گروه بین‌الملل مشرق - پژوهش‌ها، تحقیقات، تحلیل‌ها و راهبردهای مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی اصولا برای تصمیم گیرندگان سیاسی و توجیه و راهنمایی آنها انجام می شود و در واقع مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی هستند که شکل دهنده تصمیمات این مسئولان و مقامات می‌باشند.
با توجه به اهمیت بسیار زیاد این مراکز غرب به طور عام و یهود به طور خاص توجه ویژه و بسیاری به مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی داشته اند، به عنوان مثال در آمریکا به تنهایی 1816، در انگلیس 278، در اروپای غربی جمعا 1222 و در سرزمین های اشغالی (اسرائیل) 54 مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی وجود دارد. این درحالی است که در جهان عرب، مصر به عنوان کشوری که دارای بیشترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی است، فقط از 34 مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی بهره می برد.
به آمریکا باز می گردیم که براساس رتبه بندی بین المللی که سالیانه صورت می گیرد، سه مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی اول دنیا را به خود اختصاص داده است. این سه مرکز عبارتند از:
- مرکز مطالعات و تحقیقات بروکینگز Brookings Institution
- شورای روابط خارجی Council on Foreign Relations
- مرکز كارنگی برای صلح بین المللی Carnegie Endowment for International Peace
آنچه در این خصوص برای ما اهمیت دارد، بررسی میزان تاثیرگذاری این مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی بر سیاست های بین المللی در قبال اسرائیل و قضیه فلسطینی است.
با مرکز مطالعات و تحقیقات بروکینگز آغاز می کنیم که یکی از قدیمی ترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی آمریکاست. این مرکز در سال 1916 میلادی تاسیس شد و دارای شعب متعددی است، از جمله مرکز مطالعات بروكینگز دوحة Brookings Doha Center و مركز «سابان» برای سیاست خاورمیانه که با حمایت 13 میلیون دلاری «حاییم سابان» یهودی تاسیس شد و هم اکنون توسط یک یهودی دیگر به نام «کن پولاک» Ken Pollack اداره می شود.
درباره پولاک تنها کافی است، گفته شود که وی پیشتر از کارمندان شورای امنیت ملی آمریکا و همچنین سازمان مرکزی اطلاعات و جاسوسی این کشور (سیا) بود. مرکز تحقیقات بروکینگز شمار زیادی کارشناس را در خدمت دارد که از جمله آنها می توان به «مارتین اندیک» (یهودی الاصل) که سفیر سابق آمریکا در تل آویو و مدیر سابق تحقیقات و پژوهش های کمیته امور عمومی آمریکا – اسرائیل (ایپک) به شمار می آید و «گابی اشکنازی» (یهودی الاصل) رئیس سابق ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونیستی و ده ها یهودی و غیر یهودی و بعضا عرب اشاره کرد.
درباره قضیه فلسطینی تحقیقات و نوشته های مرکز بروکینگز تلاش می کند، ولو به شکل صوری هم شده خود را مدافع «صلحی» نشان دهد که «رضایت» تمام طرف های درگیر در قضیه فلسطینی را جلب کند.
اگرچه به نظر می رسد که این نوشته و تحقیقات بی طرف هستند، اما در واقع کمتر دیده شده که رژیم صهیونیستی را مورد حمله قرار دهد. در همیت راستا اغلب گام هایی که اسرائیل در این قضیه بر می دارد، درست هستند و تنها نیاز به اندکی تعدیلات دارند.
نویسندگان و پژوهشگران مرکز بروکینگز در نوشته های خود به جای واژه «اسرائیل»، «رژیم صهیونیستی» یا «رژیم غاصب» از «دولت یهود» و یا «کشور یهود» استفاده می کنند که آشکارا بیانگر سیاست تبعیض آمیز و نژادپرستانه ایست که در این مرکز دنبال می شود.
در همین راستا نگاهی دقیق و عمیق روی مشکلات و درد و رنج های فلسطینیان چه داخل سرزمین های اشغالی و چه پناهجویان پراکنده در نقاط مختلف جهان وجود ندارد، به همین دلیل مشاهده می شود، مطالب مرکز بروکینگز بر جدایی و ایجاد شکاف بین فلسطینیان و به رسمیت شناختن تاسیس «دولت یهود» و صلح با اسرائیل و حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطینی تمرکز دارد.
به همین ترتیب در مطالب منتشره شده از سوی این مرکز جایی برای سخن گفتن از اردوگاه ها، بازداشت ها، اسرا، غصب اراضی، تخریب خانه ها، قتل و کشتار و آواره کردن فلسطینیان وجود ندارد.
دومین مرکز در رتبه بندی مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی جهان، شورای روابط خارجی آمریکاست که در سال 1921 میلادی تاسیس شد و ماهنامه مشهور خود «فارین پالیسی» Foreign Policy را منتشر می کند، ماهنامه ای که اگر نگوییم بیشترین تاثیر را بر سمت دهی به سیاست خارجی آمریکا می گذارد، بی مبالغه یکی از مهمترین آنهاست.
در اینجا نیز هنگام بررسی کارشناسان فعال در این مرکز مشاهده می کنیم که یهود و لابی صهیونیستی دارای نفوذ و جایگاه قوی و قدرتمندی در این مرکز هستند و از این طریق می توان به میزان تاثیرگذاری آنها بر سیاست دولت آمریکا به طور عام و جهت دهی این سیاست در قبال اسرائیل و قضیه فلسطینی به طور خاص پی برد، به عنوان مثال مشاهده می شود که ریاست این مرکز را «ریچارد هاس»، یهودی اشکنازی الاصل برعهده دارد که پیشتر مدیر برنامه ریزی و سیاست گذاری وزارت خارجه آمریکا و نایب رئیس و پس از آن رئیس بخش تحقیقات سیاست خارجی مرکز بروکینگز بود.
همچنین در بررسی بخش اداری این مرکز مشاهده می شود که از 40 کارمند، 26 کارمند یهودی الاصل یا دارای همسری یهودی هستند. به این ترتیب 56 درصد از کارمندان بخش اداری شورای روابط خارجی یهودی الاصل هستند، این درحالی است که یهودیان آمریکا تنها 2 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند.
این ارقام موجب می شود، جای تعجب نباشد، اگر ملاحظه شود، اغلب نوشته ها و مطالب منتشر شده از سوی این مرکز (اگر نگوییم همه آنها) درباره اسرائیل و فلسطینیان از سوی کارشناسان و پژوهشگران یهودی شاغل در آن نوشته و انجام شده که بالطبع دارای گرایشاتی صهیونیستی – یهودی هستند.
به همین دلیل انتشارات این مرکز درباره فلسطین و فلسطینیان هیچ گاه جانب طرف فلسطینی را نگرفته و در خصوص روند سازش نیز بعد سیاسی این روند را در نظر می گیرد و تحلیل های ارائه شده از آن تحلیل هایی سطحی و جانبدارانه است تا بیانگر میزان فشار موجود بر دولت مردمی حماس باشد.
از دید این مرکز جایی برای حق و حقوق فلسطینیان مانند حق بازگشت مشاهده نمی شود و این موضوعی نیست که بر خواننده مطالب و تحقیقات منتشر شده توسط آن پنهان بماند.
مرکز كارنگی، قدیمی ترین مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی آمریکاست که در سال 1910 میلادی تاسیس شد و دارای چهار شعبه در واشنگتن، مسکو، بیروت و بروکسل است. شاید بتوان گفت، مرکز كارنگی در مقایسه با دو مرکز مطالعاتی که مورد بررسی قرار گرفت، خط مشی میانه روتری دارد، به عنوان مثال تنوع و گوناگونی در کارشناسان این مرکز و گرایشات آنها بیشتر است.
درست است که همه این کارشناسان در چارچوب سیاست های مرکز قلم می زنند و «جسیکا ماتیوس»، رئیس این مرکز همانند «پل پلاران»، معاونش یهودی الاصل هستند، اما در قضیه فلسطینی این مرکز جانبداری کمتری از دو مرکز فوق الذکر نشان داده است، به عنوان مثال دو نفر از نویسندگانش که درباره فلسطین قلم می زند، پرفسور «یزید الصایغ» و «پل سالم»، رئیس دفتر بیروت این مرکز است.
براین اساس می توان گفت، نوشته های کارنگی دارای تنوع بیشتری است و به همین دلیل در قبال روند سازش و محاصره نوار غزه و طرف های فلسطینی و حتی جنبش حماس و افکار و اندیشه های آن تلاش می کند، جانب اعتدال و میانه روی را مراعات کند.
با این حال دیدگاه اصلی آن در قضیه فلسطینی بر صلح با اسرائیل متمرکز است که علامت سوال متعددی در برابر سرنوشت میلیون ها پناهجوی فلسطینی قرار می‌دهد.
مراكز دیگر
درست است که این سه اندیشکده مهم بین المللی جایی برای قضیه فلسطینی در تحقیقات و انتشارات خود در نظر نگرفته اند، با این حال هستند، مراکز بین المللی متعددی که به شکل واقعی آن به قضیه فلسطینی می پردازند و اگرچه آنها از حیث رتبه بندی در رتبه های بالای جهانی نیستند، اما اهرم های فشار تاثیرگذاری هم روی حکومت های خود در قبال قضیه فلسطینی و هم طرف های درگیر در این قضیه به شمار می آیند.
در عرصه فلسطینی می توان از دو مرکز به عنوان مهمترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی درباره قضیه فلسطینی یاد کرد که یکی از آنها «مرکز تحقیقات فلسطین» است که در سال 1963 میلادی تاسیس شد و مطالب خود را به غیر از زبان عربی به زبان انگلیسی نیز منتشر می کند.
مطالب این مرکز متنوع، قابل استناد و تاثیرگذار بر سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های سیاسی است و توان تاثیرگذاری بر افکار عمومی را نیز دارد.
اما مرکز تحقیقات و پژوهش های «الزیتونه» دومین مرکز از این دست مراکز است. درست است که این مرکز، مرکزی نوپا از حیث تاسیس شمرده می شود و تاریخ تاسیس آن به سال 2004 میلادی باز می گردد، اما نوشته هایش و به خصوص کتاب هایش به زبان انگلیسی دارای جایگاه و تاثیری بسیار در روند سیاست گذاری هاست.
با این حال ضعف و عدم حضور مراکز تحقیقاتی و پژوهشی عربی در عرصه در مقایسه با مراکز غربی و یهودی و صهیونیستی به خوبی مشاهده و احساس می شود و تا زمانی که چنین ضعفی وجود داشته باشد، امکان تاثیرگذاری یا تغییر افکار عمومی جامعه بین المللی و تاثیر بر سیاست گذاری ها وجود ندارد.
با توجه به اهمیت بسیار زیاد این مراکز غرب به طور عام و یهود به طور خاص توجه ویژه و بسیاری به مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی داشته اند، به عنوان مثال در آمریکا به تنهایی 1816، در انگلیس 278، در اروپای غربی جمعا 1222 و در سرزمین های اشغالی (اسرائیل) 54 مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی وجود دارد. این درحالی است که در جهان عرب، مصر به عنوان کشوری که دارای بیشترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی است، فقط از 34 مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی بهره می برد.
به آمریکا باز می گردیم که براساس رتبه بندی بین المللی که سالیانه صورت می گیرد، سه مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی اول دنیا را به خود اختصاص داده است. این سه مرکز عبارتند از:
- مرکز مطالعات و تحقیقات بروکینگز Brookings Institution
- شورای روابط خارجی Council on Foreign Relations
- مرکز كارنگی برای صلح بین المللی Carnegie Endowment for International Peace
آنچه در این خصوص برای ما اهمیت دارد، بررسی میزان تاثیرگذاری این مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی بر سیاست های بین المللی در قبال اسرائیل و قضیه فلسطینی است.
با مرکز مطالعات و تحقیقات بروکینگز آغاز می کنیم که یکی از قدیمی ترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی آمریکاست. این مرکز در سال 1916 میلادی تاسیس شد و دارای شعب متعددی است، از جمله مرکز مطالعات بروكینگز دوحة Brookings Doha Center و مركز «سابان» برای سیاست خاورمیانه که با حمایت 13 میلیون دلاری «حاییم سابان» یهودی تاسیس شد و هم اکنون توسط یک یهودی دیگر به نام «کن پولاک» Ken Pollack اداره می شود.
درباره پولاک تنها کافی است، گفته شود که وی پیشتر از کارمندان شورای امنیت ملی آمریکا و همچنین سازمان مرکزی اطلاعات و جاسوسی این کشور (سیا) بود. مرکز تحقیقات بروکینگز شمار زیادی کارشناس را در خدمت دارد که از جمله آنها می توان به «مارتین اندیک» (یهودی الاصل) که سفیر سابق آمریکا در تل آویو و مدیر سابق تحقیقات و پژوهش های کمیته امور عمومی آمریکا – اسرائیل (ایپک) به شمار می آید و «گابی اشکنازی» (یهودی الاصل) رئیس سابق ستاد مشترک ارتش رژیم صهیونیستی و ده ها یهودی و غیر یهودی و بعضا عرب اشاره کرد.
درباره قضیه فلسطینی تحقیقات و نوشته های مرکز بروکینگز تلاش می کند، ولو به شکل صوری هم شده خود را مدافع «صلحی» نشان دهد که «رضایت» تمام طرف های درگیر در قضیه فلسطینی را جلب کند.
اگرچه به نظر می رسد که این نوشته و تحقیقات بی طرف هستند، اما در واقع کمتر دیده شده که رژیم صهیونیستی را مورد حمله قرار دهد. در همیت راستا اغلب گام هایی که اسرائیل در این قضیه بر می دارد، درست هستند و تنها نیاز به اندکی تعدیلات دارند.
در همین راستا نگاهی دقیق و عمیق روی مشکلات و درد و رنج های فلسطینیان چه داخل سرزمین های اشغالی و چه پناهجویان پراکنده در نقاط مختلف جهان وجود ندارد، به همین دلیل مشاهده می شود، مطالب مرکز بروکینگز بر جدایی و ایجاد شکاف بین فلسطینیان و به رسمیت شناختن تاسیس «دولت یهود» و صلح با اسرائیل و حمایت از تشکیلات خودگردان فلسطینی تمرکز دارد.
به همین ترتیب در مطالب منتشره شده از سوی این مرکز جایی برای سخن گفتن از اردوگاه ها، بازداشت ها، اسرا، غصب اراضی، تخریب خانه ها، قتل و کشتار و آواره کردن فلسطینیان وجود ندارد.
دومین مرکز در رتبه بندی مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی جهان، شورای روابط خارجی آمریکاست که در سال 1921 میلادی تاسیس شد و ماهنامه مشهور خود «فارین پالیسی» Foreign Policy را منتشر می کند، ماهنامه ای که اگر نگوییم بیشترین تاثیر را بر سمت دهی به سیاست خارجی آمریکا می گذارد، بی مبالغه یکی از مهمترین آنهاست.
در اینجا نیز هنگام بررسی کارشناسان فعال در این مرکز مشاهده می کنیم که یهود و لابی صهیونیستی دارای نفوذ و جایگاه قوی و قدرتمندی در این مرکز هستند و از این طریق می توان به میزان تاثیرگذاری آنها بر سیاست دولت آمریکا به طور عام و جهت دهی این سیاست در قبال اسرائیل و قضیه فلسطینی به طور خاص پی برد، به عنوان مثال مشاهده می شود که ریاست این مرکز را «ریچارد هاس»، یهودی اشکنازی الاصل برعهده دارد که پیشتر مدیر برنامه ریزی و سیاست گذاری وزارت خارجه آمریکا و نایب رئیس و پس از آن رئیس بخش تحقیقات سیاست خارجی مرکز بروکینگز بود.
همچنین در بررسی بخش اداری این مرکز مشاهده می شود که از 40 کارمند، 26 کارمند یهودی الاصل یا دارای همسری یهودی هستند. به این ترتیب 56 درصد از کارمندان بخش اداری شورای روابط خارجی یهودی الاصل هستند، این درحالی است که یهودیان آمریکا تنها 2 درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می دهند.
این ارقام موجب می شود، جای تعجب نباشد، اگر ملاحظه شود، اغلب نوشته ها و مطالب منتشر شده از سوی این مرکز (اگر نگوییم همه آنها) درباره اسرائیل و فلسطینیان از سوی کارشناسان و پژوهشگران یهودی شاغل در آن نوشته و انجام شده که بالطبع دارای گرایشاتی صهیونیستی – یهودی هستند.
از دید این مرکز جایی برای حق و حقوق فلسطینیان مانند حق بازگشت مشاهده نمی شود و این موضوعی نیست که بر خواننده مطالب و تحقیقات منتشر شده توسط آن پنهان بماند.
مرکز كارنگی، قدیمی ترین مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی آمریکاست که در سال 1910 میلادی تاسیس شد و دارای چهار شعبه در واشنگتن، مسکو، بیروت و بروکسل است. شاید بتوان گفت، مرکز كارنگی در مقایسه با دو مرکز مطالعاتی که مورد بررسی قرار گرفت، خط مشی میانه روتری دارد، به عنوان مثال تنوع و گوناگونی در کارشناسان این مرکز و گرایشات آنها بیشتر است.
درست است که همه این کارشناسان در چارچوب سیاست های مرکز قلم می زنند و «جسیکا ماتیوس»، رئیس این مرکز همانند «پل پلاران»، معاونش یهودی الاصل هستند، اما در قضیه فلسطینی این مرکز جانبداری کمتری از دو مرکز فوق الذکر نشان داده است، به عنوان مثال دو نفر از نویسندگانش که درباره فلسطین قلم می زند، پرفسور «یزید الصایغ» و «پل سالم»، رئیس دفتر بیروت این مرکز است.
براین اساس می توان گفت، نوشته های کارنگی دارای تنوع بیشتری است و به همین دلیل در قبال روند سازش و محاصره نوار غزه و طرف های فلسطینی و حتی جنبش حماس و افکار و اندیشه های آن تلاش می کند، جانب اعتدال و میانه روی را مراعات کند.
مراكز دیگر
درست است که این سه اندیشکده مهم بین المللی جایی برای قضیه فلسطینی در تحقیقات و انتشارات خود در نظر نگرفته اند، با این حال هستند، مراکز بین المللی متعددی که به شکل واقعی آن به قضیه فلسطینی می پردازند و اگرچه آنها از حیث رتبه بندی در رتبه های بالای جهانی نیستند، اما اهرم های فشار تاثیرگذاری هم روی حکومت های خود در قبال قضیه فلسطینی و هم طرف های درگیر در این قضیه به شمار می آیند.
در عرصه فلسطینی می توان از دو مرکز به عنوان مهمترین مراکز مطالعاتی و تحقیقاتی درباره قضیه فلسطینی یاد کرد که یکی از آنها «مرکز تحقیقات فلسطین» است که در سال 1963 میلادی تاسیس شد و مطالب خود را به غیر از زبان عربی به زبان انگلیسی نیز منتشر می کند.
مطالب این مرکز متنوع، قابل استناد و تاثیرگذار بر سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های سیاسی است و توان تاثیرگذاری بر افکار عمومی را نیز دارد.
اما مرکز تحقیقات و پژوهش های «الزیتونه» دومین مرکز از این دست مراکز است. درست است که این مرکز، مرکزی نوپا از حیث تاسیس شمرده می شود و تاریخ تاسیس آن به سال 2004 میلادی باز می گردد، اما نوشته هایش و به خصوص کتاب هایش به زبان انگلیسی دارای جایگاه و تاثیری بسیار در روند سیاست گذاری هاست.
با این حال ضعف و عدم حضور مراکز تحقیقاتی و پژوهشی عربی در عرصه در مقایسه با مراکز غربی و یهودی و صهیونیستی به خوبی مشاهده و احساس می شود و تا زمانی که چنین ضعفی وجود داشته باشد، امکان تاثیرگذاری یا تغییر افکار عمومی جامعه بین المللی و تاثیر بر سیاست گذاری ها وجود ندارد.