به گزارش مشرق، متن 5 پیشنهاد احمد توکلی نماینده مردم تهران، ری و شمیرانات در مورد بندهای ماده واحده طرح برجام به شرح ذیل است:
بسم الله الرحمن الرحیم
همکاران ارجمند؛ با سلام و احترام
در مورد بندهای ماده واحده طرح برجام پیشنهادهای چاپ شده¬ای تقدیم کرده¬ام که دلایل آن¬ها را در سطور بعد ملاحظه می¬فرمایید. کسانی که مانند بنده به رغم اعتراض به برجام، برای مشروط کردن اجرای آن به کلیات طرح رأی مثبت داده¬اند و دوستانی که به آن رأی نداده¬اند در یک امر مشترک هستند و آن اینکه در برجام شکاف¬هایی وجود دارد که پرکردن آن¬ها به قدر میسور وظیفه دینی وملی، و عقلی و نقلی ماست. پیشنهادهای ارائه شده حاصل کارشناسی سنگین و زمانبری است، پیشنهادها با این فرض تدوین شده است که ملازمه با رد برجام نداشته باشد و درعین حال اثر واقعی بر نتیجه بگذارد و از سخن پردازی دور باشد یا احکام موجود را از آن بپیراید. از همه شما برادران و خواهران گرامی درخواست میکنم توجه بفرمایید.
احمد توکلی 20/07/1394
بند 3
بند 3 طرح مقرر می‌دارد «دولت موظف است هر گونه عدم پایبندی طرف مقابل را در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها و بازگرداندن تحریم‌های لغو شده یا وضع تحریم با هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف سازد و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد. به طوری که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به 199 هزار سو افزایش یابد. شورای عالی امنیت ملی مرجع رسیدگی به این موضوع است.»
پیشنهاد میشود:
الف- بعد از عبارت «لغو مؤثر تحریم‌ها و بازگرداندن تحریم‌های لغو شده یا وضع تحریم با هر عنوان دیگر» عبارت «یا هر گونه الزام و اقدام دیگر آنان بر اساس برجام» اضافه شود.
توضیح پیشنهاد:
پیشنهاد الحاق این عبارت از این رو است که در برجام، غیر از تعهد در زمینه تحریم¬ها، 5+1 به امور دیگری نیز متعهد شده¬اند مانند همکاری¬های فنی و عرضه تجهیزات پیشرفته (ضمیمه 1برجام) هرچند که ستانده مهم ایران تعلیق، توقف و لغو تحریم¬ها است، این نوع انشا، بند 3 به این معنا است که ایران تلویحاً خود اقدامات طرف مقابل را به دو نوع اقدامات مرتبط با تحریم و اقدامات غیرتحریمی تقسیم نموده و تنها در قبال اقدامات مرتبط با تحریم حساسیت دارد و در سایر موارد توجه و ملاحظه¬ای از ناحیه ایران و جود ندارد لذا پیشنهاد داده شده عبارت مذکور اضافه شود تا اقدامات مرتبط با منافع ایران در حوزه غیرتحریمی (فنی و ...) نیز مشمول حکم گردد.
ب- عبارت «اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف سازد و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد.» با عبارت «اقدامات متقابل مقتضی از جمله توقف اقدامات در حال انجام به صورت کلی یا جزئی، اعاده اقدامات انجام شده به صورت کلی یا جزئی و توسعه فعالیت‌های مشروع هسته‌ای حسب مورد و نیاز کشور» جایگزین شود.
توضیح پیشنهاد:
عبارت جایگزین دست دولت را باز میگذارد تا حسب اهمیت نقض عهد طرف مقابل، دست به اقدام متناسب. بزند. در غیر این صورت با کوچکترین عهدشکنی آن¬ها دولت باید تمام همکاری را متوقف کند یا به این حکم قانون بی¬اعتنایی نماید. غیر از این، الفاظ پیشنهاد با بار حقوقی روشن تر و پیراسته از ادبیات شعاری است.
ج - در انتهای بند 3 این جمله اضافه شود: «موارد فاقد قید زمانی اختتام در برجام از نظر ایران متضمن هیچ گونه محدودیتی برای ایران نیست»
توضیح پیشنهاد:
قطعنامه 2231 نقطه پایانی 10 ساله دارد( جزء V بند 34 ). ولی برجام فاقد قید اختتام کلی است؛ از همین رو بر اساس بند 26 ضمیمه پنجم برجام، مواعید اختتام مقرر در قسمت‌های مختلف این ضمیمه، تاثیری بر سایر مواعید مقرر در سایر ضمایم و متن برجام ندارد. در عین حال برخی موارد هستند که که نه مشمول قید اختتام 10 ساله قطعنامه اند، نه مشمول مواعید اختتام ضمیمه پنجم و نه مشمول ضابطه زمانی خاص مقرر در متن و سایر ضمایم برجام (نظیر ساخت سانتریفیوژهای نسل 6 و 8 به مقدار 200 عدد برای هر کدام از این دو نوع مقرر در بند 63 ضمیمه اول برجام؛ بند 18 ضمیمه 1 در خصوص بازفرآوری سوخت مصرف شده هسته ای بعد از 15 سال؛ بند 20 ضمیمه 1 در خصوص ساخت، توسعه و بدست آوردن تجهیزات قادر به جداسازی پلوتونیوم، اورانیوم یا نپتونیوم از سوخت تولیده شده بعد از 15 سال)؛ در اینگونه موارد پس از ذکر تعهدی برای زمان خاص جمله ای به ایران نسبت داده شده است که تنها حکایت از اراده ای یکطرفه دارد. مثلا در بند 18 ضمیمه 1 چنین آمده است:
" ایران به مدت 15سال، و بدون داشتن قصدی برای بعد از آن، وارد فعالیت های مربوط به بازفرآوری سوخت مصرف شده یا فعالیت های مربوط به تحقیق و توسعه بازفرآوری سوخت مصرف شده نخواهد شد..." روشن است که قبل و بعد از 15 سال از هم متفاوت¬اند وگرنه ذکر قید زمان عبث میشود. اما برای آن که همین بهانه ادعای ابدی بودن تعهد را به دشمن ندهد، و به جهت ممانعت از تحمیل تفسیر محدودکننده بر ایران، ضروری است جمله «موارد فاقد قید زمانی اختتام در برجام از نظر ایران متضمن هیچ گونه محدودیت برای ایران نیست» در انتهای بند 3 اضافه گردد.
بند 6
بند 6 که مقرر می‌دارد: «نظارت‌های آژانس در چارچوب مقررات بین‌المللی و با رعایت مصالح امنیت ملی کشور که شورای عالی امنیت ملی مشخص میکند انجام پذیرد و دولت باید مراقبت کند که در مسیر اجرای برجام و پس از آن حفاظت کامل از اسرار و اطلاعات طبقه‌بندی شده و به ویژه در حوزه نظامی و امنیتی صورت پذیرد. میزان همکاری با آژانس منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. همچنین هیچ گونه دسترسی نظارتی آژانس به مراکز نظامی و اشخاص حقیقی به بهانه برجام مجاز نیست مگر آنکه موارد به صورت جداگانه و با جزئیات به تصویب شورای عالی امنیت ملی برسد.» نکات زیر پیشنهاد میشود:
الف- عبارت «چارچوب مقررات بین‌المللی» به عبارت «چارچوب مقررات معمول و متعارف بین‌المللی» جایگزین شود تا در هر صورت میزان پذیرش مقررات بین المللی از نظر ایران در موارد تردید با قید معمول و متعارف محدود شود؛
ب- عبارت «میزان همکاری با آژانس منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است» با عبارت «میزان همکاری با آژانس و سایر کشورها در قالب اسنادی نظیر INFCIRC اولاً منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و ثانیاً دولت و سازمان انرژی اتمی باید مراقبت و احتیاط لازم و کافی را به عمل آورند تا اصل این قبیل همکاری‌های ایران با آژانس و سایر کشورها در قالب اسنادی نظیر INFCIRC به معنای پذیرش اسناد مذکور به عنوان سند حقوقی لازم‌الاجرا در قبال ایران تلقی نشود و صرفاً اقدامی داوطلبانه و غیرحقوقی از ناحیه ایران است.»
تبصره 2
تبصره 2 مقرر می‌دارد که با اجرای این قانون چهار قانون مربوط به هسته¬ای که طی سال¬های 1384 – تا 1394 به تصویب رسیده اند، لغو میشوند. پیشنهاد این است که به جای لغو قوانین چهارگانه، آن¬ها را به شکل مشروط به تعلیق درآوریم. بنا بر این جمله "لغو میشود" از انتهای تبصره حذف و به جای آن اضافه میگردد: "در صورت پایبندی کامل طرف مقابل به اقدامات خود بر اساس برجام، متوقف میشوند و در صورت وقوع هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل (به هر طریقی که احراز شود از قبیل اعلام دولت)، مجدد به اجرا در می¬آیند."
توضیح پیشنهاد
دو نفع قطعی از این پیشنهاد به دست می آید نخست آن که مصالحی فراتر از آنچه در این قانون مورد نظر است، با وجود آن قوانین قابل حصول است؛ دوم آن که شبیه سازوکار ماشه عمل میکند. چرا در حالی که دشمن به جای لغو تحریم ها، اکثر آنها را معلق یا متوقف میکند، ما یکباره دست به لغو مصوبات مجلس بزنیم؟
تبصره 1
کلمه «برجام» جایگزین لفظ توافقنامه شود. و گزارش فصلی وزیر امور خارجه به جای آن که تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گردد، به مجلس تقدیم شود.
بسم الله الرحمن الرحیم
همکاران ارجمند؛ با سلام و احترام
در مورد بندهای ماده واحده طرح برجام پیشنهادهای چاپ شده¬ای تقدیم کرده¬ام که دلایل آن¬ها را در سطور بعد ملاحظه می¬فرمایید. کسانی که مانند بنده به رغم اعتراض به برجام، برای مشروط کردن اجرای آن به کلیات طرح رأی مثبت داده¬اند و دوستانی که به آن رأی نداده¬اند در یک امر مشترک هستند و آن اینکه در برجام شکاف¬هایی وجود دارد که پرکردن آن¬ها به قدر میسور وظیفه دینی وملی، و عقلی و نقلی ماست. پیشنهادهای ارائه شده حاصل کارشناسی سنگین و زمانبری است، پیشنهادها با این فرض تدوین شده است که ملازمه با رد برجام نداشته باشد و درعین حال اثر واقعی بر نتیجه بگذارد و از سخن پردازی دور باشد یا احکام موجود را از آن بپیراید. از همه شما برادران و خواهران گرامی درخواست میکنم توجه بفرمایید.
احمد توکلی 20/07/1394
بند 3
بند 3 طرح مقرر می‌دارد «دولت موظف است هر گونه عدم پایبندی طرف مقابل را در زمینه لغو مؤثر تحریم‌ها و بازگرداندن تحریم‌های لغو شده یا وضع تحریم با هر عنوان دیگر را به دقت رصد کند و اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف سازد و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد. به طوری که ظرف مدت دو سال ظرفیت غنی‌سازی کشور به 199 هزار سو افزایش یابد. شورای عالی امنیت ملی مرجع رسیدگی به این موضوع است.»
پیشنهاد میشود:
الف- بعد از عبارت «لغو مؤثر تحریم‌ها و بازگرداندن تحریم‌های لغو شده یا وضع تحریم با هر عنوان دیگر» عبارت «یا هر گونه الزام و اقدام دیگر آنان بر اساس برجام» اضافه شود.
توضیح پیشنهاد:
پیشنهاد الحاق این عبارت از این رو است که در برجام، غیر از تعهد در زمینه تحریم¬ها، 5+1 به امور دیگری نیز متعهد شده¬اند مانند همکاری¬های فنی و عرضه تجهیزات پیشرفته (ضمیمه 1برجام) هرچند که ستانده مهم ایران تعلیق، توقف و لغو تحریم¬ها است، این نوع انشا، بند 3 به این معنا است که ایران تلویحاً خود اقدامات طرف مقابل را به دو نوع اقدامات مرتبط با تحریم و اقدامات غیرتحریمی تقسیم نموده و تنها در قبال اقدامات مرتبط با تحریم حساسیت دارد و در سایر موارد توجه و ملاحظه¬ای از ناحیه ایران و جود ندارد لذا پیشنهاد داده شده عبارت مذکور اضافه شود تا اقدامات مرتبط با منافع ایران در حوزه غیرتحریمی (فنی و ...) نیز مشمول حکم گردد.
ب- عبارت «اقدامات متقابل در جهت احقاق حقوق ملت ایران انجام دهد و همکاری داوطلبانه را متوقف سازد و توسعه سریع برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز جمهوری اسلامی ایران را سامان دهد.» با عبارت «اقدامات متقابل مقتضی از جمله توقف اقدامات در حال انجام به صورت کلی یا جزئی، اعاده اقدامات انجام شده به صورت کلی یا جزئی و توسعه فعالیت‌های مشروع هسته‌ای حسب مورد و نیاز کشور» جایگزین شود.
توضیح پیشنهاد:
عبارت جایگزین دست دولت را باز میگذارد تا حسب اهمیت نقض عهد طرف مقابل، دست به اقدام متناسب. بزند. در غیر این صورت با کوچکترین عهدشکنی آن¬ها دولت باید تمام همکاری را متوقف کند یا به این حکم قانون بی¬اعتنایی نماید. غیر از این، الفاظ پیشنهاد با بار حقوقی روشن تر و پیراسته از ادبیات شعاری است.
ج - در انتهای بند 3 این جمله اضافه شود: «موارد فاقد قید زمانی اختتام در برجام از نظر ایران متضمن هیچ گونه محدودیتی برای ایران نیست»
توضیح پیشنهاد:
قطعنامه 2231 نقطه پایانی 10 ساله دارد( جزء V بند 34 ). ولی برجام فاقد قید اختتام کلی است؛ از همین رو بر اساس بند 26 ضمیمه پنجم برجام، مواعید اختتام مقرر در قسمت‌های مختلف این ضمیمه، تاثیری بر سایر مواعید مقرر در سایر ضمایم و متن برجام ندارد. در عین حال برخی موارد هستند که که نه مشمول قید اختتام 10 ساله قطعنامه اند، نه مشمول مواعید اختتام ضمیمه پنجم و نه مشمول ضابطه زمانی خاص مقرر در متن و سایر ضمایم برجام (نظیر ساخت سانتریفیوژهای نسل 6 و 8 به مقدار 200 عدد برای هر کدام از این دو نوع مقرر در بند 63 ضمیمه اول برجام؛ بند 18 ضمیمه 1 در خصوص بازفرآوری سوخت مصرف شده هسته ای بعد از 15 سال؛ بند 20 ضمیمه 1 در خصوص ساخت، توسعه و بدست آوردن تجهیزات قادر به جداسازی پلوتونیوم، اورانیوم یا نپتونیوم از سوخت تولیده شده بعد از 15 سال)؛ در اینگونه موارد پس از ذکر تعهدی برای زمان خاص جمله ای به ایران نسبت داده شده است که تنها حکایت از اراده ای یکطرفه دارد. مثلا در بند 18 ضمیمه 1 چنین آمده است:
" ایران به مدت 15سال، و بدون داشتن قصدی برای بعد از آن، وارد فعالیت های مربوط به بازفرآوری سوخت مصرف شده یا فعالیت های مربوط به تحقیق و توسعه بازفرآوری سوخت مصرف شده نخواهد شد..." روشن است که قبل و بعد از 15 سال از هم متفاوت¬اند وگرنه ذکر قید زمان عبث میشود. اما برای آن که همین بهانه ادعای ابدی بودن تعهد را به دشمن ندهد، و به جهت ممانعت از تحمیل تفسیر محدودکننده بر ایران، ضروری است جمله «موارد فاقد قید زمانی اختتام در برجام از نظر ایران متضمن هیچ گونه محدودیت برای ایران نیست» در انتهای بند 3 اضافه گردد.
بند 6
بند 6 که مقرر می‌دارد: «نظارت‌های آژانس در چارچوب مقررات بین‌المللی و با رعایت مصالح امنیت ملی کشور که شورای عالی امنیت ملی مشخص میکند انجام پذیرد و دولت باید مراقبت کند که در مسیر اجرای برجام و پس از آن حفاظت کامل از اسرار و اطلاعات طبقه‌بندی شده و به ویژه در حوزه نظامی و امنیتی صورت پذیرد. میزان همکاری با آژانس منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. همچنین هیچ گونه دسترسی نظارتی آژانس به مراکز نظامی و اشخاص حقیقی به بهانه برجام مجاز نیست مگر آنکه موارد به صورت جداگانه و با جزئیات به تصویب شورای عالی امنیت ملی برسد.» نکات زیر پیشنهاد میشود:
الف- عبارت «چارچوب مقررات بین‌المللی» به عبارت «چارچوب مقررات معمول و متعارف بین‌المللی» جایگزین شود تا در هر صورت میزان پذیرش مقررات بین المللی از نظر ایران در موارد تردید با قید معمول و متعارف محدود شود؛
ب- عبارت «میزان همکاری با آژانس منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است» با عبارت «میزان همکاری با آژانس و سایر کشورها در قالب اسنادی نظیر INFCIRC اولاً منوط به اقدامات احتیاطی لازم برای تضمین این امر توسط آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است و ثانیاً دولت و سازمان انرژی اتمی باید مراقبت و احتیاط لازم و کافی را به عمل آورند تا اصل این قبیل همکاری‌های ایران با آژانس و سایر کشورها در قالب اسنادی نظیر INFCIRC به معنای پذیرش اسناد مذکور به عنوان سند حقوقی لازم‌الاجرا در قبال ایران تلقی نشود و صرفاً اقدامی داوطلبانه و غیرحقوقی از ناحیه ایران است.»
تبصره 2
تبصره 2 مقرر می‌دارد که با اجرای این قانون چهار قانون مربوط به هسته¬ای که طی سال¬های 1384 – تا 1394 به تصویب رسیده اند، لغو میشوند. پیشنهاد این است که به جای لغو قوانین چهارگانه، آن¬ها را به شکل مشروط به تعلیق درآوریم. بنا بر این جمله "لغو میشود" از انتهای تبصره حذف و به جای آن اضافه میگردد: "در صورت پایبندی کامل طرف مقابل به اقدامات خود بر اساس برجام، متوقف میشوند و در صورت وقوع هرگونه عدم پایبندی طرف مقابل (به هر طریقی که احراز شود از قبیل اعلام دولت)، مجدد به اجرا در می¬آیند."
توضیح پیشنهاد
دو نفع قطعی از این پیشنهاد به دست می آید نخست آن که مصالحی فراتر از آنچه در این قانون مورد نظر است، با وجود آن قوانین قابل حصول است؛ دوم آن که شبیه سازوکار ماشه عمل میکند. چرا در حالی که دشمن به جای لغو تحریم ها، اکثر آنها را معلق یا متوقف میکند، ما یکباره دست به لغو مصوبات مجلس بزنیم؟
تبصره 1
کلمه «برجام» جایگزین لفظ توافقنامه شود. و گزارش فصلی وزیر امور خارجه به جای آن که تقدیم کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی گردد، به مجلس تقدیم شود.