گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.

****
روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاحات روز دوشنبه را با مانور خبری - تحلیلی پیرامون کلیدواژه «همه‌پرسی» که دیروز از سوی حجت‌الاسلام‌والمسلمین روحانی مطرح شد؛ آغاز نمودند.
استقبال روزنامه‌های اصلاحات از این پیشنهاد بیشتر معطوف به همه‌پرسی پیرامون موضوع هسته‌ای است؛ هرچند آنان به‌خوبی آگاه‌اند اولین مخالف اظهارات رییس‌جمهور محترم، دکتر سریع‌القلم، مشاور کرواتی دولت یازدهم است که چند ماه قبل اظهار داشته بودند «که
صداوسیمای ما هم متأسفانه به این جریان "احساسی، غریزی و پوپولیستی" کمک می‌کند. از یک لبوفروش یا راننده تاکسی که تمام‌روز را سرگرم حل مشکلات معیشتی‌اش است، درباره جریان هسته‌ای نظرخواهی می‌کند؛ بنابراین صداوسیما اصالتاً یک‌نهاد پوپولیستی است و به جلوگیری از رشد عقلی و استدلالی جامعه کمک می‌کند» و باید همه تلاش دولت «جمع‌کردن سیاست خارجی از کف خیابان‌ها» باشد و با این وجود اولین مخالف سخنان رییس‌جمهور از نزدیکان ایشان است.

روزنامه مردم‌سالاری

ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری دوشنبه را با تیترهای «همه‌پرسی برای تصمیمات مهم» و «ماراتن کشنده طلاق آتن از یورو» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.

· استمرار «پروژه» تخریب؛ صداوسیما تک‌بعدی

«پروژه» فشار بر ریاست جدید صداوسیما همچنان ادامه دارد؛ این بار نوبت به عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی رسیده است؛ روزنامه مردم‌سالاری در صفحه سیاسی خود نوشت «امانی اظهار داشت: حتی آن‌طور که از دوستان شهرستانی شنیده‌ام در شبکه‌های استانی نیز همانند شبکه‌های ملی اخبار دولت و استانداران بسیار ناقص پخش می‌شود و خدمات دولت در عرصه‌های مختلف بیان نمی‌شود و این در حالی است که انتظار مردم رویکرد جدید، مهربانانه و بدون اعمال سلیقه با خدمات دولت است.

عضو شورای مرکزی حزب کارگزاران سازندگی با یادآوری اینکه فضا آن‌قدر که برای سنگ‌اندازان و مخالفان دولت در صداوسیما فراهم است برای دولت مهیا نیست، خاطرنشان کرد: انتظار از آقای سرافراز این است که با توجه به شناخت کاملی که از رسانه‌های برون‌مرزی و صداوسیما دارند، رسانه ملی را از تک‌بعدی بودن و یک جانبه‌نگری خارج کنند.

وی افزود: متأسفانه فقط یک جناح بر صداوسیما حاکم است و دیگر گروه‌ها و جناح‌ها حتی نمی‌توانند در این رسانه از خود دفاع کنند و حتی شرایط برای دفاع از دولت به شکل مساوی فراهم نیست. این نماینده مجلس ششم با اشاره به عدم پاسخگویی صداوسیما؛ یادآور شد: عدم پاسخگویی صداوسیما در حالی است که این رسانه میلیاردها تومان از بیت‌المال و بودجه عمومی استفاده می‌کند و با توجه به اینکه می‌داند دولت در چه شرایطی مدیریت کشور را تحویل گرفت، باز بی‌انصافانه دولت را تنها گذاشته است. شهربانو امانی در پایان گفت: متأسفانه فقط یک جناح بر صداوسیما حاکم است و دیگر گروه‌ها و جناح‌ها حتی نمی‌توانند در این رسانه از خود دفاع کنند و حتی شرایط برای دفاع از دولت به شکل مساوی فراهم نیست. برای سنگ‌اندازان و مخالفان دولت در صداوسیما فضا فراهم است اما برای دولت مهیا نیست.»

روزنامه ابتکار

روزنامه ابتکار دوشنبه را به تیترهای «ضرورت همه‌پرسی در مسائل مهم» و «قانون اساسی و حق مردم در همه‌پرسی» اختصاص داد.

· انتقام اصلاح‌طلبان از جام جم در بهارستان

«عصبانیت» در چهره‌اش موج می‌زند، همانند آن روزهای که احمدی‌نژاد رأی اکثریت مردم را کسب کرده بود و او در ستاد نفر دوم تنها ایستاده بود. این بار نیز مسعود پزشکیان از صحن بهارستان به صداوسیما حمله کرد،

این بار عصبانیت وی به دلیل مستندها و برنامه‌های مناسبت «نه دی» جام جم بود، مسعود پزشکیان در صحن مجلس اظهار داشت «در هفته‌ای که گذشت صداوسیما و سیستم تبلیغاتی ما در رابطه با 9 دی و برنامه‌هایی که اتفاق افتاده بود پیام‌های مختلفی را صبح و ظهر و شب به گوش مردم رساند و نهایت قضیه این بود که موسوی و کروبی عامل تمام بدبختی‌ها و گرفتاری‌ها و مشکلات ما هستند. از آن‌طرف در همان صداوسیما از آقای خاتمی و رفسنجانی و پشت همین تریبون علیه آن‌ها هر حرفی که ممکن بود زده شد. من یک سؤال دارم و آن این است که آیا این راه ما را به وحدت خواهد رساند یا نه؟ آیا با روندی که داریم می‌توانیم به وحدت برسیم؟ وی تصریح کرد: اتحاد با دعوا و حصر و زندان به وجود نمی‌آید بلکه با حل اختلاف و مشکلات حاصل می‌شود؛ لذا باید دست‌به‌دست هم دهیم تا مشکلات ما حل شود آن‌وقت است که آمریکا هیچ غلطی نمی‌تواند بکند.»

روزنامه مردم امروز

روزنامه اصلاح‌طلب مردم امروز با تیترهای «همه‌پرسی» و «حماس: تحولات سوریه به روابط ما با ایران لطمه زده است» میزبان نگاه خوانندگانش بود.

· همه‌پرسی در انرژی هسته‌ای و حصر

محمدرضا خاتمی با «صراحت» بیشتر نسبت به هم طیف‌های سیاسی خود از «همه‌پرسی» یاد می‌کند؛ وی «مجلس ششم» را بسترساز همه‌پرسی می‌داند و می‌نویسد «خوشبختانه در مجلس ششم به‌اندازه کافی به این اصل قانون اساسی پرداخته شد، هرچند که آن زمان مطرح کردن قانون اساسی تعبیر به تندروی شد؛ اما مجلس ششم راهکارهای لازم برای برگزاری رفراندوم را پیش‌بینی و قانون همه‌پرسی را تصویب کرد».

عضو برجسته حزب منحله مشارکت موضوع انرژی هسته‌ای در سیاست خارجی و حصر سران فتنه 88 را در سیاست داخلی ازجمله موضوعات قابل همه‌پرسی دانست و در همین راستا اظهار داشت «من به‌عنوان یک شهروند انتظار داشته باشم مشکل هسته‌ای ایران بدون لج‌بازی حل شود، اما برخی از تندروها در مورد راهکار مناسب برای حل مسئله هسته‌ای نظر دیگری داشته باشند، راهکار مناسب برای حل این مسئله این است که موضوع به رأی و نظر مردم گذاشته شود.

در همین راستا می‌توان به مهم‌ترین مسئله سیاست داخلی نیز اشاره کرد. در حوزه سیاسی آن چیزی که امروز فراتر از قانون به آن پرداخته‌شده و فراتر از قانون باید برای آن راهکار پیدا کرد، مسئله حصر است. کسانی که به تریبون‌های رسمی دسترسی دارند یک طرفه از سوی مردم حرف می‌زنند و بر لزوم ادامه شرایط موجود پافشاری می‌کنند. بهتر است یک‌بار برای همیشه این مسئله را با مراجعه به آرای عمومی حل کرد» این سخنان از سوی محمدرضا خاتمی در حال بیان می‌شود که وی در مجلس ششم باوجود جایگاه قانونی در قوه مقننه، پروژه «خروج» از حاکمیت را پیگیری می‌کرد و همچنین در انتخابات 1388 که مراجعه قانونی به آرای مردمی بود، نتیجه «انتخابات» را نپذیرفت و از حامیان اصلی تجمعات غیرقانونی بعد از انتخابات بود، به نظر می‌رسد منظور وی زمانی محقق می‌گردد که آرای مردم منطبق با نظر شخصی‌اش باشد و اگر این همسویی رخ ندهد، صندوق رأی و قانون معنا پیدا نمی‌کند.

· اختلاف در دولت برای صندلی معاونت سیاسی

مردم امروز از «اختلاف» در دولت نسبت به گزینه‌های معاونت سیاسی خبر می‌دهد؛ اختلاف میان جهانگیری و رحمانی فضلی. اسحاق جهانگیری به دستور رییس‌جمهور باید گزینه‌های معاونت سیاسی ساختمان فاطمی را تأیید کند اما وی ساز مخالف می‌زند؛ روزنامه مردم امروز به نقل از منابع آگاه نوشت «عبدالمحمد زاهدی،استاندار اصلاح‌طلب استان کردستان برای این سمت پیشنهاد شده است. او گزینه پیشنهادی ستادهای روحانی بوده و گفته می‌شود اسحاق جهانگیری، معاون اول رییس‌جمهور نیز با انتصاب او در این سمت موافق است»

روزنامه اعتماد

روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم‌تای بالای صفحه اول خود را به تیتر «همه‌پرسی، آرزوی روحانی» اختصاص داده است.

· چرا رییس‌جمهور از همه‌پرسی گفت؟

صادق زیباکلام در صفحه اول روزنامه اعتماد به بررسی اظهارات رییس‌جمهور پیرامون برگزاری همه‌پرسی در مسائل مهم کشور پرداخت؛ این فعال سیاسی اصلاح‌طلب نوشت «۱۸ ماه پیش مردم ایران در یک انتخابات شرکت کرده و عملاً به سیاست‌های ۸ سال گذشته «نه» گفته و آقای روحانی را به‌عنوان جایگزین آن سیاست‌ها انتخاب کردند؛ اما مشکل دقیقاً از همین نقطه شروع می‌شود، چراکه اکثریت مردم به سیاست‌های قبلی «نه» گفته و خواهان تغییر و اجرای سیاست‌های جدید هستند اما دولت منتخب آن‌ها در عمل نمی‌تواند سیاست‌ها و برنامه‌هایی را که دارد به اجرا بگذارد. چرا؟ چون باوجود برگزاری انتخابات و رأی مردم به تغییر سیاست‌های گذشته و ابراز تمایل آن‌ها به سیاست‌های جدید، سیاست‌های جدید به دلایل مختلف نمی‌توانند از قوه به فعل درآیند. به‌عنوان‌مثال دولت جدید می‌خواهد تغییرات اساسی در نحوه پرداخت یارانه‌ها به وجود بیاورد. در هیچ نظامی به همه مردم به‌صورت فله‌ای یارانه پرداخت نمی‌شود؛ اما آیا دولت می‌تواند این نظام پرداخت یارانه مصیبت‌بار را تغییر دهد؟ خیر. دولت می‌خواهد در نحوه مدیریت دانشگاه‌ها، سیاست‌های امنیتی گذشته را کنار بگذارد. آیا می‌تواند؟ خیر. به‌عبارت‌دیگر از یک‌سو مردم دولت جدیدی را انتخاب کرده‌اند اما و از سوی دیگر این دولت جدید عملاً در هیچ حوزه اساسی نمی‌تواند تغییرات جدی و گسترده به وجود آورد. به‌عبارت‌دیگر و باوجود انتخابات، همان سیاست‌های گذشته کم‌وبیش و با مختصر تغییر ظاهری باید ادامه پیدا کند؛ بنابراین با برگزاری رفراندوم هیچ‌چیز عوض نمی‌شود. خب؛ فرض بگیریم دولت رفراندوم برگزار کرد و مردم رأی دادند که اقشار و لایه‌های ثروتمند جامعه یارانه دریافت نکنند. در خصوص وزارت ارشاد، نمایش فیلم و ممیزی کتاب و نشر روزنامه هم آیا باید رفراندوم برگزار کنیم؟ آیا در خصوص حل بحران هسته‌ای هم باید رفراندوم برگزار کنیم؟»

· انتخابات مجلس؛ مهم‌ترین برنامه دولت آینده

دغدغه‌اش از دست ندادن «مشروعیت اخلاقی» دولت است، مشروعیت اخلاقی را دستیابی به شعارهای دولت می‌داند؛ ابراهیم اصغر زاده در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد به تحلیل سویه‌های مختلف فعالیت‌های دولت تدبیر و دولت پرداخته است؛ این فعال اصلاح‌طلب در بخشی از مصاحبه‌اش اظهار داشت «مهم‌ترین برنامه دولت در یک سال آینده انتخابات مجلس است و این انتخابات محصول زحمات دولت آقای روحانی در ماه‌های باقیمانده به انتخابات خواهد بود؛ بنابراین مهم‌ترین برنامه دولت آقای روحانی در داخل کشور ایجاد سازوکار لازم برای یک انتخابات منصفانه، رقابتی و دموکراتیک برای مجلس دهم است.

اگر دولت بتواند این برنامه را عملی کند و دستگاه‌های اجرایی و فرمانداری‌ها از دخالت سیاسی در امور انتخابات بازدارد و جلوی دخالت نیروهای غیرسیاسی در انتخابات را بگیرد، در این صورت‌مجلسی که تشکیل می‌شود مجلس مقتدری خواهد بود که در برنامه دولت نیز وقفه ایجاد نخواهد کرد؛ بنابراین یکی از برنامه‌های مهم دولت انتخابات پیش‌رو و ایجاد زمینه برای برگزاری یک انتخابات رقابتی و سالم است. آزادی مطبوعات، فعالیت احزاب و ایجاد شرایط و بستر مناسب برای افراد دارای صلاحیت در انتخابات مجلس از وظایف مبرم دولت آقای روحانی است. به‌خصوص جلوگیری از مداخلات دستگاه‌هایی که الآن باقدرت مالی که پیداکرده‌اند به‌راحتی می‌توانند تأثیرگذار باشند بسیار مهم است. به عقیده من پاشنه آشیل دولت آقای روحانی یأس مردم و ناتوانی دولت در برگزاری انتخابات نسبتاً دموکراتیک است. اینکه می‌گویم نسبتاً دموکراتیک به این معنا نیست که انتخابات ایران دموکراتیک نیست اما به خاطر دخالت برخی نیروها و وجود نظارت استصوابی معمولاً بخشی از جامعه از انتخاب کاندیدای واقعی خود در انتخابات محروم می‌شوند.»

روزنامه شرق

روزنامه اصلاح‌طلب شرق صفحه اول خود را به تیترهای «رفراندوم» و «کار مرتضوی به وثیقه کشید» اختصاص داد.

· گفتند مشایی را در پستو بگذار

روحانی که خودش را وقف مهندس جنجالی کرده است؛ حجت‌الاسلام شریف‌زاده از نزدیکان سیاسی- فکری به مشایی در گفت‌وگو با روزنامه شرق به ارزیابی آینده سیاسی رییس‌جمهور سابق پرداخته است؛ حجت‌الاسلام شریف‌زاده نسبت به تکاپوی احمدی‌نژاد برای نزدیکی و قرابت با جریان‌های سیاسی اظهار داشت «اگر آقای‌ احمدی‌نژاد از یک دیدار چه با افرادی که نامشان اصولگراست، چه اصلاح‌طلب است قصد ورود به فضای سیاسی داشت، بایست در یک سال و نیم گذشته مواضعی می‌گرفت و سکوت اختیار نمی‌کرد. برای همین اگر کسی آمد و ایشان را دید، معنایش این نیست که می‌خواهد به جناحی نزدیک شود... من می‌گویم آقای‌ احمدی‌نژاد را اصلاً با این معیارها نسنجیم. این را می‌توانم بگویم که آقای ‌احمدی‌نژاد قصد نزدیک شدن به هیچ جریان سیاسی را ندارد؛ ازجمله اصولگرایان. به‌هرحال از اصولگرایان خیلی‌ها به سراغ آقای ‌احمدی‌نژاد آمدند.» و از سوی دیگر وی نسبت به دیدارهای اصولگرایان با احمدی‌نژاد بیان داشت «مثلاً خطاب به احمدی‌نژاد گفتند شما آقای مشایی را در پستو قرار دهید و جلو بیایید. من نمی‌خواهم اسم ببرم. ببینید، مبانی فکری آقای‌ احمدی‌نژاد عدالت‌محوری و تکریم انسان است.

در اصولگرایی چارچوبی وجود دارد که می‌گوید نوع برخوردت با جوانان باید این‌گونه باشد. آقای ‌احمدی‌نژاد این نوع خط‌کشی‌ها را قبول ندارد و چون قبول ندارد، می‌گوید شما باید به انسان احترام بگذارید و انسان را تکریم کنید، از جوان جامعه خودمان گرفته تا تمام مردم دنیا.» از سوی دیگر وی در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه گفته‌شده که عده‌ای از هواداران آقای‌ احمدی‌نژاد که مخالف آقای مشایی هستند با محوریت آقای الهام مشغول فعالیت هستند، پاسخ داد «وقتی دکتر احمدی‌نژاد پیوسته بر وحدت مبانی و افکار خود با مهندس مشایی تصریح کرده و می‌کند، دیگر نباید همراهان ایشان را به مخالفت با مهندس مشایی متهم کرد. عبارات صریح دکتر در این زمینه مثل فیلتری بوده که مخالفان مهندس مشایی را از جمع یاران او تصفیه کرده است، البته معنای این سخن، این نیست که هرکسی که در کنار دکتر احمدی‌نژاد است، الزاماً افکاری منطبق با مهندس مشایی دارد، بلکه تفاوت در افکار، طبیعی است؛ ولی وجود تفاوت در افکار، مقتضی مخالفت نیست.»

روزنامه آرمان امروز

روزنامه آرمان امروز صفحه اول خود را به تیترهای «آرمان ما به سانتریفیوژ وصل نیست» و «همه‌پرسی پس از 35 سال!» اختصاص داد.

· وزارت کشور زیر تیغ اصلاح‌طلبان

فرجام داستان «معاونت سیاسی» ساختمان فاطمی هنوز باب میل اصلاح‌طلبان نشده است؛ آنان خواهان صدارت «اصلاح‌طلب مردمی فعال با اختیارات کامل» بر این معاونت هستند؛ در همین راستا رسول منتجب‌نیا، قائم مقام دبیرکل حزب اعتماد ملی اظهار داشت «مردم در سال 92 به آقای دکتر روحانی رأی دادند و یکی از ادله مردم همین بود که آقای روحانی خلاها و کمبودها را جبران کند. به‌خصوص که ایشان در مصاحبه‌ها و گفت‌وگوهای خود بر این مسئله تأکید داشتند؛ اما اینکه چگونه باید جامه عمل بپوشد به این اصل برمی‌گردد که هر برنامه و هدفی نیاز به سازوکار و ابزار و ادوات دارد که در داخل کشور مسئول تأمین آن سازوکارها و اجرای این سیاست‌ها وزارت کشور است. من در یک صحبت کوتاهی که در وزارت کشور داشتم، گفتم آقای روحانی سیاست خارجه را به آقای دکتر ظریف واگذار کرده‌اند و انصافاً ایشان نیز فعال و خوب کار کرده است و سیاست داخل کشور را به شما آقای وزیر واگذار کرده است اینجاست که شما باید بدرخشید و وظیفه خود را عملی کنید.

وزارت کشور هم یک وزارتخانه معمولی نیست و در واقع وزارت تمام کشور است ولی در رأس همه وظایف وزارت کشور معاونت سیاسی است. معاونت سیاسی متولی مسائل سیاسی وزارت کشور است که امور سیاسی امنیتی و امور احزاب را باید مدیریت و تمشیت کند؛ اما صرف‌نظر از اما و اگرهایی که در خود وزارت کشور وجود دارد در اشخاص و انتصاب‌هایی که صورت‌گرفته نیز جای انتقاد فراوان هست و هر روز هم می‌بینیم که در رسانه‌ها این انتقاد را متوجه دولت می‌کنند. علاوه برهمه این‌ها ما مانده‌ایم که معاونتی که مسئولیت امور سیاسی را دارد چندین ماه مشغول کار بود و بعد به دلایلی استعفا کرد و بعد از آن کم‌کم داریم به یک سال نزدیک می‌شویم که صندلی و جایگاه معاونت سیاسی امنیتی وزیر کشور خالی است؛ بنابراین با وضعیت موجود هیچ انتظاری نداریم که دولت بتواند در زمینه توسعه سیاسی فعالیتی کند. تفاوت این دولت با دولت گذشته در این بود دولت گذشته رسماً مخالف این بحث‌ها بود و بیان می‌کرد ما طرفدار خوب نیستیم؛ اما این دولت محترم در اظهارات طرفداری می‌کند ولی در عمل می‌بینیم که هنوز سازوکار لازم را فراهم نکرده است و همچنان احزاب در بوته فراموشی نسبی هستند.»

روزنامه ایران

روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «زنگنه عربستان را متهم کرد» و «مسائل مهم به همه‌پرسی گذاشته شود» اختصاص داد.

· «پدیده» خرید تمام نسخه‌های یک روزنامه

روزنامه ایران در ستون «دیگه چه خبر؟» صفحه سیاسی این روزنامه به رخداد عجیبی نسبت به روزنامه خراسان اشاره کرد و در همین راستا نوشت «عوامل ناشناس با مراجعه به دکه‌های مطبوعاتی در مشهد اقدام به خرید و جمع‌آوری تمامی نسخه‌های روزنامه خراسان کردند. به گزارش ایرنا، برخی مدعی هستند این موضوع با مصاحبه دادستان مشهد با روزنامه خراسان در شماره روز دوشنبه مبنی بر اعلام پلمب شدن دفاتر خرید و فروش سهام سه شرکت سرمایه‌گذاری خصوصی مرتبط است. گفته می‌شود «عوامل شرکت‌های سرمایه‌گذاری» با مراجعه به دکه‌های مطبوعاتی خواستار خرید همه نسخه‌های روزنامه خراسان شده و حتی در برخی موارد در پی امتناع دکه‌داران از فروش یکجای نسخه‌ها، با آنان وارد درگیری فیزیکی شده‌اند.»