گروه بین الملل مشرق- اختلافات بر سر به تعويق افتادن امضاي توافق به تشکيل نيروي مشترک عربي در قاهره سوالات زيادي را درباره روابط مصر، عربستان و کشورهاي حوزه خليج فارس مطرح کرده است به خصوص اينکه به تعويق افتادن اين توافق به دليل اعتراض عربستان بوده است.
به گزارش روزنامه القدس العربي، اتحاديه عرب پس از به تعويق افتادن نشست ويژه وزراي دفاع و خارجه عرب براي تصويب طرح تشکيل نيروي مشترک عربي، با صدور بيانيه اي اعلام کرد که يادداشتي از هيئت سعودي مبني بر تمايل عربستان براي به تعويق افتادن برگزاري نشست شوراي دفاع متشکل از وزراي دفاع و خارجه عرب تا اطلاع ثانوي دريافت کرده است.
در اين بيانيه آمده است که اتحاديه عرب از بحرين، کويت، قطر، امارات و جمهوري عراق يادداشتي مبني بر موافقت با اين درخواست دريافت کرد و همين مسئله باعث شد دولت مصر که ناظر برگزاري اين نشست بود آن را تا اطلاع ثانوي به تعويق بياندازد.
به نوشته القدس العربي، به نظر مي رسد عربستان سعودي و ديگر کشورهايي که ايده عدم امضاي طرح تشکيل نيروي مشترک عربي را تاييد کردند با ديدگاه مصر که بر ضرورت تشکيل اين نيرو در سريع ترين زمان ممکن تاکيد دارد، همسو نيستند به خصوص اينکه مصر مي خواهد از اين نيرو در برخي ماموريت هاي نظامي در کشورهاي همسايه از جمله ليبي استفاده نمايد.
به همين منظور دولت مصر از طريق برخي مسئولان و رسانه هاي خبري وابسته به دولت اين مسئله را ترويج مي کرد که مقابله با تروريسم در خاک ليبي از طريق دخالت نظامي در اين کشور زير چتر اتحاديه عرب ضروري است.
بر اساس اين گزارش، عدم تعيين زمان بعدي برگزاري اين نشست نشان مي دهد اختلافات بين مصر و عربستان بسيار عميق است و ناظران معتقدند که از ديدگاه عربستان هيچ دليلي براي تشکيل نيروي مشترک عربي در زمان حاضر وجود ندارد به ويژه که اهداف حقيقي تشکيل آن نامشخص است و احتمال سوء استفاده برخي کشورهاي منطقه از اين نيرو عليه يک کشور ديگر وجود دارد.
با وجود اينکه مصر و عربستان سعي دارند روابط حسنه خود را از طريق اظهار نظرهاي مستمر درباره عمق روابط اين دو کشور حفظ کنند اما روشن است که روابط دو طرف در بهترين شرايط قرار ندارد.
ناظران بر اين عقيده هستند که پس از مشارکت عبدالفتاح السيسي رئيس جمهور مصر، عبد الله دوم شاه اردن و شيخ محمد بن زايد وليعهد ابوظبي در رايزني هاي ولاديمير پوتين رئيس جمهور روسيه که گفته مي شود ائتلاف سه گانه به رهبري امارات براي سازش سياسي در سوريه و تضمين بقاي بشار اسد است، اظهارات عادل الجبير وزير خارجه عربستان سرنوشت ساز بود و وي با اين سخنان به هر گونه شک و شبهه نسبت به موضع عربستان در قبال بشار اسد پايان داد و گفت که «سازش در کار نيست».
بر پايه اين گزارش، روابط مستحکم مصر و دکتر بشار اسد و ابزارهاي مختلف حمايتي مصر از اسد يکي از اشکالاتي است که از ديدگاه عربستان به سياست مصر وارد است و از مهمترين دلايل به تعويق افتادن تصويب طرح تشکيل نيروي مشترک عربي است که مصر از بزرگ ترين حاميان آن به شمار مي رود.
شايد اظهارات دکتر بشار اسد در مصاحبه با شبکه المنار تنها اشاره جزئي به اين روابط مستحکم بود و وي در اين مصاحبه از «دشمنان در منطقه» نام برد و گفت که بر مصر اعمال فشار مي کنند تا اجازه ندهند اين کشور به ايفاي نقشي که اميدي به آن وجود دارد، بپردازد. دکتر بشار اسد سپس اين درخواست را کرد که مصر سکوي اجراي اقدامات عليه سوريه و يا ديگر کشورهاي عربي نباشد و تاکيد نمود که روابط با مصر همچنان ادامه دارد. به عقيده برخي ها اين اظهارات بشار اسد پيام آشکاري به عربستان بود که وي از آن به عنوان «دشمنان در منطقه» نام برد.
مواضع اخير مصر در قبال جنگ در يمن نيز بخشي از اختلافات رياض و قاهره است، به رغم اعلام پيوستن مصر به ائتلاف عربي عليه يمن اما اين کشور همچنان در موضع خود مردد است و مشارکت فعالي در عمليات طوفان قاطعيت عليه يمن نداشته است و گذشته از آن به طور رسمي از هيئت هاي وابسته به حزب علي عبد الله صالح رئيس جمهور سابق يمن و گفت وگوهاي مربوط به سازش سياسي براي ابقاي صالح ميزباني کرده است که به عقيده ناظران تلاشي از سوي قاهره براي باج خواهي از عربستان است.
عدم پاسخ عربستان به تمايل مصر براي تشکيل نيروي مشترک عربي به اين دليل است که رياض به اهداف مصر از تشکيل اين نيرو پي برده است مبني بر اينکه مصر با حمايت امارات قصد مداخله در خاک ليبي و تقويت سرلشگر «خليفه حفتر» را دارد که تا کنون بارها مداخله نيروهاي مصري در ليبي تحت پوشش جنگ عليه گروه هاي تروريستي و حتي حمايت از رويکردهاي مصر براي تشکيل نيروي مشترک عربي را خواستار شده است.
ناظران معتقدند که عربستان در ابتدا با تلاش هاي مصر براي تشکيل نيروي مشترک عربي موافقت کرد و سعي داشت تا مصر را وارد عمليات زميني در يمن نمايد اما قاهره آنگونه که بايد به اين خواسته عربستان پاسخ نداد و همين امر رياض را بر آن داشت تا از حمايت مصر براي تشکيل نيروي مشترک عربي عقب نشيني نمايد.
اين مسئله را نزديکان به نهادهاي حکومتي سعودي نيز تائيد کرده اند و در همين رابطه جمال خاشقجي نويسنده سعودي گفت: نيروي مشترک عربي هرگز تشکيل نخواهد شد که اين امر عقب نشيني عربستان از مواضع قبلي خود مبني بر حمايت از اين ايده و جانبداري از مخالفان تشکيل نيروي مشترک عربي را نشان مي دهد.
نيرويي که السيسي آن را بازويي براي تحقق روياي خود مبني بر به زانو درآوردن انقلابيون ليبي و تشکيل دولت حامي وي در ليبي مي داند به گونه اي که زمينه سيطره مصر بر نفت شرق ليبي و استفاده از آن به منظور نجات اقتصاد مصر را فراهم سازد.