گروه بین‌الملل مشرق - ریاض در همه این سال ها میلیاردها دلار صرف خرید تسلیحات آمریکایی کرده است، ولی مداخله نظامی آن در کشور همسایه، به خوبی پیش نرفته است.
شش سال پیش، مقامات سعودی و امریکا قرارداد 60 میلیارد دلاری تسلیحاتی امضاء کردند که یک رکورد در این زمینه محسوب می‌شود. آمریکا قرار است جنگنده‌های F15، بالگردهای تهاجمی آپاچی و سایر تسلیحات گرانقیمت و پیشرفته را به عربستان تحویل دهد.
این تسلیحات قرار است، آن طور که دو طرف امید دارند، عربستان را در برابر رقیب اصلی منطقه‌ای آن یعنی ایران، تقویت کند.
ولی در حالی که اوباما قرار است آخر این هفته به ریاض برود، قابلیت‌های نظامی عربستان هنوز جای کار بسیار دارد و اختلافات نظر میان ریاض و واشینگتن به طرز غم‌باری در حال افزایش است.
موشک باران مواضع نیروهای سعودی توسط انصارالله
بزرگ ترین چالش، مساله یمن است. ریاض، کلافه و آشفته از توافق هسته‌ای اوباما با ایران و بیرون رفتن نیروهای امریکایی از منطقه، مداخله نظامی در یمن را به راه انداخت تا جلوی توسعه روزافزون نفوذ ایران را سد کند.
این مداخله توسط ائتلافی از کشورهای عرب و مسلمان به رهبری عربستان، علیه حوثی‌های متحد ایران و نیروهای وفادار به علی عبدالله صالح انجام گرفته است. یک آتش بس موقت بین طرفین درگیری حاکم شده تا سازمان ملل مقدمات مذاکرات صلح را در کویت فراهم کند، سعودی‌ها این را نشانه‌ای برای توفیق مداخله خود می‌دانند.
اما، در حالی که سعودی سومین بودجه نظامی جهان را، بعد از آمریکا و چین، در اختیار دارد، نمایش نظامی آن در یمن، به باور مقامات سابق و کنونی آمریکا، آشفته است. نیروی نظامی سعودی‌ها بسیار ناآماده و پراشتباه ظاهر شده‌اند.
بازرسان سازمان ملل می‌گویند که عملیات هوایی ائتلاف سعودی مسوول کشته شدن دست کم دوسوم از 3200 غیرنظامی کشته شده در یک سال اخیر در یمن بوده است. بر اساس برآوردهای این بازرسان، نیروهای سعودی دو برابر هر نیروی نظامی درگیر در جنگ یمن غیرنظامی کشته اند.
نیروهای ویژه سعودی
در عرصه میدانی، نیروهای تحت رهبری سعودی برای دستیابی به اهداف خود، تقلای بسیاری می‌کنند، ولی پیشروی آن‌ها کند است. در حالی که نیروهای مورد حمایت ایران، پیشروی قدرتمندی دارند و در مرز یمن با سعودی، حوثی‌ها (انصارالله) و نیروهای علی عبدالله صالح از جولای به این سو، هر روز به نیروهای سعودی حمله کرده‌اند و تاکنون صدها سرباز سعودی کشته شده‌اند.
مداخله نظامی در یمن، بیش از آن که محور راهبرد «جلوه نمایی نظامی» سعودی‌ها باشد، نفوذ و قدرت نظامی آن‌ها را زیر سوال برده است. یکی از مقامات دولت اوباما می‌گوید: «راه درازی در پیش است. تلاش برای خلق یک نیروی نظامی پان عربی ناامیدکننده بوده است.»
در پشت صحنه، غرب در این مناقشه گیر افتاده است. یک مقام سعودی به رویترز گفته است که بین 50 تا 60 پرسنل نظامی آمریکا کار هماهنگی و پشتیبانی را برای ائتلاف سعودی انجام می‌دهند. 6 تا 10 آمریکایی مستقیما در مرکز عملیات هوایی سعودی در ریاض کار می‌کنند. بریتانیا و فرانسه و دیگر تامین‌کنندگان نظامی عربستان هم مستقیم یا غیرمستقیم در حمله به یمن با ائتلاف سعودی همکاری می‌کنند.
سال گذشته، دولت اوباما برای زرادخانه سیری‌ناپذیر عربستان که در جریان جنگ یمن در حال کاهش بود از زرادخانه خود ارتش امریکا تسلیحات و مهمات برای حملات با دقت بالا ارسال کرد. البته مقامات دولتی آمریکا استدلال می‌کردند که حتی اگر غیرنظامیان یمنی بیشتری بمیرند، باز هم سعودی باید سیستم‌های با دقت کم تر را هم به کار بگیرند.
نمودار معاملات تسلیحاتی شرکت‌های غربی با عربستان سعودی
مقامات سعودی به این مداخله به چشم یک موقعیت ویژه می‌نگرند که جلوی توسعه نفوذ ایران را می‌گیرد و مخالفان سعودی را در یمن پشت میز مذاکره می‌آورد.
آن‌ها موقعیت را با سال 1991، جنگ اول خلیج فارس، مقایسه می‌کنند که تهدید نظامی صدام با اقدام همه جانبه نظامی پاسخ داده شد.
آن‌ها می‌گویند که ائتلاف سعودی بخش‌های زیادی از یمن را باثبات کرده و به حکومت عبد ربه منصور هادی اجازه داده که همچنان بر سر کار بماند. آن‌ها آمار کشتگان غیرنظامی را هم زیر سوال برده و گفته‌اند که خود تحقیقاتی را در این زمینه انجام خواهند داد.
در میان کشورهای عرب خلیج فارس که باور دارند با یک مواجهه وسیع با ایران رو به رو هستند، جنگ علیه یمن محبوبیت دارد. هفته گذشته در کنفرانسی در ریاض، وقتی دبیر کنفرانس گفت که کارزار سعودی در یمن یک خوداتکایی جدید را به اثبات رسانده است، شرکت کنندگان عمدتا جوان کنفرانس با سوت و کف به ابراز احساسات پرداختند.
سخنگوی نیروهای ائتلاف عربی، «احمد العصیری» مدعی شده است که هدف اصلی حملات، یعنی تضعیف توانایی‌های حوثی‌ها محقق شده است.
احمد العصیری
او اضافه کرد که نیروهای یمنی مورد حمایت این ائتلاف بعد از گرفتن بخشی از شمال صنعا، به درخواست سازمان ملل و جهت پیش رفتن مذاکرات، دست نگه داشته است.
«نمی‌توانید بگویید که پیشرفتی نبوده است. دشمن در حالت تدافعی است. آن‌ها در هر شهری که هستند در محاصره‌اند و راه دریا به رویشان بسته است.»
معامله
از زمان امضای قرارداد موسوم به «نفت در برابر امنیت» بین فرانکلین روزولت رییس جمهور امریکا و عبدالعزیر آل سعود، آمریکایی ها کار تجهیز و تعلیم نیروهای مسلح سعودی را بر عهده داشته است. ژنرال العصیری درباره نقش امریکایی‌ها در مداخله نظامی در یمن بر این باور است:
«تانک‌های ما امریکایی است. نفربرهای ما امریکایی است. جت‌های جنگنده ما آمریکایی است. سیستم فرماندهی و کنترل ما امریکایی است....پس همکاری آمریکایی‌ها با ما طبیعی است.»
نمودار فروش اسلحه به عربستان در دولت های مختلف آمریکا
بیشترین سود را در این میان شرکت‌های بزرگ تسلیحاتی آمریکایی می‌برند. «Vinnell Arabia»، که اکنون زیرشاخه «نورتروپ گرونمن» است، از 1975 قراردادهای چند ده میلیون دلاری برای تعلیم گارد ملی عربستان با سعودی ها بسته است. برای نمونه، در سال 2010 یک قرارداد 5 ساله به ارزش 550 میلیون دلار بین دو طرف به امضاء رسید.
در تلاش برای مواجهه با ایران، دولت آمریکا در زمان جرج دابلیو بوش فروش تسلیحات به عربستان را افزایش چشمگیری داد. این روند در دوره اوباما به شدت افزایش داشت.
هدف اصلی قرارداد عظیم 2010 بنا به تصریح مقامات دو کشور، دفاع در برابر ایران بود. دولت اوباما این هدف را هم مدنظر داشت که عربستان سعودی را به قطب قدرت نظامی منطقه تبدیل کند که می‌تواند نفوذ تثبیت شده‌ای در منطقه داشته باشد.
سعودی ها اما تاکید می‌کنند که این قراردادهای عظیم تسلیحاتی بیشتر بر اساس منافع ملی عربستان است. شاهزاده سلطان می‌گوید:
«عربستان سعودی بنا بر طرح‌های راهبردی خود، تسلیحات مورد نیاز را انتخاب و خریداری می‌کند، و نه (منفعت) هیچ کس دیگری. کل این تصور که ما برای نقش آفرینی برای دیگران، سلاح می‌خریم، غلط است.»
انگیزه هر چه که باشد، در فاصله 2009 تا 2015، بنا بر تخمین IHS، یک شرکت آمریکایی برآورد و تامین اطلاعات صنعتی، شرکت اسلحه‌سازی «General Dinamics» امریکا، 5 میلیارد دلار، شرکت بوئینگ 2.9 میلیارد و «Raytheon» 2.5 میلیارد دلار اسلحه به عربستان تحویل داده‌اند.
شرکت‌های نظامی اروپا هم منفعت‌های کلان خود را داشته‌اند. یک کنسرسیوم اروپایی از شرکت‌های دفاعی- تسلیحاتی حدود 5.9 میلیارد دلار، و BAE Systems 2.9 میلیارد دلار در همین برهه زمانی به عربستان سلاح فروختند.
منبع: رویترز