به گزارش مشرق، در اين دوره و زمانه در دل خيابان دردشت، مغازه لوسترفروشي وجود دارد كه شايد بارها از مقابلش گذر كرده باشيم بدون اينكه بدانيم اين لوستر فروش روزگاري بزرگ‌ترين و معروف‌ترين توليد‌كننده لوستر بود، و لوسترهايش نه تنها روشني بخش خانه‌ها، مراكز و اماكن مهم ايران كه برخي كشورهاي همسايه نيز بوده است.
کافی است اين بار كه به حرم حضرت امام رضا(ع) می‌روید، يا سري به شاهچراغ شيراز می‌زنید با دقت بيشتري به بالاي سرتان نگاه كنيد تا كار دست اين كاسب و هنرمند را ببينيد. البته توليد لوسترهاي زيبا و خاص تنها ويژگي مغازه كوچك حاج «حبيب مشاري» نيست. بلكه ايراني بودن كالاهايش از همان 55 سال پيش زبانزد همه بوده و برخي به خاطر همين موضوع راه طولاني را طي می‌کنند تا از اجناس وطني بخرند.
در اين روزها كه چرخ كسب و كار اين مغازه توسط حاج حبيب و 2 پسرش مي‌چرخد، سري به اين لوسترفروشي قديمي زديم تا هم خاطرات دور و نزديك اين كاسب را مرور كنيم و هم از ضرورت خريد كالاي ايراني از زبان اين كاسب باسابقه بشنویم.
از ميدان امام حسين(ع) تا تجريش
سال 1346 بود كه حاج حبيب براي كسب و كار به خيابان دردشت آمد. او به‌رغم اينكه پدرش كدخدا و از كشاورزان بنام يكي از شهرهاي حاشيه خوانسار بود، تصميم گرفت به تهران بيايد و كسب و كار خودش را راه بيندازد.
او با اجاره مغازه كوچكي در خيابان دردشت، كار توليد لوستر را شروع كرد: «زماني كه من به اين خيابان آمدم همه جا بيابان بود. تقريباً مغازه من نخستين مغازه‌اي بود كه در اين خيابان باز شد. آن روزها ايده‌هاي بزرگي در سرم داشتم و مي‌خواستم چراغ‌هايي براي خانه‌هاي مردم توليد كنم كه زبانزد همه باشد. همان شروع كار به سراغ يك اوستا كار ماهر در اين زمينه رفتم و كارمان را با هم شروع كرديم. طولي نگذشت كه كارمان گرفت و مغازه را توسعه داديم. كارگاه كوچكي هم راه انداختيم و به كسب و كارمان رنگ و لعاب جدي‌تري داديم. آن روزها از ميدان امام حسين(ع) تا تجريش جز مغازه لوسترفروشي من مغازه‌ای نبود. اسم مغازه‌ام نارمك همه جا مي‌درخشيد و لوسترهاي توليد شده در مغازه‌ام به خانه‌ها روشني مي‌داد.»
کارگاه كوچك و كارهاي بزرگ
ديوار مغازه كوچك حاج حبيب پر است از تابلوهاي تقدير و افتخاراتي كه او در طي اين چند سال كسب كرده است. در ميان تابلوهاي تقدير، نوشته كسب عنوان «بزرگ‌ترين سازنده لوستر صنايع‌دستي خاورميانه» كه از سوي معاونت اجرایی دولت سابق به او اهدا شده، خودنمايي مي‌كند.
حاج حبيب وقتي نگاهمان را روي نوشته مي‌بيند، مي‌گويد: «يادش به‌خير! روزگاري اين مغازه رونق بسيار خوبي داشت و كارهاي بزرگي در اينجا انجام مي‌شد. قبل از اينكه ركود اقتصادي شروع شود ما كارهاي بزرگي در سطح كشور و خاورميانه انجام داده بوديم. نخستين‌كاري كه به من براي ساخت لوستر و تأمين روشنايي پيشنهاد شد، مسجد بلال صدا و سيما بود. 15 سال پيش به من زنگ زدند و خواستند براي آنجا لوسترهاي خاص و كاملاً ايراني توليد كنم. وقتي لوسترهاي آنجا را ساختيم و نصب كرديم بسيار مورد تشويق قرار گرفتيم. همين كار زمينه‌اي شد براي پيشنهادهاي بزرگ‌تر. ساخت لوستر براي قسمت زنانه حرم حضرت رضا(ع)، حرم حضرت معصومه(س)، صحن حرم امام خميني(ره)، شاهچراغ شيراز، مسجد جمكران، مسجد اعظم قم، مسجد اميرالمؤمنين(ع) شهرك شهيد محلاتي، مسجد قبا در عربستان، وزارت دفاع، دانشگاه آزاد اسلامي، مسجد دانشگاه شهيد بهشتي، سالن اجلاس سران و... از جمله كارهايي بود كه در طي اين سال‌ها انجام داديم. نصب لوسترهاي صحن جديد شاهچراغ آخرين‌كاري بود كه انجام داديم. من و پسرانم يك ماه تمام در شاهچراغ مانديم و لوسترهايش را نصب كرديم.»
خاطره دیدار
يادآوري كارهاي گذشته موجب مي‌شود تا حاج حبيب به ياد خاطراتي بيفتد كه هيچ‌وقت آنها را فراموش نمي‌كند؛ خاطراتي كه آنقدر برايش باارزش است كه با دقت لحظه به لحظه‌اش را برايمان ذكر مي‌كند: «هيچ وقت يادم نمي‌رود. در حال انجام كارهاي مربوط به حرم حضرت معصومه(س) بوديم. داشتم به همراه كارگرهايم لوسترهاي حرم را نصب مي‌كردیم كه رهبر انقلاب بدون خبر و براي بازديد شبانه از حرم به آنجا آمده بود. هيچ‌كس از حضورشان اطلاعي نداشت براي همين پيمانكارهاي طرح و مسئولان كار آنجا حضور نداشتند. وقتي ايشان آمدند و از دليل حضور ما در آنجا سؤال كردند، من جلو رفتم و درباره لوسترها و كارمان توضيح دادم. بعد از نگاه كردن به لوسترها گفتند: دست‌تان درد نكند، لوسترهاي زيبايي است كه به حال و هواي حرم بسيار مي‌آيد و با سبك مذهبي و ايراني آن تطابق دارد. همان تشكر و خسته نباشيد برايم قوت قلبي بود براي ادامه راه. از اينكه كارهايم از نظر ايشان زيبا به نظر مي‌رسيد، برايم بسيار ارزشمند بود.»
او در ادامه درباره خاطره مراجعه يك توريست مصري مي‌گويد: «در يكي از نمايشگاه‌هاي بين‌المللي لوستر بود كه يك توريست مصري به كارهايمان علاقه‌مند شد. او پس از نگاه كردن به كارها رفت و عكس يك لوستر را با خود آورد و خواست بداند كه مي‌توانيم آن را بسازيم يا نه؟ كار را از او قبول كرديم و ظرف 3 ماه لوستر را ساختيم. وقتي براي تحويل كارآمد اصلاً باورش نمي‌شد كه بتوانيم همانند همان عكس را برايش بسازيم. ميزان تعجب و خوشحالي او يكي از بهترين خاطرات كاري‌ام بود كه در طول اين سال‌ها داشتم.»
پسرم طراح ماهر شد
تأكيد حاج حبيب در مورد ايراني و دست‌ساز بودن كارهايش برايمان جالب است و اينكه از همان ابتدا به دنبال توليد كالاهاي ايراني بوده است.
وی به همشهری محله مي‌گويد: «از همان شروع كار مي‌خواستم با دست‌ساز بودن كارهايم، هنر و استعدادمان را در توليد لوستر به همه نشان دهم. اينكه از كشورهاي ديگر براي سفارش كار به اينجا مي‌آمدند و سراغ كارهاي دست‌ساز من را مي‌گرفتند، برايم بسيار حائز اهميت بود. قبل از شروع ركود اقتصادي در سال 85 من 25 كارگر و يك اوستا كار ماهر داشتم. اما با بد شدن شرايط كار مجبور به كاهش تعداد نيروها شدم و در نهايت كارم را با سه پسرانم ادامه دادم. پسر بزرگ‌ترم، سعيد، طراح ماهر من شد و اغلب كارهايم را طراحي مي‌كرد. دو پسر ديگرم هم در كنارم در مغازه كار مي‌كردند. با همه اين مشكلات نگذاشتم كالاهاي چيني و خارجي وارد مغازه‌ام شوند و كيفيت كارم و زيبايي كارهاي ايراني را خراب كنند. اغلب طرح‌هاي خاص من توسط پسرم ارائه مي‌شود و كار در كارگاه كوچك مغازه توليد مي‌شود.»
چرا لوستر ايراني بخريم؟
تجربه 55 ساله حاج حبيب در مورد لوستر زمينه‌اي مي‌شود تا از او درباره كيفيت كالاهاي رنگارنگ چيني سؤال كنيم. از اينكه مهم‌ترين تفاوت لوسترهاي ايراني و خارجي در چيست و چرا بازارها پر شده است از كالاهاي خارجي؟
او مي‌گويد: «من بدون لحظه‌اي شك مي‌توانم ادعا كنم كه كيفيت لوسترهاي ايراني بسيار بالاتر از كالاهاي مشابه چيني است. متأسفانه رنگارنگ و پرزرق و برق بودن لوسترهاي چيني موجب شده بازار پر شود از اين لوسترها، اما همه آنها مهمان چند روزه خانه‌هاي ما هستند و بسيار زود مي‌سوزند. اين درحالي است كه قيمت آنها نيز نسبت به جنس ايراني بيشتر است. لوسترهاي ايراني با اينكه قيمتي پايين‌تر دارند، كيفيت بالاتري نسبت به لوسترهاي چيني دارند و دوامشان بيشتر است. از سوي ديگر هيچ‌كدام از لوسترهاي چيني و خارجي گارانتي ندارند ولي لوسترهاي ايراني گارانتي يك ساله دارند كه اين نشان‌دهنده اطمينان توليدكنندگان داخلي از كيفيت بالاي كارشان است. البته مردم بايد بدانند كه كريستال‌هاي كار شده در تمام لوسترها وارداتي است و متأسفانه هنوز در ايران در زمينه توليد كريستال به خودكفايي نرسيده‌ايم. كريستال‌ها همه از كشورهاي ديگر به اينجا وارد مي‌شود و در لوسترها استفاده مي‌شود. يكي از آرزوهايم اين است كه روزي شاهد توليد ملي كريستال‌ها باشم و ديگر مجبور نشوم براي توليد كارهايم از كشورهاي ديگر كريستال تهيه كنم. هرچند كه من براي كارهاي ويژه و خاص‌ام مانند ساخت لوسترهاي حرم‌هاي مطهر از كريستال‌هاي ايراني استفاده كردم. اين كريستال‌ها در تنها كارگاه تراش كريستال در اروميه تهيه شده بود و همين موضوع موجب خاص و ايراني شدن كارهايم شده بود.»
محسن مشاري پسر آخر حاج حبيب
درخشش نام لوستر ايراني در خاورميانه
نصب لوستر در سامرا
جديدترين طرح حاج حبيب نصب لوسترهاي حرم مطهر امام حسن عسكري(ع) در سامرا است. او و پسرانش اين روزها منتظر فرارسيدن زمان حضور در سامرا هستند.
حاج حبيب مي‌گويد: «چند سال پيش لوسترهاي حرم مطهر امام حسن عسكري(ع) را ساختيم و لوسترها را به سامرا ارسال كرديم. در چند وقت اخير به خاطر ناامني‌هاي موجود در سامرا اجازه اعزام به آنجا و نصب لوسترها را نداشتيم اما در حال حاضر منتظر خبر هستيم تا به آنجا برويم و لوسترها را در حرم نصب كنيم. ما در تمام كارهاي مربوط به حرم‌هاي ائمه و حرم مطهر امام خميني(ره) و شاهچراغ كه همين سال گذشته اجرا شد، هيچ هزينه‌اي بابت حمل و يا نصب لوسترها دريافت نكرديم بلكه اين كارها را به خاطر عشق و علاقه‌مان و براي بركت كارمان انجام داديم.»