به گزارش سرویس دفاع و امنیت مشرق، حضور در دریا و عملیات های نظامی و غیر نظامی در پهنه های آبی در یکصد سال اخیر و با ورود هواپیماها و بالگردهای متناسب، با تغییر بسیار شگرفی رو به رو شده است. جستجو و نجات، انتقال پرسنل روی سکوهای نفتی در وسط دریا، انجام عملیات های ضد سطحی و زیر سطحی، رساندن و تخلیه نیروهای عملیاتی و .... از جمله عملیات هایی هستند که در حوزه دریایی توسط بالگردها صورت می گیرد.

 

امروزه یگان های هوادریا مجهز به انواع بالگردها و هواپیماهای گوناگون در کشورهای مختلف ایجاد شده و فعالیت می کنند که در این میان، بخشی از این بالگردها از پایگاه های زمینی و برخی نیز از روی شناورها به عملیات می پردازند.

 

امروزه تقریبا تمامی شناورهای سطحی پیشرفته رزمی در دنیا به یک یا چند بالگرد مجهز هستند که همانطور که در بالا اشاره شد نقش های گوناگونی را بر عهده می گیرند و تاثیر زیادی در تسلط این شناورها روی فضای اطراف خود دارند.

 

برد پروازی؛ پاشنه آشیل بالگردها

 

یکی از نقاط ضعف بزرگ بالگردها در مقایسه با هواپیماها، بحث کم بودن برد پروازی و میزان مداومت پروازی آنها است. در مقایسه با هواپیماها، بالگردها از جثه کوچکتری برخودار بوده و حجم سوخت کمتری را حمل می کنند و همین مسئله باعث کاهش برد عملیاتی آنها می شود.

 

 

یکی از اولین راه های افزایش برد پروازی این بالگردها، نصب مخازن سوخت بر روی این پرنده ها به شمار می آید که البته در نهایت باعث افزایش وزن و کاهش میزان محموله قابل حمل خواهد شد. البته در هواپیماها، علاوه بر قابلیت حمل مخازن اضافی سوخت، سالهاست که بحث توان سوخت گیری هوا به هوا نیز مطرح شده و هواپیمای مورد نظر می تواند از هواپیمای دیگری سوخت گیری کند.

 

 

اما بحث های فنی نظیر لزوم کاهش سرعت هواپیمای سوخت رسان برای تنظیم سرعت با بالگرد، هزینه های زیاد برای تعمیر، نگهداری و تمرین و همچنین عدم نیاز در بسیاری از کشورها باعث شده است تا بحث سوخت دهی از هواپیما به بالگرد از جمله موارد بسیار خاص و محدود در دنیا باشد.

 

بر اساس اطلاعات موجود تنها آمریکا، رژیم صهیونیستی، فرانسه، انگلستان و برزیل، رسما از این توانایی بر روی بالگردهای خود برخوردار هستند یا حداقل آنرا اعلام کرده اند و نیروهای این ارتش ها می توانند با استفاده از هواپیما، به برخی از بالگردهای خود در حال پرواز سوخت بدهند. در این نیروهای مسلح - خصوصا در آمریکا - عمدتا یگان های عملیات ویژه از این روش استفاده می کنند.

 

ورود ایران به یک کلوپ خاص نظامی

 

اگرچه این اتفاق، تحولی مهم بود اما در آن زمان مورد توجه جدی رسانه ها قرار نگرفت و خبر جدیدی نیز در این خصوص اعلام نشد تا اینکه امیر خلبان رﺿﺎ اﺳﻤﺎﻋﯿﻠﯿﺎن فرمانده یگان هوادریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران اخیرا در گفتگوی خود با نشریه رسمی این نیرو به موضوعی مهم در این خصوص اشاره کرده است.

 

وی با اشاره به توانمندی های قابل توجه بالگردهای RH-53 اعلام کرده است: "ﯾﮑﻰ از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪی ﻫﺎى دﯾﮕﺮ اﯾﻦ ﻧﻮع ﺑﺎﻟﮕﺮدﻫﺎ ﮐﻪ ﺑﺎ ﻫﻤﺖ دﻟﯿﺮﻣﺮدان ﻧﯿﺮوى درﯾﺎﯾﻰ در ﺳﺎل ﻫﺎى اﺧﯿﺮ ﺑﺮاى آﻧﺎن ﺗﻌﺮﯾﻒ ﺷﺪه، ﺳﻮﺧﺖ ﮔﯿﺮى در آﺳﻤﺎن اﺳﺖ. ﯾﻌﻨﻰ اﯾﻦ ﺑﺎﻟﮕﺮدﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎﻫﺎى ﺟﻨﮕﻨﺪه از ﯾﮏ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎی ﻣﻠﺦ دار ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻫﻮاﭘﯿﻤﺎى C-130 که می تواﻧﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﺧﻮدش را در ﺣﺪ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎلﮕﺮد ﮐﺎﻫﺶ دﻫﺪ، ﺳﻮﺧﺖ ﮔﯿﺮى می ﮐﻨﺪ."

 

وظیفه بالگرد RH در نیروی دریایی ارتش چیست؟

 

ایران 6 فروند بالگرد RH-53D را قبل از پیروزی انقلاب اسلامی از شرکت سیکورسکی خریداری کرد. این مدل از بالگردها در اختیار ارتش آمریکا نیز بوده و در جریان تهاجم نظامی به ایران در ماجرای صحرای طبس مورد استفاده این متجاوزان قرار گرفت و گفته می شود حداقل یکی از بالگردهای مورد نظر در آن حادثه سالم باقی مانده و به خدمت ارتش جمهوری اسلامی ایران درآمده است.

 

 

وظیفه اصلی این بالگرد مقابله با مین های دریایی و عملیات خنثی سازی هوابرد مین های دریایی است، اما توان حمل تعداد زیادی از نیرو و همچنین انجام عملیات جستجو و نجات را نیز دارد. این بالگرد برد انتقالی در حدود 1 هزار کیلومتر دارد که به معنای 500 کیلومتر رفت و 500 کیلومتر بازگشت است.

 

این پرنده مهم در نقش ترابری نیز توان حمل 55 نیرو را داشته می تواند با سرعت نهایی 315 کیلومتر در ساعت پرواز کند. نکته مهم در خصوص این بالگرد آن است که تنها کاربر مدل RH-53D به غیر از ایران، نیروی دریایی آمریکا است و خوشبختانه متخصصان کشورمان با عمردهی انقلابی به این بالگرد مهم، توانسته اند با گذشت بیش از سه دهه از پیروزی انقلاب، همچنان آنها را عملیاتی نگاه داشته و در صورت لزوم از آن استفاده کنند، در حالی که پیدا کردن قطعات و حل مشکلات فنی به علت محدودیت استفاده از آن در جهان، بسیار سخت و استراتژیک است.

 

 

در سال 94 نیز اعلام شده بود که بالگرد آراچ مین روب، پس از صرف 18 هزار نفر ساعت کار و تلاشی هشت ساله، به یگان عملیاتی خود بازگشته است که نشان می دهد تلاشی خاص برای استفاده از این پرنده شکل گرفته است.

 

از سوی دیگر اگرچه هواپیمای سی 130 در چند کشور مورد نظر که در بالا به آنها اشاره شد، به عنوان پلتفورم اصلی سوخت رسانی به بالگرد انجام وظیفه می کنند، اما تمامی این کشورها روابط خاص و ویژه نظامی با سازنده این هواپیما داشته و نیازهای فنی و مشاوره ای خود را از آمریکا دریافت می کنند، در حالی که کشورمان در این زمینه کاملا خوداتکا و متکی به خود است.

 

درست است که بر اساس یک فرمول ساده، یک پاد سوختگیری جمع شونده با سر سبدی شکل، در یکی از مخازن زیر بال هواپیمای هرکولس نصب شده و با استفاده از آن به بالگرد مورد نظر سوخت منتقل می شود اما اجرای عملیاتی آن بسیار سخت و دارای پیچیدگی های عملیاتی و فنی فراوانی است که خوشبختانه متخصصان ایرانی بر آن فائق امده اند.

 

سوخت رسانی هوایی به بالگرد چه مزیت هایی دارد؟

 

یکی از مصادیق مهم این ابتکار نیروی دریایی ارتش آن است که با استفاده از این روش می توان برد پروازی بالگرد مورد نظر را به 2 برابر افزایش داده و یا زمان باقی ماندن آن در روی یک موقعیت خاص را به نحو چشمگیری بالا برد چراکه ماموریت های متنوع یگان هوادریا مانند جستجو و نجات، گشت های کنترل دریایی، ماموریت های ضد زیردریایی و حتی ماموریت های ضد شناورهای سطحی از جمله عملیات هایی هستند که در آنها به حضور طولانی مدت بالگرد در منطقه مورد نظر و همچنین افزایش شعاع عملیاتی آن نیاز مبرمی وجود دارد.

 

از سوی دیگر، خبر مهمی که در آذرماه سال 93 اعلام و مشخص شد بالگردهای RH-53 نداجا توان سوخت رسانی به یکدیگر را نیز پیدا کرده اند نیز اتفاق بسیار مهمی است چراکه سوخت دهی بالگرد به بالگرد امری مرسوم در دنیا نبوده و اگر جمهوری اسلامی ایران موفق به اجرای این امر شده است، به نوعی اولین کشور در جهان است که به صورت عملیاتی به این توان دست پیدا کرده و آنرا اعلام نموده است.

 

در هر حال چه سوخت گیری به صورت بالگرد به بالگرد و چه به صورت استفاده از هواپیمای ملخی مانند هرکولس، گام بسیار مهم و بلندی در افزایش توانایی های یگان هوادریای نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران و تحقق هرچه بهتر دکترین "دست بلند نیروی دریایی" خواهد بود. تصور کنید یک شناور ایرانی در شمال اقیانوس هند دچار مشکلی از قبیل حمله دزدان دریایی یا مزاحمت های غیرقانونی نیروهای فرمنطقه ای شود، در این صورت حضور شناورهای کشورمان در آن منطقه، ممکن است ساعت ها به طول بیانجامد اما یکی از بالگردهای مجهز به این سامانه سوخت رسان، می تواند سریعا خود را به منطقه مورد نظر رسانده و از منافع و هموطنان کشورمان دفاع کند.