گروه فرهنگی مشرق - در مورد پایان جنگ ایران و عراق که می توان آن را اجماع قدرت های جهانی علیه یک انقلاب نوپا دانست، حرف و حدیث های فراوانی نقل می شود؛ آنقدرها که باید و شاید به جنگ و به ویژه آتش بسی که میان ایران و عراق حاکم شد پرداخته نشده و با مسائل و موضوعاتی که برخی افراد مطرح می کنند، بر سوالات نسل امروز در مورد دفاع مقدس و پذیرش قطعنامه افزوده شده است.
برخی عقیده دارند هر اتفاقی را که بعد از جنگ شاهد بوده ایم، ریشه در موضع گیری های همان زمان دارد در واقع دو پارادایم تفکر انقلابی، متکی بر توان و ظرفیت های داخلی و طلب وضع موعود از یک سو، و از سوی دیگر رویکرد مبتنی بر عوامل خارجی با نگاه بر سازوکارهای مادی و تعاریف مقبول و کلاسیک غرب به تصمیم سازی های گوناگون در عرصه مدیریتی کشور منجر شده اند و به همین دلییل می توان با پرداختن به اظهار نظرهای مسئولان، برخی ابعاد این مسئله را روشن کرد.
این مجموعه مستند که پخش آن از شنبه ششم دی ماه شروع شده در شش قسمت 30 دقیقه به مصاحبه با شخصیت های برجسته ای اختصاص دارد که در حال حاضر و برخی از آنها در اوایل انقلاب و زمان جنگ مسئولیت های مهمی بر عهده داشته اند؛ آیت الله هاشمی رفسنجانی، حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، محسن رضایی، محسن رفیقدوست، جواد لاریجانی و سردارانی همچون کوثری، اسدی، فضلی و شمخانی از جمله این شخصیت ها هستند که وزنه تحلیلی و کارشناسی و مستند مجموعه «نیمه خاموش» را سنگین می کنند؛ نشستن پای صحبت هر یک از این افراد گستره وسیعی از اطلاعات را پیش روی مخاطب قرار می دهد که خود، تاریخی گویا از انقلاب اسلامی و سال های بعد از پیروزی نهضت محسوب می شود.
مستندساز در «نیمه خاموش» بر روی موضوعات حساسی انگشت گذاشته است؛ آزادسازی خرمشهر، ورود ایران به خاک عراق با هدف تنبیه متجاوز، تفاوت دیدگاه میان مسئولان سیاسی و فرماندهان نظامی بر سر مدیریت جنگ و در نهایت پذیرش قطعنامه برخی از این موضوعات هستند که بر حساسیت مجموعه افزوده اند؛ تمام این موارد نشان می دهد با مستندی روبه رو هستیم در مورد بخش مهمی از تاریخ انقلاب و دارای حرف های ناگفته فراوان.
البته هرچند شخصیت های مهمی در این مجموعه طرف مصاحبه قرار گرفته اند اما جای خالی برخی دیگر از مدیران آن زمان کشور در نیمه خاموش خالی است؛ حضور فرماندهانی از ارتش و همچنین مسئولان بیشتری از وزارت امور خارجه و مذاکره کنندگان ایران برای پذیرش آتش بس می توانست بر غنای مجموعه بیفزاید و اعتبار اسنادی آن را بیشتر کند هرچند تلاشی که گروه تولیدکننده برای هماهنگی مصاحبه های کنونی داشته اند قابل تقدیر است.
به هر روی بازخوانی دقیق و البته به دور از کلیشه و متفاوت تاریخ به ویژه دفاع مقدس و هشت سال مقاومت ملت ایران در برابر تهاجم گسترده بین المللی آنقدر جای بحث دارد که تاکنون جای خالی مستندهایی مانند «نیمه خاموش» کاملا احساس می شد و پس از این هم، ساخت چنین مجموعه هایی می تواند تاثیری بسزا در آگاهی بخشی عمومی به مخاطبان رسانه ملی داشته باشد.
و نکته آخر
اساسا نوگرایی در سوژه ها و طرح موضوعات جدید، پرداختن به موضوعات قدیمی اما با رویکرد و نگرش بدیع و تازه و همراه با اینها بهره گیری از ساختار بصری قوی و چشم نواز، 3 راهکاری ویژه ای است که در کنار بسیاری عوامل دیگر رسانه ها را در رقابت با یکدیگر موفق می کند.
شبکه افق تا اینجای کار نشان داده است که آگاهانه از این 3 عامل و جهت گیری بدرستی استفاده می کند. «نیمه خاموش» مثال خوبی از رویکرد تازه داشتن در بیان وقایع تاریخی است که می تواند الگویی برای سایر شبکه های تلویزیونی هم باشد.
برخی عقیده دارند هر اتفاقی را که بعد از جنگ شاهد بوده ایم، ریشه در موضع گیری های همان زمان دارد در واقع دو پارادایم تفکر انقلابی، متکی بر توان و ظرفیت های داخلی و طلب وضع موعود از یک سو، و از سوی دیگر رویکرد مبتنی بر عوامل خارجی با نگاه بر سازوکارهای مادی و تعاریف مقبول و کلاسیک غرب به تصمیم سازی های گوناگون در عرصه مدیریتی کشور منجر شده اند و به همین دلییل می توان با پرداختن به اظهار نظرهای مسئولان، برخی ابعاد این مسئله را روشن کرد.
این مجموعه مستند که پخش آن از شنبه ششم دی ماه شروع شده در شش قسمت 30 دقیقه به مصاحبه با شخصیت های برجسته ای اختصاص دارد که در حال حاضر و برخی از آنها در اوایل انقلاب و زمان جنگ مسئولیت های مهمی بر عهده داشته اند؛ آیت الله هاشمی رفسنجانی، حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، محسن رضایی، محسن رفیقدوست، جواد لاریجانی و سردارانی همچون کوثری، اسدی، فضلی و شمخانی از جمله این شخصیت ها هستند که وزنه تحلیلی و کارشناسی و مستند مجموعه «نیمه خاموش» را سنگین می کنند؛ نشستن پای صحبت هر یک از این افراد گستره وسیعی از اطلاعات را پیش روی مخاطب قرار می دهد که خود، تاریخی گویا از انقلاب اسلامی و سال های بعد از پیروزی نهضت محسوب می شود.
مستندساز در «نیمه خاموش» بر روی موضوعات حساسی انگشت گذاشته است؛ آزادسازی خرمشهر، ورود ایران به خاک عراق با هدف تنبیه متجاوز، تفاوت دیدگاه میان مسئولان سیاسی و فرماندهان نظامی بر سر مدیریت جنگ و در نهایت پذیرش قطعنامه برخی از این موضوعات هستند که بر حساسیت مجموعه افزوده اند؛ تمام این موارد نشان می دهد با مستندی روبه رو هستیم در مورد بخش مهمی از تاریخ انقلاب و دارای حرف های ناگفته فراوان.
البته هرچند شخصیت های مهمی در این مجموعه طرف مصاحبه قرار گرفته اند اما جای خالی برخی دیگر از مدیران آن زمان کشور در نیمه خاموش خالی است؛ حضور فرماندهانی از ارتش و همچنین مسئولان بیشتری از وزارت امور خارجه و مذاکره کنندگان ایران برای پذیرش آتش بس می توانست بر غنای مجموعه بیفزاید و اعتبار اسنادی آن را بیشتر کند هرچند تلاشی که گروه تولیدکننده برای هماهنگی مصاحبه های کنونی داشته اند قابل تقدیر است.
به هر روی بازخوانی دقیق و البته به دور از کلیشه و متفاوت تاریخ به ویژه دفاع مقدس و هشت سال مقاومت ملت ایران در برابر تهاجم گسترده بین المللی آنقدر جای بحث دارد که تاکنون جای خالی مستندهایی مانند «نیمه خاموش» کاملا احساس می شد و پس از این هم، ساخت چنین مجموعه هایی می تواند تاثیری بسزا در آگاهی بخشی عمومی به مخاطبان رسانه ملی داشته باشد.
و نکته آخر
اساسا نوگرایی در سوژه ها و طرح موضوعات جدید، پرداختن به موضوعات قدیمی اما با رویکرد و نگرش بدیع و تازه و همراه با اینها بهره گیری از ساختار بصری قوی و چشم نواز، 3 راهکاری ویژه ای است که در کنار بسیاری عوامل دیگر رسانه ها را در رقابت با یکدیگر موفق می کند.
شبکه افق تا اینجای کار نشان داده است که آگاهانه از این 3 عامل و جهت گیری بدرستی استفاده می کند. «نیمه خاموش» مثال خوبی از رویکرد تازه داشتن در بیان وقایع تاریخی است که می تواند الگویی برای سایر شبکه های تلویزیونی هم باشد.