspace را فضای مجازی معنا می کنند که این نیز اشتباه است، فضای سایبر اگرچه مجازی است به این معنا که در عالم واقعیت وجود ندارد، اما دقیقاً معادل virtual نیست. برای این منظور لازم است اشاره کنیم واژه  virtual که مجازی ترجمه می شود، دو حوزه  را پوشش می دهد، هم برای بیان آن چه که در جهان واقعیت وجود ندارد به کار می رود و هم در علوم کامپیوتر برای توصیف آن چه که توسط سیستم رقم می خورد از جمله موارد زیر:

*چیزهایی که در کامپیوتر و یا به شکل آنلاین شبیه سازی شده اند، به عنوان مثال جهان مجازی که در بازی ها آنلاین به کار می رود به نسخه ای شبیه سازی شده از جهان واقعی اشاره دارد.

*اشیایی(Object) که در برنامه نویسی شیءگرا ساخته می  شوند.

*برخی کاربردهای مرتبط با فناوری همانند ارتباط مجازی(virtual communication)

*مفهومی کامپیوتری از چیزی که به شکل فیزیکی وجود نداشته اما توسط نرم افزار به نمایش در می آید.

*عنصری که موقتاً توسط نرم افزار شبیه سازی یا گسترش می یابد مانند حافظه مجازی(virtual memory)

مواردی که به عنوان مجازی و توسط کامپیوتر ایجاد می شوند نیز با یکدیگر تفاوت دارند، به عنوان مثال وقتی سیستم یک ماشین و یا حافظه مجازی در درون خود ایجاد می کند این واحد مجازی به سیستم در انجام کارها کمک کرده و به عنوان مثال سرعت انجام فعالیتی را افزایش می دهد، یعنی کاربر اثر آن را که انجام سریع تر کار است درک می کند، در حالیکه کاری که بسیاری از عناصر مجازی انجام می دهند هیچ فایده ای برای کاربر که در جهان واقعی است، ندارد، مثلاً یک کاراکترِ بازی یا یک آواتار تاثیری بر دنیای واقعی ندارد.

ضمن اینکه عمر برخی اشیاء مجازی همچون آن چه که در حین انجام یک برنامه ساخته شده و پس از آن نابود می شود، کوتاه و موقتی است، و عمر برخی دیگر همچون آواتار یا کاراکترِ بازی تا زمانی که سیستم و یا سرور روشن باشد، می تواند برای مدت ها ادامه داشته باشد. از طرف دیگر بسیاری از اشیاء و اجزای مجازی توسط سیستم ایجاد و به کار گرفته می شود بدون آن که کاربری که پشت سیستم می نشیند آن ها را دیده و یا اطلاعی پیدا کند، اما دسته ای از عناصر مجازی هستند که توسط سیستم و با هدایت کاربر ساخته می شوند مانند کاراکترِ بازی و یا آواتار، که خصوصیات آن را کاربر تعیین می کند.



با توجه به مطالب گفته شده دو فضای مجازی داریم که فضای سایبر معادل هیچ کدام نیست.



شاید بتوان چنین گفت که جوهره فضای سایبر ارتباط و ویژگی اصلی فضای مجازی(چیزی که توسط سیستم ساخته می شود) نیز شبیه سازی جهان واقعی است. این دو فضا با تمام اشتراکاتی که دارند، یکی نیستند، به عنوان مثال ارتباطات و زیرساخت های مخابراتی جزئی از فضای سایبر هستند اما مجازی و ایجاد شده توسط کامپیوتر نیستند. از طرف دیگر یک کامپیوترِ تنها که به اینترنت متصل نیست و از طریق آن ارتباطی رقم نمی خورد، فضای مجازی دارد اما سایبری نیست، پس از اتصال به اینترنت این کامپیوتر نیز به فضای سایبر می پیوندد. در فضای سایبر ارتباط و بهم پیوستگی شبکه ها و سیستم ها موضوعیت دارد اما در فضای مجازی سیستم های مفرد و مجزا از سایرین نیز دیده می شود. پس هنگام استفاده از این مفاهیم باید دقت لازم را داشته باشیم.


 
حال زمان آن رسیده که تعریف خود را از فضای سایبر ارائه کنیم، فضای سایبر از یکطرف مفهومی همه جایی، سه بعدی و نامتناهی است و از طرف دیگر مجازی(Virtual) است چرا که در جهان واقعی مکانی را اشغال نکرده است. این فضا اگرچه محدود به یک موقعیت جغرافیایی خاص نیست اما از همه جا به شرط وجود ابزارهای لازم قابل دسترسی است.

فضای سایبر یک جهان خیالی و مفهومی از تعاملات شبکه ای شده بین انسان ها و تصورات و ساخته های ذهنی آن ها پیرامون ارتباطات و سیستم هاست. کارکرد اصلی این فضا این است که محیطی برای تعامل تعداد زیادی از افراد فراهم آورده، بطوریکه بتوانند بر دیگران تأثیرگذاشته و تأثیر بپذیرند، پس محیط سایبر اساساً ماهیتی رسانه ای دارد، البته مطابق تعریفی که از علم سایبرنتیکس صورت گرفت، سایر سیستم هایی که در آن ها ارتباط و کنترل موضوعیت دارد یعنی سایبرنتیک ارگانیسم ها نیز جزئی از فضای سایبر هستند.

در تعاریف قبلی سایبرنتیکس ارگانیسم ها و در کل سیستم های سایبرنتیکی لحاظ نمی شدند، اما در عمل به این سیستم ها نیز لفظ سایبر اطلاق می شد. می توان گفت بیشتر افراد هنگام صحبت از سایبر و فضای سایبر دو موضوع را نادیده می گیرند: مکانیسم ارتباط و کنترل که در سیستم های سایبرنتیکی برقرار است و واقعی و فیزیکی بودن بخشی از این سیستم ها.