بیانیه وزارت خزانه داری آمریکا مبنی بر لیست جدید تحریم برنامه هسته ای ایران

در واقع مذاکره کنندگان ارشد دولت، بارها و بارها عدم اعمال تحریم‌های جدیدتر علیه اشخاص حقیقی و حقوقی در ارتباط با ایران را بعنوان یک دستاورد برای کشور معرّفی کرده بودند[2]. این کمترین و بی‌ارزش‌ترین امتیازی بود که آمریکایی‌ها در «ژنو» آن را برابر امتیازهای باارزش ایران، معامله کردند؛ یعنی حتّی چیزی که وجود نداشت را به ایران فروختند.

ولی در حال حاضر، «محمّدجواد ظریف» می بیند که آمریکایی‌ها حتّی به چنین امتیاز بی‌ارزشی که وعده‌اش را داده بودند، نیز پایبند نیستند؛ بنابراین چه ضمانتی وجود دارد که ارکان گران‌تر توافق را اجراء کنند.

پیشتر، این حالت تعلیق، زمینه‌سازِ واکنش‌های شدید «وزیر خارجه ایران» به هرگونه زمزمه درباره تحریم‌های بیشتر شده بود. «ظریف» به «مجلّه تایم آمریکا» گفته بود که تصویب تحریم جدید باعث مرگ کامل توافقنامه خواهد شد[3]. وی همچنین در مصاحبه اختصاصی با شبکه «NBC News» گفته بود که وجود هر تحریم جدید به معنای این است که، توافق دیگر وجود ندارد[4].

در حالیکه طیّ هفته گذشته، رسانه‌های غالب جهانی از تلاش‌های وصف ناپذیر «جان کری» و دیگر اعضای «دولت اوباما» بخاطر پرهیز دادنِ نمایندگان «کنگره» از تصویب طرح‌های تحریمی جدید، استقبال کردند و از «کری» یک "رابین هود" بین المللی ساختند؛ فقط چند روز بعد، این خود «کاخ سفید» بود که رأساً لیست تحریم‌های ضدّایرانی را قطورتر کرد. «کری» به درستی یک "رابین هود" است، با کمی تفاوت، بجای اینکه از ظالم بدزدد و به مظلوم بدهد؛ از مظلوم می‌دزدد و به ظالم می‌دهد.

بیایید یک اعتراف شجاعانه و صادقانه داشته باشیم، سناریو، یک سناریوی حرفه‌ای، هوشمندانه و فریبکارانه بود؛ این کلاسِ آکادمیک خوبی برای همه سیاستمدارانی است که، عجله غیر منطقی آنها؛ کشورهایشان را وارد ضررهای بعدی می‌کند. سناریو از این قرار بود که، «اوباما» خواست بگوید، دولت و وزیر خارجه‌اش همچنان برابر "پلیس بد" ها (: کنگره و اسرائیل) چون کوه ایستاده‌اند و اجازه تخطّی از «توافق ژنو» را نمی‌دهند؛ با این وجود لیست جدید تحریم به معنی نقض توافقنامه نیست و «کاخ سفید»، خود پیگیر تقویت تحریم‌های قبلی است که ساختارشان در «ژنو» باقی ماند.

«جی کارنی» (سخنگوی کاخ سفید) در توضیح این مدّعا می‌گوید: «افزودن این شرکت‌ها به لیست سیاه، اقدام بر اساس تحریم‌های موجود محسوب می‌شود. «دولت اوباما» خود را موظّف به عدم تصویب هرگونه تحریم مرتبط با برنامه هسته‌ای می‌داند»[5]. همچنین «ماری هارف» (معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا) نیز گفت: «واشنگتن به ایران اعلام کرده بود که "این معرّفی صورت خواهد گرفت" و اعتقاد ندارد که باعث خروج مذاکرات هسته ای از مسیر خود خواهد شد. ما به تقویت "تحریم‌های موجود" از جمله، از طریق تعیین مؤسّسات و افراد اضافی بر اساس آن (تحریم‌های قبلی) ادامه خواهیم داد»[6]. همچنین «وندی شرمن»، زاویه دیگری از سناریو را روشن نمود، وی گفت: «ما بطور شفّاف به ایرانی‌ها گفته‌ایم که مذاکرات تنها درباره برنامه هسته‌ای و تحریم‌های مرتبط با فعّالیت‌های هسته‌ای بوده و اینکه تحریم‌های مربوط به حقوق بشر و فعّالیت‌های تروریستی آنها؛ هنوز روی میز است»[7].

ادّعای سخنگوی کاخ سفید مبنی بر اینلکه لیست جدید تحریم، ناقض توافقنامه ژنو نیست

این اقدام حساب شده و هماهنگ شده توسّط دولت و «کنگره» آمریکا، سه پیام روشن برای تمام ایرانیان دارد:

1- تقویت تحریم های موجود که ساختارشان در توافقنامه حفظ شد، با قوّت ادامه دارد و این مسئله ناقض توافقنامه نیست.

2- تعهّدِ عدم تحریم جدید فقط در حوزه مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران بوده است، نه درباره ادّعاهای حقوق بشری و تروریستی غرب علیه ایران

3- ایران مادامیکه تمام نگرانی‌های آمریکا –حتّی مسائل منطقه‌ای و قص علی هذا – را حلّ نکرده، باید منتظر تحریم‌های بیشتر باشد.

الآن، زمانی نیست که با بازخوانی حقوقی متن «توافق ژنو» از خود بپرسیم که آیا این اقدام آمریکا طبق سند، حقوقی و قانونی بوده یا نه؟ امروز، روزی است که باید گفته شود، "آزمون مذاکره با آمریکا" انجام شد، به پایان رسید و نمره مردودی برای آمریکا صادر شد.

از دوره رقابت‌های انتخاباتی ریاست جمهوری، گروهی سعی کردند، این محتوا را به مردم القاء کنند که می‌توان با استفاده از تجارب حقوقی- دیپلماتیک آنها، هم حقوق هسته‌ای را حفظ کرد و هم تحریم نشد، چنین تصویر شد که هم می‌توان چرخ سانتریفیوژها را چرخاند و هم چرخ کارخانه ها را. علیرغم اینکه تحریم‌های شدید دو ساله اخیر به بهانه برنامه هسته‌ای ایران بوده امّا برخی از عناصر داخلی به عمد یا سهواً اینطور وانمود کردند که، تحریم‌ها فقط مربوط به برنامه هسته ای کشور است [8]؛ فضاسازی که رهبری معظّم انقلاب اسلامی چندین بار صراحتاً علیه آن موضع گیری کردند [9]. این خط بعد از انتخابات نیز ادامه یافت و این تئوری که "با کدخدا (آمریکا) بستن"، راه حلّ مشکل هسته‌ای ایران است؛ به پیش رفت.

از آن روز تا بحال، سه واکنش متفاوت و عُمده نسبت به مذاکرات نوین با آمریکا در «دولت یازدهم» - و احیاناً در ماه‌های آخر دولت دهم- وجود داشته است:

اوّل- گروهی که فکر می کردند، مذاکره با آمریکا راه حلّ موضوع هسته‌ای است و جواب خواهد داد.

دوم- گروهی که به مذاکره با آمریکا خوش بین نبودند و عنوان می‌کردند که نهایتاً از دل مذاکرات دستاور خاصّی نصیب ملّت نخواهد شد، در عین حال با "آزمودن آمریکا" بطور موقّت و هدفمند مشکلی نداشتند.

سوم- کسانی که به تیم «ظریف» اعتماد نداشتند و هرگونه مذاکره موردی با آمریکا را مردود و عبور از آرمان‌ها می‌دانستند.

بحث این نیست که کدامیک از سه دسته بالا در جامعه نخبگانی و توده ای ایران در اقلّیت یا اکثریت است، بحث حتّی در اینباره نیست که کدامیک بر حق هست یا نیست[10]؛ موضوع دقیقاً این است که در نقطه کنونی، همه پاسخ خود را بخوبی گرفته‌اند. آن دسته از کسانی که فرض می‌کردند، مذاکره با آمریکا با وجود «دولت اوباما» به نتیجه خواهد رسید، در همین فاصله بین امضای قرارداد و اعمال دولت آمریکا؛ به بدترین نحو ممکن شوکّه شده‌اند و برابر هزینه‌های بوجود آمده منفعل شده‌اند، لیست جدید تحریم‌ها، شکست زودهنگام فرآیند مذاکره بود.

همچنین آمریکا و "ایده مذاکره مستقیم" آزموده شدند، کم سابقه‌ترین اقدامات مانند تماس تلفنی بین رؤسای جمهور دو کشور به وقوع پیوست، و در حال حاضر نتیجه آزمون مشخّص شده؛ تجربه‌ای که روشن است و می‌تواند برای ملّت ایران پیش برنده باشد. تکلیف دسته سوم و مخالفان با هر گونه مذاکره‌ای هم که از همان ابتدا مشخّص بود.

همکاری مجلس و دولت می تواند باعث تأدیب غرب شود

در «ژنو» چه چیز مشخّص و گران قیمتی نصیب ایران شده که "پایبندی یکجانبه" به توافق را توجیه کند؟ اگر توجیهی وجود ندارد، وقت آن است که ترمز اعتمادسازی یکجانبه به هر هدف و دلیلی که بود، کشیده شود؛ امروز کم هزینه‌تر از فرداست. توافقی که دیگر نیست را فراموش کنید، راهی که امروز هست ولی ممکن است فردا نباشد را دریابید. «وزیر خارجه کشورمان» به «مجلّه تایم» گفته بود که ما هم در ایران پارلمان قدرتمندی برای خودمان داریم، به نظر می‌رسد در فضای فعلی و قبل از قانونی و اجرایی شدن یک توافق ضرردهِ یکجانبه؛ بار دیگر مجلس شورای اسلامی وارد شود و قدرتش را به رخ غرب بکشد.