اصلاح‌طلبان در دوران حیات سیاسی‌شان نظریات مختلفی درباره رویکرد سیاست خارجی ایران در منطقه و جهان ارائه کرده‌اند که اگر کشورمان بنابر این سیاست‌ها در حوزه بین‌الملل عمل می‌کرد، معلوم نبود چه سرنوشتی داشتیم.

گروه سیاسی مشرق - اصلاح‌طلبان نظریات شاذی در حوزه سیاست‌خارجی دارند. از نظریه گفتگوی تمدن‌ها که به نوعی بازی در زمین حریف بود و در برابر نظریه جنگ تمدن‌های «ساموئل هانتینگتون» که به انفعال سیاسی در سیاست خارجه می‌انجامید گرفته تا شعار ایدئولوژیک «نه غزه نه لبنان، فقط فلات ایران»، همه این موارد به نوعی افراط و تفریط در نظریه‌پردازی در حوزه سیاست خارجی محسوب می‌شوند.

این نظریات که مطابق با شرایط زمان از سوی جریان اصلاحات مطرح شد، آنچنان چاشنی تندی داشت که به قول بسیاری از کارشناسان و مسئولان سیاسی اگر انجام می‌شد، کشورا را به قهقرا می‌برد.

یکی از همین موارد نیز در جریان حمله آمریکا به عراق بوجود آمد و یکی از اعضای برجسته مجمع روحانیون در طرحی نسنجیده که ممکن بود کشور را با بحران روبرو کند، گفت: «صدام خالدبن ولید است ما باید بیاییم با صدام بر علیه آمریکا متحد بشویم.» [1]

در همین زمینه هاشمی رفسنجانی که این روزها مورد حمایت این جریان سیاسی است، درباره تندروی‌هایی که در دوران اصلاحات و مجلس ششم بوجود آ‌مد، بیان داشته است:« در داخل کشور ما کسانی بودند که می‌گفتند صدام خالد بن ولید است و باید جنایت‌هایش را فراموش کنیم و با آمریکایی‌ها بجنگیم، پیچ خیلی خطرناکی بود؛ اگر می‌رفتیم همان شرایط عراق را پیدا می‌کردیم. ولی روحیه اعتدال به ما آموخت که وارد این ماجرا نشویم، حضور آمریکا را محکوم کردیم، اما در عمل هیچ کاری علیه آمریکا نکردیم.»[2]

نظریه اخیر امپراطوری ایرانی به پایتختی بغداد نیز از جمله نظریات شاذ اصلاح‌طلبان است که در همین راستا قابل تحلیل است.

علی یونسی، دستیار ویژه رئیس جمهور در امور اقوام و اقلیت‌های مذهبی با اشاره به امپراطوری ایرانی بیان کرده بود: «در حال حاضر عراق نه فقط حوزه تمدنی نفوذ ماست بلکه هویت، فرهنگ، مرکز و پایتخت ماست و این مسأله هم برای امروز است و هم گذشته. چرا که جغرافیای ایران و عراق غیر قابل تجزیه است و فرهنگ ما غیرقابل تفکیک است. پس ما یا باید با هم بجنگیم و یا یکی شویم.»[3]

این درحالی است که دولت یازدهم با رویکرد تنش‌زدایی در حوزه بین الملل وارد شده است و این نوع سخنرانی نه تنها مغایر سیاست دولت است، بلکه بیشتر ایران را به کانون توجه ابرقدرت‌ها و کشورهای منطقه‌ای که خود را در کورس رقابت با ایران می‌بینند، تبدیل می‌کند و باعث شدت گرفتن تنش‌ میان ایران و این کشورها می‌شود.

جالب اینجاست موضوع امپراطوری ایرانی که به فلات ایران به عنوان یک منطقه استراتژیک نگاه می‌کند که باید حوزه نفوذ خود در منطقه را گسترش دهد درحالی از سوی یونسی مطرح می‌شود که جریان اصلاحات تا پیش از این با شعار «‌ نه غزه نه لبنان،‌ فقط فلات ایران» این موضوع را مطرح می‌کند که ایران نبایستی به کشورهای منطقه از جمله سوریه و لبنان و ... کمک کند و با تنگ نظری خاصی با استفاده از ضرب المثل « چراغی که به خانه رواست به مسجد حرام است» در رویکردی عوام‌فریبانه مدعی بود که بایستی اقتصاد کشور را بدون توجه به تحولات منطقه سامان دهیم. موضوعی که کم کم با توجه به وقایع منطقه و ناامنی‌هایی‌هایی که با رشد تروریست بوجود آمد همگان به ریشه باطل آن در عالم واقع پی بردند.

اما جالب است که اعضای این جریان سیاسی با توجه به پیروزی‌هایی که مردم مسلمان منطقه با حمایت ایران کسب کرده و باعث گسترش نفوذ معنوی جمهوری اسلامی شده است، با فراموش کردن این شعار انحرافی، طوری سخن می‌گویند که دستاوردهای معنوی ایران در منطقه را تهدید می‌کند و باعث می‌َشود عمق استراتژی ایران که با موفقیت راهبرد مقاومت گسترده یافته،‌ کور شود.

در این راستا برخی نیز با چرخش 180 درجه‌ای مواضع‌شان که حاکی از منفعت طلبی حزبی است، مرغ عزا و عروسی این جریان‌ شده‌اند و برای توجیه عملکرد و گاف‌های این جریان سیاسی دست به تحلیل‌های به اصطلاح روشنفکرانه و علمی می زنند.

صادق زیبا کلام که تا پیش از اینها از شعار انحرافی «‌نه غزه،‌ نه لبنان ... » حمایت کرده بود[4] در موضعی جالب توجه با نوشتن نامه‌ای از سخنان یونسی حمایت کرده‌ که چرا به یونسی انتقاد می‌کنید و کجای سخنان وی مشکل داشته است؟[5] این درحالی است که اولین انتقادات و واکنش‌ها، واکنش‌های خارجی و از سوی کسانی چون «ابراهیم الجعفری» وزیر خارجه عراق بود که به بی‌مبالاتی که در سخنان یونسی است، انتقاد می‌کند.

با این اوصاف به نظر می‌رسد اگر مسئولان سیاست خارجی بخواهند با این نظریات در حوزه بین‌الملل عمل کنند نه تنها نباید در انتظار موفقیت‌های بیشتر در این حوزه باشیم، بلکه ممکن است مشکلاتی در این زمینه گریبانگیر کشورمان شود که معلوم نیست چه سرنوشتی برای ما رقم بزند.


[1] -http://www.parsine.com/fa/news/166554

[2] -http://kayhan.ir/fa/news/8969

[3] -http://www.isna.ir/fa/news/93121709862/

[4] -http://www.mashreghnews.ir/fa/news/331236

[5]- http://jahannews.com/vdcirpa5ut1azz2.cbct.html