آییننامه اجرایی قانون مطبوعات
فصل اول- تعاریف و مشخصات
ماده 1 – منظور از مطبوعات و رسانه در این آییننامه، کلیه رسانه های چاپی (مطبوعات) و الکترونیکی شامل برخط (خبرگزاری و پایگاههای خبری) و غیر برخط (انواع حاملهای داده) است.
ماده 2 – رسانه های چاپی (مطبوعات) و رسانه های الکترونیکی غیر برخط به لحاظ زمان انتشار منظم میتوانند با یکی از فواصل زمانی روزی یکبار (روزنامه)، هفته ای یکبار (هفته نامه)، ماهی یکبار (ماهنامه)، سه ماه یکبار (فصلنامه)، شش ماه یکبار و سالی یکبار (سالنامه) منتشر شوند.
تبصره 1 - انتشار فوقالعاده (چاپ دوم، سوم و ...)، ویژه نامه و هرگونه ضمیمه با همان نام رسانه و منطبق بر مشخصات مندرج در پروانه انتشار و با همان تاریخ و شماره مسلسل و رعایت سایر ضوابط قانون مطبوعات مجاز است.
تبصره 2 – ویژه نامه و ضمیمه باید به همراه رسانه توزیع شود و انتشار و توزیع جداگانه آن مجاز نیست.
تبصره 3 - توزیع هرگونه ضمیمه به همراه رسانه از قبیل فرآورده های چاپی، لوح فشرده، راهنمای تبلیغاتی و مانند اینها که توسط اشخاص حقیقی و حقوقی به غیر از مسئولان رسانه تهیه شده است، منوط به اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.
تبصره 4 - چاپ و انتشار ویژه نامه های محلی توسط رسانه های مکتوب سراسری به طور جداگانه از رسانه اصلی ممنوع است و در صورتی که به همراه رسانه اصلی توزیع شود، حجم آگهیهای آن از (30) درصد صفحات ویژه نامه نباید بیشتر باشد.
ماده 3 – رسانه الکترونیکی به رسانهای اطلاق میشود که:
الف – با همان صورت، شرایط و ظواهر یک رسانه چاپی و طی فرآیند مرسوم روزنامه نگاری و تحریریه ای تولید و به طور منظم و با نام ثابت و تاریخ و شماره و ردیف معیّن در یک یا چند زمینه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، هنری، ورزشی و نظایر اینها در محیط رقومی (دیجیتال) به صورت دورهای مندرج در ماده (1) این آییننامه منتشر شود.
ب – محتوای آن در محیط رقومی و طی فرآیند مرسوم روزنامه نگاری و تحریریه ای، تولید و به طور منظم و با نام ثابت در یک یا چند زمینه سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اجتماعی، هنری، ورزشی و نظایر اینها منتشر میشود مانند خبرگزاریها، پایگاههای خبری اینترنتی و رسانه های برخط. تولید و انتشار محتوا در این گونه رسانه ها به صورت لحظه ای و بدون توقف است. (بر خط)
پ- به عنوان سامانه، اخبار و اطلاعات را به صورت مستمر برای بیش از (500) گیرنده در (24) ساعت از طریق پیامک یا شبکه های پیام رسان و به صورت انبوه برای دارندگان تلفن همراه، رایانه و مانند آن ارسال کند.
تبصره - نسخه دیجیتال رسانه های چاپی دارای مجوز از هیئت نظارت بر مطبوعات که مفاد آن عیناً همان مفاد رسانه چاپی است و همچنین اعمال موضوع بند (پ) این ماده توسط رسانه های چاپی، خبرگزاریها و نشریات الکترونیکی دارای مجوّز، مشروط به ذکر نام رسانه و بازنشر مطالبی که عیناً در این رسانهها درج شده است، مجاز است و نیاز به اخذ مجوز جداگانه ندارد.
ماده 4 – مؤسسه خبری مؤسسهای است که با ایجاد دفاتر نمایندگی در سطح کشور و یا گسترش آن در دیگر کشورها با فراهم نمودن امکانات، نیروی انسانی و تجهیزات فنّی مورد نیاز به طور منظم، مستمر و با نام ثابت در محیط رقومی (دیجیتال) و یا غیر آن اقدام به تولید، جمع آوری و انتشار محتوا میکند.
ماده 5 - در هر شماره از رسانه های موضوع این آیین نامه باید نام صاحب امتیاز، مدیر مسئول، نشانی دفتر، تلفن و کارپوشه ملی ایرانیان یا پست الکترونیکی ملی و نیز زمینه انتشار در صفحه معیّن و محلّی ثابت با عنوان «شناسنامه» یا «درباره ما» درج گردد.
تبصره 1 – رسانه های چاپی علاوه بر رعایت مفاد این مادّه، باید ترتیب و تاریخ انتشار، شماره مسلسل، تعداد صفحات، شماره هر صفحه، قیمت و نیز نام و نشانی چاپخانه ای را که رسانه در آن چاپ میشود، در شناسنامه اعلام کنند.
تبصره 2 – رسانه های الکترونیکی برخط موظفند نام و نشانی مراکزی که خدمات میزبانی و پشتیبانی خود را از آنها دریافت میکنند در "شناسنامه" یا "درباره ما" اعلام کنند.
تبصره 3 - درج زمان دقیق انتشار در هرگونه مطلب نوشتاری، صدا و تصویر توسط رسانههای موضوع بندهای (ب) و (پ) ماده (3) این آییننامه به صورت مستمر و لحظه ای، الزامی است.
ماده 6- رسانه اجاره ای رسانه ای است که صاحب امتیاز آن با درخواست کتبی از هیأت نظارت بر مطبوعات و با تصویب آن هیئت و به موجب سند رسمی اختیارات و وظایف قانونی خود را به شخص حقیقی یا حقوقی واگذار مینماید. اجاره کننده رسانه تا زمانی که رسانه در اجاره اوست، دارای حقوق، اختیارات و مسئولیتهای صاحب امتیاز بوده و پاسخگوی تکالیف قانونی اوست.
تبصره- اجاره‌کننده باید شرایط مندرج در ماده (9) قانون مطبوعات را دارا باشد.
ماده 7 - در نامگذاری رسانه اعم از چاپی و الکترونیکی باید از کلماتی استفاده شود که با رسانه های موجود و یا با رسانه هایی که به طور موقت یا دائم تعطیل شده اند، اشتباه نشود و موجب تداعی نام آنها نگردد. همچنین نام رسانه نباید از کلمات نامأنوس باشد و یا ایجاد شبهه وابستگی به سازمانهای دولتی کند. مرجع تشخیص این امور وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خواهد بود.
تبصره - اضافه کردن هر گونه کلمه یا عبارت به نام یا نشان (آرم) رسانه و یا عدم رعایت تناسب در اجزای آن که مطابق با مفاد مندرج در پروانه رسانه نیست، ممنوع میباشد.
ماده 8 - ترجمه تمام یا قسمتی از مطالب اختصاصی رسانه های داخلی دارای پروانه و انتشار آن به صورت نشریه مستقل بدون اخذ موافقت آن رسانه ممنوع است.
ماده 9 - تکثیر رسانه های موجود از طریق چاپ افست یا عکسبرداری یا طرق مشابه بدون اجازه صاحب پروانه ممنوع است.
ماده 10 - مطالب رسانه باید مطابق و متناسب با زمینه های مندرج در پروانه انتشار باشد و رسانه مجاز به درج مطالب و محتوای خارج از زمینه های مذکور که بر خط مشی کلی رسانه تأثیر بگذارد، نمیباشد.
ماده 11- به منظور بالا بردن سطح آگاهیهای مردم مناطق مختلف کشور، رسانه های محلی، استانی یا منطقهای موظفند ضمن رعایت ماده (2) قانون مطبوعات در زمینه مصوب، حداقل (50) درصد مطالب خود را مرتبط با گستره توزیع مندرج در پروانه انتشار خود درج نمایند.
ماده 12- نقل مطالب از رسانه ها و احزاب و گروههای منحرف و مخالف اسلام (داخلی و خارجی) به منظور بررسی، تحقیق، نقد و رد مطالب بلامانع است.
تبصره – صرف نقل آن قسمت از اخبار، مطالب یا تصاویر رسانهها که موجب توقیف، لغو پروانه و یا پالایش (فیلتر) آنها گردیده است، ممنوع است.
ماده 13 - تغییر در مشخصات مندرج در پروانه رسانه بدون اطلاع و تصویب هیئت نظارت بر مطبوعات ممنوع است. تغییر در سایر موارد جز در امور مصرح در قانون و آنچه که در حوزه اختیارات و مسئولیتهای هیئت نظارت بر مطبوعات باشد، با تأیید وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بلامانع است.
تبصره - هیئت نظارت بر مطبوعات باید حداکثر ظرف سه ماه به تقاضای تغییر وضعیت رسیدگی و اعلام‌نظر کند.
فصل دوم - شرایط صدور پروانه انتشار رسانه
ماده 14 - متقاضیان پروانه انتشار رسانه باید درخواست خود را به همراه پرسشنامهای که حاوی مشخصات فردی، سوابق اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و شغلی و تعهدات قانونی است، به انضمام مدارک زیر از طریق سامانه الکترونیکی ذیربط، بارگذاری و شماره (کد) رهگیری دریافت کنند:
الف - عکس پرسنلی
ب - تصویر شناسنامه از تمام صفحات
پ - تصویر کارت ملّی
ت- تصویر آخرین مدرک تحصیلی که به تأیید مراکز ذیصلاح رسیده باشد.
ث - تصویر آگهی تأسیس شخص حقوقی در روزنامه رسمی (برای اشخاص حقوقی)
تبصره - تشخیص صلاحیت متقاضیان به عهده هیأت نظارت بر مطبوعات است.
ماده 15 - چنانچه متقاضی پروانه انتشار رسانه، شخص حقوقی باشد، تقاضای صدور پروانه همراه با معرفی فرد واجد شرایط به عنوان مدیر مسئول باید با معرفی کتبی بالاترین مقام شخص حقوقی باشد.
تبصره 1 - بالاترین مقام درخواست کننده پروانه باید واجد کلیه شرایط مندرج در ماده (9) قانون مطبوعات باشد.
تبصره 2 – ادامه فعالیت رسانه در صورت تغییر بالاترین مقام شخص حقوقی و هرگونه تغییر در زمینه فعالیت و محدوده جغرافیایی فعالیت شخص حقوقی باید با تصویب هیئت نظارت بر مطبوعات باشد.
تبصره 3- ادامه انتشار رسانه در صورت انحلال شخص حقوقی مجاز نیست.
ماده 16- احزاب، سازمانها و جمعیتهای سیاسی در صورتی میتوانند تقاضای صدور پروانه انتشار رسانه نمایند که اجازه فعالیت قانونی را از طرف وزارت کشور دارا بوده و مرجع صلاحیتدار قضایی رأی به انحلال آنها نداده باشد.
ماده 17- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صدور پروانه انتشار رسانه سازمانهای غیردولتی غیر ایرانی در چارچوب مقررات مربوط به خارجیان مقیم ایران با کسب موافقت وزارت امورخارجه، استعلام از مراکز ذیربط و دریافت مدارک مورد نیاز بررسی و اقدام لازم را به عمل میآورد.
ماده 18- انتشار رسانه داخلی یک سازمان، مؤسسه و شرکت دولتی یا خصوصی منوط به کسب مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و با رعایت ضوابط زیر است:
الف - درخواست انتشار رسانه و معرفی مدیر مسؤول پیشنهادی از سوی بالاترین مقام مسؤول آن مرکز باشد.
ب - مطالب و اخبار عمدتاً در ارتباط با اهداف و شرح وظایف مرکز درخواستکننده و فقط برای استفاده کارکنان باشد.
پ - فاقد هر گونه آگهی بازرگانی و تبلیغاتی به جز آگهیهای مرتبط با صاحب امتیاز باشد.
ت - رایگان باشد.
تبصره 1 - به یک مرکز و واحدهای تابعه آن فقط اجازه انتشار یک نشریه داخلی داده میشود.
تبصره 2 - صدور مجوز انتشار نشریات داخلی سازمانهای دولتی با رعایت سایر قوانین مربوط خواهد بود.
ماده 19 - عدم رعایت ضوابط مندرج در ماده (2) قانون مطبوعات و این آییننامه از سوی رسانه داخلی دستگاههای اجرایی و بخش خصوصی منجر به صدور تذکر کتبی و در صورت تکرار تخلف، موجب لغو مجوز خواهد شد.
ماده 20- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای صاحب امتیاز، پروانه انتشار و برای مدیر مسئول، کارت مدیر مسئولی صادر میکند.
ماده 21- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی میتواند برای اجرای ماده (11) قانون مطبوعات، تحقیقات لازم را به عمل آورده و در اختیار هیئت نظارت بر مطبوعات قرار دهد. وزارتخانه ها و سازمانهای ذیربط موظفند همکاری لازم را به عمل آورند.
ماده 22- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است در صورت درخواست متقاضی، ظرف (15) روز دلایل مخالفت هیئت نظارت بر مطبوعات با تقاضای انتشار رسانه را به طور کتبی به متقاضی
اعلام کند.
ماده 23 - متقاضیانی که صلاحیت انتشار رسانه توسط آنان بر اساس بند (4) و یا تبصره (5) ماده (9) قانون مطبوعات، مورد تأیید هیئت نظارت بر مطبوعات قرار نگرفته است، نمیتوانند مجدداً درخواست انتشار رسانه کنند.
ماده 24 - تاریخ رسمی ثبت درخواست پروانه انتشار رسانه، زمانی است که مدارک مورد نیاز،از سوی درخواستکننده ارایه شده باشد.
ماده 25 - در صورت فوت صاحب امتیاز، وراث قانونی واجد شرایط وی در درخواست صدور امتیاز رسانه مورث خود، حق تقدم دارند، مگر اینکه فاقد شرایط لازم باشند. چنانچه وراث در مهلت قانونی مذکور در ماده (16) قانون مطبوعات از درخواست انتقال امتیاز خودداری کنند و یا پس از صدور امتیاز اقدام به انتشار رسانه نکنند، پروانه انتشار لغو میگردد.
فصل سوم - وظایف صاحبان امتیاز و مدیران مسئول رسانه ها
ماده 26 - رسانهها موظفند محل فعالیت خود را برای انتشار و دسترسی عموم در اختیار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دهند.
تبصره - صاحب امتیاز رسانه موظف است در صورت تغییر نشانی محل فعالیت رسانه، مراتب را به نحوی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مقرر میدارد، اطلاع رسانی کند.
ماده 27 - مکاتبات رسانهها با امضای صاحب امتیاز یا مدیر مسئول رسانه یا شخص دیگری که از پیش توسط مدیرمسئول به طور کتبی به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی معرفی شده باشد، معتبر است. مکاتبات نماینده مدیر مسئول در مواردی که قانون مطبوعات و این آییننامه، آن را از وظایف صاحب امتیاز و یا مدیر مسئول شناخته است، فاقد اعتبار خواهد بود.
تبصره - در صورتی که صاحب امتیاز، شخص حقوقی باشد، مفاد این ماده، متوجه بالاترین مقام مسئول شخص حقوقی است.
ماده 28 - مدیران مسئول رسانه هایی که به صورت چاپی یا لوح فشرده منتشر میشود موظفند بلافاصله پس از چاپ یا تکثیر هر شماره رسانه و همزمان با خروج هر شماره رسانه از چاپخانه یا مرکز تکثیر، دو نسخه را در تهران به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و در شهرستانها به اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان مربوط ارسال و به صورت الکترونیک، گواهی رسید دریافت کنند.
تبصره 1- مدیران چاپخانه‌ها یا مراکز تکثیر باید بلافاصله پس از چاپ هر شماره رسانه نسبت به بارگذاری نسخه الکترونیکی آن در تارنمایی که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام میکند،اقدام نمایند.
تبصره 2- رعایت مفاد این ماده برای ناشران رسانههای داخلی سازمانها و مؤسسات دولتی، عمومی و بخش خصوصی نیز الزامی است.
ماده 29- در صورت لغو پروانه انتشار رسانه توسط دادگاه یا هیئت نظارت بر مطبوعات، با اعلام کتبی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، صاحب امتیاز موظف است مدارک دریافتی از قبیل پروانه انتشار و کارت مدیر مسئولی را ظرف ده روز به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مسترد نماید. با سوء استفاده‌کنندگان از این مدارک برابر قانون رفتار خواهد شد.
ماده 30- خبرگزاریها و نشریات الکترونیکی موظفند پاسخ‌ها و توضیحات موضوع ماده (23) قانون مطبوعات را چنانچه در مهلت (30) روزه دریافت نموده باشند پس از وصول، حداکثر ظرف (24) ساعت منتشر نمایند. تبصره‌های ماده (23) قانون یادشده برای خبرگزاریها و نشریات الکترونیکی نیز الزامی است.
ماده 31- مدیران مسئول رسانهها موظفند کلیه کارکنان رسانه را بیمه کنند، در غیر این صورت علاوه بر مسئولیت در قبال تبعات قانونی، از تسهیلات و حمایت‌های مادی و معنوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی محروم خواهند شد.
فصل چهارم - سایر مقررات
ماده 32- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در بررسی و ارزیابی رسانهها میتواند از همکاری اشخاص و مراکز ذیصلاح استفاده کند.
ماده 33- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سه ماه قبل از پایان دوره مسئولیت نماینده مدیران مسئول مطبوعات در هیئت نظارت بر مطبوعات، ضمن درج آگهی در رسانههای سراسری، اعلام نامزدی مدیران مسئول رسانههای دارای مجوز از هیئت نظارت بر مطبوعات را دریافت نموده و پس از تأیید صلاحیت نامزدها توسط هیئت موضوع تبصره (4) ماده (10) قانون مطبوعات از کلیه مدیران مسئول برای برگزاری انتخابات دعوت میکند. جلسه انتخاب نماینده مدیران مسئول با حضور اکثریت مطلق مدیران مسئول رسمیت مییابد و اخذ رأی به صورت مخفی خواهد بود و نماینده انتخابی باید اکثریت مطلق آرای حاضران را به دست آورد.
تبصره 1- چنانچه در مرحله اول، نصاب اکثریت مطلق مدیران مسئول احراز نشود، جلسه بعد پس از دو هفته با هر تعداد از مدیران مسئول تشکیل میشود و نماینده آنان با رأی اکثریت حاضران انتخاب میگردد.
تبصره 2- هر مدیر مسئول حتی اگر مدیر مسؤول بیش از یک رسانه باشد، شخصاً در جلسه حضور مییابد و دارای یک رأی خواهد بود.
تبصره 3- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است ظرف یک سال پس از لازمالاجرا شدن این آییننامه، تمهیدات لازم برای الکترونیکی شدن انتخابات مدیران مسئول را فراهم آورد.
تبصره 4 - مدیران مسئولی که پروانه انتشار رسانه آنها به دلیل حکم قطعی دادگاه و یا ماده (16) قانون مطبوعات توسط هیئت نظارت بر مطبوعات لغو نشده باشد، و همچنین رسانه آنها مطابق ترتیب انتشار مندرج در پروانه صادره از سوی هیئت نظارت بر مطبوعات به طور منظم منتشر شده باشد، میتوانند در انتخابات شرکت کنند.
ماده 34 - چنانچه هر یک از اعضای هیئت نظارت بر مطبوعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا سایر مراجع رسمی در مورد موضوع تبصره (8) ماده (9) قانون مطبوعات ادّعایی داشته باشند، مدارک و مستندات خود را به اطلاع هیئت نظارت بر مطبوعات میرسانند.
هیئت یادشده در صورت احراز تخلف، به صاحب امتیاز و مدیر مسئول اخطار میدهد. در صورت عدم رفع تخلف، موضوع برای رسیدگی به دادگاه صالح دادگستری ارجاع میشود.
تبصره - متخلف در صورت محکومیت تا پایان مدت محکومیت از فعالیت مطبوعاتی محروم خواهد بود.
ماده 35 - مصوبات شورای عالی امنیت ملّی و کمیته سیاست گذاری تبلیغات شورا برای رسانه ها الزامی است. این مصوبات با قید اسامی یا دسته‌بندی رسانههای مورد نظر از طریق وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ میشود و صرفاً برای اسامی و دسته‌های تعیین شده مسئولیت قانونی دارد.
ماده 36- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اجرای تبصره ماده(2) و مواد (6) و (45) قانون مطبوعات موظف است بر عملکرد رسانهها نظارت دقیق داشته باشد و در صورت تخلف از قانون یادشده، مراتب را در هیئت نظارت بر مطبوعات مطرح کند.
ماده 37- وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات موظف است در صورت صدور و ابلاغ رأی قطعی دادگاه و یا اعلام رأی هیئت نظارت بر مطبوعات مبنی بر توقیف یا لغو پروانه یا پالایش(فیلتر) موقت هر یک از خبرگزاریها و رسانههای الکترونیکی، نسبت به پالایش(فیلتر) نمودن آنها اقدام کند. رسانههای چاپی در صورتی که توقیف یا لغو پروانه شوند پایگاههای خبری آنان نیز مسدود خواهد شد.
ماده 38- مراکز ارائه خدمات دیجیتال و میزبانی، مجاز به ثبت دامنه و میزبانی خبرگزاریها و رسانههای الکترونیکی که فاقد مجوز فعالیت بوده و یا فعالیت آنها به موجب رأی دادگاه صالح یا رأی هیئت نظارت بر مطبوعات، مغایر با اصول مندرج در قانون مطبوعات و این آییننامه تشخیصداده شوند، نمی‌باشند.
ماده 39 - آییننامه اجرایی قانون مطبوعات موضوع تصویب‌نامه شماره 111648/ت49 مورخ 5/2/1365 و کلیه اصلاحات و الحاقات بعدی موضوع تصویب‌نامه‌های شماره 46940/ت522 مورخ 5/7/1366، شماره 122023/ت17589هـ مورخ 22/10/1375، شماره 72790/ت20783هـ مورخ 18/11/1377، شماره 13336/ت22284هـ مورخ 4/5/1379، شماره 32187/ت23037هـ مورخ 6/7/1381، شماره 1715/ت30346هـ مورخ 22/1/1383، شماره63642/ت32085هـ مورخ1/11/1383 و شماره 11985/ت46956هـ مورخ 28/1/1391 لغو میگردد.
اسحاق جهانگیری معاون اول رئیس‌جمهور این آئین‌نامه را در تاریخ 8/6/1395 برای اجرا به وزارتخانه‌های کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی ابلاغ کرده است.