به گزارش مشرق، در قسمتهای قبلی تلاش کردیم تا وضعیت حریم خصوصی و شهروندی، وضعیتنژادپرستی و نهایتاً وضعیت آزادی بیان و تجمعات در ایالات متحده را مورد بررسی قرار دهیم. در این قسمت، بنا داریم وضعیت زندانهای مخوف این کشور را مورد تدقیق قرار دهیم. مطابق با کنوانسیونهای حقوق بشر، هیچکس نبایستی در معرض رفتاری اهانتآمیز و یا وحشیانه قرار گیرد. مادهی دهم «میثاق بینالمللی حقوق مدنی و سیاسی» اظهار میدارد که باید با تمامی افرادی که آزادی آنان سلب میشود، با انسانیت و احترام، که امری ذاتی و حقیقت سرشتی انسان است، رفتار گردد. این موضوع بهطور صریح در «اعلامیهی جهانی حقوق بشر» نیز ذکر گردیده است. در مادهی پنجم این اعلامیه آمده است: «هیچکس نبایستی در معرض شکنجه یا رفتار و مجازاتی وحشیانه، غیرانسانی و اهانتآمیز قرار گیرد»
در حالی که ایالات متحده تنها کمتر از پنج درصد از جمعیت جهان را داراست، بیش از یکچهارم کل زندانیان جهان را در زندانهای خود جای داده است[i] و بهطور متوسط از هر دویست آمریکایی، یک نفر عمر خود را در زندان سپری مینماید و بدین ترتیب، نزدیک به دو میلیون و سیصد هزار آمریکایی در تعدادی بالغ بر هزار و هشتصد زندان و سه هزار بازداشتگاه قرار دارند[ii] و حدود 25 هزار نفر از این زندانیان در سلولهای انفرادی و در شرایط بسیار نامناسب قرار دارند. برخی از این زندانیان در روز تنها 1.5 ساعت به محیط باز میآیند و در باقی ساعات شبانهروز هیچ نوری مشاهده نمیکنند و برخی تا بیست سال بهصورت مداوم در حبس انفرادی به سر میبرند.
ما در این گزارش سعی داریم به گوشهای از اقدامات ایالات متحده در نقض حقوق بشر در حوزهی حقوق زندانیان بپردازیم. در این نوشتار سعی خواهد شد تا در حد امکان، به آماری اشاره شود که مؤسسات آمریکایی ابراز داشتهاند و در واقع به وقایع و رویدادهایی ارجاع شود که رسانههای ایالات متحده خود بدان اذعان داشتهاند. بیتردید با چنین رویکردی که در این مقال اتخاذ شده است، در حقیقت وضعیت از آنچه وصف خواهد شد، وخیمتر است.
در ابتدا نگاهی گذرا به شرایط تعدادی از زندانهای ایالات متحده میاندازیم و در ادامه بهطور منسجم به دستهبندی موارد نقض حقوق بشر در زندانهای این کشور میپردازیم.
1. زندانهای مخوف ایالات متحده
در ابتدا به توصیف چند نمونه از زندانهای مخوف ایالات متحده میپردازیم که به گفتهی ناظران، شرایط اقامت در آنها بسیار وخیم و جانفرساست.
1-1. زندان«ایدیاکس فلورنس»
شاید بتوان گفت که امنیتیترین زندان ایالات متحده، زندان «ایدیاکس فلورنس» با نام مستعار «آلکاتراز از رشتهکوههای راکی»، در فلورانس و در ایالت کلرادو است. در این زندان، زندانیان بهندرت در معرض نور خورشید قرار میگیرند و اغلب باید تمامی کارهای خود را در داخل سلول انجام دهند؛ چراکه در مجموع یک هفته، تنها به میزان نُه ساعت زمان هواخوری دارند و میتوانند در فضای باز قرار گیرند. این زندانیان بهسختی نیز میتوانند با یکدیگر صحبت کنند و ارتباط برقرار نمایند.[iii] یکی از سرپرستان سابق این زندان در توصیف این زندان، آن را قریب به جهنم دانست.[iv]
1-2. زندان «Orleans Parish»
زندان «»Orleans Parish در ایالت نیواورلئان ایالات متحده قرار دارد. شرایط در این زندان نیز همچون زندانهای دیگر آمریکا وخیم گزارش شده است. «اتحادیهی آزادیهای مدنی در آمریکا»، با توجه به گزارش جامع «پروژهی ملی زندان»، بیان میدارد که وضعیت در زندان «Orleans Parish» وخیم و خطرناک است.[v] در حالی که اتهام بیش از نیمی از زندانیان اثبات نشده است، آنان در این زندان در حبس به سر میبرند.[vi] مطابق با بازرسیهای «وزارت دادگستری» ایالات متحده، زندانیان گزارش دادهاند که زندانبانان در موارد متعددی برای افرادی که میخواهند خودکشی کنند، مواد مخدر لازم را فراهم میکنند. همچنین مواردی از مرگ زندانیان در اثر ضربوشتم و استفاده از گاز فلفل از سوی زندانبانان گزارش شده است.[vii]
1-3. زندان «Allan Polunsky Unit»
این زندان در لیوینگستون در ایالت تگزاس ایالات متحده قرار دارد. رابرت پرکینسون، نویسندهی کتاب «TexasTough»، پیرامون شرایط این زندان مینویسد: «[این زندان] مهلک و کشندهترین مکان در سراسر جهان دموکراتیک میباشد و همچنین احتمالاً سختترین مکان در جهت گذراندن دوران محکومیت است.»[viii]
تمامی زندانیان 22 ساعت از شبانهروز را در سلولهای انفرادی به سر میبرند. آنان حتی ساعات تفریح و سرگرمی خویش را نیز در سلول سپری میکنند. در واقع آنان در قفسهای جداگانه، بدون دسترسی به تلویزیون یا تلفن، نگهداری میشوند و ملاقاتکنندهای نیز نخواهند داشت. به عبارت دیگر، این زندانیان در قبرهایی بتنی میمانند تا زمان اعدامشان فرارسد؛ زمانی که حداقل سه سال به طول میانجامد. در مواردی و در صورتی که زندانی درخواست فرجام کند، به دلیل روند طولانی مدت رسیدگی به درخواست وی، زمان بازداشت طولانیتر میگردد و همین امر باعث شده است تا بیشتر زندانیانی که بیگناه هستند، از حق استیناف خود بگذرند و یا دست به خودکشی بزنند تا بیش از این در شرایط اسفبار زندان باقی نمانند.[ix]
1-4. زندان «Tent City Jail»
این زندان زاییدهی افکار بیستسالهی جو ارپایو، کلانتر خشن بخش ماریکوپا، است. وی در سال 1993 میلادی بهمنظور نجات بخش ماریکوپا از هزینهی ساخت زندانی جدید، اقدام به برپا داشتن هزاران چادر بهمنظور اقامت زندانیان نمود. این چادرها، چادرهای مازاد ارتش ایالات متحده از دورهی جنگ کره بودند. این زندان در حال حاضر نیز بیش از دو هزار زندانی را در این چادرها مستقر نموده است که غالب آنان در انتظار دادرسی به سر میبرند و هنوز محاکمه نشدهاند.[x] چادرها در زمستان سرد و در تابستان بهشدت گرم میشوند و از وسایل گرمازا یا سرمازای لازم برخوردار نیستند. دما در داخل چادرها بالاتر از 145 درجه ثبت شده است.[xi] بهمنظور تحقیر زندانیان، آنان موظف شدهاند لباسهای مدارس قدیمی (لباسهای راهراه زنجیرهای)و زیرشلواریهای صورتی بر تن کنند.[xii]
1-5. زندان «مرکزی مردان و ندامتگاه برجهای دوقلو»
مطابق با گزارش جامع 2011 «اتحادیهی آزادیهای مدنی در آمریکا»، که هرساله بیش از چهارهزار و پانصد شکایت زندانیان را مورد پردازش و بررسی قرار میدهد، زندانیان این زندان از حملهها و آسیبهای مأموران زندان و زندانبانان در هراساند.[xiii]در این گزارش آمده است که مأموران زندان یکی از زندانیان را برهنه کرده و وی را مجبور به رژه رفتن نمودهاند و در نهایت وی را در سلولی قرار داده و به وی تجاوز کرده و او را مورد ضربوشتم قرار دادهاند.[xiv] این موارد به فراوانی در این گزارش آمده است.[xv]
1-6. زندان ایالتی خلیج پلیکان
این زندان که در ایالت کالیفرنیا واقع است، نخستین و بدنامترین زندان کالیفرنیاست. بیش از یکسوم زندانیان این زندان (در حدود 1500 نفر) در سلولهای انفرادی خاصی با نام «واحد اقامت امنیتی (SHU)» قرار دارند که 22.5 ساعت از شبانهروز را تنها و در اتاقهایی فاقد پنجره و به مساحتی کمتر از 6.5 متر مربع سپری میکنند. تنها نود دقیقه باقی میماند که آن نیز غالباً در درون اتاقکهای بتونی سپری میشود. زندانیان این زندان به مانند زندانیان زندان «ADX» و «Allan Polunsky Unit» امکان استفاده از تلفن بهمنظور برقراری ارتباط با خارج زندان را ندارند و در ضمن، امکان ملاقات در صورتی وجود دارد که هیچگونه تماسی میان ملاقاتکننده و زندانی صورت نپذیرد و لذا این زندانیان حتی از در آغوش گرفتن فرزندان خود نیز محروم میشوند.[xvi] بیش از پانصد زندانی این زندان در حدود یک دهه در (SHU) محبوس بودهاند و هشتاد نفر بیش از یک دهه و نزدیک به دو دهه از عمر خود را در این واحدها به سر بردهاند و یک نفر برای چهل سال در این واحدها زندانی بوده است.[xvii] بیش از دوسوم زندانیان مزبور، محکوم به حبس در این واحدها (SHU) شدهاند، در حالی که مرتکب جرم خاصی نشدهاند و تنها زندانبانان و مأموران زندان تشخیص دادهاند که آنان مخل نظم و امنیت زندان هستند.[xviii]
1-7. زندان جولیا تاتوایلر
این بازداشتگاه فوق امن، که در نزدیکی مونتگمری در ایالت آلاباما قرار دارد، زندانیان زن که محکوم به مرگ شدهاند را نگهداری میکند.[xix] این زندان برای دههها همچنین در جهت قرنطینه نمودن زندانیان زن حاوی ویروس ایدز (HIV) مورد استفاده قرار میگرفت.[xx] مطابق گزارشهای وزارت دادگستری ایالات متحده در سال 2011، زنان در تمامی بخشهای زندان «جولیا تاتوایلر» مورد سوءاستفادهی جنسی و تجاوز از سوی کارمندان زندان قرار میگیرند.[xxi] شش کارمند این زندان به سوءرفتار خود در قبال زندانیان و سوءاستفادهی جنسی از آنان اعتراف کردند، همگی محکوم شدند، اما تنها دو نفر از آنان به زندان رفت.[xxii] زندانیان زنی که علیه چنین وضعیتی شکایت میکردند در سلول انفرادی قرار گرفتند.[xxiii]
1-8. «مجتمع بازداشت شهرستان ریوز»
این مجتمع خصوصی که در ایالت تگزاس ایالات متحده قرار دارد، به غریبههایی اختصاص دارد که مرتکب جرمها و خلافهای غیرخشونتآمیز شدهاند. سهچهارم این زندانیان را افرادی تشکیل میدهند که خواستار ورود غیرقانونی به ایالات متحده بودهاند و توسط پلیس مهاجرت بازداشت شدهاند. این مهاجران غیرقانونی تحویل کمپانی زندان خصوصی میشوند که خارج از کنترل «ادارهی زندانها» است. این مجتمع خصوصی فاقد امکانات لازم و حداقل تجهیزات پزشکی مورد نیاز در جهت اقامت این زندانیان است و لذا مرگ چندین نفر تا به حال گزارش شده است.1-9. ندامتگاه نوجوانان ولنات گروو
ایالات متحده با تمامی ادعاها و معرفی خود با عنوان مهد حقوق بشر، هرگز نمیتواند این حقیقت اسفبار را مخفی نماید که بزرگترین زندان و ندامتگاه کودکان و نوجوانان جهان را داراست. مطابق با گزارشهای سازمان «پیشتاز عدالت برابر»، در سراسر ایالات متحده، هزاران کودک همچون بزرگسالان محکوم و روانهی زندان بزرگسالان میشوند. در برخی زندانها، کودکان با سنین 13 تا 15 سال، بدون توجه و اهتمام به سنشان، محکوم به مرگ در زندان میشوند.[xxv] بنا بر گزارشها، در حال حاضر در حدود 1500 نوجوان آمریکایی در این ندامتگاه در حبس به سر میبرند که غالب آنان در معرض آسیبهای جسمی و تجاوزات جنسی قرار میگیرند و با سپری کردن دوران محکومیت خود در حبس انفرادی، تحت آسیبها و سوءاستفادههای روانی واقع میشوند.[xxvi]
«اتحادیهی آزادیهای مدنی در آمریکا» مطابق با گزارش «وزارت دادگستری» اعلام کرد که این ندامتگاه در موارد متعدد قانون اساسی ایالات متحده، قوانین جزا و دیگر قوانین را نقض نموده و نگهبانان و زندانبانان زندان بهطور پیوسته زندانیان نوجوان را مورد آزار جنسی و تجاوز قرار میدادند.[xxvii] برطبق این گزارش، زندانبانان همچنین به فروش مواد مخدر به زندانیان اقدام مینمودند. برخی زندانیان تقریباً کودک بودند و بهطور دائم در معرض سوءاستفاده و تجاوز قرار داشتند.[xxviii]
1-10. زندان «جزیرهی ریکرز»
زندان «جزیره ریکرز» یکی از بزرگترین زندانهای ایالات متحده است که در ایالت نیویورک قرار دارد. این زندان یکی از زندانهای ملالتآور و خطرناک است که در حدود دوازده هزار زندانی مرد، زن و کودک را در خود جای داده است. غالب این زندانیان کسانی هستند که یا جرمهای غیرخشونتآمیز مرتکب شدهاند و مدت محدودی را بایستی در زندان به سر ببرند و یا میتوانند به قرار وثیقه آزاد شوند، ولی موفق به ارائهی وثیقه نشدهاند.[xxix]
هنگامی که سخن از رسوایی و بدنامی به میان میآید، مجتمع زندان واقع در جزیرهی نیویورک که با نام «جزیرهی ریکرز» شناخته میشود، همهی این رسواییها را در تاریخچهی خود داراست. این زندان سابقهی خشونت زندانیان، بیرحمی و وحشیگری زندانبانان، تجاوز و سوءاستفادهی جنسی از نوجوانان و بیماریهای روانی را دارد و بهعلاوه یکی از زندانهایی است که بالاترین آمار زندانیانی را داراست که محکومیت خود را در حبس انفرادی به سر میبرند.[xxx] این زندان بزرگ از ده بازداشتگاه مجزا تشکیل یافته است که بیشترین پروندههای حقوقی را به خود اختصاص داده است.[xxxi]
1-11. زندانهای «واحدهای مدیریت ارتباطات»
ادارهی فدرال زندانهای ایالات متحده در زمان ریاستجمهوری بوش پسر، اقدام به تأسیس دو زندان فدرال نمود. این دو زندان فدرال که در مجموع به «واحدهای مدیریت ارتباطات» شهرت یافتند، به بهانهی مبارزه با تروریسم، بهطور سرّی در ایالت ایلینوی و ایندیانا ایجاد شدند.[xxxii] دوسوم جمعیت زندانیان این دو زندان را مسلمانان تشکیل میدهند. ادارهی فدرال زندانها بر این باور است که اینگونه زندانها بهمنظور نگهداری و محافظت از مظنونان خطرناک و با هدف نظارت شدید بر آنها احداث شدهاند.[xxxiii] این در حالی است که در واقع مسلمانان زیادی به جرم عقیدهشان بازداشت و به این زندان منتقل میشوند.[xxxiv]
2. موارد نقض حقوق بشر در زندانهای ایالات متحده
پس از نگاهی گذرا به تعدادی از زندانهای آمریکا که دارای شرایط وخیم هستند و بیان نقض حقوق بشر در هر یک، اکنون به ذکر شرایط نامطلوب زندانها و طبقهبندی موارد نقض حقوق بشر در این کشور میپردازیم.
2-1. سوءاستفاده و تجاوز جنسی در زندانها
همانطور که در طول گزارش بیان شد، حقوق زندانیها در بسیاری موارد، از سوی کارمندان و یا زندانیان زورگو تضییع میشود. تجاوز جنسی نیز یکی از بزرگترین مشکلات حال حاضر زندانهای آمریکاست و مطابق با آمار در حدود نود درصد زندانبانان آمریکایی دارای پروندههای سوءاستفادههای جنسی از زندانیان هستند.[xxxv] این آمار در ندامتگاهها و دارالتأدیبها، که محل نگهداری نوجوانهاست، فراتر نیز میرود.
بیشتر زندانیان در سال اول حضورشان در زندان، حداقل یکبار در معرض تجاوز یا سوءاستفادهی جنسی قرار میگیرند و دچار آسیبها و بیماریهای روانی میشوند که بهمنظور رهایی از این مشکلات، به مواد مخدر روی میآورند و تعدادی نیز که تاب تحمل این شرایط را ندارند، به خودکشی دست میزنند.
2-2. نژادپرستی دینی و رنگی در زندانها
در زندانهای ایالات متحده، شاهد تبعیض نژادی روزافزون علیه اقلیتهای دینی و رنگینپوستان، بهویژه مسلمانان و سیاهپوستان، هستیم.
2-2-1. تبعیض نژادی علیه سیاهپوستان
در دورهای که همهی جهان از پایان تبعیض نژادی و برتری نداشتن سفیدها بر سیاهان سخن میگویند، در آمریکا از هر 9 سیاهپوست که در سنین 20 تا 34 سالگی به سر میبرند، یک نفر زندگی خود را در زندان سپری میکند. رفتار زندانبانان نسبت به رنگینپوستان نیز نامناسب گزارش شده است.[xxxvi]
از سال 1980 تا 2012 میلادی، نسبت تعداد سیاهپوستانی که در قاچاق مواد مخدر شرکت داشتهاند به قاچاقچیان سفیدپوستان، 8/2 به 5/5 بوده است که این ارقام حاکی از آن است که تعداد قاچاقچیان سفیدپوست دوبرابر قاچاقچیان سیاهپوست بوده است، اما با این وجود، 54 درصد مجرمین زندانیشدهی مواد مخدر، سیاهان هستند.[xxxvii]
مطالعاتی در 34 ایالت آمریکا نشان میدهد که احتمال زندانی شدن یک مرد سیاهپوست به اتهام مصرف مواد مخدر، حدود 11.8 برابر بیشتر از یک مرد سفیدپوست است و احتمال زندانی شدن یک زن سیاهپوست به همین دلیل 4.8 برابر بیشتر از یک زن سفیدپوست است. تعداد زندانیان سیاهپوستی که محکوم به حبس ابد شدهاند در حدود 10 برابر زندانیان سفیدپوستی است که چنین محکومیتی دارند. این نسبت در کالیفرنیا به 18 برابر میرسد.[xxxviii]
2-2-2. تبعیض نژادی علیه مسلمانان
همانطور که بیان شد، زندانهایی با نام «واحدهای مدیریت ارتباطات» در آمریکا احداث شده است که دوسوم جمعیت زندانیان این زندانها را مسلمانان تشکیل میدهند. در واقع هدف از احداث اینگونه زندانها صرفاً تبعیض دینی و جداسازی مسلمانان از دیگر زندانیان است. در اینگونه زندانها، قوانین زندان و رفتار زندانبانان ابتداییترین حقوق زندانیان را بهطور کامل نادیده میگیرد. در اوایل، مخالفتهایی در جهت جلوگیری از آغاز به کار این زندانها صورت گرفت که به نتیجه نینجامید. هارلی لاپین که مدیریت ادارهی فدرال زندانها را برعهده دارد، این واحدهای ویژه را در سال 2009 میلادی در کنگره اینگونه تشریح نمود: «این افراد در واحدهای مدیریت ارتباطات نگهداری میشوند تا بتوانیم بهراحتی ارتباطاتشان را به هر دو صورت شفاهی و کتبی کنترل کنیم و آنها را بهتر کنترل نماییم.»[xxxix]
در این نوع زندانها، محدودیتهای ارتباطاتی شدیدی برای این زندانیان در نظر گرفته شده است؛ بهطوریکه هر زندانی تنها دوبار در ماه و هربار دو ساعت بهصورت کاملاً امنیتی و در حضور زندانبانان میتواند با افراد ملاقات کند و تمامی مکالمات بایستی به زبان انگلیسی باشد. زندانیان واحدهای مدیریت ارتباطات از هرگونه ارتباطات فیزیکی و معاشرت با همسران، دوستان و بستگان خود و حتی از در آغوش گرفتن کودکان و نوزادان خود نیز منع شدهاند.[xl]
2-3. شکنجه در زندانها
همانطور که در ابتدای پژوهش مطرح شد، مطابق با مادهی 5 اعلامیه جهانی حقوق بشر، هیچکس نبایستی در معرض شکنجه یا رفتار و مجازاتی وحشیانه، غیرانسانی و اهانتآمیز قرار گیرد و لذا شکنجه بهطور کامل ممنوع اعلام شده است، ولی این عمل در زندانهای آمریکا بهطور گسترده صورت میپذیرد. شیوههای شکنجه مثل غرق مصنوعی، استفاده از نیش مار، گرسنگی دادن، ضربوشتم و دیگر موارد، در این زندانها رایج است.[xli] جرج بوش پسر در اظهارنظری گستاخانه، غرق مصنوعی را شکنجه ندانست و آن را نوعی تکنیک نام برد.[xlii]
2-4. مجازات اعدام به شیوههایی غیرانسانی
در اینکه نفس اعدام برای احقاق حق و مجازات برخی مجرمین لازم و ضروری است، تردیدی نیست، ولی مسئله در نحوه و چگونگی اجرا و اعمال این مجازات است. در حال حاضر، در ایالات متحده بهمنظور اعدام محکومان به مرگ، از شیوههایی غیرانسانی و بیرحمانه چون صندلی الکتریکی، گاز مرگبار و جوخهی آتش استفاده میشود.
فرجام سخن
موارد نقض حقوق زندانیان در ایالات متحده فراوان است و بهمنظور امتناع از اطناب، به ذکر همین موارد بسنده نمودیم و امید است که بیش از پیش پوشش ظاهری و منافقانهی ایالات متحده در ساحت حقوق بشر کنار رفته باشد تا خوانندگان محترم با نمایی کلی از نقض حقوق بشر در زندانهای کشوری که همواره خود را مهد حقوق بشر و مدافع آن میخواند، آشنا شوند. *
پی نوشت ها :
I. https://www.aclu.org/safe-communities-fair-sentences/prison-crisis
II. http://www.theinvestigativefund.org/investigations/rightsliberties/1779/the_10_worst_prisons_in_america
III. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-part-1-adx
IV. Ibid
V. https://www.aclu.org/prisoners-rights/abandoned-and-abused
VI.http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-orleans-parish-opp
VII. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-orleans-parish-opp
VIII.http://solitarywatch.com/category/states/texas/
IX.http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-allan-polunsky-unit-texas-death-row
X. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-joe-arpaio-tent-city
XI. Ibid XII. Ibid
XIII. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-la-county-jail-twin-towers
XIV. Ibid
XV. For more details, Refer to "https://www.aclu.org/files/assets/78162_aclu_jails_r2_lr.pdf”
XVI.http://www.motherjones.com/politics/2013/05/10-worst-prisons-america-pelican-bay
XVII. Ibid
XVIII.Ibid
XIX. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/americas-10-worst-prisons-julia-tutwiler
XX. Ibid
XXI.Ibid
XXII.Ibid
XXIII. Ibid
XXIV. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/americas-10-worst-prisons-reeves-county-detention-complex
XXV. http://www.eji.org/childrenprison
XXVI.http://www.motherjones.com/politics/2013/05/america-10-worst-prisons-walnut-grove-youth-correctional-facility-mississippi
XXVII.Ibid
XXVIII.Ibid
XXIX. http://www.theinvestigativefund.org/investigations/rightsliberties/1779/Most%20Read?page=2
XXX. Ibid
XXXI.http://www.motherjones.com/politics/2013/05/america-10-worst-prisons-rikers-island-new-york-city
XXXII. http://ccrjustice.org/cmu-factsheet
XXXIII. http://www.motherjones.com/politics/2013/05/america-10-worst-prisons-dishonorable-attica-angola-san-quentin-ely
XXXIV. Ibid
XXXV. http://www.mashreghnews.ir/fa/news/206726/ایالات-متحده-بدون-روتوش-فیلم-و-عکس
XXXVI http://www.huffingtonpost.com/2013/10/04/racial-disparities-criminal-justice_n_4045144.html
XXXVII.www.chinadaily.com.cn/cndy/2013-04/22/content_16430019.htm
XXXVIII. Ibid
XXXIX. http://www.npr.org/2011/03/03/134168714/guantanamo-north-inside-u-s-secretive-prisons
XL. http://www.mashreghnews.ir/fa/news/206726/ایالات-متحده-بدون-روتوش-فیلم-و-عکس
XLI. Ibid
XLII.www.bbc.com/news/world-us-canada-11723189
منبع: برهان