و از آنروى كه دشواريهاى فراوانى در پيمودن راه انسان شدن وجود دارد و رهرو دراثر غلبه طبع و كسالت وسوسه‌هاى نفسانى جاذبه‌ها لذايذ مادى تعلقات عاطفى و غريزى و ... هر آن ممكن است كه حركت را رها سازد و يا به انحراف كشانده شود به راهنما نيازمند است. وجود مشاور و كوكب هدايت دراين گونه موارد مى‌تواند عامل مهمى براى آرامش اطمينان و رهايى از بندها باشد پشت و پناه گردد و در حقيقت خود راه شود و گرگهاى نفسانى و شيطانى را يوسف جان براند. (1)

امام سجاد (ع) مى فرمايد:
هلك من ليس له حكيم يرشده.
آن را كه فرزانه اى راهنما نباشد تباه مى گردد. (2)

قطع اين مرحله بى همرهى خضر مكن
ظلمات است بترس ازاثر گمراهى

با توجه به حلول ماه عظیم الشأن رمضان که حتی نسبت به برجسته کردن اسم آن نیز در روایات توصیه های موکد شده است. چنانکه امام باقر علیه السلام فرمودند نگوئید این است رمضان، و نگوئید رمضان رفت و یا آمد، زیرا رمضان نامى از اسماء الله است که نمی‏رود و نمی‏آید که شى‏ء زائل و نابود شدنى می‏رود و می‏آید، بلکه بگوئید ماه رمضان، پس ماه را اضافه کنید در تلفظ به اسم، که اسم، اسم الله می‏باشد، و ماه رمضان ماهى است، که قرآن در او نازل شده است، و خداوند آن را مثل و عید قرار داده است همچنانکه پروردگار بزرگ عیسى بن مریم (سلام الله علیهما) را براى بنى اسرائیل مثل قرار داده است، (3) و از حضرت على بن ابى طالب (علیه السلام) روایت‏ شده که حضرت فرمود: «لا تقولوا رمضان و لکن قولوا شهر رمضان فانکم لا تدرون ما رمضان‏» (4) شما به راستى نمی ‏دانید که رمضان چیست (و چه فضائلى در او نهفته است).

آیت الله آقامجتبی تهرانی

در اکثر دعاهای ماه رمضان به «قوس نزولی» اشاره شده است که ماه مبارک رمضان، ماه نزول کلام الهی است. به تعبیر دیگر، ماه رمضان ماه سخن گفتن ربّ است با عبدش؛ یعنی ماهی است که ربّ، برای ساختن عبدش و راهنمایی او به سوی قربِ خویش، با او سخن می‌گوید و سخن گفته است.

بنابر این قرآن در ماه مبارک رمضان نازل شد و به تعبیر اهلش به صورت «جُملهً واحده» -به طور کلی و یک‌پارچه- در شب قدر، بر قلب پیغمبر اکرم فرود آمد. این همان قوس نزولی این ماه است. تا اینجای مطلب شبهه‌ای نیست؛ این آیات قرآن است و این هم دعا‌هایی که شما در ماه رمضان می‌بینید و این مطلب در همه آن‌ها هست.

اما ماه مبارک رمضان همچنین ماه صعود است؛ یعنی چه؟ درست برعکس آن «قوس نزولی» که گفتیم، اینجا «قوس صعودی» مطرح است. یعنی این ماه، ماه کلام عبد با ربّ است. بله، در همه اوقات عبد می‌تواند با ربّ خودش سخن بگوید، ولی یک موقعیت خاصی هست که این سخن گفتن، از نظر سازندگی، بُرد بیشتری پیدا می‌کند. در اینجا یک بحث مطرح می‌شود و آن بحث این است که عبد در چه قالبی می‌تواند با ربّ خود سخن بگوید. این را بدانید که این هم در ارتباط با ربّ است. یعنی خودِ ربّ به اولیاء خود الهام می‌کند و اولیاء الهی آن الهامات را در قالب خاصی می‌ریزند و نحوه سخن گفتن با ربّ را به عبد می‌آموزند که «چگونه با ربّ خودت حرف بزن!» همانطور که او با تو حرف زده است، تو هم با او حرف بزن؛ اما اینگونه که به تو می‌آموزیم با او حرف بزن. (5)

آیت الله خوشوقت

پیغمبراکرم صلوات الله و سلامه علیه در آن خطبه آخر ماه شعبان که می­خواستند مسلمان ها را برای بهتر استفاده کردن از ماه رمضان آماده کنند، مطالبی را در بزرگداشت این ماه فرمودند و در پایان صحبت ایشان امیرمؤمنان علیه السلام قیام کردند و از ایشان سؤالی کردند که یا رسول الله این همه فضیلت و منقبت که درباره این ماه فرمودید بهترین اعمال در این ماه چیست که ما آن کار را بکنیم؟ حضرت فرمودند:« الْوَرَعُ عَنْ مَحَارِمِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ » یعنی کار حرام نکنید.

ماه به این بزرگی، ماه عبادت، ماه توبه، ماه تلاوت قرآن، با همه خوبی­ ها بهترین عمل در آن ترک حرام و ترک گناه است. یعنی این قدر این کار اهمیت دارد. شما سعی کنید این ریاضت را تحمل کنید و در این ماه گناه نکنید، کار دیگر هم نکنید.

البته این یک فرض است، آدم نمی شود که کار دیگر نکند اما فرض است. این قدر تقوا اهمیت دارد که اگر شما تقوا را مراعات کردی و فقط خوابیدی جایت ته بهشت است. این قدر مهم است. این بیان پیغمبراکرم است که فرمودند: افضل اعمال در این ماه ترک گناه و ترک عمل حرام است. (6)

آیت الله مجتهدی تهرانی

سه نوع روزه داریم ؛ 1- روزه عام 2- روزه خاص 3- روزه خاص الخاص

روزه عام: همان روزه ای است که عموم مردم می گیرند؛ نمی خورند و نمی آشامند، ولی متاسفانه به نامحرم هم نگاه می کند؛ گناه هم می کند؛ حجابش را هم مراعات نمی کند. بنابراین روزه عام روزه ای هست که انسان تنها از اموری که روزه را باطل می کند خودداری می نماید و روزه اش هم درست است.

روزه خاص: روزه ای است که روزه دار علاوه بر اینکه از خوردن و آشامیدن خود داری می کند اعضاء و جوارحش هم روزه دارد؛ چشمش را هم از معصیت می بندد؛ سحر که روزه می گیرد نیت می کند که خدایا من همه اعضاء و جوارحم روزه است؛ گوشم غیبت نمی شنود، آواز حرام نمی شنود، زبانم غیبت نمی کند، نامحرم نگاه نمی کند و ... این روزه خاص است.

روزه خاص الخاص: این روزه، بالاتر از روزه عام است، روزه ای هست که غیر از خدا هیچ چیز دیگری در دل روزه دار نباشد؛

ای یک دله صد دله؛ دل یک دله کن

مهر دگران را ز دل خود یله کن

اگر در ماه رمضان، غیر خدا کس دیگری در دلمون نباشد، نماز شب؛ خدا، نماز جماعت؛ خدا، پای منبر می نشینم، درس می خونم، روزه می گیرم، اصلا به هیچ کسی توجه ندارم و همه کار ها برای خدا باشد؛ این روزه خاص الخاص تحقق می یابد و از این رو در دعا از خدا می خواهی. (7)

آیت الله مهدوی کنی

این ماه یک برکات مضاعفی دارد. ذاتا ماهی است که خداوند در آن خیر و برکت و ثواب بسیاری مقدر کرده است که اگر کسی یک آیه از قرآن کریم را بخواند ثواب یک ختم داده می شود. اگر یک صدقه بدهد ثوابش به اندازه آزاد کردن یک بنده در راه خدا است. اگر کسی را افطار دهد ثوابش به اندازه آزاد کردن یک بنده در راه خدا است که در ماههای دیگر این ثوابها نیست. این یک برکتی است که خداوند افاضه کرده است چون ماهی است که ما را دعوت کرده است . شهر دعیتم الی ضیافه الله. ماهی که خدا ما را دعوت کرده به مهمانی و میزبان ما خداوند است و سفره ای هم که پهن شده است قرآن کریم است و بیدار ماندن شبها و استفاده کردن از عبادات. یک برکت دیگری هم در ماه رمضان مضاعف است که مردم هم علاقه بیشتری به عبادت دارند. مسجدها و نماز جماعت ها معمور می شود. فراوان می شود. پس یک مهمانی خیلی با برکتی است. (8)

آیت الله ضیاء آبادی

خداوند می فرماید ای کسانی که ایمان آوردید متقی باشید. انسان ممکن است مؤمن باشد ولی متقی نباشد. روزه گرفتن باعث ایجاد تقوا می شود. باید به خدا ایمان بیاورید. مؤمن کسی است که جهاد می کند و با هوای نفسانی خودش مبارزه می کند. روزه تمرین پرهیز از گناه است برای این که انسان با این پرهیز به درجه تقوا برسد. روزه عوام روزه ای است که معده را پالایش می کند و چیزی نمی خورد ولی روزه خواص فقط امساک معده نیست بلکه تمام اعضا و جوارح را از گناه پاک می کند. روزه عوام انسان را به جهنم نمی برد.

یکی از درهای جهنم برای روزه خوران است. در روزه عوام معده خالی است ولی اعضا و جوارح گناه می کنند.مراقب باشید که روزه گیر عوام نباشید. روزه عوام انسان را متقی نمی کند. کسی که روزه خواص دارد غیر از خدا را به قلبش راه نمی دهد. چون جز خدا محبوب و معشوقی ندارد.

باید پرهیز از گناهان ملکه جانتان شود. ماه رمضان تمرین کنید که گناه نکنید تا بعد از ماه رمضان هم گناه نکنید. تقوایی که از روزه می گیرید را بعد از ماه رمضان حفظ کنید. یک ماه تمرین پرهیز گناه کردید و این پرهیز را در طول سال هم داشته باشید.کسی که تقوای ماه رمضان را بدست بیاورد مجذوب فضائل است و از رذائل می ترسد. (9)

آیت الله جاودان

امشب فقط قول یک گناه را بدهید که یک گناه را کنار بگذارید. می گویند به خدا قول ندهید. هیچ وقت به خدا قول ندهید. چرا؟ چون اگر قول بدهید شما را به خودتان وامی گذارد که به قولت عمل کنی. وقتی هم شما را به خودت واگذار کرد، نمی توانی به قولت عمل کنی. پس چکار کنیم؟ هم قول دهیم و هم قول ندهیم؟ قول می دهیم به کمک و مدد تو ترک کنیم. خدایا به مدد و کمک تو من این گناه را نمی کنم. به کمک تو دیگر نمی خواهم این گناه را بکنم. آن وقت اگر آدم چنین کاری کند، یک ماه رمضان را برده است. این ماه رمضان را بردی. نباختی. یک وقت آدم یک عملی را انجام می دهد و قبول می شود و می گویند بردی. آن وقت انشاء الله قبول می شود. به برکت همان توبه ممکن است همه گذشته ها را ببخشند. حالا یک کسی مردتر است و همت بیشتری دارد و همه اشتباهات و گناهانش را قرار می گذارد. وقتی بشمارند مشخص می شود. وقتی بشمارند. خب. یک کم العفو بگوییم. شاید خدا این یکی را بپذیرد. ما نمی دانیم کدام را قبول می کند. شاید این یکی را قبول کند. شاید این العفوی که گفتی را قبول کرد. از طرف شما که نیست. شما فقط کلمه اش را می گویی. او باید ببخشد. می گوید با این یکی من قبولت کردم. لذا می گویند هیچ وقت کم نگذار. شاید آن یک دانه که کم گذاشته ای قبول شده باشد. انشاء الله که می شود.(10)

آیت الله زابلی

در شب های ماه مبارک رمضان هزار گنهکار را خدا می بخشد. بدبخت کسی است که در اقیانوس قرار گرفته و نمی از آب به او نمی رسد. بیچاره و سیه روز کسی است که ماه رمضان بر او بگذرد و مشمول رحمت و عنایت خدا قرار نگیرد... بارها گفتم، تاکید کردم، انجام بدهید. عمل کنید، حرفش را نزنید منتهی به عمل بشود. این کار ها و ختم قرآن ها شدنی است تعجب نکنید.(11)

پی نوشت:

1- نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاهها، پرسمان دانشجویی

2- رساله سير و سلوك 116 به نقل از كشف الغمه .

3- بحار جلد 96، ص 376، طبع اسلامیه

4- بحار، ج 96، ص 377

5- خبرگزاری مهر، خبر 2094056

6- مدرسه علمیه حضرت صاحب الأمر عجل الله فرجه 23 / 7 / 83 به نقل از پایگاه خبر محافل مذهبی؛ روضه نیوز خبر 3368

7- پایگاه اطلاع رسانی حوزه، خبر 84655

8- راسخون، صوت آیه الله مهدوی کنی با موضوع برکت

9- پایگاه اطلاع رسانی محافل مذهبی؛ عقیق، خبر 58610

10- پایگاه اطلاع رسانی آیت الله جاودان، جلسه 20 تیر 1392

11- پایگاه اطلاع رسانی هیئات مذهبی؛ وارث، خبر 49463