خرمشهر شهری است به وسعت تمام ایران و برابر تمامی ارزشهایی که شهیدان برای پایداری آن خون پاک خویش را نثار کردند. در روز آزادی خرمشهر، بهروز مرادی شهید سرافراز این شهر بر روی تابلوی ورودی آن چنین نوشت: به خرمشهر خوش آمدید جمعیت 36 میلیون نفر، یعنی خرمشهر تمام ایران است و کربلای خونرنگ این مرز و بوم میباشد و در آغوش خود پنجاه هزار نخل سرجدا دارد که هر کدام نشانه رحمتی هستند بر این دیار.در این شهر خونین، در هر کوی و برزن آن، آلالهای سرخ پرپر شده‌است تا شهر برای بار دیگر رنگ سبز خرّمی به خود گیرد.
آری خرمشهر، حکایت مقاومت روزهای نخست جنگ تحمیلی و سرگذشت سلحشورانی است که با دست خالی، متجاوز مسلح را در بیش از یک ماه نبرد به روز سیاه نشاندند و جسم خود را سنگر کردند تا از کیان اسلامی و سرزمین ایران دفاع کنند. ‹‹ خرمشهر را خدا آزاد کرد ›› امام خمینی (ره). روز سوم خرداد 1361 یکی از بارزترین جلوه‌های نصرالهی و یکی از مهمترین و زیباترین روزهای انقلاب اسلامی ایران است. در این روز شهر مقاوم خیز خرمشهر که پس از 35 روز پایداری و مقاومت در 4 آبان 1359 به اشغال دشمن در آمده بود، پس از 578 روز (19 ماه) ، بار دیگر توسط رزمندگان اسلام فتح شد و پرچم اسلام بر فراز مسجد جامع و پل تخریب شده خرمشهر به اهتزاز در آمد.
خبر آزادسازی خرمشهر به سرعت همه ملت مسلمان ایران را غرق شادی و سرور کرد و مردم ایران با حضور در مساجد نماز شکر به جای آورده و ندای ا... اکبر سردادند. عملیات بیت‌المقدس در دهم اردیبهشت 1361 آغاز شد و در چهار مرحله عملیات نهایتا در سوم خرداد 1361 به آزادسازی خرمشهر انجامید و تلفات زیادی به دشمن بعثی وارد آمد.
کتاب «خرمشهر خانه رو به آفتاب»،«ماموریت در خرمشهر»،«مهمان فشنگ های جنگی»، «خانه ام همین جاست»،«خرمشهرکو جهان آرا»،«آزادی خرمشهر» ،«باد های برفی»،«توفان سرخ»،«گردان گم شده»،«به داد ما برسید»،«جنایت های ما در خرمشهر»،«عبور از آخرین خاکریز»،«در کوچه های خرمشهر»،«پاییز 59»،«من در شلمچه بودم»« رازهای دوران پر التهاب»،«اعترافات»،«خرمشهر در آتش» می شود و همچنین سه عنوان کتاب «پوتین های مریم»،«آتش و خون در خرمشهر» و «آخرین شب در خرمشهر» توسط انتشارات سوره مهر منتشر شده است.
اگربخواهیم در مورد خرمشهر کتابی را معرفی کنیم که به تمام معنا به روزهای خونین آن پرداخته است بی گمان کتاب «دا» اولین خواهد بود.این کتاب خاطرات دختری هفده ساله بنام سید زهرا حسینی از20 روز حضورش در خرمشهر و اتفاقات جنگ تحمیلی است که توانست در مدتی اندک تمام نگاهها را به خود جلب کند.این کتاب را «دا» نام نهادند که تشکری باشد ازهمه ماداران ایران اسلامی و همه مادرانی که در طول این سالها فرزندان خویش را راهی آزمون های سخت کرده اند و صبورانه سوخته اند و در فراغ عزیزانشان مویه کرده اند.
انتشارات سوره مهر مجموعه کتاب هایی را با هدف بازگویی خاطرات آن روزها منتشر کرد که بخش زیادی از این کتاب خاطرات افسران و نظامیان عراقی از روزهای اشغال این شهر است.از جمله این کتاب ها می توان به این عناوین اشاره کرد:«من در شلمچه بودم» خاطرات سرهنگ عراقی ثامر عبدالله،«رازهای دوران پر التهاب» خاطرات سروان ثامر حمود الخالصی،«آخرین شب در خرمشهر» خاطرات سرهنگ کامل جابر،«آتش و خون در خرمشهر» خاطرات سرهنگ دوم ستاد خالد سلمان محمود کاظمی،«ماموریت در خرمشهر» خاطرات سرهنگ صبار فلاح اللامی،«حمله بزرگ» خاطرات سرهنگ دوم موفق اسعد الدجیلی ، «اعترافات» خاطرات سرهنگ عبدالعزیز قادر السامرایی،«جنایت در خرمشهر» خاطرات افسران عراقی،«عبور از خاکریز» خاطرات اسیر عراقی دکتر احمد عبدالرحمن و ...
همچنین 5 عنوان کتاب از این مجموعه هم به روایت خاطرات زنان خرمشهر اختصاص دارد که کتاب «خرمشهر کو جهان آرا» به مصاحبه با صغرا اکبرنژاد همسر سردار شهید سید محمد جهان آرا اختصاص دارد.«خرمشهر خانه رو به آفتاب» هم خاطرات صدیقه زمانی همسر سردار شهید سید عبدالرضا موسوی است.«خانه ام همین جاست» خاطرات افسانه قاضی زاده،«پاییز 59» خاطرات زهرا ستوده ،«پوتین های مریم» خاطرات مریم امجدی است.
اما در همین مجموعه سعید فخرزاده و احمد دهقان هم کتاب «آزادی در خرمشهر» ؛ خاطرات سپهبد شهید علی صیاد شیرازی و سید قاسم یاحسینی «مهمان فشنگ های جنگی» خاطرات اسیر آزاد شده ایرانی مجید بنشاخته(سجادیان) را ارائه کرده اند و مریم شانکی هم کتاب «در کوچه های خرمشهر » را که شامل مجموعه گفت و گوهایی است که در سال 60 و 61 صورت گرفتهرا نوشته است.
آخرین کتاب از این مجموعه هم اختصاص به ناگفته های نامه تاریخی علی شمخانی فرمانده سپاه خوزستان با عنوان «به داد ما برسید» دارد.
اما کتاب های خرمشهر به این مجموعه منتهی نشد و کتاب هایی دیگری هم درباره خرمشهر ، منتشر شده است .کتاب « گل سیمین» یکی از این کتاب هاست که بی ارتباط به خرمشهر نیست. این کتاب در برگیرنده خاطرات سهام طاقتی از دوران جنگ ایران و عراق درفاصله سالهای 59 تا 61 است . طاقتی در این خاطرات به بیان واقعه اشغال خرمشهر توسط دشمن ، فجایعی که رخ می دهد ، آزاد سازی خرمشهر ، عملیات های ثامن الائمه وبیت المقدس در شکست حصر آبادان و فتح خرمشهر ، خاطراتی از شهیدانی چون: محمد جهان آرا و مهدی آلبوغبیش و ... می پردازد.
کتاب «خرمشهر در اسناد ارتش عراق» است. در این کتاب به بررسى اسناد ارتش صدام درباره تجاوز به شهر خرمشهر و دوره اشغال آن، پرداخته شده است. در این کتاب 130 سند گردآمده که نمایانگر چگونگى اشغال این شهر به دست ارتش متجاوز صدام است. در متن این اسناد اهمیت سیاسى، نظامى و تبلیغاتى اشغال خرمشهر مشخص شده‌اند.
فرمان تخریب پل خرمشهر - آبادان، دستوراتى مبنى بر حفظ و کنترل خرمشهر پس از اشغال کامل آن، پاککردن شعارهاى فارسىاز دیوارهاى شهر و نوشتن شعارى با عنوان "ما آمدیم تا بمانیم" بهجاى آنها، اطلاعاتى درباره اسارت محمدجواد تندگویان (وزیر وقت نفت ایران)، اخبار و گزارش‌های رسیده از اوضاع سیاسى، اجتماعى و نظامىایران، درخواست جمعآورى خاک ایران و نحوه ارسال آن به بغداد، تشویق سربازان عراقى به ادامه تجاوز و اشغال و دستور غارت نفت ایران محتوای برخی از این اسنادند.«آغاز تجاوز»، «اشغالخرمشهر» ، «تبلیغات دشمن»، «کشتار و غارت»، «تخریب» و«آزادسازى خرمشهر» عناوین فصل‌های این کتاب‌اند و در بخش پایانی، تصویر تمام اسناد بررسی شده، گرد‌آمده‌اند.
همچنین در ادامه می توان به کتابهای دیگر اشاره کرد:
از خامنه تا خرمشهر
اسماعیل اسماعیلی/ 398 صفحه/ چاپ نخست 1394/ 2500 نسخه/ انتشارات سوره مهر
این کتاب خاطرات یک رزمنده معمولی است که سعی دارد خاطراتی را از دوران انقلاب تا فتح خرمشهر به مخاطب ارایه کند.
دخترم! قصه شهر را فریاد بزن
حسن بهادران / 48 صفحه/ چاپ نخست 1393/ 6000 نسخه/ انتشارات کتاب همه
نویسنده در این کتاب به خاطرات دختران خرمشهری از ایثار و مقاومت مردم خرمشهر پرداخته است.
اولین روزهای مقاومت
مرتضی قاضی و سید حسین یحیوی/92 صفحه/ چاپ نخست 1393/ 2200 نسخه/ انتشارات روایت فتح
نویسندگان این اثر در این کتاب خاطرات، دیده‌ها و شنیده‌های «محمدرضا ابراهیم دخت» و «عبدالله صالحی» را نقل می‌کنند. آنها از روزهای پیش از اشغال در کنار مردم خرمشهر بوده‌اند.
از خونین شهر تا خرمشهر
فاطمه محمدی/ 220 صفحه/ چاپ نخست: 1393/ 500 نسخه/ هفت اختر اندیشه
این کتاب به موقعیت و ویژگی‌های خوزستان و خرمشهر، جنگ ایران و عراق و نیز عملیات بیت‌المقدس از زبان سردار شهید حسمن باقری می‌پردازد.
کوچه‌های باران؛ خرمشهر
فاطمه قائدی/ 120 صفحه/ چاپ نخست: 1393/ 500 نسخه/ امیرکبیر
نویسنده در این کتاب به صورت داستانی مخاطب را با مقاومت مردم در خرمشهر آشنا کرده است.
نگاه خورشید به کلبه‌ای در مازندران
محمود محققیان/ 176 صفحه/ انتشارات دفتر نشر معارف
محققیان در این کتاب به زندگینامه و خاطراتی از یکی از سرداران فتح خرمشهر، شهید حسین اکبری می‌پردازد.
رنگ و رزم؛ بچه‌های خرمشهر
سروده مهدی وحیدی صدر/ 12 صفحه/ انتشارات سوره تماشا
این کتاب نقاشی گروهی از بچه‌ها درباره آزادسازی خرمشهر است که با شعر‌های مهدی وحیدی صدر همراه شده است.
تکاوران نیروی دریایی در خرمشهر
قاسم یاحسینی/چاپ نخست: 1393/ 304 صفحه/ سوره مهر
سید قاسم یاحسینی در این کتاب پای خاطرات ناخدا هوشنگ صمدی، فرمکانده مکدافعان خرمشهر نشسته است.
آنچه در بالا آمد تنها اشاره ای بود به چند عنوان کتاب درباره خرمشهر ؛ چه اینکه درباره داستان مقاومت ما در خرمشهر، اشغال آن توسط بعثی ها و آزاد سازی اش ، بسیار کتاب های دیگری نوشته شده که در این گزارش به آنها اشاره نشد و بسیار کتاب هایی که نوشته نشده و باید نوشته شود.