گروه اقتصادی مشرق- بانک مرکزی که در ماه‌های اخیر به علت رشد بی‌سابقه 400 هزار میلیارد تومانی در 2 سال اول دولت یازدهم، با انتقادات گسترده‌ای روبرو شده و تمامی ادعاهایش مبنی بر انضباط پولی و کنترل نقدینگی را بر باد رفته می‌دید، چند ماهی بود انتشار گزارش‌های آماری را متوقف کرده بود.

اینک که پس از آن معطلی چندماهه، گزارش آمارهای پولی و بانکی 6 ماه اول امسال منتشر شده، تغییراتی چراغ‌ خاموش در ارقام نقدینگی فروردین تا شهریور 93 نسبت به آمارهای اعلام‌شده در سال گذشته رخ داده که شائبه‌هایی ایجاد کرده است.

بر مبنای گزارش جدید بانک مرکزی، حجم نقدینگی در پایان شهریورماه امسال به 872 هزار میلیارد تومان رسیده است که نسبت به ماه مشابه سال قبل 23.5 درصد رشد نشان می‌دهد.

طی یکی دو ماه اخیر نیز مسئولان بانک مرکزی این دو رقم را اعلام کرده بودند و رشد 23.5 درصدی نقدینگی را نشانه موفقیت دولت در کنترل رشد نقدینگی خوانده بودند.

جستجویی ساده در اینترنت نیز نشان می‌دهد مسئولان دولت و بانک مرکزی در 2 سال اخیر هزاران بار درباره کنترل رشد نقدینگی نسبت به دوره قبل مانور تبلیغاتی داده‌اند.

با این وجود، افزایش 400 هزار میلیارد تومانی حجم نقدینگی در 2 سال اول دولت، واقعیتی است که تاکنون مسئولان دولت و بانک مرکزی هیچ پاسخی به آن نداده‌اند و فقط با استناد به شاخص «رشد نقدینگی» تلاش کرده‌اند، ادعای موفقیت در کنترل نقدینگی را به اثبات برسانند؛ ادعایی که در ادامه ابهامات آن را نشان می‌دهیم.

* تغییرات عجیب در آمارها

 نگاهی دقیق‌تر بر آمارهای پولی اعلام‌شده از سوی بانک مرکزی بیانگر تغییرات در ارقام سال قبل نقدینگی است .

بانک مرکزی آمار نقدینگی را در گزارش‌های ماهانه موسوم به گزیده‌ آمارهای اقتصادی منتشر می‌کند.

بر مبنای گزارش‌های جدید بانک مرکزی، رشد سالانه نقدینگی در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل به ترتیب 22، 23، 23، 23، 23 و 24 درصد بوده است.

مسئولان بانک مرکزی نیز هرگاه با انتقادات درباره افزایش نقدینگی مواجه می‌شوند با مقایسه رشدهای مذکور با رشدهای بالای 30 درصد نقدینگی در دولت احمدی‌نژاد، تلاش می‌کنند ادعای کنترل نقدینگی را اثبات نمایند.

این در حالی است که بررسی گزارش‌های سال گذشته گزیده‌ آمارهای اقتصادی بانک مرکزی درباره آمار نقدینگی در در ماه‌های فروردین تا شهریور 1393 و مقایسه آن با ارقامی که در گزارش‌های سال جاری برای نقدینگی ماه‌های مذکور ذکر شده، از تغییرات عجیب پرده برمی‌دارد.

این بررسی نشان می‌دهد در گزارش‌های جدید، بانک مرکزی بدون هیچ توضیحی آمار نقدینگی ماه‌های فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور 1393 را بین 40 تا 50 هزار میلیارد تومان بیشتر از ارقام اعلام‌شده در سال گذشته درج کرده است.

بدین ترتیب با تقسیم آمار نقدینگی در ماه‌های فروردین، اردیبهشت، خرداد، تیر، مرداد و شهریور امسال به ماه‌های مشابه سال قبل، با توجه به افزایش مخرج کسر، رقم رشد نقدینگی در سال جاری همانطور که ذکر شد بین 22 تا 24 درصد اعلام شده است.

این در حالی است که اگر آمار واقعی نقدینگی 6 ماه اول سال 93 که در گزارش‌های همان سال اعلام شده بود را لحاظ کنیم، رقم رشد نقدینگی در هر 6 ماه اول سال جاری به بالای 30 درصد می‌رسد.

اگر آمار گزارش‌های جدید بانک مرکزی درباره حجم نقدینگی را قبول کنیم، با یک تغییر عجیب در آمار نقدینگی روبرو می‌شویم.

با پذیرش آمارهای مندرج در گزارش‌های جدید بانک مرکزی، در فاصله یک ماهه شهریور تا مهر 93 با یک کاهش عجیب حدودا 40 هزار میلیارد تومانی نقدینگی مواجه می‌شویم که با توجه به رشد مستمر نقدینگی، چنین کاهشی غیرقابل باور ابهام در آمارها را تقویت می‌کند.


این در حالی است که اگر همان آمارهای سال قبل را مدنظر قرار دهیم، رشد مستمر و طبیعی نقدینگی به دست می‌آید.


با توجه به اظهارات اخیر مسئولان بانک مرکزی و بازی آنها با کلمات، احتمالا پاسخ آنها به این ابهامات آماری عبارت جدید و عجیبی است که در چند وقت اخیر برای توجیه آمار رشد نقدینگی مورد استفاده قرار گرفته است؛ واژه‌ای به اسم رشد همگن!

در سال گذشته نیز مسئولان بانک مرکزی برای توجیه رشد چشمگیر نقدینگی در چند ماه اول دولت یعنی در نیمه دوم سال 1392 مدعی شده بودند که این رشد بابت افزایش پوشش آماری نقدینگی با اعطای مجوز به موسسات مالی فاقد مجوز بوده است که البته آن توجیه مورد انتقاد اقتصاددانان قرار گرفت.

باید دید این بار مسئولان بانک مرکزی برای فرار از پاسخگویی درباره رشد بی‌رویه نقدینگی، کدام اصطلاح را خلق کرده و به آن استناد می‌کنند.