به گزارش مشرق، برخي روزنامه هاي صبح امروز سرمقاله و یادداشت روز خود را به موضوعات تقارن الهام‌بخش ، ریاض در تیررس صنعا، داعش و رؤیاهای عربی، امام یک تار موی کوخ‌نشینان را...، پشت‌پرده تئوری بازرسی‌های نیابتی، بازخوانی سیاست خارجی امام (ره)، شاخص‌هایی از سیره سیاسی امام خمینی (ره)، دولت زمینه‌ساز ظهور»، بنزین و تورم، وقتی برادر بزرگ،پدرخوانده می شود! و...  اختصاص داده اند که مشروح آن به شرح زیر است.

ریاض در تیررس صنعا

سعدالله زارعی: شلیک موشک های دست ساز «النجم الثاقب» به عمق 70 کیلومتری غرب عربستان و اخبار دیگری که از شلیک موشک های «زلزال» طی روزهای آینده حکایت می کنند، از یک تحول کیفی در جنگ تحمیلی و ظالمانه رژیم سعودی علیه مردم مظلوم یمن خبر می دهند.

موشک نجم الثاقب در مقابل موشک هایی که از هواپیماهای جنگی پیشرفته سعودی شلیک می شوند، با اهمیت نیستند، ولی توان انصارالله در تولید انبوه آن و نیز امکان توسعه این صنعت در میان انصار می تواند تاثیر عمده ای بر امنیت رژیم سعودی داشته باشد و خاطره تجهیز حزب الله لبنان به انواع موشک ها در یک دوره کوتاه را در ذهن ها زنده می نماید. در این خصوص گفتنی هایی وجود دارد:

1- تا زمانی که «نجم الثاقب» شلیک شد، انصارالله مسئولیت اقدامات ضدسعودی در استان «جیزان» را به عهده نمی گرفت و واقع مطلب هم این بود که درگیری علیه مراکز نظامی آل سعود در جیزان توسط قبایل یمنی متحد انصارالله صورت می گرفت با این وصف شلیک این موشک ها که با پذیرش رسمی و رسانه ای آن از سوی جنبش انقلابی انصارالله صورت می گیرد، یک تحول در صحنه جنگ به حساب می آید چرا که تهاجم یک جانبه اینک با «دفاع متقابل» وضعیت جدیدی پیدا می کند. از این رو ارزش موشک های شلیک شده به «برد» یا میزان «قدرت تخریب» آن نیست. کما اینکه به غیر از موشک های نجم الثاقب، موشک های دیگری از انصارالله تا منطقه «خمیس مشیت»(Khamis Mashait) واقع در 120 کیلومتری شمال غرب یمن که به پایگاه هوایی ملک خالد نیز اصابت کردند، تاکید دیگری بر تغییر معادله در جنگ دارد.

2- دو روز پیش شبکه عربی «المیادین» اعلام کرد که انصارالله به زودی موشک «زلزال» خود را رونمایی می کند. زلزال در انواع 1، 2، 3 و 110 یک موشک ایرانی با برد کوتاه 150 تا برد متوسط 350 کیلومتر است. اگر این خبر المیادین، با توجه به حساسیتی که شبکه این چنینی برای اعتبار خود قایل است، درست باشد، به این معناست که انصارالله انواعی از موشک ها را در اختیار دارد و می تواند جهنمی را علیه آل سعود پدید آورد.

طولانی شدن جنگ و متجاوز بودن آل سعود، به انصارالله این امکان را می دهد که بارانی از موشک های سهل الوصول خود را بر آل سعود نازل کند این در حالی است که اشراف انصار به کوه های مرتفع «مران» که تا بالای شهر توریستی طائف کشیده شده است، این امکان را در اختیار انصار قرار می دهد که پناهگاه های آل سعود را در معرض ویرانی قرار دهد. از سوی دیگر مسطح بودن زمین های عربستان در مناطق مرزی با یمن، امکان حرکت آسان نیروهای انصار که به سخت کوشی و استقامت مشهور می باشند، فراهم می کند. از آنجا که موشک نجم الثاقب از نوع موشک های سبک بوده و امکان حمل آن توسط نفر وجود دارد، انصارالله می تواند با نفوذ در عمق خاک عربستان به هر میزان که بخواهد بر دقت و برد این موشک بیفزاید.

3- دو روز پیش و همزمان با شلیک موشک های نجم به سمت مناطق سعودی و مورد حمله قرار گرفتن خمیس مشیت و پایگاه هوایی ملک خالد توسط موشک های انصارالله، فرمانده موشکی نیروی زمینی ارتش یمن اعلام کرد که این فرماندهی به موشک های «الحسین»- که اصالتا عراقی است- و موشک های «شهاب3»- که اصالتا ایرانی است - مجهز می باشد وی رژیم آل سعود را تهدید کرد که اگر تجاوزات ادامه یابد، این موشک ها، تمام مناطق عربستان- به جز مناطقی که در آن اماکن مقدس وجود دارند- را هدف قرار خواهند داد. این اظهارات از یک سو بیان می کنند که چنین سلاح هایی که برد آن از حدود 644 تا 2000 کیلومتر است، در اختیار یمنی هاست و از سوی دیگر از وجود اراده برای شلیک به سمت اهداف زمینی و دریایی سعودی خبر می دهند. این اظهارات که در زمان جنگ بیان شده است، نمی تواند بلوف باشد چرا که اگر تجاوز ادامه یابد ولی موشکی شلیک نشود، به موقعیت ارتشی که مدعی شده چنین توانی را در اختیار دارد، لطمه می زند و از یک سو او را در داخل بی اعتبار می کند و از سوی دیگر دشمن را به ادامه حمله تحریک می نماید.

4- یک نکته کلیدی در آزمایش و شلیک «نجم الثاقب» این است که در یک دوره زمانی کوتاه و در حین بمباران های وحشیانه هواپیماهای پیشرفته سعودی این اتفاق روی داده است. این موضوع به خودی خود می گوید همانگونه که حزب الله با تهدیدات و تهاجم رژیم صهیونیستی اینک به یک قدرت مهم نظامی در مقابل رژیم صهیونیستی تبدیل شده است، انصارالله نیز در حین جنگ و به واسطه محدودیت ها و محرومیت ها،خوداتکایی نظامی را آغاز کرده و به زودی و ظرف 2 تا 3 سال به یک قدرت بزرگ موشکی تبدیل می شود این موضوع آینده عربستان را تهدید می کند. کما اینکه آقای سیدحسن نصرالله چندی پیش و در هفته سوم جنگ در سخنرانی خود گفت «عربستان وانمود کرد که سرزمین آن توسط نیروهای انصار تهدید می شود و لذا ناچار به جنگ با انصار بوده است اما من می گویم اگر انصار تا پیش از جنگ صرفا تهدیدی خیالی علیه عربستان بود، هم اینک به یک تهدید واقعی تبدیل شده است». در واقع جنگ در یمن اگر چه نمی تواند کمکی به آل سعود کند اما می تواند بزرگترین موقعیت را نصیب انصارالله نماید. این همان حقیقتی است که سالها پیش از این، حضرت امام خمینی- قدس سره- به آن اشاره فرموده و جنگ تحمیلی عراق علیه ایران را برای جمهوری اسلامی «نعمت الهی» لقب دادند. عربستان ناخواسته، انصارالله و مردم یمن را وادار می نماید که چشم از دریافت کمک ها و حمایت ها بشویند و خود فکری برای نیازهای دفاعی خویش بنمایند.

5- تحولات کنونی در حوزه دفاعی و نظامی بیانگر آن است که «گفتگو» تا حد زیادی موضوعیت خود را از دست داده است. پیش از این گمانه زنی های زیادی از آغاز گفت وگوهای ملی به منظور رسیدن به حد متوسطی از خواسته های طرفین و تشکیل دولت وحدت ملی حکایت می کردند، اما اعلام عدم آمادگی عربستان و جناح آن برای شرکت در گفت وگوهای ژنو و تشدید اقدامات نظامی عربستان علیه مناطق شمالی یمن، این گمانه زنی را باطل کرد، کما اینکه انصارالله نیز هم اینک رغبتی به شرکت در گفت وگوهایی که سایه پلید سعودی به آن افکنده شده و خیانت کارانی که زمینه ساز و تأییدکننده تجاوز خارجی به کشور خود بودند، در یک طرف میز قرار گرفته و با استناد به توانایی نظامی آل سعود برای تجاوز به یمن درصدد بازسازی قدرت فروپاشیده خویش اند، ندارد. مذاکرات ژنو بدون شک برای انصارالله نیز دستاوردی به دنبال نخواهد داشت و با توجه به شرایط داخلی یمن، ضرورتی هم به برگزاری آن وجود ندارد.

اما این موضوع به انصارالله یادآور می شود که برای تکمیل کابینه و اعلام رسمی آن نباید در انتظار تعیین تکلیف کنفرانس ژنو بنشیند. یمن اگر چه بعد از فرار منصور هادی و خالد سجاح با خلأ دولت مواجه نبوده و کابینه به طور غیر رسمی استمرار یافته است اما در عین حال دولت یمن به شکل محدود و در قاعده اداره «امور جاری» عمل کرده و مهم ترین مسئولیت آن اداره امور کشور در شرایط بحران بوده است. با توجه به چشم انداز مذاکرات ژنو و احتمال ادامه جنگ از سوی آل سعود، انصارالله باید به روند تکمیل کابینه و مشروعیت بخشی به آن سرعت بیشتری بدهد.

تشکیل شورای انقلاب با حضور 5 عضو انصارالله 5 عضو تشکل های دیگر یمنی و 5 شخصیت متنفذ یمنی این امکان را در اختیار انصارالله قرار داده است تا از سوی ملت یمن، فرایند انتقال به سمت دولت دائمی را تعریف و برای آن به تبیین «نقشه راه» مبادرت ورزد. این نیاز امروز یمن است و از قضا می تواند تأثیر عمده ای بر دشمن بر جای بگذارد و او را از ادامه تجاوز پشیمان کند.

روند حدود دو ماه گذشته به خوبی نشان می دهد که انصارالله مشکلی در داخل یمن ندارد. هم اینک انصارالله 18 استان یمن را در اختیار دارد و در این استانها با همکاری مردمی مواجه است، در این استانها که 95/37 درصد از جمعیت یمن را در خود جای داده و حداقل نیمی از آنان را شافعی ها تشکیل می دهند، شاهد هیچ نوع اعتراض مردمی علیه انصارالله نبوده ایم. این از مشروعیت بالای انصارالله حکایت دارد.

3 کارکرد منشور رهبری انقلاب

امیرحسین یزدان پناه: پس از رحلت امام خمینی(ره) انقلاب چه مسیری را طی کرد؟ حضرت آیت ا... خامنه ای که از سوی مجلس خبرگان به رهبری انقلاب اسلامی انتخاب شده بودند چه شاخص ها و راهبردهایی برای راهبری کشتی تازه از توفان جنگ تحمیلی خلاص شده انقلاب داشتند؟ و... سوالاتی از این قبیل که سوال مهم تری را به ذهن متبادر می کند که امروز چقدر توانسته ایم به این شاخص ها و راهبردهای اساسی دست پیدا کنیم؟ البته که پاسخ این سوال ها نیاز به بررسی جامع شرایط کشور طی سال های گذشته و دستاوردهای قوای 3 گانه دارد و در نتیجه خروجی آن ممکن است چندین مجلد باشد. اما یک سوال مهم، و آن این که آیا برای سنجش داشته های کنونی انقلاب اسلامی که نتیجه تلاش های 11 دولت و 9 مجلس قانون گذاری و 5 دوره ریاست قوه قضاییه (شامل شورای عالی قضایی) است، ملاکی داریم؟ در این باره البته آرمان های انقلاب اسلامی و نیز سیره امام خمینی(ره) در طول 15 سال مبارزه و 10 سال رهبری نظام اسلامی می تواند شاخص های ارزیابی را به ما ارائه کند. شاخص هایی که حضرت آیت ا... خامنه ای، در همان نخستین ماه های زعامت انقلاب اسلامی، آن ها را مبتنی بر الگوی حکومت داری امام خمینی(ره)در پیامی مهم دسته بندی و با قلمی زیبا و خواندنی در 10 خرداد 1369 منتشر کرد. متنی که به نوعی می تواند «منشور رهبری انقلاب» و از منظری دیگر ملاکی برای ارزیابی داشته ها و نداشته های امروز باشد. حالا آن شاخص ها پیش روی ماست: «1- زنده نگه داشتن یاد، راه ودرس جاودانه امام خمینی(ره)، 2- پیگیری تحقق اسلام در زندگی مردم، 3- استقرارعدالت اجتماعی، 4- وحدت کلمه، 5- حفظ عزت و مواضع انقلابی نظام و ملت ایران در مناسبات بین المللی، 6- تکیه نظام اسلامی بر مردم و حاکمیت اراده، خواست و تشخیص آنان، 7- همکاری دولت، ملت و پیوند عاطفی و عقیدتی مردم با مسئولان کشور، 8- سازندگی و آبادانی کشور، 9- گسترش دانش، رشد علمی، آگاهی و معرفت عمومی، 10- روحانیت عامل اصلی حفظ معارف اسلامی و ایمان عمیق و صادقانه ملت ایران، 11-بزرگداشت وفاداران فداکار، 12- الگو بودن دوران 10 ساله حیات مبارک امام خمینی(ره) برای حیات جامعه انقلابی ما.» در نگاهی گذرا به این منشور 3 نکته می توان از آن برداشت کرد:

الف- این راهبردها نشان دهنده این است که انقلاب اسلامی در مسیری که با هدف های عینی و مشخص تجهیز شده مسیر خود را پیموده و خواهد پیمود. از این رهگذر با نگاهی به این راهبردها می توان دورنمای انقلاب اسلامی را پیش بینی کرد. چه این که تحقق همه این راهبردهای 12 گانه بدون هیچ اغراقی ایران و نظام اسلامی را در زمره کشورهای پیشرفته قرار خواهد داد. آن هم براساس یک الگوی کاملا اسلامی و انقلابی که کاربردش در بسیاری از راهبردهای ذکر شده کاملا عیان شده است.

ب- این منشور علاوه بر نقشه راه پیشرفت کشور، شاخصی مهم و کاربردی برای ارزیابی آن نیز هست. چه این که اکنون این راهبردها پیش روی ماست و با مقایسه شرایط کنونی و دستاورد قوای 3 گانه 25 سال اخیر با این راهبردها می توان نقاط ضعف و قوت را بهتر شناخت و برای راه هایی که نرفته ایم یا ضعیف تر رفته ایم برنامه ریزی کرد. مثلا در حوزه دانش و رشد علمی کشور، دولت ها توانسته اند موفق باشند و امروز ایران یکی از کشورهای بارشد علمی بالا در جهان است، اگر در منطقه ای پر از آتش تفرقه و جنگ، این ایران است که در آن دولت های گاه متضاد با تفکرات دولت قبلی به آرامی و بدون تنش روی کار می آیند این نتیجه همان «تکیه نظام اسلامی بر مردم و حاکمیت اراده مردم» است، یا اگر در حوزه سازندگی امروز زیرساخت های ایران اسلامی قابل مقایسه با 37 سال قبل نیست، یا اگر امروز ایران اسلامی با تأسی از سیره سیاسی امام ملجاء و پناه مظلومان دنیا از هر دین و مذهبی است، یا اگر امروز دین به زندگی مردم وارد شده و هیئات مذهبی در ایام مختلف از شب قدر گرفته تا دهه محرم و مراسم اعتکاف پذیرای میلیون ها جوان ایرانی است و هزاران دستاورد دیگر نتیجه همین راهبردهای تراز انقلاب اسلامی است. البته چشم بر نقاط ضعف هم نمی بندیم؛ بله! هنوز برای تحقق عدالت اجتماعی راه زیادی داریم، فاصله طبقاتی از 37 سال قبل تاکنون بهتر شده اما هنوز هم تعداد زیادی از اقشار جامعه نیازمند رسیدگی به وضعیت معیشتی شان هستند، هنوز تا تحقق جامع دین اسلام در زندگی مردم فاصله داریم؛ اما حتی همین نقاط ضعف را وقتی می توان به صورت عینی دید که با شاخص های از پیش تعیین شده مقایسه شود و واضح است که برای نقاط ضعف باید بیش از پیش در برنامه های پنج ساله توسعه و برنامه های سالانه توجه کرد.

ج- نکته سوم که از همه مهم تر است این که رهبر انقلاب در نخستین ماه های حضور خود در این مقام سندی را مکتوب کرده اند که علی القاعده علاوه بر آنکه مانیفست یا منشور رهبری ایشان آن هم بر اساس راه و منش و سیره امام است، در آینده، مثلا امروز، می تواند ملاک ارزیابی راه های رفته و نرفته باشد. این اتفاق شگفت انگیز نشان دهنده این است که در جامعه مردم سالارایران، رهبر این جامعه که براساس قانون اساسی بالاترین مقام کشور است، هیچ نگرانی ازاین ندارد که در آغاز برعهده گرفتن این مسئولیت خطیر، شاخص هایی ارائه کند که بعدها همان شاخص ملاک ارزیابی ایشان باشد؛ و این مردم سالار ترین نوع حکومت است.

تقارن الهام بخش

«تقارن الهام بخش»عنوان سرمقاله روزنامه جمهوری اسلامی است که در آن می خوانید؛تقارن نیمه شعبان و سالگرد رحلت بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی رضوان الله تعالی علیه سال جاری، می تواند الهام بخش رسالتی باشد که همواره برعهده منتظران ظهور حضرت صاحب الامر والزمان است.

کار بزرگی که امام خمینی با به ثمر رساندن انقلاب اسلامی انجام دادند، یک گام بلند در جهت زمینه سازی برای ظهور حجت خدا بود. درست در شرایطی که تفکر انحرافی پرهیز از هرگونه اقدام و قیام برای اصلاح امور مسلمین و تشکیل حکومت با هدف اجرای احکام الهی بشدت ترویج می شد و برای صواب و برحق جلوه دادن این مسیر ناصواب سرمایه گذاری های مادی و سیاسی و تبلیغاتی کلانی صورت می گرفت، امام خمینی با مطرح کردن ضرورت استقرار حاکمیت اسلام و به میدان آوردن فقه سیاسی، توده های مردم را علیه استبداد داخلی و استعمار خارجی بسیج کردند و نظام جمهوری اسلامی را بنیان نهادند.

این واقعه بسیار مهم توانست مسیر تاریخ را تغییر دهد و حرکت ملت ها را به سوی آزادی از قید و بندهائی که در طول تاریخ مانع رشد آنها بود، جهت دهی کند. پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، فقط یک جابجائی حاکمیت نبود. این، یک تحول بزرگ فکری بود که به ملت ها آموخت می توانند با تکیه بر عزم و اراده خود و با تمسک به تعالیم دینی، بر بزرگترین قدرت های مادی غلبه کنند و راه را برای حاکمیت ارزش ها در سراسر جهان هموار نمایند.

با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، فرضیه پرسرو صدای لنین که می گفت «دین، افیون توده هاست» باطل شد، دیوار پولادین ماتریالیسم که حدود نیمی از جهان را تحت سیطره مکتب ضد فطرت مارکسیسم و سوسیالیسم در آورده بود ترک برداشت، بیهوده بودن شعارهای پرطمطراق سرمایه داری غرب به اثبات رسید، حنای ابرقدرت ها که می گفتند هر ملتی بخواهد حکومت را در کشور خود سرنگون کند باید به شرق متوسل شود یا غرب، رنگ باخت و سیاست ابتکاری و جذاب امام خمینی به عنوان یک سیاست راهبردی با شعار «نه شرقی، نه غربی» مطرح شد و راه خود را در میان ملت ها باز کرد. با تحقق این شعار راهبردی در ایران که با استقرار نظام جمهوری اسلامی به کمال رسید، ابرقدرت شرق فرو پاشید و ابرقدرت غرب دچار تزلزل شدید و دائمی شد. اکنون از جهان دو قطبی به معنای سابق خبری نیست و اگر چیزی به عنوان دو قطب مقابل همدیگر وجود دارد، تضاد میان اردوگاه سلطه طلب و اردوگاه ضد سلطه در سرتاسر جهان است. این، یعنی پیدایش جوش و خروشی برای ریشه کن ساختن حاکمیت ظلم و مستقر ساختن حاکمیت عدل.

واقعیت اینست که امام خمینی توانست با نهضت بزرگ خود، «جهان را سقف بشکافد و طرحی نو در اندازد.» این، همان طرحی است که اگر ما میراث داران امام خمینی شایستگی این میراث داری را داشته باشیم باید آن را زمینه ای برای ظهور امام زمان علیه السلام قرار دهیم. این آرمان هنگامی محقق خواهد شد که در پایگاه نهضت جهانی اسلام، که ایران است، راه امام خمینی ادامه یابد و آرمان های انقلابی بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی بدون کم و کاست اجرائی شود.

اگر تصور ما این باشد که دشمنان ملت ها در برابر نهضت بیداری ناشی از انقلاب اسلامی تحرکی از خود نشان نخواهند داد و در برابر قیام ملت ها ساکت و منفعل خواهند بود، این یک تصور کاملاً نادرست است. وجود گروه های تکفیری، شعله ور شدن جنگ های داخلی و جنگ های میان کشورهای اسلامی، که لشکرکشی جنایتکارانه عربستان سعودی به یمن یکی از نمونه های آنست، نشان می دهند که دشمن برای ناکام گذاشتن نهضت بیداری ملت ها بشدت فعال است. همین واقعیت باید ما را به فکر پیدا کردن راهی برای تضمین ادامه راه امام خمینی بیاندازد و کاری کنیم که افکار عمومی ایران و جهان به سوی آرمان های انقلابی امام جذب شود. تردیدی نیست که رسیدن به این هدف تنها درصورتی امکان پذیر است که سیره امام خمینی در سلوک با مردم، ساده زیستی، عدالت گستری، حمایت از محرومین، تحمل آراء مخالف، پرهیز از مصانعه، بی اعتنائی به مطامع دنیائی، میدان دادن به استعدادها، کوچک نشمردن اصول، عمده نکردن فروع، بزرگ شمردن بزرگان، حفظ حرمت ها و حریم ها، تاکید بر تهذیب نفوس، تکیه بر وحدت، اجتناب از تفرقه، احترام به آزادی افراد و تصلب در اجرای احکام دین بدون مسامحه به ویژه توسط مسئولان رعایت شود.

دقت در سیره امام خمینی به روشنی نشان می دهد او یک منتظر واقعی ظهور امام زمان علیه السلام بود. انقلاب اسلامی ایران که امام خمینی آن را رهبری کرد و به پیروزی رساند نیز گامی بود که این پیرو راستین امام زمان علیه السلام برای فراهم ساختن زمینه ظهور آن حضرت برداشت. ایران را به همین جهت به درستی می توان کشور امام زمان دانست و برای اینکه کشور امام زمان بماند، باید آحاد مردم و مسئولان برای حاکمیت سیره امام خمینی که همان سیره اهل بیت علیهم السلام است تلاش کنند.

بازخوانی سیاست خارجی امام (ره)

محمد کاظم انبارلویی: امروز قرار است وزیر محترم امور خارجه به مناسبت سالگرد ارتحال ملکوتی حضرت امام خمینی(ره) در جمع ارباب جراید پیرامون سیاست خارجی حضرت امام سخن بگویند. به این بهانه خوب است مطالبی را یادآور شویم؛ فردا نیمه شعبان میلاد امام زمان (عج) است که امام در اشتیاق ظهور او می فرمود: انتظار فرج از نیمه خرداد کشم. این روزها به یاد قیام تاریخی 15 خرداد، ملت ایران نیم قرن مبارزه امام (ره) با استبداد و استکبار را گرامی می دارد.

امام (ره) کار عظیم تاسیس مبارزه با طواغیت زمان را از 15 خرداد سال 1342 شروع کرد و در همین روز، این امر عظیم را پس از خود به مردی سپرد که مومنانه و صادقانه و امانتدارانه این راه پرخطر را ادامه داد.

امام (ره) بنیانگذار نبردی بی امان با کفر و الحاد جهانی و استبداد داخلی در عصر ماست و به ملت ها آموخت دو دست خود را گره بزنند و یک مشت به استبداد داخلی و یک مشت به استکبار جهانی بکوبند و شرط رهایی و رسیدن به آزادی و کرامت انسانی، همین مسیر الهی است.

امام (ره) پا جای پیامبران الهی گذاشت و اسلام را در عصر تباهی ناشی از سمومات فکری مدرنیسم، احیاء کرد و یک تنه به نبرد با کفر و الحاد و نفاق در جهان پرداخت. مبانی امام (ره) در سیاست خارجی و ترسیم خطوط کلی در این باره امر پنهانی نیست. آن را در لا به لای 22جلد آثار باقی مانده از او از آغاز نهضت اسلامی تا پایان عمر پربرکتش در "صحیفه امام (ره)" می توانیم بخوانیم. امام در وصیتنامه سیاسی الهی خود و نیز آخرین پیام ها در روزهای پایانی حیات خود شفاف و روشن، آن را بیان کرده است.

امام (ره) آشتی ناپذیری خود را با استبداد جهانی بویژه آمریکای جهانخوار و زاده نامشروع آن یعنی رژیم صهیونیستی و نیز دیکتاتورهای وابسته او در منطقه بارها اعلام کرد. امام(ره) تا آخرین لحظات عمر خود اجازه نداد کسانی که می خواستند برای برقراری روابط با آمریکا دلالی کنند، جایی در کشور داشته باشند. او هدایای رئیس جمهور آمریکا را در حقه بازی که قرار بود مک فارلین عملی کند پس زد و با مواضع صریح خود تقریباً کنار آمدن ملت و دولت با آمریکایی ها را تعلیق به محال کرد.

هم او بود که فرمود: "ما این حقیت را در سیاست خارجی و بین الملل اسلامی مان بارها اعلام نموده ایم که در صدد گسترش نفوذ اسلام در جهان و کم کردن سلطه جهانخواران بوده و هستیم. حال اگر نوکران آمریکا نام این سیاست را توسعه طلبی و تفکر تشکیل امپراتوری بزرگ می گذارند، از آن باکی نداریم." (1)

و نیز فرمود: "ما در صدد خشکاندن ریشه های فاسد صهیونیسم، سرمایه داری و کمونیسم در جهان هستیم. ما تصمیم گرفتیم نظام هایی را که بر این سه پایه استوار گردیده اند نابود کنیم و نظام اسلام و رسول الله (ص) را در جهان استکبار ترویج نماییم." (2)

هم او بود که صریحاً فرمود: "ما با تمام وجود از گسترش باج خواهی و مصونیت کارگزاران آمریکایی حتی اگر با مبارزه قهرآمیز هم شده باشد جلوگیری می کنیم و نخواهیم گذاشت از کعبه و حج ... صدای سازش با آمریکا و شوروی و کفر و شرک نواخته شود. از خدا می خواهیم که این قدرت را به ما ارزانی دارد که نه تنها از کعبه مسلمین، که از کلیساهای جهان نیز ناقوس مرگ بر آمریکا و شوروی را به صدا درآوریم." (3)

امام (ره) تکلیف ما را با ابرقدرت ها بویژه آمریکا مشخص فرموده، سیاست خارجی ما باید بر این ابتناء، ادبیات گفتگوی خود را با آمریکا تنظیم کند. تعامل با جهان متناسب با این گفتمان شکل بگیرد.

امام (ره) در این باره با ما و دولت هایی که در جمهوری اسلامی سر کار می آیند حجت را تمام کرده و فرموده است: "راهی جز مبارزه نمانده است و باید با چنگ و دندان، ابرقدرت ها و خصوصا آمریکا را شکست و الزاماً یکی از دو راه را انتخاب کرد؛ یا شهادت یا پیروزی که در مکتب ما هر دوی آنها پیروزی است." (4)

امام(ره) هوشمندانه کارگزاران سیاست خارجی نظام را نصیحت کرده و یک معیار عقلایی برای دشمن شناسی در این باره داده که واقعا شنیدنی است. او فرمود: «نکته مهمی که همه باید به آن توجه کنیم و آن را اصل و اساس سیاست خود با بیگانگان قرار دهیم این است که دشمنان ما و جهانخواران تا کی و تا کجا ما را تحمل می کنند و تا چه مرزی استقلال و آزادی ما را قبول دارند؟ به یقین آنان مرزی جز عدول از همه هویت ها و ارزش های معنوی و الهی مان نمی شناسند. به گفته قرآن کریم، هرگز دست از مقاتله و ستیز با شما برنمی دارند مگر اینکه شما را از دینتان برگردانند. ما چه بخواهیم و چه نخواهیم آمریکا و صهیونیست ها و... در تعقیبمان خواهند بود تا هویت دینی و شرافت مکتبی ما را لکه دار کنند.» (5)
این محکمات در نگاه به دشمنان واقعی ایران و اسلام را نمی توان تفسیر به رأی کرد. خوشبختانه مقام معظم رهبری پس از قبول تصدی امامت امت در این خط مستقیم، نظام مقدس جمهوری اسلامی را هدایت فرمود و ذره ای از آن عدول نکرد.

امام در تبری از قدرت های سلطه جو و مستکبر طی نیم قرن مبارزه با کفر و الحاد جهانی چیزی کم نگذاشته است. با سیری کوتاه در پیام ها و سخنرانی های امام (ره) به راحتی خطوط کلی این «تبری» روشن می شود. اما امام در سیاست خارجی خود تصویری از «تولی» هم به دست می دهد و می فرماید: «ما باید در ارتباط با مردم جهان و رسیدگی به مشکلات و مسائل مسلمانان و حمایت از مبارزان و گرسنگان و محرومان با تمام وجود تلاش نماییم و این را باید از اصول سیاست خارجی خود بدانیم. ما اعلام می کنیم که جمهوری اسلامی ایران برای همیشه حامی و پناهگاه مسلمانان آزاده جهان است و ایران به عنوان یک دژ نظامی و آسیب ناپذیر، نیاز سربازان اسلام را تامین و آنان را به مبانی عقیدتی و تربیتی اسلام و همچنین به اصول و روش های مبارزه علیه نظام های کفر و شرک آشنا می سازد.» (6)

ای کاش امام (ره) امروز در میان ما بود تا ضرب شست حزب الله و حماس را در جنگ های 33 روزه، 22 روزه، 55 روزه و 8 روزه می دید. ای کاش امام (ره) در میان ما بود و حمایت دولت و ملت ایران در بیداری اسلامی و حمایت از مسلمانان را می دید. ای کاش امام (ره) سقوط دیکتاتوری های وابسته به آمریکا در منطقه را می دید و شاهد سلوک سیاسی خارجی نظام در همان مسیری که ترسیم فرموده، می بود.

دولت امروز گرفتار پدیده مذاکرات هسته ای به عنوان پیچیده ترین راه دیپلماسی خارجی است. آهنگ دولت در مواجهه با آمریکا و تجمیع کفر جهانی در 1+5 اگر آهنگ امام (ره) در نگاه به استبداد جهانی نباشد به بیراهه می رود. خطوط قرمزی که رهبری در این باب معین فرمود، در حقیقت تفسیری ناب از همان خطوطی است که امام (ره) در سیاست خارجی مد نظر داشت.

دولت در مقابله با بدعهدی آمریکایی ها باید فریاد خود را همراه با ملت بر سر آمریکا بکشد نه اینکه نامهربانانه بر کسانی فریاد کشد که به پیروی از امام (ره) تحت هیچ شرایطی نمی خواهند زیر بار تحمیل، تحقیر، تهدید و تحریم قدرت های زورگو بروند.

دولت برای توفیق در مذاکرات نیاز به بازخوانی خط استکبارستیزی امام در سیاست خارجی دارد. باید به ابرقدرت ها تفهیم کرد تا آخرین قطره خون برای اعتلای کلمه الله ایستاده ایم. دولت در اعلام این موضع از طرف امام و امت نمایندگی دارد.

ملت زیر بار «توافق به هر قیمت» نمی رود. ملت قیمت انقلاب و نظام را می داند و هزینه های آن را تاکنون پرداخته است.

اینکه جهان را یک دهکده بدانیم و کدخدای این ده را آمریکا بخوانیم معلوم نیست چه نسبتی با مبانی امام (ره) در باب سیاست خارجی دارد. ما در هزاره سوم به سر می بریم نه عصر حجر!

دنیا وسیع تر از آن است که آن را یک دهکده بدانیم. قدرت زورگویان جهانی کوچک تر از آن است که فکر می کنیم. یک نفر در 15 خرداد 42 در قم شهر قیام تصمیم گرفت پوزه ابرقدرت ها را به خاک بمالد، توانست این کار را عملی کند. او در حالی به جنگ قدرت ها رفت که بر زرادخانه های اتمی تکیه زده بودند، اما او حتی یک فشنگ هم نداشت. امروز فرزندان او دست روی ماشه موشک ها، بمب ها و تفنگ هایی دارند که یکی از 10 ارتش غیرهسته ای جهان است.

آن روز ما با دست خالی به جنگ ابرقدرت ها رفتیم. امروز با دست پراز جمله حضور در دامنه قله های بزرگ علمی می خواهیم با دشمن رو به رو شویم. اگر سیاست خارجی امام (ره) را خوب درک کنیم، حاضر نخواهیم شد کوچک ترین لبخندی بر چهره ها در مذاکرات بنشیند. ما باید خشم و کینه انقلابی خود را حداقل به اندازه ای که دشمن در روند مذاکرات علیه ما اعمال می کند، در واکنش به بدعهدی ها نشان دهیم.

خودشگفتی و خودرأیی در این کار بزرگ، سمّ است. تدبیر دولت باید با اعتنای جدی به منتقدین سیاست خارجی شکل گیرد. منتقدین چیزی جز رعایت خطوط قرمز امام (ره) و رهبری در سیاست خارجی نمی خواهند.
پی نوشت ها:
1و2و3- صحیفه امام جلد 21 صفحات 81 و 82
4- همان، صفحه 83
5- همان، صفحه 90
6- همان، صفحه 91 و92

داعش و رؤیاهای عربی

آرش خلیل خانه: پیشروی های برق آسای داعش در عراق و سوریه طی هفته های اخیر، تسلط بر بخشهایی از شمال لیبی و البته برافراشته شدن پرچم این گروه در یمن، نشان می دهد که ...

نه تنها راهبرد ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا (اگر بتوان این ائتلاف را دارای راهبرد دانست) ناکارآمد بوده است که باید گفت، تمامی تحلیلها و اخباری که درباره تضعیف این گروه تروریستی و همسانان آنها در سوریه در رسانه ها منتشر می شد نیز نادرست و غیر واقعی بوده اند.

واقعیتهای میدانی نشان می دهد که داعش و دیگر گرو ه های تروریستی در سوریه و عراق نه تنها تضعیف نشده اند که از قدرت و توان نظامی به مراتب بیشتری هم برخوردار شده اند. علاوه بر این، تمرکز هدایت شده سیاسی، نظامی و البته تبلیغاتی و رسانه ای بر تحولات عراق برای منحرف کردن توجهات، شرایط را به سوی تقویت و بازسازی داعش در سوریه از یک سو و فراهم ساختن زمینه گسترش تحرکات و سازماندهی تشکیلات جدید آنها در نقاط دیگر از جمله در یمن، لیبی، مناطقی از لبنان و البته افغانستان و پاکستان، سوق داده است.

بر این همه باید نشانه های تحرکات و نضج گرفتن تشکیلات و گروه های وابسته به داعش در آسیای میانه را هم در قالب گردانهای ماوراءالنهر داعش افزود، اتفاقی که در هفته های اخیر اعضای سازمان پیمان امنیت جمعی را واداشت تا در تاجیکستان و پشت مرزهای افغانستان اقدام به برگزاری مانور مشترک ضد تروریسم برای مقابله احتمالی با تهدید ظهور داعش کنند.

اما در افغانستان و پاکستان تهدیدها شکل جدی تری به خود گرفته است. نام داعش در هفته های اخیر بارها در حلقه های تروریستی فعال در افغانستان و پاکستان شنیده می شود. این نگرانی ها در مورد اوضاع افغانستان و پاکستان، به تهران هم سرایت کرده تا آنجا که گفته می شود، در هفته های اخیر هیأتی از طالبان به تهران آمدند تا درباره این بحران جدید رایزنی کنند. تهدید داعش، طالبان پاکستان یا حداقل طیفهای معتدلتر این گروه را به رایزنی های بین المللی گسترده تر هم واداشته تا آنجا که نمایندگان آنها را تا پکن هم راهی کرده است؛ هرچند اوضاع در افغانستان و پاکستان قدری پیچیده تر از کشورهای عربی است، زیرا از یک سو این کشورها پایگاه سنتی القاعده و طالبان به شمار می روند و از سوی دیگر ویژگی های قومی و سیاسی در این مناطق وضعیت را برای نفوذ داعش پیچیده و سخت می کند. حال پرسش اصلی این است که داعش چگونه ظرف این مدت کوتاه توانسته به چنین گستره ای از نفوذ و سازماندهی نیرو برسد و این بنیه را مدیریت و تأمین مالی و نظامی کند؟

برای پاسخ به این پرسش ابتدا باید دید که چه کسی یا کسانی از این وضعیت بهره می برند؟ یا هدف اصلی ایجاد این حلقه محاصره کیست؟

آمریکا و متحدانش که عربستان سعودی نیز به ظاهر در میان آنهاست، مدعی مبارزه با داعش در عراق هستند، اما ظاهراً هیچ کشوری بیش از این دو از سقوط حکومت در سوریه و عراق خشنود نخواهد شد و منفعت نخواهد کرد.

ائتلاف آمریکایی در سوریه تنها از گروه های معارض و مسلح سوری ضد اسد در برابر داعش حمایت می کند و در عمل به نام مبارزه با داعش، مواضع ارتش سوریه را هدف قرار می دهد. در عراق نیز اقدامهای این ائتلاف علیه داعش تاکنون تقریباً هیچ نتیجه ای در بر نداشته، همچنان که به گفته سردار سلیمانی، فرمانده سپاه قدس ایران، تصرف الرمادی در حالی صورت گرفت که پایگاه هوایی آمریکا در یکصد کیلومتری این شهر قرار داشت و آمریکایی ها تنها نظاره گر تصرف رمادی بودند.

جالب آنکه جان آلن، نماینده ویژه رئیس جمهور آمریکا در ائتلاف بین المللی برای مقابله با داعش با قیافه ای حق به جانب درباره این اتفاق این گونه اظهار نظر می کند که: اخیراً داعش موفقیتهایی به دست آورده و این موضوع قابل انکار نیست. چالش ما آن است که بفهمیم چه اتفاقاتی افتاده و اینکه چه نوع حمایتی از سوی ائتلاف برای جلوگیری از حادث شدن دوباره چنین اتفاقاتی باید انجام دهیم. این بازی مضحک «کی بود، کی بود» آمریکایی ها در حالی است که کمکهای تسلیحاتی و مالی کشورهایی چون ترکیه، عربستان و قطر که به ظاهر عضو ائتلاف ضد داعش هستند، زیر گوش آنها به سوریه و از آنجا به عراق منتقل می شود. افتضاح سیاسی و لو رفتن کامیونهای پر از سلاح دولت اردوغان برای داعش تنها نمونه کوچکی از این دو دوزه بازی است که نمایان شده است. ترکها تمام تلاش خود را برای مغلوبه کردن جنگ در سوریه و شکست اسد به کار گرفته اند و این امر برای اردوغان به موضوعی حیثیتی در فرآیند پان ترکیسم جدید با چاشنی عثمانی گرایی بدل شده است.

اما عربستان، سودای بزرگتری در سر دارد. حاکمان جدید سعودی به دنبال تغییر نقشه منطقه هستند. تغییری که به تعبیر آنها هلال شیعی را محو کند و محور مقاومت را از هم بگسلد. این همه برای غلبه بر هژمونی روزافزون رقیبی به نام ایران است.

به باور آنها، حتی اگر شکست داعش محقق نشود، متحدان ایران در منطقه از جمله حکومت سوریه، دولت شیعه عراق، حزب ا... در لبنان و حوثی های شیعه مذهب در یمن تضعیف خواهند شد، غافل از آنکه این پدیده شوم به شکل عجیبی ظرفیت آن را دارد که از کنترل خارج شده و مانند طاعونی خود آنها را هم مبتلا کند.

از سوی دیگر سیر تحولات منطقه به سویی سوق داده شده که اکنون جمهوری اسلامی ایران تنها نقطه اتکای محور مقاومت برای مقابله با داعش است. در این شرایط تکمیل حلقه محاصره جمهوری اسلامی ایران توسط گروه های تروریستی وابسته به داعش، از پاکستان تا آسیای میانه و از سوریه تا یمن، بنیه ایران را صرف تدابیر دفاعی و مقابله با تهدیدهای روز افزون و حمایت از محور مقاومت خواهد کرد.

بدیهی است آمریکایی ها و قدرتهای غربی هم چندان از این نتیجه ناراضی نخواهند بود. آنها بهره خود را از این شرایط خواهند برد، بویژه آنکه می دانند سرانجام، این مسیر به تضعیف و تجزیه شماری از کشورهای عرب متحد آمریکا، آن هم از جیب و به دست خودشان منتهی خواهد شد.

امام یک تار موی کوخ نشینان را...

سیاوش کاویانی: امام(ره) هنگامی که آمد به جایی رفت که اکنون با دلی آرام و قلبی مطمئن آرام گرفته است و روزی را در انتظار است تا موعود، خورشید پنهان در پس ابرها سربرآرد و عالمیان را از شر ظلم رهایی دهد.

روح الله اما، همچون نیاکانش ساده زیستی را پیشه خود کرد، در خانه ای سکنی گزید که عاری از هر تجملی بود، به دور از هرچه بوی مرفهی می داد. رمز ماندگاری حضرت امام(ره) در بی تکلفی ایشان در برابر کوخ نشینان بود، کاخ نشینان هم او را احترام می گذاشتند. احترامی که از سر بی آلایشی و سادگی او را زیستن در این دنیا بود.

اصلاً آمده بود تا کاخ نشینی را بر چیند و طومار مرفهان بی درد را در هم پیچید. امامی که یک موی کوخ نشینان و پا برهنگان را به کاخ نشینان و بندگان زر و زور تزویر نمی داد، این گونه بود.

برادران، دوستان، دوستداران بت شکن قرن، امام (ره) را آنگونه که بود، به عاشقانش نشان دهیم. فخر امام و عزت ایشان، همان شهدایی هستند که به دور او در بهشت زهرا(س) حلقه زده اند. دلاوران بی آلایش، از همه تبار در میان آن یاران نازنین هست. روستایی و روستایی زاده گرفته تا همان پولداری که فخرش، عزتش، شوکتش، ثروتی است که اندوخته، اما فرزند همان مرفه، از همه آنها دل کند و رفت، تا به خمینی لبیک بگوید. لبیک گویان روح الله، هماره تاریخ، تا ظهور مهدی موعود خواهند بود.

سخن کوتاه، قلم قاصر از وصف آن مرد مردستانی که هیبت و هیمنه دیوسیرتان و شیطان صفتان عالم را به لرزه درآورد و رو به ویرانی است. زیبایی و شکوه پدری مهربان، رهبری زبانزد، عارفی سالک، در منش و روش او بود و اکنون بارگاه او هم می باید، به دور از اشرافیت و تجمل باشد، نگذاریم اندیشه زیبای مردم عاشق او، ترک بردارد. حال که ساخت و سازهای مقبره ایشان، شده است، در توجیه آن لب به سخن نگشایید که، هم دل امام را می رنجاند و هم دوستدارانش را.

در خانقه نگنجد اسرار عشق بازی
جام می مغانه هم با مغان توان زد
درویش را نباشد برگ سرای سلطان
ماییم و کهنه دلقی کآتش در آن توان زد

پشت پرده تئوری بازرسی های نیابتی

مهدی محمدی: آقای حمید بعیدی نژاد، رئیس تیم کارشناسی مذاکره کننده ایران با گروه 1+5، دیروز یادداشتی بسیار مهم و بموقع در صفحه اینستاگرام خود نوشت. من قبل از هر چیز از این یادداشت صادقانه تشکر و همت آقای بعیدی نژاد برای دفاع از کارنامه خویش و دوستانش را ستایش می کنم.

بعیدی نژاد در این یادداشت همه آنچه را که برای قضاوت درباره کارنامه تیم مذاکره کننده در موضوع بازرسی های ویژه و PMD، به آن نیاز داریم، تمام و کمال فراهم کرده است.

یکم- بعیدی نژاد به صراحت تایید می کند توافق درباره دسترسی به مکان ها و افراد نظامی در ایران یک توافق فراپروتکلی و به تعبیر وی «در چارچوب یک ابتکار عمل ویژه» بوده است. تا همین جا، دیدگاه منتقدان که تاکید دارند آنچه توافق شده فراتر از پروتکل الحاقی است و باید آن را در چارچوب یک رژیم بازرسی ویژه که توافق ژنو آن را دسترسی های شفاف ساز و نظارت های افزایش یافته و تفاهم لوزان دسترسی های بیشتر از پروتکل و استقرار تجهیزات مدرن بازرسی در ایران می داند، تحلیل کرد، صددرصد تایید می شود. بنابراین حتی اگر فرض کنیم تمام توجیهات تیم مذاکره کننده درباره امکان رعایت ملاحظات امنیتی و حفاظتی حین اجرای پروتکل صحیح باشد – که مطلقا چنین نیست - آقای بعیدی نژاد اکنون آب پاکی را روی دست همه ما ریخته و می گوید دسترسی های تفاهم شده اساسا ربطی به پروتکل ندارد و در یک چارچوب ویژه تعریف می شود که قطعا هیچ ضابطه ای بر آن حاکم نیست جز میل و دلخواه آژانس و کارفرمای اصلی آن یعنی سرویس های اطلاعاتی غربی که پروژه PMD را ساخته اند.

دوم- بعیدی نژاد تایید می کند تیم مذاکره کننده درباره اجرای پروتکل با 1+5 توافق اصولی کرده است اما هیچ کجا نمی گوید اگر سخن آقای عراقچی در مجلس را بپذیریم که «پروتکل در برگیرنده دسترسی به تاسیسات و افراد نظامی هم هست»، تیم مذاکره کننده چه تدابیری برای این موضوع اندیشیده است که اجرای پروتکل در ایران، منجر به تکرار تجربه سال های 82 تا 84 نشود و ملاحظات امنیتی ایران رعایت شود؟ به عبارت دیگر، از یک سو تیم مذاکره کننده ادعا می کند در زمینه اجرای پروتکل ماذون است، از سوی دیگر می گوید درون پروتکل بحث دسترسی های نظامی وجود دارد و از جانب سوم، ما اظهارات صریح رهبر معظم انقلاب اسلامی را درباره منع هرگونه دسترسی نظامی در اختیار داریم. اینها چگونه با یکدیگر قابل جمع است؟ یک راه بیشتر وجود ندارد و آن هم این است که تیم مذاکره کننده به نحوی در یک توافق سیاسی، خطرات امنیتی پروتکل را منتفی کند و این دقیقا همان چیزی است که انجام نشده است. آیا هم اکنون مذاکره ای میان ایران و 1+5 با هدف گنجاندن یک سلسله قیدهای محدود کننده بر رفتار آژانس درون برجام در جریان است؟ می دانیم که چنین نیست و متن تفاهم لوزان هم چنین چیزی به ما نمی گوید. مثلا آیا تیم مذاکره کننده جایی این موضوع را قطعی کرده که در صورت انجام حتی یک عملیات خرابکارانه اطلاعاتی در ایران، کل برجام منتفی خواهد شد و ایران از توافق خارج می شود؟ همه اینها بدان معناست که این توافق اساسا بر اعتماد، نه فقط به کشورهای غربی و آژانس، بلکه بر اعتماد به سرویس های اطلاعاتی بنا شده است که همه هدف آنها آنگونه که خود گفته اند ریشه کن کردن کل ملت ایران است!

سوم- بعیدی نژاد در پست های خود، توجیه بسیار سست دیگر اعضای تیم مذاکره کننده را تکرار می کند که می گویند چون ایران در تاسیسات نظامی خود فعالیت هسته ای ندارد، بنابراین نباید نگران دسترسی آژانس به این تاسیسات باشد! این نوع نگاه به مساله دسترسی و بازرسی - که جان برنن، مدیر سیا همین دیروز در گفت وگو با باب شیفر از سی بی اس آن را محکم ترین و مهم ترین بخش توافق خوانده - بسیار خام و خطرناک است. واقعا آیا آقای بعیدی نژاد تصور می کند سرویس های غربی نمی دانند در تاسیسات نظامی ایران فعالیت هسته ای انجام نمی شود؟

بدتر از آن، آیا دوستان نمی دانند وقتی آژانس به نیابت از این سرویس ها درخواست دسترسی به تاسیسات، مقام ها، دانشمندان، تجهیزات و اسناد نظامی ایران را می دهد، تنها چیزی که در پی آن نیست، یافتن فعالیت هسته ای مخفی در این تاسیسات است؟ آیا یک لحظه به مخیله دوستان خطور نمی کند که سرویس های غربی با بهانه قرار دادن موضوع هسته ای درصدد دسترسی به اطلاعات حساس دفاعی و امنیتی ایران هستند، همچنان که در تمام 10 سال گذشته بوده اند؟ آیا برای تیم مذاکره کننده مهم نیست که همکاران اطلاعاتی داعش که امروز پشت مرزهای ایران پا بر زمین می کوبد، به نهانخانه نظامی ایران راه پیدا کنند و سپس این نهانخانه را آماج حملات اطلاعاتی خود قرار بدهند که نتیجه آن ناامن شدن کل ایران در موقعیتی چنین خطیر خواهد بود؟ آیا واقعا لازم است ما به سربازان خط مقدم دیپلماسی کشورمان –که رئیس جمهور می گوید از جنگ نظامی دشوارتر است- یادآوری کنیم که موقعیتی که در آن قرار دارند یک موقعیت جنگی است و آن که روبه روی آنها ایستاده دشمن است؟ دنیایی که برخی دوستان در آن زندگی می کنند، دنیای رحل اقامت افکندن در هتل های 5 ستاره لوزان و صدا کردن اجنبی با نام کوچک است نه جهانی که در آن آرمیتا و علیرضا در حسرت واپسین نگاه مهربان پدر خویش مانده اند. توافق در این جهان سوررئال، طبیعی است که بهتر از امثال ژنو و لوزان هم از آب در نخواهد آمد.

چهارم- آقای بعیدی نژاد 2 جا در یادداشت خود ادعا می کند 1+5 متعهد شده بود در صورت دریافت دسترسی های نظامی که مدنظر دارد، موضوع PMD بسته شده و پایان می یابد. این حقیقتا ادعای بزرگی است و من سخت امیدوارم که تیم مذاکره کننده بتواند این ادعا را ثابت کند. حداقل چیزی که لازم است تا بتوان این ادعا را جدی گرفت وجود یک مدالیته تفاهم شده میان ایران و آژانس است که آژانس در آن متعهد شده باشد به محض دریافت پاسخ سوالات و حصول دسترسی هایی که درخواست کرده، موضوع را برای همیشه خواهد بست و دیگر هرگز در این باره سوال یا درخواست جدیدی مطرح نخواهد کرد. آیا آژانس، یا 1+5 به نیابت از آژانس، چنین تعهدی ارائه کرده است؟ هیچ شاهدی که چنین چیزی را تایید کند وجود ندارد و از جمله گزارش های خصمانه آمانو علیه ایران، کوچک ترین تغییر لحنی را نسبت به گذشته نشان نمی دهد. سوال این است: آیا ارائه دسترسی هایی چنین خطیر به آژانس، آن هم در حالی که آژانس حتی از سپردن یک تعهد خشک و خالی درباره اتفاقی که قرار است در انتهای فرآیند برای PMD بیفتد، خودداری کرده، شرط خردمندی و نشان مهارت دیپلماتیک است یا اینکه باز هم همه چیز به اعتماد به یک قول مبهم آمریکایی در پس پرده بازمی گردد؟!

شاخص هایی از سیره سیاسی امام خمینی (ره)

عباس حاجی نجاری: قرن بیستم اگر چه با حوادث مهمی چون جنگ های اول و دوم جهانی و انقلاب اکتبر در شوروی سابق همراه بود، اما وقوع انقلاب اسلامی ایران در ربع چهارم این قرن نه تنها تحولات قرن بیستم بلکه روند های قرون گذشته و آینده بشر را تحت الشعاع خود قرار داده است.

تشکیل نظامی مبتنی بر ارزش های دینی در بهمن 57 در حالی صورت گرفت که بیش از 500 سال در غرب و شرق عالم تلاش اصلی براین معطوف شده بود که دین از زندگی اجتماعی انسان کنار گذاشته شده یا حتی با برچسب « افیون بودن برای توده ها » به موزه تاریخ سپرده شود. اما امام خمینی (ره) با انقلاب الهی خود آن چرخه را باطل و به روند احیای ارزش های دینی در جهان معاصر تبدیل کرد. حضرت امام در زمینه چرایی آمیختگی دین با سیاست و ضرورت تشکیل حکومت می فرمایند: «اسلام مکتبی است که بر خلاف مکتب های غیر توحیدی، در تمام شئون فردی، اجتماعی، مادی، معنوی، فرهنگی، سیاسی و نظامی و اقتصادی دخالت دارد و ازهیچ نکته ولو بسیار ناچیز که در تربیت انسان و جامعه و پیشرفت مادی و معنوی نقش دارد، فروگذار ننموده است و موانع و مشکلات سر راه تکامل را در اجتماع و فرد گوشزد نموده و به رفع آن کوشیده است» (صحیفه نور. ج21ص176) یا در جایی دیگر می فرمایند: «اسلام دین سیاست است، با تمام شئونی که سیاست دارد. این نکته برای هرکس که کمترین تدبری در احکام حکومتی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اسلام بکند، آشکار می گردد. پس هر که را گمان براین برود که دین از سیاست جداست، نه دین را شناخته است و نه سیاست را. » (تحریر الوسیله ج1ص234)

مبتنی بر آموزه های دینی، اندیشه و سیره سیاسی امام، بر اصول مستحکمی نظیر جهان بینی توحیدی، وحی الهی، سنت و سیره معصومین (ع)، پیوند دین و سیاست، اجتهاد، عقلانیت دینی، توجه به مقتضیات زمان و مکان و لزوم تأمین مصالح جامعه اسلامی و سایر مؤلفه های فقه غنی اسلامی استوار است.

در اندیشه امام«دین » خاستگاه و منشأ نظام سیاسی اسلام است و کلیه برنامه ها و مباحث سیاسی اسلام بر مبنای قوانین و احکام دینی پایه ریزی شده است. ایشان فقه را تئوری واقعی و کامل اداره انسان، از گهواره تا گور می دانستند و برهمین اساس نظریه «تشکیل حکومت اسلامی بر اساس ولایت فقیه در زمان غیبت» را مطرح و برای تحقق آن سال ها مجاهده کردند. برخی از شاخصه های مهم در اندیشه سیاسی امام را به شرح زیر می توان برشمرد.

1- شیوه رهبری امام (ره)

از آنجا که انگیزه، بینش و روش سیاسی امام(ره) برخاسته از ایمان و معرفت عمیق دینی و الهی وی بود، شیوه رهبری ایشان نیز مختصات ویژه‏ای داشت. تأمل و تدبیر در تصمیم‏گیری‏ها، مشورت با اهل نظر و شنیدن همه دیدگاه ها، سعه‏صدر در برخورد با مخالفان - تا جایی که به اصول و آرمان‏ها لطمه‏ای وارد نسازد - صراحت در میان نظرات، امانتداری و حفظ اسرار یاران و همراهان، استفاده و بهره‏برداری از همه نیروهای دارای حداقل صلاحیت در سپردن امور به آنان، برخورد متواضعانه، عاطفی و اخلاقی با همراهان و دولتمردان، رعایت حیثیت و حرمت اجتماعی دست‏اندرکاران، اعمال شیوه های تربیتی و اخلاقی بیش از شیوه های اداری و حکومتی؛ از مهم‏ترین نکاتی است که در روش رهبری امام ملاحظه می‏شود. البته هیچ کدام از این امور، مانع عمل امام به آنچه آن را «تکلیف» تشخیص می‏دادند، نمی‏شد و چه بسا - چه پیش و چه پس از شکل‏گیری نظام جمهوری اسلامی - نظر و عقیده دیگران را می‏شنیدند و مشورت‏های لازم را انجام می‏دادند، ولی در مواردی نیز به تشخیص و تصمیمی، برخلاف نظر مشاوران می‏رسیدند و با توجه به اقتضائات و مصالح، همان را عملی می‏ساختند. این اصول و شیوه رهبری همواره به تحکیم و افزایش اعتماد به ظرفیت و توان رهبری امام(ره) کمک می‏کرد و در شکل‏گیری رهبری بلامنازع ایشان مؤثر بود.

2- دوری از قدرت طلبی

آنچه امام(ره) را از دیگران جدا می‏ساخت و حتی برای کسانی هم که با مشی ایشان موافق نبودند نیز احترام و تحسین به همراه داشت، خلوص سیاسی و نداشتن شائبه قدرت طلبانه در ایشان بود. اساساً فضای بینشی امام (ره) درباره مقوله سیاست، با آنچه در ذهن و دل بسیاری از فعالان برجسته و مشهور سیاسی وجود داشت، متفاوت بود. انگیزه امام از ورود در عرصه سیاست و برعهده گرفتن مسئولیت و رهبری یک انقلاب بزرگ، تنها انجام تکلیف الهی بود. البته این انگیزه، هرگز با تدبیر، دوراندیشی و آینده نگری منافات ندارد.

3- قاطعیت و استواری در رفتار سیاسی

امام خمینی(ره) در مقاطع حساس و سرنوشت ساز انقلاب همواره با استواری و قاطعیت آنچه را تشخیص داده بودند، بی‏پروا و شجاعانه دنبال می‏کردند و از آنجا که متکی بر پشتوانه قوی ایمان و انگیزه الهی بودند، هرگز دچار سستی و تردید نمی‏شدند.

در شرایطی که برخی گروه ها و جریان‏های سیاسی، با تغییر روش‏های رژیم شاه یا عقب‏نشینی‏های تاکتیکی یا تهدیدهای خارجی، به پیدا کردن راه های میانی و مذاکره و مصالحه با عوامل رژیم رضایت می‏دادند، نهیب و هشدار قاطعانه امام بود که مردم را به حرکت در می‏آورد و راه را باز می‏کرد. نمونه های بارزی از این استحکام و قاطعیت وجود دارد که تحلیل و بررسی موشکافانه هر کدام - با توجه به همه شرایط و واقعیات آن دوران - انسان را به شگفتی وا می‏دارد. این ویژگی در رهبری امام خمینی(ره)، گاهی برای یاران و شاگردان نزدیک ایشان هم شگفت‏انگیز می‏نمود. تصمیم تاریخی امام برای بازگشت به کشور و نیز اعلام لغو حکومت نظامی در 21 بهمن 57 - که در تحقّق پیروزی انقلاب نقش اساسی داشت - دو نمونه از دهها نمونه‏ای است که ناشی از استواری و قاطعیت امام بود و در پیشبرد انقلاب و عبور آن از گردنه ها و پرتگاه های فراوان نیز تأثیر بارزی داشت.

4- باور امام به نقش مردم در اداره نظام سیاسی

امام خود را خدمتگزار مردم می دانستند و به نظر و رأی مردم با دیده احترام می نگریستند. جمله معروف «میزان رأی ملت است» بیانگر توجه خاصی است که ایشان به نظر مردم داشتند. امام در حوزه سیاسی با دفاع از نظام جمهوری اسلامی، آن را «حکومت جمهوری، متکی بر آرای عمومی و اسلامی و متکی بر قانون اسلام»تعریف کردند و با تبیین الگوی نظام سیاسی جدید موفق شدند نظام سیاسی جمهوری اسلامی را با رأی قاطع اکثریت مردم تثبیت نمایند.

5- دشمن شناسی در اندیشه امام

امام با طرح شعار «نه شرقی، نه غربی، جمهوری اسلامی» مسیر حرکت انقلاب را از آغاز روشن کردند ایشان در طول مبارزات خویش، خصوصاً در دوران خیزش سراسری منتهی به پیروزی انقلاب همواره شاخصه های مهمی چون؛ شعور سیاسی، دشمن شناسی و استقلال را سرلوحه عمل خود قرار داده بودند. از دیدگاه امام خمینی (ره) وابستگی فکری و فرهنگی از موانع استقلال بوده و زدودن مظاهر فرهنگی غرب مهم ترین عامل خودباوری به حساب می آید. امام (ره) در برخورد با بیگانگان این نکته مهم را اصل و اساس سیاست خود قرار می دهند که آنها مرز استقلال و آزادی ما را جز عدول از همه هویت ها و ارزش های معنوی و الهی مان نمی شناسند. خودباختگی در اندیشه امام سر منشأ همه گرفتاری ها است و امام چاره اساسی آن را در اندیشه بازگشت به خویشتن و فرهنگ اصیل اسلام می دانند و امام در حقیقت جست وجوگر استقلالی است که در پرتو فرهنگ غنی اسلام، با خروج از غرب زدگی و رسیدن به مرز خودباوری به دست می آید. علاوه بر مقابله با قدرت های استکباری موضع گیری های صریح و کوبنده امام در برابر جریان های الحادی، صرفاً بار مبارزه با آنها را نداشت، بلکه به نحوی ماهرانه زمینه رشد را بر جریان های نفاق نیز سد می کرد و به آنان نیز هشدار می داد، به عنوان نمونه اعضای گروهک منافقین در سال 1350 در نجف اشرف به حضور امام رسیدند و به دنبال دریافت تأییدیه از امام بودند. این موضوع در شرایطی بود که اکثر مبارزین مسلمان و حتی روحانیون انقلابی آنان را تأیید می کردند و از امام نیز می خواستند که منافقین را تأیید نماید اما امام به رغم این سفارشات هرگز آنان را تأیید نکرد و از همان ابتدا ماهیت آنها را شناخت و به آنها میدان نداد.

6- دوراندیشی امام برای حفظ و تداوم انقلاب

یکی از دغدغه های مردم و رهبران هر انقلابی، عصر پس از بنیانگذار آن است. دشمنان هر انقلاب برای نابودی آن، معمولاً دوران گذار از معمار اصلی انقلاب را نشانه می روند. رحلت امام خمینی (ره) بنیانگذار نظام جمهوری اسلامی در چهاردهم خرداد سال ۶۸ در شرایطی بسیار حساس اتفاق افتاد. تحلیل های دشمنان بر این بود که پایان عمر امام خمینی، پایان کار انقلاب اسلامی را نیز رقم خواهد زد. آسوشیتدپرس بلافاصله پس از رحلت امام خمینی اعلام کرد: « با رفتن ( امام ) خمینی، انقلاب اسلامی به پایان رسید.»

اما تدبیر دوراندیشانه امام خمینی ( ره ) برای احیای نظریه و لایت فقیه و تثبیت آن در قانون اساسی جمهوری اسلامی، بر فرضیات دشمنان خط بطلان کشید. ساعاتی پس از رحلت امام خمینی، به رغم فقدان جانسوز این رهبر فرزانه، مجلس خبرگان در حرکتی مدبرانه و به هنگام، آیت الله خامنه ای را به عنوان رهبر جدید جمهوری اسلامی معرفی کرد. حضور میلیونی مردم ایران در مراسم تشییع پیکر مطهر امام خمینی(ره) و حمایت بی دریغ آنها از انتخاب مقام معظم رهبری، با طرح شعارهایی مانند: « اطاعت از خامنه ای، اطاعت از امام است »، مهر تأییدی بر انتخاب بجا و شایسته مجلس خبرگان رهبری بود.

در نظام جمهوری اسلامی، نقش رهبری، کلیدی و بنیادین است. او فردی آگاه به دین، زمان شناس، قاطع و با تقوا است که سیاست های کلان نظام را براساس رهنمودهای اسلام تعیین می کند. به تعبیر حضرت آیت الله خامنه ای، « رهبری یعنی آن نقطه ای که مشکلات لاینحل دولت به دست او حل می شود. او حقیقت را برای مردم روشن و توطئه های دشمن را برملا می کند، به مردم امید می دهد و از تمامیت انقلاب در مقابل توطئه گران دفاع می کند.» یک بررسی کوتاه از مدیریت مقام معظم رهبری، نشان می دهد که در طول بیست و شش سال گذشته، سکاندار کشتی انقلاب اسلامی، به رغم توفان های تند سیاسی در منطقه و جهان، انقلاب را به سلامت به ساحل نجات رهنمون شده است. عبور موفقیت آمیز از بحران هایی چون تبعات تحویل و تحول در مدیریت نظام پس از رحلت امام خمینی(ره)، جنگ خلیج فارس، ماجرای میکونوس، مقابله با جبهه گیری اروپا علیه ایران در سال ۷۵، مهار فتنه تیر 78، جنگ امریکا علیه افغانستان، جنگ امریکا علیه عراق، ایستادگی در برابر تهدیدات نظامی، مقابله با فتنه بعد از انتخابات دهم ریاست جمهوری در سال 88، مدیریت روند مذاکرات هسته ای ، هدایت کشور در مقابله با تحریم های فلج کننده اقتصادی نظام سلطه در کنار تثبیت پایگاه مردمی نظام اسلامی به رغم گذشت چند نسل از آغاز انقلاب، هدایت توسعه و پیشرفت علمی و صنعتی کشور، توسعه و تحکیم گفتمان انقلاب اسلامی در جهان و توسعه عمق راهبردی نظام اسلامی در جهان تنها ابعادی از برکات زعامت رهبری معظم انقلاب پس از ارتحال امام خمینی است.

دولت زمینه ساز ظهور

دکتر محمدصادق کوشکی: «منتظر مصلح کل، خود باید هم صالح باشد و هم اصلاح گری.» این سخن گوهربار امام راحل را می توان از دو جهت بررسی کرد. اول به عنوان عمل به تکلیف شرعی و دینی و دوم، فراهم نمودن مقدمات حکومت امام زمان(عج) از طریق ایجاد حاکمیتی آمیخته با دین و سیاست. نگاه ایشان این بود که بدون فراهم کردن زمینه ها، امر ظهور محقق نخواهد شد. به همین دلیل باید مصلحینی وجود داشته باشند که در قالب یک نگاه سیاسی و حرکت بزرگ جهانی، جهان را با منجی عالم آشنا کنند و قادر باشند تا نمونه ای هر چند کوچک از یک نظام صالح سیاسی ایجاد نمایند. هدف از ایجاد نظام اسلامی توسط امام، ایجاد جذابیت برای مردم سراسر جهان بود تا مثالی باشد برای آن حکومت مطلوب و آرمانی. به همین دلیل ایشان از چند زاویه به مسئله مهدویت نظر داشتند و تاکید می نمودند انتظار ابداً به معنی انتظار سکون نیست. حضرت امام(ره)، منتظر واقعی را کسی می دانستند که تلاش شبانه روزی او در جهت نزدیک کردن ظهور و مساعد نمودن فضا برای امر فرج است.
حضرت امام معتقد بودند که در دوران غیبت نیز به استناد به سنت و رویه رسول اکرم(ص) در تشکیل حکومت و تعیین حاکم بعد از خود، و به دلیل وجوب وظیفه امر به معروف و نهی از منکر و مقابله با ظلم و فساد، ضرورت استمرار اجرای احکام اسلامی، و ماهیت و کیفیت قوانین اسلامی که تشکیل دهنده یک نظام کلی اجتماعی است و اجرای آن مستلزم وجود یک دستگاه اجرایی عظیم و قوی است، باید برای تشکیل حکومت اسلامی اقدام شود تا مقدمات ظهور فراهم گردد.

از نظر امام یکی از ابزارهای لازم برای رسیدن به حکومت مطلوبی که مقدمات لازم برای حکومت عدل جهانی را فراهم می کند، استفاده از حمایت های مادی و معنوی مردمی است. به همین جهت یکی از اصول مهم در بحث حکومت داری اصل جلب اعتماد مردم نسبت به حکومت است. به ویژه در بعد اقتصادی، جلب اعتماد مردم جهت سرمایه گذاری در داخل کشور و به کار انداختن سرمایه های داخلی گام بزرگی در راه رسیدن به خودکفایی خواهد بود. ایشان در رابطه با جلب اعتماد و اطمینان مردم، خطاب به مسئولین دولتی می فرمایند: «به مالکیت و سرمایه های مشروع با حدود اسلامی احترام بگذارید و به ملت اطمینان دهید تا سرمایه ها و فعالیت های سازنده به کار افتد و دولت و کشور را به خودکفایی و صنایع سبک و سنگین برساند. جلب اعتماد مردم به حکومت موجب تقویت حکومت و دولت و زمینه بیشتر اجرای صحیح و بی عیب و نقص احکام و قوانین اسلامی خواهد شد.»

یکی دیگر از اصول مهم در نظام سیاسی مطلوب حضرت امام اعتقاد به خدمتگزاری مسئولین نسبت به مردم است. واضح است که در حکومتی که مسئولین خود را خدمتگزار مردم بدانند قطعاً در جهت منافع و مصالح آنها قدم برخواهند داشت و این خود ضریب کارآمدی حکومت را به شدت افزایش می بخشد. حضرت امام در موارد بسیاری بر این اصل تأکید داشتند: «ائمه و فقهای عادل موظفند که از نظام و تشکیلات حکومتی برای اجرای احکام الهی و برقراری نظام عادلانه اسلام و خدمت به مردم استفاده کنند.»

در وصیت نامه نیز ایشان نسبت به ضرورت خدمت به ملت به ویژه مستضعفین تأکید فراوان دارند و از آنها به عنوان نور چشمان و ولی نعمتان مسئولین یاد می کنند. ایشان همواره خود را خدمتگزار ملت می دانستند: «به مجلس و دولت و دست اندرکاران توصیه می نمایم که قدر این ملت را بدانید؛ و در خدمتگزاری به آنان خصوصاً مستضعفان و محرومان و ستم دیدگان که نور چشمان ما و اولیای نعم همه هستند... فروگذار نکنید. اگر به من بگویید خدمتگزار بهتر از این است که بگویید رهبر، رهبری مطرح نیست، خدمتگزاری مطرح است، اسلام ما را موظف کرده است که خدمت کنیم. دولت در حکومت اسلامی در خدمت ملت است، باید خدمتگزار ملت باشد.»

براساس نظر ایشان برای تعجیل در ظهور و آمادگی برای ظهور، دولت موظف است در جهت رشد و تعالی معنوی جامعه گام بردارد و افرادی را برای سربازی و یاری امام عصر(عج) تربیت نماید.از دیگر اهداف مهم دولت زمینه ساز ظهور و نظام سیاسی اسلام که معمولاً در تمام نظام های سیاسی و حرکت ها و جنبش های انقلابی بر آن بسیار تأکید می شود، بحث آزادی است.

این هدف در شعارهای مردم در زمان نهضت اسلامی در دوران حکومت پهلوی کاملاً مشهود است. به گونه ای که شعار اصلی و همیشگی راهپیمایی ها که بیانگر هدف و خواسته اصلی مردم بود، شعار «استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی» بود که بر آزادی به عنوان یکی از اهداف اصلی انقلاب تأکید می کرد و این آزادی را در چارچوب اسلام و شرع مقدس می خواستند. امام (ره) می فرمودند: «هدف ما برقراری جمهوری اسلامی است، و برنامه ما تحصیل آزادی و استقلال است. ما اسلام را می خواهیم که اسلام، آزادی به ما بدهد نه آزادی منهای اسلام. آزادی معنایش این نیست که بنشینید برخلاف اسلام صحبت کنید، آزادی در حدود قانون است، دین کشور ما اسلام است، آزادی در حدود این است که به اسلام ضرر نخورد، قانون اساسی ما دین را اسلام می داند.»

یکی از مشکلات اصلی حکومت نامشروع و شاهنشاهی پهلوی که امام بر آن تأکید داشتند، مشکل فقدان آزادی بود. ایشان با اشاره به فضای حاکم در آن دوران می فرمودند زندگانی که در آن آزادی نباشد زندگانی نیست.

بنابراین به این نتیجه می رسیم که از نظر حضرت امام (ره)براساس دلایل عقلی و نقلی متعدد، تشکیل حکومت در دوران غیبت حضرت ولی عصر(عج) ضرورت دارد. این حکومت به عنوان دولت زمینه ساز ظهور باید تمام تلاش خود را برای تأمین سعادت بشر و هدایت او در مسیر صراط مستقیم داشته باشد. دولتی که در این فضا و در این زمان تشکیل می شود و به دنبال زمینه سازی ظهور حضرت ولی عصر(عج) می باشد برای رسیدن به اهداف خود باید به اصولی پایبند باشد که از جمله این اصول مشروعیت الهی حکومت، رعایت مصلحت عمومی مسلمین، حسن تدبیر و مدیریت، نگاه خدمتگزارانه و وظیفه محور به مردم، جلب اعتماد آنها، استفاده از نظارت و کنترل همگانی، شورا و مشورت عمومی و قواعد و مقررات مناسب است. اگر اهداف مورد اشاره با توجه به اصول مطرح شده توسط دولت و حکومت اسلامی در عصر غیبت در نظر گرفته شود گام های اساسی و جدی در زمینه سازی و تامین شرایط ظهور امام عصر(عج) برداشته خواهد شد و ان شاءالله در این امر خیر و با برکت تعجیل خواهد شد.

هرجا سخن از اعتماد است...

حمیدرضا عسگری: با اینکه آزموده را آزمودن خطاست معلوم نیست چرا تجربه های تلخ درکشورما دوباره آزموده می شود و متصدیان به دنبال نتیجه ای ورای سوابق گذشته هستند. در29 اسفند سال 1390 بود که بانک مرکزی درایام تعطیلات و بدون هماهنگی مبالغی را ازحساب بانک ها به بهانه مابه التفاوت قیمت ارز، برداشت کرد و درپی آن انتقادات و شماتت های فراوانی ازسوی بانک ها و رسانه ها، متوجه مدیران و مسولان اقتصادی کشور گردید. مهمترین عارضه این مسئله بی اعتمادی دوچندان مردم نسبت به امانت داری سیستم بانکی بود، چرا که مردم احساس می کردند وقتی بانک ها نمی توانند نسبت به حساب و سرمایه های مردم نظارت کافی نداشته باشند، چگونه می توانند بر صحت و سلامت ساختار و نظام بانکی کشور اعتماد کرد.

ازآنجا که بخشی از پرونده اختلاس های بزرگ مالی مرتبط با بانک ملی و رییس سابق آن آقای خاوری می باشد، واز بابت آن نگرش نامناسبی نسبت به عملکرد این بانک به وجود آمد، درمورد اخیر نیز شاهد برداشت مبلغ 5 هزارتومان از حساب مشتریان بودیم، که ضربه دیگری بر وجهه و جایگاه بانک ها درکشورمان وارد آورد. برداشت از حساب بیش از هفت میلیون مشتری بانک و بدون اعلام قبلی چه توجیهی و پاسخی برای اقناع افکار عمومی در پی خواهد داشت. "تامین هزینه سرویس پیامکی"، عنوان و دلیل مطرح شده از سوی مقامات این بانک بوده است.

از قرار معلوم هزینه ارسال پیامک برای 7 میلیون و 128 هزار و 329 نفر از مشتریان بانک که از سرویس پیامک استفاده می کردند، برای بانک ملی گران تمام شده و مدیران این نهاد مالی برای جبران هزینه و ارائه خدمات پیامکی دست به چنین اقدامی زده بودند!. اگرهمین آماراعلامی مشتریان را ملاک قرار دهیم، مبلغ برداشته شده از حساب ها بیش از 35 میلیارد تومان برآورد می شود!!.

چطور می توان توجیه کرد که بدون اجازه و هماهنگی با مشتریان درحساب مالی آنها سرکشی کرد و مبلغی را برداشت؟! این عملکرد بانک ملی درحالی صورت می گیرد که حتی رییس جمهوری این اجازه را به تیم اقتصادی خود نداد که با سرکشی از حساب های بانکی، معیاری برای پرداخت یارانه به دست آورند! حال این عمل چه معنایی را برای مشتریان تداعی می کند؟! اگر در شعار وتبلیغات تمام بانک ها و نهاد و موسسات مالی توجه داشته باشیم کلمه "اعتماد" به عنوان رکن کلیدی برای مخاطب بزرگ نمایی می شود تا موجب آرامش خاطر و جذب مشتری گردد.

حال درچنین وضعیتی که یکی از بانک های قدیمی تاریخ ایران که به عنوان پیشانی بانک داری کشورنیز محسوب می شود، دست به چنین اقدامی زده و بدون توجه به تبعات و ضربه های اساسی که به سرمایه اجتماعی و اعتماد عمومی وارد ساخته، چگونه می توان سخن از اعتماد و درخشندگی در میان مردم زد.

مگر ارسال پیامک تراکنش های مالی مشتریان چه فشاری را بربانک تحمیل کرده است که برای رهایی از زیر بار هزینه آن حاضر به برداشت خودسرانه از حساب مردم شده اند.

آیا سپرده ها و حساب های متمرکز دولتی و بسیاری از خدمات شهری که انحصاراً دراختیار بانک ملی می باشد در کنار سود کلان تسهیلات، سپرده های روزشمار، حساب های قرض الحسنه و دیگر خدمات بانکی آنقدر نیست که بتوان از قبل آن هزینه سرویس پیامکی را تامین کرد؟!. مسلماً این اقدام با تایید مدیران و مشاوران این بانک صورت گرفته وضروریست تا نهادهای نظارتی نسبت به هدف و نیات این افراد تحقیق و شفاف سازی نمایند.

اگرچه درطی واکنش منفی رسانه ها و جامعه به این اقدام، بانک ملی درطی پیامک های جدید از مشتریان خواسته تا مشخص کنند تا مایل به استفاده از این سرویس هستند یا خیر و مبالغ برداشتی را به حساب کسانی که جوابشان منفی بوده، عودت داده است، اما نمی توان توقع داشت آب رفته به جوی بازگردد و مصداق آن است که شخصی به طور عمد آسیبی بر مردم بزند و سپس طلب بخشش نماید. آیا نوش دارو پس از مرگ سهراب نتیجه ای درپی خواهد داشت. هزینه این عملکرد ناصحیح بی اعتمادی بیش از پیش مردم نسبت به عملکرد بانک ها و نگرش منفی به امانت داری نهاد های مالی کشور خواهد بود!. آیا بانک ملی نمی توانست همین پیامک اخیر را ابتدا به مشتریان خود می داد و از آنها درمورد تمایل به استفاده از سرویس پیامکی سوال می کرد.

این اقدام نیز نوعی رفع تکلیف از گردن بانک می باشد و نمی تواند رضایت مردم را جلب نماید، چراکه در طی روز ده ها پیامک تبلیغاتی ازاین دست از سوی بانک ها و نهادهای مالی برای مردم ارسال می گردد که بعضاً حتی خوانده نشده پاک می شود! اما جای بسی خرسندی و امیدواریست که بالاخره شاهد نمود فرهنگ عذر خواهی و مسئولیت پذیری از سوی یکی از نهادهای رسمی کشور بودیم. شاید بیانیه رسمی و عذرخواهی مدیران این بانک از بابت عمل غیرمنطقی صورت گرفته، بتواند کمی از آسیب وارده بر اذهان عمومی را التیام بخشد، اما باید توجه داشت که تصاویر منفی درافکار جامعه و خدشه بر اعتماد عمومی، بسیار سخت پاک و ترمیم خواهد شد.

وقتی برادر بزرگ،پدرخوانده می شود!

مصطفی محقق: عادل الجبیر وزیر خارجه جدید و جوان عربستان که چند ماهی است جانشین سعودالفیصل شده، روز یکشنبه در یک کنفرانس خبری در مصر در مقام سخنگوی خودخوانده و تام الاختیار همه خاورمیانه و کشورهای عربی و اسلامی ادعاهایی را درباره تحولات منطقه مطرح کرد که به وضوح سمت و سوی سیاست های جدید ریاض و نوع نگاه تازه این کشور به کشورهای عربی منطقه را نشان می دهد. طی یک دو سال گذشته و از زمانی که ملک عبدالله پادشاه سابق کشور عربستان سعودی در بستر بیماری افتاد و در پشت پرده عنان امور را طیفی دیگر از خاندان آل سعود به دست گرفتند، اوضاع در ریاض و سیاست های منطقه ای به تدریج دستخوش تغییراتی محسوس شد.

درست از زمانی که ملک عبدالله درگذشت و ملک سلمان پادشاه جدید این کشور شد، سمت وسوی این تغییرات در کسری از هفته به طور کامل آشکار گردید. در مدتی کوتاه پادشاه جدید و کارگزارن جوانش، با چرخشی 180 درجه ای تلاش کرده اند که موقعیت و نسبت خود با کشورهای عربی و رویکرد خود به مسائل بین المللی را تغییر دهند.

ریاض به زعم آل سعود و به تایید برخی از سران کشورهای عربی در دهه های اخیرعمدتا نقش «برادر بزرگ» (Big brother) پایتخت های عربی را برای خود قائل بوده است. البته نقش برادر بزرگی عربستان برای سایر اعراب در دهه های گذشته را باید فراتر از معنایی که برپایه کتاب معروف جرج اورول برای اصطلاح «برادر بزرگ» متداول شده، تعریف کرد و می توان به آن نقش هایی مانند امر و نهی و حکمیت و میانجی گری در بین برادران را نیز افزود.

در مقطع کنونی اما جوان های بر سرکار آمده در ریاض نشان داده اند که نه به لحاظ تجربه مدیریتی توان تداوم ایفای آن نقش را دارند و نه با توجه به مشی و منش اهالی جدید حاکمیت در ریاض و رویکردهای بین المللی و منطقه ای دیگر می توانند به لحاظ توانمندی های فردی و جمعی برای خود چنین جایگاهی را قائل باشند.

از این رو است که سکانداران جدید این کشور با یک فرار عجولانه و رو به جلو تلاش می کنند که نقش برادر بزرگی به ارث رسیده از دوران شاه سابق را به صورت خودجوش، با پدرخواندگی برای اعراب جابجا کنند و خود را این بار پدرخوانده(Godfather) آنها و منطقه بدانند.

شاید بتوان اقدامات و اظهارات کارگزاران جدید عربستان را در همین راستا و برپایه پذیرش همین واقعیت تفسیر کرد. در حالی که سلطه دو گروه تروریستی و خطرناک داعش و جبهه نصرتِ القاعده بر بخش هایی از شمال شرق و شمال غرب سوریه و پیشروی این گروهها به سمت مرکز این کشور، نگرانی جامعه جهانی و حتی آمریکایی ها و اروپایی ها را برانگیخته، وزیر خارجه عربستان بیان کرد که ریاض مصّر است که بشار اسد و حکومت مستقر دمشق توسط جبهه نصرت و داعش سرنگون شود. درحالی که ایران در سوریه، عراق، یمن و لبنان مستقیما با حاکمان و ارتش های قانونی این کشورها در تعامل و ارتباط و همکاری است، الجبیر مدعی شد که ایران در این کشورها دخالت می کند و از تروریسم حمایت می کند که این از سوی کشورهای عربی (بخوانید آل سعود) پذیرفتنی نیست. سخنان الجبیر بیانگر این مساله است که عربستان از تداوم خونریزی ها و گسترش جنگ و گریزهای داعش، جبهه نصرت و دیگر گروههای وابسته به القاعده درسراسر خاورمیانه به ویژه سقوط رمادی در عراق و ادلب و پالمیرا در سوریه به وجد آمده و کمک های مستشاری ایران به سوریه، عراق و لبنان برای دفاع در مقابل خطر گسترش تروریسم را نمی تواند تحمل کند. علی الظاهر ریاض علاوه بر عربستان و حاکم نشین های کوچک خلیج فارس، خلافت خودخوانده ابوبکر بغدادی در خاک عراق و سوریه و حاکمیت خودخوانده القاعده بر بخش هایی دیگر از منطقه را هم به عنوان کشورهایی عربی می شمارد و سخنگوی آنها نیز است. از این رو همکاری آشکار ایران با پایتخت های این کشورها و همسویی تهران با جامعه جهانیِ برای مقابله با خطر داعش و القاعده را، با گستاخی تمام حمایت از تروریسم عنوان می کند.

آنها در همین مدت کوتاه آنچنان در نقش جدید و خارج از قاعده خود در قبال منطقه فرو رفته اند که با کنار گذاشتن تمامی پروتکل های حقوق بشری و معاهدات بین المللی مردم بی پناه یمن را به جرم انقلاب علیه نابسامانی و بی ثباتی موجود در کشور تنبیه کرده و به بهانه فرار رییس دولت سابق، این کشور را آماج حملات خونبار قرار داده اند، تا در کنار اسراییلی ها دوگانه ای از تروریسم بین المللی را علیه مردم مسلمان و بی دفاع یک کشور - که از قضا آنها هم عرب و مسلمان هستند-رقم بزنند. آنها در این سبعیت و کشتار چنان غرق شده و خود را حق به جانب می دانند که از یک سو از مردمان فقیرترین کشور عربی خاورمیانه با بمب خوشه ای پذیرایی می کنند و از سویی حمایت معنوی و کمک های مردمی تهران و دیگر کشورها از صنعا و مردم یمن را هم بر نمی تابند.

این همه دوگانگی در سیاست ورزی، بی رحمی و سبعیت در برخورد و کشتار و خاکستری و غیر قابل تحلیل شدن مواضع و اقدامات بین المللی نه از یک کشور عادی، نه از یک کشور کانونی و نه حتی از یک «برادربزرگ» که فقط از یک «پدرخوانده» برمی آید. به خصوص که پدرخوانده ها معمولا هرجا که لازم باشد قواعد پذیرفته شده، پروتکل ها و تقسیمات بین المللی را وقعی نمی نهند و در مواقع لزوم تعاریف، روابط، قوانین و تقسیمات خاص خود را دارند.

یادگار امام

احسان کیانی: در آستانه بیست وششمین سالروز رحلت بنیان گذار جمهوری اسلامی و در شرایط خطیر کنونی، توجه به یادگاران پیر جماران اهمیت روزافزون می یابد. او چه بر جا گذاشت که امروز بتواند از گردنه های سخت سیاست داخلی و خارجی رهایی مان بخشد؟! آیا چنان که اصلاح طلبان می گویند یادگار امام، خاندان مکرّم اوست؟ یا چنان چه اصولگرایان اصرار دارند، تئوری ولایت فقیه میراث اوست؟ نگارنده با وجود احترام فوق العاده به خانواده بزرگوار حضرت امام از جمله حجت الاسلام سیدحسن خمینی و در عین اعتقاد مستدل به اندیشه ولایت فقیه به سان ستون استوار حکومت دینی که راه گشای عبور از بسیاری بحران های سیاسی در طول تاریخ نظام بوده؛ اما در این زمینه تحلیل دیگری دارم. میراث امام بیش و پیش از این دو که ذکرش رفت، شیوه سیاست ورزی و حکومت داری اوست. اصولی راهبردی که راهنمای عملی امروز ما برای گره گشایی از مسائل پیش روست:

مسئولیت پذیری: بدون شک مهم ترین خصیصه شخصیت سیاسی امام خمینی، مسئولیت پذیری او در قبال کنش هایی بود که به اراده و نظر ایشان انجام می گرفت. امام هرگز از زیر بار مسئولیت جایگاه سیاسی و اقتدار حکومتی خویش شانه خالی نکرد. او به خوبی از عواقبی که شکاف مسئولیت و قدرت پدید می آورد، آگاه بود.

به همین سان در برابر تصمیمات کلان و سرنوشت ساز نظام خود را مسئول نهایی دانسته و هماره با مردم به صداقت سخن می گفت. او می دانست اگر شکاف اختیارات و مسئولیت در نظام پدید آید، نه تنها راه اعتمادسازی دیپلماتیک ایران و دولت های خارجی مسدود می شود که مهم تر از آن، ضربه ای جبران ناپذیر به اعتماد عمومی جامعه نسبت به حاکمیت وارد می آید.

نمونه بارز این مسئولیت پذیری در حکومت داری امام، پذیرش تمام و کمال مسئولیت قطع نامه 598 بود که با صراحت از قبول آن سخن گفت و اجازه نداد دیگران قربانی ملامت ها و مرارت های آن شوند.

جامعه گرایی: بارزترین ویژگی سیاست ورزی امام چه در عرصه مبارزات پیش از پیروزی انقلاب و چه در حوزه تدبیر امور کشور پس از انقلاب، توجه روزافزون به اراده عمومی مردم ایران بود، حتی اگر آن را با نظر خویش مطابق نمی دانست. او هرگز باور نداشت مردم به قیّمی نیازمندند که به هر قیمتی، آنان را به بهشت رهنمون سازد! وی رابطه متقابلی با اکثریت جامعه ایران داشت. آن گونه که هم وی از نظر آنان متأثر می شد و هم مردم توصیه هایش را محترم می شمردند. بسیاری از اقدامات مهم نظام در آن دوره تاریخی همچون حمایت از تسخیر سفارت آمریکا محصول این توافق نانوشته میان امام و ملت بود. در مواردی مانند اولین انتخابات ریاست جمهوری نیز که نظر دیگری داشت، هیچ گاه نظرش را بر آنان تحمیل نکرد تا زمانی که اکثریت جامعه ایران خود تصمیم مقتضی درباره اولین رییس جمهور را گرفت.

مصلحت سنجی: کنش های سیاسی امام بی شک از تک روی و خودسری به دور بود. او نه فقط در سال های راهبری نظام نوبنیاد جمهوری اسلامی که حتی در دوران مبارزه نیز بدون مشورت با آگاهان به اوضاع سیاسی و بدون توجه به مصالح روز، تصمیمی نمی گرفت. چه آن زمان که در پاریس به مذاکره با قدرت های غربی پرداخت تا انقلاب را با کمترین هزینه به سرمنزل مقصود برساند و چه آن هنگام که در میانه نبرد با دشمن متجاوز، مجوز مذاکره با غرب را صادر کرد تا اهداف ایران در جنگ تحمیلی زودتر و آسان تر از پیش محقق شود. طبیعی است می توان به برخی مواضع و تصمیمات امام انتقاد نمود که او نیز خویشتن را مصون از خطا نمی دانست ولی تبیین موقعیت حساس کشور در شرایط جنگی، بسیاری از آن اقدامات را توجیه پذیر می نماید. چنان که ایشان نیز پس از پایان جنگ طی نامه ای به نمایندگان مجلس از بازگشت امور به روال قانونی سخن گفتند. میراث خمینی کبیر به وضوح پیش چشم ماست. میراثی که اصولی کاربردی برای حفظ مهم ترین یادگار اوست: جمهوری اسلامی ایران.

بنزین و تورم

دکتر پویا جبل عاملی: سال 1393 بار دیگر نشان داد که حتی اقتصاددانان پول گرای ایران باید بیشتر به مباحث «تئوری بودجه ای سطح قیمت» توجه کنند. به نظر می رسد، این تئوری نه در تضاد با تئوری پولی، بلکه به نوعی مکمل آن است و تجربه سال گذشته نشان داد که حداقل برای ایران این تئوری، توصیه های سیاستی مفیدی می تواند داشته باشد. شاه بیت این نظریه آن است که تورم محصول کسری ساختاری بودجه است.

در حالی که شاید تصور این باشد که تنها با دست برداشتن دولت از منابع بانک مرکزی بتوان نقدینگی را کنترل کرد، سال گذشته تجربه ای بود که نشان داد حتی با عدم استقراض دولت از بانک مرکزی به خاطر کسری بودجه یا به عبارت دیگر بی ثباتی مالی، نقدینگی از حیث دیگری رشد می یابد. درست است که دولت از بانک مرکزی استقراض نکرده است، اما همچنان قادر نیست بدهی خود را به سیستم بانکی پرداخت کند و از همین رو بدهی بانک ها نزد بانک مرکزی بیشترین رشد را در پایه پولی داشته و یکی از عوامل مهم در رشد نقدینگی است؛ بنابراین عدم توازن بودجه به شکلی دیگر خود را در پایه پولی نشان می دهد.

در این شرایط هر گونه اقدام اصلاحی دولت برای جبران کسری بودجه خصلت ضدتورمی دارد، حتی اگر این اصلاح از طریق افزایش قیمت بنزین، رشد بهای گاز یا آزادسازی بهای نان باشد. وقتی پایین نگه داشتن قیمت این کالاها بار مالی برای دولت دارد که در نهایت روی پایه پولی موثر است، باید از اصلاح قیمتی آن حمایت کرد. البته این گزاره نیز صحیح است که دولت همچنین باید از طریق چابک شدن، جلوگیری از هزینه های غیر ضروری و ... در جهت انضباط مالی عمل کند، اما تصحیح یارانه های کالایی نیز برای انضباط مالی و افزایش کارآیی در سیستم اقتصادی است.

تنها نگرانی که می تواند از سوی منتقدان مطرح شود تغییر تورم انتظاری به دلیل افزایش بهای این کالاها است. امری که به خصوص در کوتاه مدت می تواند روی تورم اثر بگذارد. در مقام پاسخ باید گفت منفعت اصلاح قیمتی که اثری واقعی در توازن بیشتر بودجه و کاهش فشار بر نقدینگی و تورم می گذارد بسی بیشتر از کانال انتظارات است. در واقع باید گفت بسیاری از منتقدان اصولا از اثر ضد تورمی که این اصلاح قیمتی در خود دارد، ناآگاه هستند و تنها اثر انتظارات را می بینند.

از سوی دیگر باید بر این امر تاکید کرد که با وجود ثبات در بازارهای دارایی چون مسکن و ارز از یکسو و تلاش بیشتر نهاد پولی برای شکل دهی انتظارات از طریق هدف گذاری تورمی، اثر انتظاری افزایش قیمت سوخت به شدت ناچیز خواهد بود. هر چه بانک مرکزی بتواند اعتبار بیشتری کسب کند و از لنگر هدف تورمی برای افسار زدن بر انتظارات کمک بگیرد، اصلاح قیمتی مانند آنچه رخ داد، هزینه کمتری برای اقتصاد خواهد داشت و تورم افزایش نمی یابد، اما استفاده تام از این لنگر ابتدای امر نیازمند آن است که خود بانک مرکزی یک اصلاح ساختاری در رژیم پولی خویش انجام دهد و با یکسان سازی نرخ ارز و تعدیل آن بر مبنای شکاف تورم، از لنگر نرخ ارز رهایی یابد.