* مومنی‌شریف: نویسندگان، مروجان اندیشه هستند/ ادبیات انقلاب مورد توجه دانشگاهیان قرار بگیرد
در ابتدای این برنامه، محسن مومنی‌شریف، رییس حوزه هنری، با اشاره به این که این کنگره در حالی برگزار می‌شود که شهرهایمان دوباره شمیم روحبخش شهدا را گرفته است، افزود: هم شهیدانی که سالها پیش در دفاع مقدس شهید شدند و این روزها پیکر مقدسشان وارد کشور می‌شود و هم شهیدانی که برای دفاع از حرم مطهر اهل بیت (ع) به کشورهای دیگر رفته و شهید شدند و پیکرهای مقدسشان این روزها در کشورمان تشییع می‌شود، مایه افتخار کشور هستند. این روزها را گرامی میداریم و امیدواریم خداوند توفیق دهد از این اتفاق معنوی که در کشور می افتد برای راه طولانی که در پیش است بهره بگیریم.
وی با تشکر از سازمان بسیج مستضعفین و کسانی که در برگزاری این کنگره تلاش کردند، تاکید کرد: پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند زمانی که از افراد صالح صحبت می‌شود، رحمت الهی باریدن میگیرد. شهدای عزیز ما نیز از مصادیق صالحان هستند و جا دارد که بیش از این درباره آنها در محافل مختلف سخن بگوییم.
رییس حوزه هنری همچنین افزود: بخشی از شهدای عزیزی که در حوزه شعر و ادب فعال بوده اند، در این کنگره تجلیل می‌شوند اما علاوه بر آنها، هنرمندان دیگری هم بودند و هستند که ضمن این که در میادین دفاع از کشور حضور داشتند، به وسیله ادبیات و هنر نیز در حضور داشته و مردم را به دفاع از میهن تشویق می کردند. آنها بعد از جنگ تحمیلی نیز به فعالیتشان ادامه دادند و امروز در حوزه ادب به جایی رسیده ایم که مقام معظم رهبری فرمودند شما کشور را از ادبیات وارداتی بی نیاز کردید. این که ادبیات ما صاحب جهان بینی است و از جایی وام گرفته نشده است، اتفاق بزرگی است که البته متاسفانه آنطور که شایسته است مورد توجه دانشگاهیان ما قرار نگرفته است و امیدواریم بیش از این به این موضوع توجه شود.
مومنی شریف اظهار کرد: تجارب کوتاه ما در ترجمه نشان میدهد آثاری که از این ادبیات به زبانهای دیگر برگردانده شده، مورد توجه مردم در کشورهای دیگر دنیا قرار گرفته است. باید از کسانی که برای پدید آمدن چنین ادبیاتی زحمت کشیده اند یاد کنیم.
این مسئول فرهنگی ضمن بیان این که ادبا و نویسندگان، مروجان اندیشه هستند، توضیح داد: جا دارد یادی از این جمله شاعر زنده یاد سیدحسن حسینی کنیم که گفت ما شهدایی هستیم که در بنیاد شهید پرونده نداریم. میخواهم بگویم علاوه بر عزیزانی که در میدان نبرد به شهادت رسیده اند، چنین عزیزانی نیز ان شاءالله نزد خداوند اجر شهدا را دارند.
وی با ادای احترام به شهید یوسف ملک شامران، شهید علیرضا شاهی، شهید جعفربیگلو و شهید احدی گفت: نقش شهید احمد زارعی در پرورش شاعران بزرگ امروز غیرقابل انکار است، شهید مجید حداد عادل را کمتر به عنوان شاعر می‌شناسیم اما او در ساخته شدن بعضی از آهنگهای انقلابی با اشعار خودش و دیگران نقش بسیار مهمی داشت، در عرصه داستان نیز جا دارد به زنده یاد امیرحسین فردی و شهید حبیب غنی پور اشاره کنم که نقش بی بدیلی در شکل گیری ادبیات انقلاب اسلامی داشتند.
رییس حوزه هنری در پایان از شهید سردار حاج مهدی صیاد طاهری که به تازگی به شهادت رسیده و در طول عمرش به فعالیت‌های فرهنگی نیز مشغول بود اشاره کرد و یاد او را گرامی داشت.
* قزوه: همه شهدا هنرمندند/ مکتب ادبی امروز ما مدیون شهداست
علیرضا قزوه، دبیر کنگره تخصصی شعر و ادبیات کنگره سراسری 2000 شهید هنرمند در این مراسم اظهار کرد: از من سوال شد که چه تعداد هنرمند شهید داریم، پاسخ دادم به تعداد شهدا. اگر به این گفتار عمیق حضرت امام(ره) دقت کنیم که شهادت هنر مردان خداست و بدانیم که هنر آنها گذشت از خویش است، میفهمیم که همه آنها هنرمند هستند. گذشتن از خویش و به مقام والای شهادت رسیدن، هنر اصلی است و هنرهای دیگر عرضی محسوب می‌شود.
وی با اشاره به این که در باغ شهادت بسته نیست، افزود: امروز نیز یکی از شهیدان مدافع حرم را آوردند و با این که در بدنش ترکشهای زیادی بود و بالای شصت سال سن داشت، به سمت شهادت شتافت.
مدیر مرکز آفرینشهای ادبی حوزه هنری درباره شهید احمد زارعی نیز اظهار کرد: اولین کنگره شعرهای جنگ را شهید احمد زارعی برگزار کرد او به حضور شاعران بسنده نمیکرد بلکه میگ‌فت استادان بزرگ دانشگاه هم باید در چنین مراسمی حاضر باشند و لازم است که دانشگاه از ادبیات دفاع مقدس حمایت کند. اگر امروز ادبیات دفاع مقدس اینطور بالنده شده و در دانشگاه نیز رساله‌های زیادی درباره شعر انقلاب و ادبیات دفاع مقدس می‌نویسند، معمار این تفکر احمد زارعی بود.
قزوه با تاکید بر این که خاطرات زیادی از شهید زارعی دارد، گفت: من دانش آموز دبیرستانی بودم که شعرهایم را برای مجله می‌فرستادم و بعد فهمیدم کسی که شعرهای من را چاپ میکند، احمد زارعی است.
وی در پایان سخنانش تاکید کرد: امروز یک مکتب ادبی داریم و به آن می بالیم که آن را مدیون امثال احمد زارعی، استاد سبزواری، قاسم سروی و دیگرانی هستیم که در این کنگره از آنها تجلیل می‌شود و خوشبختانه این کنگره، ادامه دارد و سال‌های بعد هم از چنین شهدایی سخن خواهیم گفت.
گفتنی است پس از صحبت‌های علیرضا قزوه، با حضور او و همچنین مجتبی رحماندوست، از خانواده شهید احمد زارعی تقدیر به عمل آمد.
* فرزند شهید حدادعادل: دوران بی‌ردیف و قافیه کنونی نیازمند شاعرانگی شهدا است/ برادر شهید احدی: همه ما برادران و خواهران شهداییم
شهید مجید حداد عادل از شاعران شهیدی بود که در مراسم «ترنم پرواز» از مقام شامخ او تجلیل شد. شهاب‌الدین حداد عادل فرزند این شهید که برای دریافت لوح تقدیر به روی سن آمد درباره پدرش گفت: اگر تجلیل از یک شاعر شهید از این نظر مغتنم است که لااقل بدانیم شهدا تک‌بعدی نبودند.
وی ادامه داد: همچنین باید در مراسم تقدیر از شاعران شهید دریابیم که نگاه شاعرانه به زندگی، نگاهی دقیق و موشکافانه و عمیق است که همه ما در این دوران نیازنمند آن هستیم.
فزرند شهید مجید حداد عادل اظهار کرد: در دوران بدون ردیف و قافیه ما و در روزگاری که نبض احساس ما دقیق نمی‌زند، شاید درک شاعرانگی شهدا بتواند برای ما کارساز و مثمر ثمر باشد.
شهاب الدین حداد عادل گفت: مقام معظم رهبری که خیلی خوب شعر را می‌شناسند درباره شهید مجید حداد عادل فرمودند که اگر بخواهم این شهید را توصیف کنم شاید این مصراع از صفای اصفهانی بهترین توصیف برای او باشد که: «قطره ناچکیده را مانم».
وی در پایان سخنانش گفت: این شاعران شهید خیلی خوب زندگی را شناختند و از آن بهره بردند، به گونه‌ای که من با سی و هفت سال سن وقتی به زندگی آنها نگاه می‌کنم فکر می‌کنم زندگی‌ام را به بطالت گذرانده‌ام.
شهاب الدین حداد عادل سپس شعری از پدر شهیدش و بعد از آن غزلی از سروده‌های خودش را برای حاضران قرائت کرد.
شهید احدی؛ نماد ولایتمداری
در بخش بعدی ضمن معرفی شهید هنرمند احمدرضا احدی که در بخش نثر ادبی «ترنم پرواز» تجلیل شد، برادر او محمدرضا احدی متن ادبی‌ای از کتاب «حرمان هور» متعلق به احمدرضا احدی را قرائت کرد و سپس درباره برادر شهیدش گفت: من کل کتاب احمدرضا احدی را از حفظ هستم ولی هنوز هم وقتی بخش‌هایی از آن را می‌خوانم کنترل احساسم را از دست می‌دهم و منقلب می‌شوم؛ شاید دلیل آن این باشد که من فرزند کوچک خانواده بودم و وقتی احمدرضا یادداشت‌هایش را مینوشت همیشه کنجکاوی می‌کردم تا ببینم او چه می‌نویسد. امروز که آن نوشته‌ها را می‌خوانم منقلب می‌شوم.
محمدرضا احدی با بیان اینکه شهید احدی در سال 64 رتبه یک کنکور سراسری در رشته پزشکی را کسب کرد، افزود: یکی از وجوه متمایز این شهید قلم توانای او بود. همچنین او انسانی چندوجهی بود که کمتر می‌توان مانند او را یافت.
وی ادامه داد: در طول تحصیلش مجموعا فقط سه ترم را در سر کلاس بود و بیشتر به جبهه می‌رفت اما در مراسمی که در دانشگاه شهید بهشتی برای او برگزار کردند استادانش می‌گفتند ما نفهمیدم که او چگونه و با کدام کدام وقت خالی درس می‌خواند که هرگاه امتحانی می‌گرفتیم همیشه بالاترین نمره را از آن خود می‌کرد.
برادر شهید احدی گفت: نوشته‌های شهید احمدی در سه دفتر در کتاب «حرمان هور» منتشر شد که در بیش از 20 جشنواره جایزه بهترین کتاب دفاع مقدس را از آن خود کرد.
وی تاکید کرد: وقتی در جبهه به احمدرضا گفته بودند تا با این استعدادت باید برگردی و درست را بخوانی، چون ممکن است روزی وزیر بهداشت این کشور بشوی، او پاسخ داده بود که امام گفته امروز حضور در جبهه‌ها بالاترین اولویت است. به خاطر نگاهش هم شاید آن وصیتنامه را نوشته که کوتاه‌ترین وصیتنامه شهداست با این جمله: «فقط نگذارید حرف امام بر زمین بماند، همین!»
محمدرضا احمدی در پایان گفت: این اوج ولایتمداری یک شخص را نشان میدهد و ما نباید برای ولایتمداری جای دیگری را بگردیم، همینجا می‌توان ولایتمداری را به بهترین شیوه آموخت. امروز همه ما برادارن شهدا هستیم و باید پیرو راه آنان باشیم.
در ادامه مراسم از مقام شامخ شهدای هنرمند دیگری از جمله «علیرضا شاهی»، «شهید جعفربیگلو» و «یوسف ملک‌شامران» تجلیل شد.
* شعرای خادم الشهدا و شعرای خانواده شهدا تقدیر شدند/ تجلیل از استاد حمید سبزواری در «ترنم پرواز»
مرتضی امیری اسفندقه شاعر و پژوهشگر شعر که در بخش تقدیر از شاعران خانواده شهدا، از چهره‌های تجلیل شده این مراسم بود در سخنانی کوتاه اظهار کرد: بسیار خوشحالم که پس از چندین سال شکیبایی، فرید عزیز(قادر طهماسبی) را در جمع شعرا می‌بینم و اتفاق بهتر این است که فرید در محفل و جمعی حاضر شده است که به نیت پاسداشت شهداست، زیرا او از فعالان و چهره‌های تاثیرگذار عرصه ادبیات ایثار و شهادت است.
امیری ادامه داد: منظومه بلند شهادت فرید و آموزگاری و تدریس او در این عرصه از کارهای بزرگی است که او انجام داده و باعث رشد ادبیات ایثار و شهادت شده است.
این شاعر و پژوهشگر شعر اظهار کرد: هادی خورشاهیان و حمیدرضا حامدی که قرار است مورد تجلیل قرار بگیرند، از شاگردان فرید هستند و از دو دهه پیش زیر نظر او الفبای شعر ایثار و شهادت را آموخته‌اند.
امیری اسفندقه در ادامه اشعاری را از غلام‌عباس سودایی، هادی خورشاهیان و حمیدضا حامدی با موضوع ایثار و شهادت خواند.
مرتضی امیری اسفندقه که برادر دوشهید است در پایان یک رباعی از سرود‌هایش را که به شهدا تقدیم کرده است، قرائت کرد.
پس از سخنان امیری اسفندقه مراسم تجلیل از «شعرای خادم الشهدا» با حضور خانواده‌های مرحوم ابوالفضل سپهر، مرحوم حبیب الله معلمی، مرحوم قاسم سرویها، مرحوم نصرالله مردانی برگزار شد.
پس از این بخش نوبت به تجلیل از شاعران خانواده شاهد رسید که در این بخش مرتضی امیری اسفندقه، هادی خورشاهیان و حمیدرضا حامدی مورد تجلیل قرار گرفتند.
در پایان هم از استاد حمید سبزواری به عنوان پدر شعر انقلاب اسلامی و از فعال‌ترین شاعران حوزه ادبیات دفاع مقدس تجلیل به عمل آمد و همه حاضران برای شفای عاجل این استاد ادبیات دعا کردند.
* موسوی‌گرمارودی: بی‌سعادت بودم که ماندم و دوستانم شهید شدند
علی موسوی گرمارودی شاعر پیشکسوت و پژوهشگر برجسته ادبیات در این مراسم درباره شهید مجید حداد عادل گفت: شهید مجید حدادعادل علاقه شدید به حافظ داشت و این بی‌سبب نیست که همه بزرگان شهید از شهید مطهری گرفته تا دیگران همه به حافظ ارادت داشته‌اند؛ زیرا حافظ بیان قرآن است.
موسوی گرمارودی با بیان اینکه در قرآن دو آیه برای شهدا داریم، توضیح داد: که در هر دوی این آیات شریف آمده است که شهدا زنده است و نزد خداوند روزی می‌برند و روزی می‌خورند.
وی ادامه داد: حافظ هم که متاثر از قرآن است درباره شهید اینگونه سروده است: «زیر شمشیر غمش رقص کنان خواهم رفت/ آنکه شد کشته او نیک سرانجام افتاد». ضمیر متصل‌ش در انتهای شمشیر به خدا برمی‌گردد و اگر کسی کل این غزل را بخواند نمی‌تواند مرجع ضمیری غیر از خداوند را در این بیت بیابد.
این شاعر پیشکسوت که آشنایی نزدیکی با شهید مجید حداد عادل داشته است درباره او گفت: من این افتخار را داشتم که در مدرسه علوی خدمت این شهید برسم و امروز افسوس می‌خورم که من چقدر بی‌سعادت بودم که دوستانم رفتند و من بی‌نصیب ماندم.
وی در پایان سخنانش شعری با عنوان «از شهاب تا کهکشان» که برای شهید مجید حدادعادل سروده بود قرائت کرد.
* ناصری: شهید جعفربیگلو از بقیه نویسندگان یک سر و گردن بالاتر بود
محمد ناصری اظهار کرد: شاید برای شناختن شهید حسن جعفربیگلو، بیان این نکته کافی باشد که او جزو اعضای مسجد جوادالائمه و از بهترینهای آنها بود. این مسجد، از مساجد فعال در حوزه فرهنگ است که با همه اشتراکاتی که در مساجد دیگر داشت، یک ویژگی خاص داشت و آن هم فعالیت در حوزه های فرهنگی از جمله ادبیات، سینما و تئاتر بود.
این نویسنده افزود: این شهید از کسانی بود که ویژگی های خاصی داشت که او را از دیگران متمایز می‌کرد. او به شدت اهل مطالعه بود، در مسائل مختلف تیزهوش و نقاد بود. او جزو اولین نویسندگانی بود که در مجموعه کتاب سوره داستان نوشت، مجله ای که سطح بالایی در بین مجلات آن زمان داشت. شهید جعفربیگلو از کسانی که امروز آنها را داستان نویس می نامیم یک سر و گردن بالاتر بود چرا که سنش کم بود ولی در مجموعه بزرگسال سوره داستان مینوشت.
ناصری همچنین با ذکر خاطره ای از این شهید اظهار کرد: جمعی از اعضای مسجد تصمیم می‌گیرند به جبهه اعزام گروهی داشته باشند، در این حرکت جمعی در سال 1361، بعضی از افرادی که رزمندگان بااستعداد را برای سپاه شناسایی میکردند حضور داشتند. از این گروه، به دو نفر رای داده شد که یکی از آنها شهید حسن جعفربیگلو بود. او از آنجا که استعدادهای مختلفی از جمله در زمینه ادبی داشت، با بزرگان مسجد گفت و گو کرد ولی به نتیجه نرسید، در حال تردید بود تا این که ایشان دوباره طرح موضوع میکند و میگوید کارم از مشورت گذشته است. به او میگویند استخاره کن. قرآن را به شهید احمد امینی میدهد که با حافظ و قرآن انس بسیار زیادی داشت، او استخاره میکند و سوره مبارکه مریم آیه 52 می آید و متوجه می‌شود باید اعزام شود، تصمیم قطعی خودش را میگیرد و لباس سبزرنگ سپاه را به تن میکند و ادبیات در رده های بعدی قرار میگیرد. او سال 1361 وارد سپاه می‌شود و تنها 20 روز قبل از قطعنامه به شهادت می‌رسد.
گفتنی است در پایان سخنان محمد ناصری، با حضور او و اصغر آب خضر، از خانواده شهید حسن جعفربیگلو تقدیر شد.
این مراسم به پاسداشت هنرمندان شهید شعر و ادب؛ احمد زارعی، علیرضا شاهی، حسن جعفربیگلو، مجید حداد عادل، احمدرضا احدی و یوسف ملک شامران و همچنین تقدیر از هنرمندان فعال در عرصه ایثار و شهادت؛ استاد حمید سبزواری، مرتضی امیری اسفندقه، هادی خورشاهیان و حمیدرضا حامدی و روانشادان نصرالله مردانی، ابوالفضل سپهر، قاسم سرویها و حبیب الله معلمی اختصاص داشت.