به گزارش مشرق، جمعه گذشته باراک اوباما، به‌عنوان اولین رئیسجمهور آمریکا که هنوز در مسند قدرت است از هیروشیما بازدید کرد، شهری ژاپنی که آمریکا با یک بمب هسته‌ای آن را در سال 1945 به ویرانه تبدیل کرد. اگرچه در این بمباران هسته‌ای حدود 150 هزار غیرنظامی و مردم عادی ژاپن کشته شدند، اوباما نیز سنت سایر رؤسای جمهور آمریکا طی بیش از نیم قرن گذشته را حفظ کرده و عذرخواهی نکرد.
چرا پس از 70 سال آمریکایی‌ها به‌خاطر این کشتار مهیب عذرخواهی نمی‌کنند؟ بهانه رایج در رسانه‌ها این است که بمباران هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی سریع‌ترین راه برای پایان بخشیدن به جنگ جهانی دوم بود ــ مناقشه‌ای که تا آن زمان جان میلیون‌ها نفر را گرفته بود.
اما همان‌گونه که واشنگتن‌پست نیز می‌نویسد، استدلال دیگری وجود دارد که شایع‌تر و حتی شاید قانع‌کننده‌تر است: عذرخواهی چیزی نیست که آمریکا یا سایر کشورها انجام دهند. جنیفر لیند، استاد دانشکده دارتموث و نویسنده کتاب «دولت‌های متأسف: عذرخواهی در سیاست بین‌المللی» می‌گوید: «ما هیچ‌وقت عذرخواهی نمی‌کنیم.» این امر مختص به آمریکا هم نیست، لیند می‌افزاید: «کشورها کلاً به‌خاطر اعمال خشونت علیه کشورهای دیگر عذرخواهی نمی‌کنند» البته در این میان آلمان، و در درجه‌ای کمتر ژاپن خود را از این قاعده خارج کرده‌اند.
اما آمریکا به‌خاطر چه جنایت‌های دیگری باید عذرخواهی کند؟ در قسمت اول این گزارش به پرونده‌های عملیات کارگر مزرعه، عملیات آژاکس، کودتای شیلی، و هولوکاست آفریقا پرداختیم، جنایاتی که آمریکا هیچگاه بخاطر انجام آنها عذرخواهی نکرد. در بخش دوم گزارش حاضر سه پرونده دیگر جنایات آمریکا را مرور می‌کنیم.
حمایت از دیکتاتور کنگو
پاتریک لومومبا (Patrice Lumumba) اولین نخست‌وزیر کنگو بود که به صورت دموکراتیک انتخاب شد. با این حال، وی تنها 12 هفته پس از اینکه به نخست‌وزیری رسید سرنگون شده و سپس چهار ماه بعد در 2 جولای 1961 به قتل رسید. این قتل که تنها هفت ماه پس از استقلال کنگو از بلژیک و در اوج جنگ سرد صورت گرفت، به عنوان فاجعه‌ای برای این کشور قلمداد می‌شود.
بلژیک نقش خود در این ترور را در سال 2002 پذیرفته و به صورت رسمی عذرخواهی کرد. مشخص نیست که آیا سیا ارتباط مستقیمی با این توطئه داشته است یا نه اما مشخص شده است که این سازمان عملیات‌های پنهانی گسترده‌ای را در زمان مورد نظر در کنگو انجام می‌داده است.
در گزارش سال 2001 که توسط کمیسیون بلژیک در سال 2001 منتشر شد، اعلام شده که آمریکا و بلژیک چندین نقشه برای ترور لومومبا اجراء کرده بودند. در یکی از این توطئه‌ها، سازمان سیا سعی کرده بود به دستور دوایت آیزنهاور، رئیسجمهور وقت آمریکا، نخست‌وزیر کنگو را با زهر مسموم کند.
سیدنی گاتلیب (Sidney Gottlieb)، شیمیدان سازمان سیا، یکی از عناصر کلیدی در این عملیات بود، وی قرار بود سمی که شبیه خمیردندان است را تولید کند. در سپتامبر سال 1960، گاتلیب سم را با خود به کنگو آورد تا در خمیردندان لومومبا تزریق شود. با این حال این عملیات با مخالفت لری دولین (Larry Devlin)، رئیس مقر سیا در منطقه مواجه شده و متوقف شد.
اما مادلین کالب (Madeleine Kalb) در کتابش با عنوان «تلگراف‌های کنگو» خبر از درخواست‌های مکرر دولین برای حذف لومومبا می‌دهد. رئیس مقر سیا همچنین در جستجو برای یافتن لومومبا و انتقال وی به دشمنانش در کاتانگا یاری رساند. رئیس مقر سیا در الیزابت‌ویلی نیز ارتباط مستقیمی با آدمکش‌هایی داشت که لومومبا را به قتل رساندند. علاوه بر این، جان اسکاتول (John Stockwell) در کتابش با عنوان در «در جستجوی دشمنان: داستان سیا» می‌گوید یکی از عوامل سازمان سیا جسد لومومبا را در صندوق عقب خودروی خود گذاشت تا آن را در جایی ناشناس سر به نیست کند.
دولت ایالات متحده به زودی شروع به حمایت از دیکتاتور جوزف دزیره موبوتو (Joseph-Desiré Mobutu) – که بعدها به موبوتو سیسی سیکو (Mobutu Sese Seko) تغییر نام داد – و رژیم کاملا فاسد وی کرد. این حمایت دهه‌ها به طول انجامید. آمریکا هیچگاه عذرخواهی نکرد.
سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران
در 3 جولای 1988 (12 تیر 1367) ناو آمریکایی «یو‌اس‌ای وینسنس» با شلیک دو موشک زمین به هوا هواپیمای پرواز 655 ایران ایر را هدف قرار داد. تمام 290 مسافر و خدمه این هواپیما که از فرودگاه بین‌المللی بندر عباس عازم دوبی بود به شهادت رسیدند.
238 نفر از سرنشینان هواپیما ایرانی بودند. 13 امارتی، 10 هندی، 6 پاکستانی، 6 تبعه یوگسلاوی و یک ایتالیای نیز در میان قربانیان حمله آمریکا بودند.
آمریکایی‌های ادعا می‌کنند که خدمه ناور وینسنس هواپیمای ایرباس A300 ایران را با جنگنده اف-14 اشتباه گرفته‌اند. این در حالی است که وینسنس مجهز به رادارهای پیشرفته آگیس بود که به راحتی می‌توانست این پرواز و ماهیت غیرنظامی آن را شناسایی کند. از طرف دیگر دو ناور رزمی دیگر آمریکا در منطقه یعنی سایدز (Sides) و مونتگومری (Montgomery) این هواپیما را غیرنپامی شناسایی کرده بودند. علاوه بر این خدمه ناو وینسنس برای درگیری همزمان با حملات ده‌ها جنگنده دشمن آموزش دیده بودند. حال آیا می‌توان باور کرد که نتوانستند فرق یک هواپیمای مسافربری با یک جنگنده را بفهمند؟
جرج بوش پدر که در آن زمان معاون رئیس‌جمهوری آمریکا و سرگرم برگزاری کمپین انتخابات ریاست‌جمهوری بود درباره این حادثه جنایتبار گفت: «من هرگز به نیابت از آمریکا عذرخواهی نخواهم کرد، مهم نیست که حقایق چه هستند.»
در سال 1996، بیل کلینتون، رئیسجمهور وقت آمریکا، از این حادثه اظهار تأسف کرده و آمریکا 131.8 میلیون دلار غرامت به ایران پرداخت کرد. 61.8 میلیون دلار از این رقم به خانواده‌های قربانیان حادثه پرداخت شدند. اما دولت آمریکا هیچگاه عذرخواهی و یا حتی اذعان به اشتباه در این حادثه نکرد.
خدمه کشتی جنگی وینسنس پس از پایان دوره مأموریت‌شان از دولت آمریکا نشان دریافت کردند. حتی افسر هماهنگ کننده جنگ هوایی نیز مدال پاداش گرفت. ویلیام سی. راجرز (William C. Rogers III) فرمانده ناور وینسنس نیز در سال 1990 مدال شایستگی ارتش آمریکا را دریافت کرد. هیچ یک از کارکنان این ناو به دلیل هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران و کشتار 290 غیر نظامی تحت پیگرد قرار نگرفتند.
حمله به عراق و صدها هزار کشته
حمله آمریکا به عراق در سال 2003 یکی از فاجعه‌بارترین لحظات تاریخ معاصر بود. اگرچه این جنگ منجر به سرنگونی صدام حسین، دیکتاتور عراق، گردید اما تمام منطقه را در بحرانی فرود برد که تا به امروز باقی است. این جنگ حداقل برای مردم عراق فاجعه‌بار بوده است، اگرچه آمارهای دقیقی درباره تلفات وجود ندارد اما بسیاری از آمارها حکایت از کشته شدن دستکم صدها هزار عراقی در این جنگ دارد.
وبسایت Iraqbodycount.org اعلام کرده که تاکنون 158 هزار و 901 تا 177 هزار و 639 غیرنظامی در عراق کشته شده‌اند. این وبسایت تعداد کل کشته‌ها را با احتساب نظامی‌ها در حدود 251 هزار نفر اعلام کرده است.
مؤسسه تحقیقاتی پلوس مدیسین (PLOS Medicine) در تحقیقی جامع اعلام کرد که بیش از 460 هزار نفر تا پایان ژوئن 2011 جان خود را بر اثر جنگ عراق از دست داده‌اند. 132 هزار نفر در خشونت‌هایی که مستقیما ناشی از جنگ بودند، کشته شده‌اند. این تحقیق بر اساس کشته‌های حوادث خشونت‌‌آمیز و مرگ‌ومیرهای ناشی از افزایش قانون‌گریزی، تخریب زیرساخت‌ها و نیز بهداشت عمومی که ناشی از جنگ بوده، انجام گرفته است.
جرج بوش، رئیسجمهور پیشین آمریکا که دستور این تهاجم نظامی را صادر کرد، به دلیل اطلاعات نادرستی که منجر به جنگ شدند اندکی اظهار تأسف کرده اما درخواست‌ها برای عذرخواهی را رد کرده است. وی در سال 2010 به سی‌ان‌ان گفت: «من معتقدم که اگر [صدام] اکنون در قدرت بود، جهان بسیار بدتر می‌شد.»
چرا پس از 70 سال آمریکایی‌ها به‌خاطر این کشتار مهیب عذرخواهی نمی‌کنند؟ بهانه رایج در رسانه‌ها این است که بمباران هسته‌ای هیروشیما و ناکازاکی سریع‌ترین راه برای پایان بخشیدن به جنگ جهانی دوم بود ــ مناقشه‌ای که تا آن زمان جان میلیون‌ها نفر را گرفته بود.
اما همان‌گونه که واشنگتن‌پست نیز می‌نویسد، استدلال دیگری وجود دارد که شایع‌تر و حتی شاید قانع‌کننده‌تر است: عذرخواهی چیزی نیست که آمریکا یا سایر کشورها انجام دهند. جنیفر لیند، استاد دانشکده دارتموث و نویسنده کتاب «دولت‌های متأسف: عذرخواهی در سیاست بین‌المللی» می‌گوید: «ما هیچ‌وقت عذرخواهی نمی‌کنیم.» این امر مختص به آمریکا هم نیست، لیند می‌افزاید: «کشورها کلاً به‌خاطر اعمال خشونت علیه کشورهای دیگر عذرخواهی نمی‌کنند» البته در این میان آلمان، و در درجه‌ای کمتر ژاپن خود را از این قاعده خارج کرده‌اند.
اما آمریکا به‌خاطر چه جنایت‌های دیگری باید عذرخواهی کند؟ در قسمت اول این گزارش به پرونده‌های عملیات کارگر مزرعه، عملیات آژاکس، کودتای شیلی، و هولوکاست آفریقا پرداختیم، جنایاتی که آمریکا هیچگاه بخاطر انجام آنها عذرخواهی نکرد. در بخش دوم گزارش حاضر سه پرونده دیگر جنایات آمریکا را مرور می‌کنیم.
حمایت از دیکتاتور کنگو
پاتریک لومومبا (Patrice Lumumba) اولین نخست‌وزیر کنگو بود که به صورت دموکراتیک انتخاب شد. با این حال، وی تنها 12 هفته پس از اینکه به نخست‌وزیری رسید سرنگون شده و سپس چهار ماه بعد در 2 جولای 1961 به قتل رسید. این قتل که تنها هفت ماه پس از استقلال کنگو از بلژیک و در اوج جنگ سرد صورت گرفت، به عنوان فاجعه‌ای برای این کشور قلمداد می‌شود.
بلژیک نقش خود در این ترور را در سال 2002 پذیرفته و به صورت رسمی عذرخواهی کرد. مشخص نیست که آیا سیا ارتباط مستقیمی با این توطئه داشته است یا نه اما مشخص شده است که این سازمان عملیات‌های پنهانی گسترده‌ای را در زمان مورد نظر در کنگو انجام می‌داده است.
در گزارش سال 2001 که توسط کمیسیون بلژیک در سال 2001 منتشر شد، اعلام شده که آمریکا و بلژیک چندین نقشه برای ترور لومومبا اجراء کرده بودند. در یکی از این توطئه‌ها، سازمان سیا سعی کرده بود به دستور دوایت آیزنهاور، رئیسجمهور وقت آمریکا، نخست‌وزیر کنگو را با زهر مسموم کند.
سیدنی گاتلیب (Sidney Gottlieb)، شیمیدان سازمان سیا، یکی از عناصر کلیدی در این عملیات بود، وی قرار بود سمی که شبیه خمیردندان است را تولید کند. در سپتامبر سال 1960، گاتلیب سم را با خود به کنگو آورد تا در خمیردندان لومومبا تزریق شود. با این حال این عملیات با مخالفت لری دولین (Larry Devlin)، رئیس مقر سیا در منطقه مواجه شده و متوقف شد.
اما مادلین کالب (Madeleine Kalb) در کتابش با عنوان «تلگراف‌های کنگو» خبر از درخواست‌های مکرر دولین برای حذف لومومبا می‌دهد. رئیس مقر سیا همچنین در جستجو برای یافتن لومومبا و انتقال وی به دشمنانش در کاتانگا یاری رساند. رئیس مقر سیا در الیزابت‌ویلی نیز ارتباط مستقیمی با آدمکش‌هایی داشت که لومومبا را به قتل رساندند. علاوه بر این، جان اسکاتول (John Stockwell) در کتابش با عنوان در «در جستجوی دشمنان: داستان سیا» می‌گوید یکی از عوامل سازمان سیا جسد لومومبا را در صندوق عقب خودروی خود گذاشت تا آن را در جایی ناشناس سر به نیست کند.
دولت ایالات متحده به زودی شروع به حمایت از دیکتاتور جوزف دزیره موبوتو (Joseph-Desiré Mobutu) – که بعدها به موبوتو سیسی سیکو (Mobutu Sese Seko) تغییر نام داد – و رژیم کاملا فاسد وی کرد. این حمایت دهه‌ها به طول انجامید. آمریکا هیچگاه عذرخواهی نکرد.
سرنگونی هواپیمای مسافربری ایران
در 3 جولای 1988 (12 تیر 1367) ناو آمریکایی «یو‌اس‌ای وینسنس» با شلیک دو موشک زمین به هوا هواپیمای پرواز 655 ایران ایر را هدف قرار داد. تمام 290 مسافر و خدمه این هواپیما که از فرودگاه بین‌المللی بندر عباس عازم دوبی بود به شهادت رسیدند.
238 نفر از سرنشینان هواپیما ایرانی بودند. 13 امارتی، 10 هندی، 6 پاکستانی، 6 تبعه یوگسلاوی و یک ایتالیای نیز در میان قربانیان حمله آمریکا بودند.
آمریکایی‌های ادعا می‌کنند که خدمه ناور وینسنس هواپیمای ایرباس A300 ایران را با جنگنده اف-14 اشتباه گرفته‌اند. این در حالی است که وینسنس مجهز به رادارهای پیشرفته آگیس بود که به راحتی می‌توانست این پرواز و ماهیت غیرنظامی آن را شناسایی کند. از طرف دیگر دو ناور رزمی دیگر آمریکا در منطقه یعنی سایدز (Sides) و مونتگومری (Montgomery) این هواپیما را غیرنپامی شناسایی کرده بودند. علاوه بر این خدمه ناو وینسنس برای درگیری همزمان با حملات ده‌ها جنگنده دشمن آموزش دیده بودند. حال آیا می‌توان باور کرد که نتوانستند فرق یک هواپیمای مسافربری با یک جنگنده را بفهمند؟
جرج بوش پدر که در آن زمان معاون رئیس‌جمهوری آمریکا و سرگرم برگزاری کمپین انتخابات ریاست‌جمهوری بود درباره این حادثه جنایتبار گفت: «من هرگز به نیابت از آمریکا عذرخواهی نخواهم کرد، مهم نیست که حقایق چه هستند.»
در سال 1996، بیل کلینتون، رئیسجمهور وقت آمریکا، از این حادثه اظهار تأسف کرده و آمریکا 131.8 میلیون دلار غرامت به ایران پرداخت کرد. 61.8 میلیون دلار از این رقم به خانواده‌های قربانیان حادثه پرداخت شدند. اما دولت آمریکا هیچگاه عذرخواهی و یا حتی اذعان به اشتباه در این حادثه نکرد.
خدمه کشتی جنگی وینسنس پس از پایان دوره مأموریت‌شان از دولت آمریکا نشان دریافت کردند. حتی افسر هماهنگ کننده جنگ هوایی نیز مدال پاداش گرفت. ویلیام سی. راجرز (William C. Rogers III) فرمانده ناور وینسنس نیز در سال 1990 مدال شایستگی ارتش آمریکا را دریافت کرد. هیچ یک از کارکنان این ناو به دلیل هدف قرار دادن هواپیمای مسافربری ایران و کشتار 290 غیر نظامی تحت پیگرد قرار نگرفتند.
حمله به عراق و صدها هزار کشته
حمله آمریکا به عراق در سال 2003 یکی از فاجعه‌بارترین لحظات تاریخ معاصر بود. اگرچه این جنگ منجر به سرنگونی صدام حسین، دیکتاتور عراق، گردید اما تمام منطقه را در بحرانی فرود برد که تا به امروز باقی است. این جنگ حداقل برای مردم عراق فاجعه‌بار بوده است، اگرچه آمارهای دقیقی درباره تلفات وجود ندارد اما بسیاری از آمارها حکایت از کشته شدن دستکم صدها هزار عراقی در این جنگ دارد.
وبسایت Iraqbodycount.org اعلام کرده که تاکنون 158 هزار و 901 تا 177 هزار و 639 غیرنظامی در عراق کشته شده‌اند. این وبسایت تعداد کل کشته‌ها را با احتساب نظامی‌ها در حدود 251 هزار نفر اعلام کرده است.
مؤسسه تحقیقاتی پلوس مدیسین (PLOS Medicine) در تحقیقی جامع اعلام کرد که بیش از 460 هزار نفر تا پایان ژوئن 2011 جان خود را بر اثر جنگ عراق از دست داده‌اند. 132 هزار نفر در خشونت‌هایی که مستقیما ناشی از جنگ بودند، کشته شده‌اند. این تحقیق بر اساس کشته‌های حوادث خشونت‌‌آمیز و مرگ‌ومیرهای ناشی از افزایش قانون‌گریزی، تخریب زیرساخت‌ها و نیز بهداشت عمومی که ناشی از جنگ بوده، انجام گرفته است.
جرج بوش، رئیسجمهور پیشین آمریکا که دستور این تهاجم نظامی را صادر کرد، به دلیل اطلاعات نادرستی که منجر به جنگ شدند اندکی اظهار تأسف کرده اما درخواست‌ها برای عذرخواهی را رد کرده است. وی در سال 2010 به سی‌ان‌ان گفت: «من معتقدم که اگر [صدام] اکنون در قدرت بود، جهان بسیار بدتر می‌شد.»