«گفتارهای بنیادین» شش درس‌گفتار ارزشمند شهید صدر است که خمیرمایه برخی از آثار مهم او را شکل می‌دهند و شماری از نظریه‌پردازی‌های مهم و تأثیرگذار وی در خلال این دروس روی داده است. این درس‌ها که به‌نوبه‌خود نمایان‌گر نوآوری، ژرفا، دقت و فراگیری اندیشه استاد شهیدند، عبارتند از:
گفتار اول: پایه‌گذاری منطق ذاتی: شهید صدر به مکتبی تازه در شناخت دست یافت که آن را «مکتب ذاتی شناخت» نام نهاد. این گفتار، گام‌های نخست پی‌ریزی این مکتب و هسته اصلی کتاب «الأسس المنطقیة للاستقراء» است؛ کتابی که نوآوری بی‌نظیری در ساحت منطق، فلسفه و معرفت‌شناسی است.
گفتار دوم: شبکه مالکیت‌ها در فقه اسلامی: این گفتار، پژوهشی فقهی‌ـ‌اقتصادی است که شبکه مفهومی مالکیت‌ها در اسلام را تبیین می‌کند و با مقایسه‌ای مختصر، برخی تفاوت‌های مفاهیم بنیادین فقه اسلامی و حقوق غربی را نشان می‌دهد.
گفتار سوم: حواله در فقه اسلامی: در این گفتار، شبکه مالکیت‌ها و تأثیر تفاوت‌های مفاهیم فقهی در یک مصداق آن، یعنی حواله، به شکل تطبیقی بررسی می‌شود و تبعات تفاوت مفاهیم در فقه شیعی، فقه سنی و حقوق غربی ارائه می‌گردد. شهید صدر در این گفتار با بررسی مصداقی حواله، سیر تأثیرگذاری مفاهیم بنیادین را در استنباط‌های فقهی و حقوقی به نمایش می‌گذارد و نشان می‌دهد که بسیاری از کاستی‌ها و تناقضات موجود در علم حقوق، حاصل نبود ژرف‌اندیشی‌های ضروری در بنیادهای فقهی ـ حقوقی است که منابع فقه شیعه به‌خوبی از پس تأمین این مهم برمی‌آیند.
گفتار چهارم: قالب‌ریزی فقهی معاملات بانکی: برخی از مباحث فقهی و بنیادین بانک‌داری بدون ربا که در کتاب استاد شهید با نام «البنک اللاربوي في الاسلام؛ بانک بدون ربا در اسلام» مجال طرح نیافته بود، در این دروس ارائه شده است. در این گفتار نیز استاد شهید با دقت‌های خاص خود و با تبیین پیشینه، تحولات و کارکرد بانک و نیز نیازهای واقعی جامعه، زیرساخت‌های فقهی برای طراحی نظام بانکی بدون ربا را مورد بحث قرار می‌دهند.
گفتار پنجم: مالکیت زمین‌های مرده و احکام آن: این بحث اولین درس خارج فقه استاد شهید است که خمیرمایه بخش دوم از کتاب اقتصادنا (بررسی مکتب اقتصادی در اسلام) را شکل داد. شهید صدر در این گفتارها با گردآوری و دسته‌بندی دقیق روایات به جنبه‌های مختلف موضوع می‌پردازد و به مناسبت، موضوعاتی چون حلال بودن خمس را نیز طرح و نقد می‌کند.
گفتار ششم: احیای زمین‌های مرده: تکمیل همان بحث پیشین و بررسی ابعاد دیگری از آن است.
این کتاب برای اولین بار توسط انتشارات دارالصدر (وابسته به پژوهشگاه تخصصی شهید صدر) و با قیمت ٢۵٠٠٠٠ریال منتشر شده است.