ادامه تحصیل برای دانشآموزان مناطق روستایی چندان آسان نیست؛ دوره ابتدایی با تحصیل در کلاسهای چند پایه و کمترین امکانات سپری میشود. پس از اتمام دوره ابتدایی، ممکن است در روستای محل زندگی دبیرستانی وجود نداشته باشد بنابراین دانشآموزان باید کیلومترها آنطرفتر به دبیرستان روستای مجاور بروند که در سالهای اخیر با قطع سرویس مدارس، این مسیر پیاده طی میشود.
مدارس شبانه روزی نیز گزینه دیگری برای ادامه تحصیل دانشآموزان روستایی است که با دوری از خانواده باید به صورت شبانهروزی در مدرسهای دورتر از روستای محل زندگی خود حضور یابند.
سختیهای تحصیل باعث شده، بسیاری از دانشآموزان با اتمام دوره ابتدایی ترک تحصیل کنند و همین امر منجر به کاهش نرخ پوشش تحصیلی دوره متوسطه شده است.
بسیاری از دانشآموزان روستایی به دلیل قطع سرویس رفتوآمد به مدرسه و دور بودن مسیر مجبور به ترک تحصیل میشوند. جبار کوچکی نژاد نایب رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس اهمیت وجود سرویس برای دانشآموزان روستایی را این گونه بیان میکند: به دلیل نبود مدرسه در برخی روستاها، دانشآموزان مجبورند تا به روستای دیگر برای تحصیل بروند و گاه مسیری که باید طی کنند طولانی است بنابراین آموزش و پرورش سرویسهایی را برای رفتوآمد آنها تهیه میکرد اما طی سالهای اخیر به دلیل کمبود اعتبارات این سرویسها تأمین نشده و دانش آموزان مجبورند پیاده به مدرسه بروند، این موضوع منجر به ترک تحصیل برخی از آنها شده است.
اگرچه علی اصغر فانی وزیر آموزشوپرورش در سومین جلسه شورای هماهنگی، بهبود و ارتقای شاخصهای آموزشی و پرورشی مناطق محروم و کمتر توسعه یافته مشکلات اقتصادی را علت ترک تحصیل بیشتر دانشآموزان بازمانده از تحصیل میداند اما وجود محرومیتها در مناطق روستایی و دشواریهای پیشروی دانشآموزان برای ادامه تحصیل از دلایل اصلی ترک تحصیل است.
علی نقی یزدان پناه مدیرکل دفتر امور مناطق کمتر توسعه یافته وزارت آموزش وپرورش میگوید: در شورای بهبود شاخصهای مناطق محروم، برای رفع مشکل تردد و رفت وآمد دانش آموزان مناطق محروم به مدارس برنامهریزی کردهایم و در تلاش هستیم مشکل سرویس رفت و آمد دانش آموزان را در این مناطق حل کنیم.
به غیر از مشکلات موجود برای رفتوآمد دانشآموزان روستایی، فضای مدارس و تجهیزات موجود نیز مناسب نیست. تحصیل در کپر، کانکس و کلاسهای درس فرسوده بخشی از مشکلات مناطق روستایی است، از سوی دیگر با رسیدن فصل سرما وجود بخاریهای نفتی و استاندارد نبودن سیستم گرمایشی مدارس به عنوان تهدیدی جدی محسوب میشود.
تصاویر ذیل بخشی از محرومیتهای دانشآموزان مناطق روستایی را نشان میدهد.
مرتضی رئیسی معاون عمرانی وزارت آموزشوپرورش در پاسخ به این پرسش که هماکنون گزارشهایی از مناطق محروم کشور در خصوص وضعیت نامناسب کلاسهای درس مناطق روستایی مطرح شده است، دلیل عدم رسیدگی به مدارس مناطق روستایی کشور چیست؟ میگوید: 95 هزار مدرسه فیزیکی در کشور داریم که بخشی از این مدارس استیجاری هستند همچنین یک سوم مدارس کشور نیازمند تخریب، بازسازی و مقاومسازی هستند بنابراین ممکن است در برخی نقاط کشور مشکلاتی داشته باشیم که به محض اعلام گزارش مشکلات، آن را حل خواهیم کرد. اغلب مدارس روستایی کم جمعیت هستند و دلیل ایجاد برخی مشکلات در فضای فیزیکی این مدارس عدم نگهداری و تعمیر مناسب است. مشکلی که هماکنون در بحث مدارس کشور با آن مواجه هستیم نبود متولی خاصی برای نگهداری مدارس است.
وی میافزاید: کمیتهای ویژه رسیدگی به وضعیت آموزشی در سه استان محروم سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و هرمزگان تشکیل شده است، در این سه استان سرانه فضای آموزشی نسبت به متوسط کشوری پایینتر است بنابراین نیازمند توجه بیشتری هستند. امسال در استانهای مرزی کشور طرح ویژهای را اجرا خواهیم کرد تا کلاسهای درسی خشت و گلی حذف شود و طی دو سال، تمام کلاسهای خشت و گلی در مناطق مرزی با منابع دولتی و کمک سایر نهادها حذف خواهند شد.
شورای بهبود شاخصهای مناطق محروم با عضویت نهادهایی همچون وزارت تعاون، آموزش و پرورش، معاونت توسعه روستایی و مناطق محروم ریاست جمهوری و خیرین مدرسهساز تشکیل شده است تا با رصد معضلات، عدالت آموزشی تا حدودی در مناطق محروم کشور محقق شود.
آیا مشارکت نهادهای مختلف در کنار حضور خیران میتوان به کاهش محرومیتهایی که دانشآموزان روستایی از آن رنج میبرند، منجر شود؟ آیا دانشآموزان مناطق محروم و روستایی که بهره اندکی از عدالت آموزشی دارند، میتوانند با خیالی آسوده و به دور از تبعیض و محرومیت تحصیل کنند؟