به گزارش مشرق، در خصوص عملکرد جمعیتی وزارت بهداشت گفت‌وگویی را با حسین مروتی، پژوهشگر بحران جمعیت انجام دادیم که مشروح آن را در زیر می‌خوانید.
همانطور که می‌دانید، سیاری معاون بهداشت وزارت بهداشت اخیرا در مصاحبه ای گفته است هیچ مرکز بهداشتی در کشور وجود ندارد که در آن به خانواده ها بگویند، بچه نیاورد و هیچ دستگاهی بیشتر از وزارت بهداشت برای رشد جمعیت کار نکرده شما رصد کرده اید که این ادعا صحیح است یا خیر؟
حسین مروتی: دکتر سیاری معمولا در اظهارنظرهایش دقت نمی‌کند. همین چند روز پیش در اخبار بیست و سی دیدم مدعی شده بود که خانه بهداشتِ بدون پزشک نداریم. من دست شما را می گیرم و ده ها مورد از این خانه های بهداشت را به شما نشان می‌دهم. روستایی را در سیستان به شما نشان می دهم که که با صد خانوار، جلوی در خانه بهداشتش نیم متر خاک نشسته و کلا تعطیل است. دکتر سیاری قبلا هم گفته بود که ایران در وضع عروسی جمعیتی است!
وی افزود: به هر حال همین اخیرا بود که یک گروه جهادی به شهرستان زیرکوه خراسان جنوبی رفته بودند و نقل کردند که آنجا همچنان فرزند کمتر؛ زندگی بهتر تبلیغ می شود و یکی از مسئولینش گفته بود که باید با آمپول، جلوی بارداری اینها را بگیریم! وزارت بهداشت بیشترین کارشکنی را در مقابل اجرای سیاست های جمعیتی داشته است. برای بنده مثل روز روشن است که اگر این وزارت صرفا فعالیت های ضدجمعیتی اش را متوقف می کرد، وضع جمعیتی ما الآن به گونه ای نبود که رشد موالید منفی شود. حداقل لطفی که دولت می تواند بکند این است که بودجه چند صد میلیاردی تحدید نسل را به وزارت بهداشت اختصاص ندهد، که صرف ارائه رایگان قرص ها و آمپول های خطرناک به مردم ناآگاه بشود.
آیا این پول ها همچنان صرف کنترل جمعیت می شود؟
مروتی: خودشان می گویند که صرف باروری سالم می‌شود. با کلمه‌ها بازی می‌کنند و به کنترل جمعیت ادامه می دهند. یادم است همان سال 90 هم که مقام معظم رهبری نخستین بار مسئله جمعیت را مطرح کردند، بودجه کنترل جمعیت در وزارت بهداشت زیاد شد! یک خبرنگار علت این رفتار در مقابل صحبت‌های مقام معظم رهبری و رئیس جمهور وقت را از دکتر مطلق می پرسد و می شنود که «در اداره سلامت جمعیت وزرات بهداشت کنترل جمعیت صورت نمی گیرد!» همین سوال را از دکتر اسلامی می پرسد که باز جوابی عایدش نمی شود. این ها ابتدا، اساس قضیه را هم منکر می شدند.
آیا شخص وزیر با موضوع جمعیت همراه نیست یا بدنه وزارت بهداشت مخالف سیاست های جدید جمعیتی هستند؟
مروتی: بنده برداشتم این است که شخص وزیر مخالفتی با سیاست های جمعیتی ندارد، ولی متاسفانه اطلاعات جمعیتی و تحلیل ها را اشتباه به وی منتقل می کنند. دکتر هاشمی در یک سخنرانی گفته بود که مشکل زاد و ولد به شهادت سازمان ثبت احوال در مسیر رسیدن به تعادل است. ما که کارمان رصد این مسائل است، خبر را که دیدیم حیرت کردیم که وزیر بر چه اساس این حرف را زده؟ چند ماه بعد هم مسئول مربوطه در سازمان ثبت احوال گفت که آمار رشد موالید منفی شده است!
همه این ها بر می‌گردد به برخی جمعیت شناس های معلوم الحال و مسئولان دفتر سلامت جمعیت که به همه دولت ها تحمیل می‌شوند. اینها نمی‌گذارند کاری صورت بگیرد. بعد از سال‌ها کار بر روی مسئله جمعیت به یقین رسیده‌ام که تا مسئولان دفتر سلامت جمعیت که دو دهه است بر این دفتر حاکم هستند تغییر نکنند، رویه مخرب وزارت بهداشت در بحث جمعیت تغییر نخواهد کرد. در واقع تنها عملکرد مثبت وزارت بهداشت در موضوع جمعیت کارهای معدودی است که در زمینه درمان ناباروری صورت گرفته است.
در مورد سقط جنین هم توضیح بدهید که کشور چه شرایطی دارد؟
مروتی: به قول مسئولان مربوطه، سالانه در کشور 220 تا 350 هزار مورد سقط جنین صورت می گیرد. حالا اگر بخواهیم صحبت دکتر مطلق، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس را مبنا بگیریم، تعداد سقط در سال 1392، 256 هزار مورد بوده که از این میان تنها 6 هزار مورد قانونی بوده. این مسئله واقعا یک فاجعه است.
کسانی که به بهانه جلوگیری از سقط، وسایل ممانعت از بارداری را به صورت گسترده ترویج کردند، حالا هیچ پاسخی ندارند که چرا با ترویج بیشتر این وسایل، آمار ارتکاب به این جنایت بیشتر شده؟ الآن پوشش وسایل ممانعت از بارداری در ایران بیشتر از آلمان، ژاپن، اسپانیا، ایتالیا و استرالیا است، ولی در همین سال ها که این پوشش بیشتر شده آمار سقط جنین غیرقانونی، سه برابر شده و 40 برابر سقط جنین قانونی شده است.
علت افزایش آمار سقط جنین چه بوده است؟
مروتی: عموم مردم و حتی مسئولان گمان می کنند که سقط جنین بیشتر به دنبال روابط نامشروع صورت می گیرد، در حالی که بیش از 90 درصد آمار سالانه سقط مربوط به پدر و مادرهایی است که تصمیم به قتل فرزندشان می گیرند. علتش هم مشخص است. از بس در این سال ها علیه فرزند و فرزندآوری تبلیغ کرده ایم که اساسا بچه مطلوبیتش را از دست داده است. بچه ابزاری شده است برای مدیریت زندگی. مادر گاهی به این بهانه که باید روی پایان نامه ام کار کنم، به این جنایت دست می زند! گاهی چون دو بچه کافیست، بچه سوم را می کشند. گاهی به این بهانه که فعلا مستاجریم و تا خانه دار نشویم بچه نمی‌خواهیم، می روند و بچه شان را می کشند. اینها همه از آثار سیاست های تنظیم خانواده است نه این که علل دیگری نداشته باشد، ولی فرهنگ تنظیم خانواده، مقصر شماره یک در معضل سقط جنین است.
وزارت بهداشت برای مقابله با این معضل چه کرده است؟
مروتی: با خودشان مصاحبه بگیرید، البته اگر مصاحبه بدهند! تا جایی که من دیده ام کاری نکرده اند. در بحث سقط جنین، بروید ببینید در کدام دستورالعمل وزارت بهداشت، پزشک و ماما و بهورز یاد می گیرند که چگونه مادران متقاضی را از این جنایت منصرف کنند؟ اصلا کجای جزوات و کتب اخلاق پزشکی به دانشجو آموزش داده می شود که سقط جنین کاری غیراخلاقی و یک جنایت بزرگ است؟ تقریبا هیچ کجا. نقل الآن هم نیست، با دانش آموخته‌های دهه های پیش پزشکی هم که صحبت کرده ام، آنها هم می گویند که کسی به ما نگفته سقط جنین از منظر اسلام، جنایت است.
البته هر فردی با رجوع به وجدان خود می فهمد که این مسئله یک کار غیراخلاقی است، ولی وقتی پای درآمدهای میلیونی و گردش مالی میلیاردی در میان باشد، متاسفانه کم نیستند کسانی که بلغزند و آخرتشان را تباه کنند. اگر آموزش باشد و از آن سو، با عاملان این جنایت برخورد قاطع و بازدارنده صورت گیرد، قطعا می توان بر این معضل بزرگ غلبه کرد.
یعنی با مراکز غیرقانونی انجام سقط برخورد نمی شود؟
مروتی: خیر. تقریبا هیچ برخوردی صورت نمی گیرد. یک خانم پزشک که در یک مرکز بهداشت مشغول به خدمت است به بنده گفت: خانمی نزد من آمد که با قرص، سقط جنین کرده بود. پرسیدم قرص را از کجا آورده ای؟ گفت: یک داروخانه معروف هست در فلان جای تهران که من پنج بار با قرص های آن داروخانه سقط کرده ام! حالا اگر وزارت بهداشت بنای برخورد با این جنایت را داشت، آیا نمی توانست جلوی این داروخانه و صدها مورد مشابه را بگیرد؟ متاسفانه هیچ عزمی برای مبارزه با سقط جنین وجود ندارد. این برخورد نکردن هم آثار سوء زیادی دارد و در بلند مدت باعث گسترش جرائم جنایی می شود.
چهل سال بعد از قانونی شدن سقط جنین در آمریکا، دو دانشمند برجسته آمریکایی در مجله اخلاق پزشکی نوشتند که باید کشتن نوزاد تازه به دنیا آمده، آزاد شود چون این بچه‌ها مانند جنین‌ها، انسان‌های واقعی نیستند! یعنی پله به پله اخلاق نزول می کند.
شما از قوه قضائیه انتقاد می کنید اما وقتی مادر بچه، خودش خواهان سقط جنین است و علی القاعده شکایت نمی کند، قوه قضاییه چه کاری می تواند انجام دهد؟
مروتی: از منظرحقوقی، اصل این است که چگونه مسئله سقط جنین را تعریف کنیم. سالانه کمتر از 17 هزار انسان بر اثر تصادف های جاده ای کشته می شوند، ولی طبق آمار دفتر سلامت جمعیت وزارت بهداشت، سالانه 250 هزار انسان در اثر سقط غیرقانونی به قتل می رسند، یعنی در کشور 15 برابر کشته های تصادف، جنایت سقط جنین صورت می گیرد. به اعتقاد بنده معضلی با این عظمت باید یک جرم عمومی تلقی شود و دادستانی به عنوان مدعی العموم در آن ورود کند. در نخستین قدم هم لازم است وزارت بهداشت را مواخذه کند که چرا کاری برای مبارزه با این جنایت نمی کند.به هر حال اصلا عقلانی نیست که دست روی دست بگذاریم تا کسی بابت سقط جنین شکایت بکند.
چرا وزارت بهداشت در این موضوع کوتاهی می کند؟
مروتی: این را هم باید از خودشان بپرسید. اخیرا یکی از مسئولان وزارت بهداشت مصاحبه کرده و انجام سقط جنین غیرقانونی در مراکز درمانی را تکذیب کرده است. عرض بنده این است که اگر مجبورید تکذیب کنید، لااقل طوری تکذیب کنید که همکاران خودتان نخندند. وقتی خودتان آمار 250 هزار مورد سقط جنین غیرقانونی در سال را می دهید، چرا تا مورد مطالبه قرار می گیرید، به جای واکنش مسئولانه، اصل ماجرا را منکر می شوید؟
هر وقت اعتراضی می شود که چرا سقط جنین غیرقانونی توسط کارکنان و تربیت شدگان وزارت بهداشت صورت می گیرد، می گویند اسم و آدرس و شماره تلفن بده تا برخورد کنیم، این یعنی بی مسئولیتی در قبال سلامت مردم. شما باید به وظیفه خود در نظارت عمل کنید نه این که کارتان را بر دوش دیگران بیندازید و به هر قیمت بخواهید منافع و آبروی صنفتان را حفظ کنید.
برخی رسانه ها از جمله صدا و سیما هم گویا تصمیم گرفته اند که نقدی از وزارت بهداشت صورت نگیرد. اما اگر این وزارت خانه، همین یک تقصیر را در موضوع سقط جنین داشته باشد، لحظه ای سکوت جایز نیست. رسانه هایی که بابت مرگ یک هنرمند یا کشیدن یک بخیه بلوا می کنند، چرا در موضوع قتل عام 250 هزار انسان سکوت کرده اند؟ یا اصلا موضوع روغن پالم که توسط وزیر محترم مطرح شد، چرا آنقدر بزرگ شد، در حالی که به عقیده بنده یک هزارم موضوع سقط اهمیت نداشت و ندارد. متاسفانه دوستان ارزشی هم، هنگام نقد، صرفا با نگاه مادی نگاه می کنند و آخر نقدشان همین است که چرا در طرح تحول سلامت، زیرمیزی به رومیزی تبدیل شده؟! نه این که نباید نسبت به طرح تحول و امثالهم انتقاد کرد، بحث بنده اولویت بندی است. جایی که بحث جان هزاران انسان مطرح است، علی القاعده انتقاد لازم تر از جاهای دیگر است.
به نظر شما با مشکلات فراوان اقتصادی و رکودی که وجود دارد، چگونه باید به دنبال فرزندآوری بیشتر خانواده ها بود؟
حسین مروتی: در مورد ارتباط اقتصاد و فرزندآوری چند نکته وجود دارد. نخست این که رفاه و وضع اقتصادی خوب لزوما به فرزندآوری بیشتر منجر نمی شود. شاهد این قضیه هم فراوان است، طوری که استان های ثروتمند، فرزندآوری کمتری نسبت به بقیه استان ها دارند. نکته بعد این که ما تحقیق بومی ای نداریم که نشان دهد رشد جمعیت مانع رشد اقتصادی است، بلکه در تمام دنیا با رشد جمعیت، سرانه تولید ناخالص داخلی افزایش هم پیدا کرده است. شاید تنها جایی که با قطعیت گفته اند رشد جمعیت مانع توسعه می شود، متن غرض ورزانه تعهدات بین المللی مثل کنفرانس جمعیت و توسعه باشد.
الآن دیگر در مجامع علمی کسی از این حرف ها نمی زند، بلکه برعکسش را می گویند. روزنامه گاردین یادداشت جالبی در این زمینه دارد. ضمن این که اشاره می کند، افت نرخ باروری در آمریکا اقتصاد این کشور را به خطر انداخته، می نویسد: "دلیلی که ما نیاز به نوزادان بیشتری داریم، برقرار کردن تعادل در سالخورده شدن جمعیت است. به عنوان یک حکایت هشداردهنده خوب، به ژاپن بنگرید: در سال 2014 در ژاپن، پوشک بزرگسالان بیشتر از پوشک بچه فروش داشت! میانه سن ژاپنی ها 45 سال است که سالخورده شدن جمعیت این کشور را نشان می دهد. شاید این کشور نیز به صورتی غیر منتظره، به رکود اقتصادی باز گردد. پوشک های بچه؛ یک شاخص مهم اقتصادی هستند!" یا وال استریت ژورنال، یادداشت خوبی دارد با این عنوان که کاهش جمعیت می تواند تا چهل درصد، رشد اقتصاد جهانی را کاهش دهد .
یعنی به نظرتان مسائل اقتصادی از علل بحران جمعیت نیست؟!
مروتی: ببینید! نظام اسلامی وظیفه دارد که امکانات و رفاه نسبی را برای مردم فراهم کند. این وظیفه ای است که باید مطالبه هم بشود، ولی همانطور که گفتم وضع اقتصادی خوب، لزوما به فرزندآوری بیشتر منجر نمی شود. من در همایشی بحث جمعیت را ارائه می کردم. مهمترین دلیلی که مادران برای فرزند نیاوردن مطرح می کردند، بحث اقتصادی بود. خطاب به مادران گفتم: اگر شما در مسابقه ای برنده خوشبخت 300 میلیون پول نقد بشوید و به نظر خودتان با همان یک یا دو فرزند، تعداد فرزندانتان تکمیل باشد، کدام یک به این فکر می کنید که با این پولی که رسیده می توانید یک فرزند دیگر هم داشته باشید؟ کدام یک از شما بعد از گرفتن این پول، فرزند دیگری خواهد آورد؟ جمع به فکر فرو رفتند. نهایتا احدی از جمع نگفت که با این پول فرزندی به فرزندانش اضافه می کند. جالب این که یکی از خانم های جمع از انتهای جلسه گفت: اگر یک میلیارد تومان هم بدهند، ما دیگر بچه نمی آوریم!
وقتی فرزندآوری بیش از 2 تا، ضدارزش باشد، پول که بیاید صرف مبلمان و ماشین و خانه می شود. صرف هر چیزی که بشود، صرف فرزندآوری نخواهد شد. البته گروه اندکی هستند در کشور که خواهان فرزندآوری بیشتر هستند. قاعدتا باید امکانات لازم برای این گروه که معمولا در مناطق محروم زندگی می کنند، فراهم شود.
به عنوان آخرین سوال، البته امیدوارم از سوالم ناراحت نشوید. آیا شما خیلی بدبینانه و بعضا امنیتی به موضوع جمعیت نگاه نمی کنید؟
مروتی: (با خنده) ببینید تخصص بنده مسائل امنیتی نیست ولی هرچه بیشتر در مسئله جمعیت تحقیق می کنم، بیشتر به روابط تو در توی باند تنظیم خانواده پی می برم. بنده خیلی از حرف ها را بنابر مصالحی نگفتم، ولی خوب است من هم از شما چند سوال بپرسم.
اگر شما به وضع بحرانی جمعیت آگاه باشید و ببینید که رئیس جمهور در جلسه هیات دولت در مورد جمعیت گفته است که «گزارش امروز برخی از نگرانی‌ها را کاهش می‌دهد» چه فکری می کنید؟ اگر بعد از آن متوجه شوید که اینها ناشی از «گزارش تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران» است که توسط یک جمعیت شناس دوتابعیتی که تمام خانواده اش خارج از کشور هستند و با انواع بنیادهای برانداز غربی همکاری داشته تهیه شده، آن وقت چه فکری می کنید؟ وقتی بفهمید حامی تهیه این گزارش صندوق جمعیت بوده است چه طور؟!
وقتی شما مطلع شوید که رئیس فدراسیون بین المللی تنظیم خانواده (IPPF) به نام تئودروس ملسه (Tewodros Melesse) که از مروجین جنایت سقط جنین و روابط نامشروع در دنیا است، بی هیچ مزاحمتی به ایران می آید، سخنرانی می کند و با یکی از مسئولان بلندپایه مجلس دیدار می کند، چه فکری می کنید؟ وقتی بعدش هرچه دلسوزان و زحمتکشان تلاش می کنند که برای افزایش رشد جمعیت قانونی تصویب کنند، حریف نمی شوند، چطور؟!
سمینار پویایی جمعیت در کشورهای مسلمان با پشتیبانی سفارت سوئیس و صندوق جمعیت و با حضور همکارهای صهیونیست ها در دانشگاه تهران برگزار شد و یک دانشمند خارجی به مسئولان ایرانی توصیه کرد که سن ازدواج دختران باید زیاد شود و فرزندآوریشان از این هم کمتر شود! حالا شما به جای بنده و همکارانم باشید چه فکری می کنید؟
سال گذشته در همین ایام موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و انجمن جمعیت شناسی از یک استاد آمریکایی به نام الن پرسی کریلی (Ellen Percy Kraly)، برای سخنرانی دعوت کردند. این فرد هم، سابقه همکاری با مرکز تحقیقات وودرو ویلسون (The Wilson Center) را داشت. همان مرکزی که با اهداف براندازانه در ایران فعالیت می کرد و هاله اسفندیاری را به ایران فرستاده بود.
آیا این فرد و رئیس فدراسیون بین المللی تنظیم خانواده و ده ها دانشمند غربی که برای ایجاد اختلال در سیاست های جمعیتی نظام به ایران سفر کرده اند هم، بازیگر فیلم های مبتذل بوده اند که ردیابی نشوند و به راحتی بتوانند وارد کشور شوند؟!
موضوع جمعیت قطعا ابعاد امنیتی گسترده ای دارد. غرب به این تحلیل رسیده که تمام عوامل مولد قدرت برای ایران و تهدیدزا برای غرب، برآمده از توان و همت جمعیت جوان میهن‌مان است و اگر جمعیت ایران سالخورده شود، این توانمندی‌ها هم رو به افول خواهد رفت. بر اساس همین تحلیل هم تمام عواملش را در داخل کشور فعال کرده تا مانع اجرایی شدن سیاست های جدید جمعیتی ایران شود.
به عقیده بنده موضوع جمعیت نمودی تام و تمام از نفوذ جریانی است. هر روز هم که می گذرد، شواهد بیشتری از این مسئله می بینم که یقینم بیشتر می شود. البته حالا که به لطف خدا، نمازی ها دستگیر و محکوم شده اند این جریان دست به عصا حرکت می کند. اگر این دو شاه ماهی صید نشده بودند، جریان مرموز تنظیم خانواده، با همان کیفیت در مسیر خیانت های گذشته اش حرکت می کرد. به نظر بنده باید نهادهای مربوط در موضوع جمعیت حساسیت بیشتری به خرج دهند.
همانطور که می‌دانید، سیاری معاون بهداشت وزارت بهداشت اخیرا در مصاحبه ای گفته است هیچ مرکز بهداشتی در کشور وجود ندارد که در آن به خانواده ها بگویند، بچه نیاورد و هیچ دستگاهی بیشتر از وزارت بهداشت برای رشد جمعیت کار نکرده شما رصد کرده اید که این ادعا صحیح است یا خیر؟
حسین مروتی: دکتر سیاری معمولا در اظهارنظرهایش دقت نمی‌کند. همین چند روز پیش در اخبار بیست و سی دیدم مدعی شده بود که خانه بهداشتِ بدون پزشک نداریم. من دست شما را می گیرم و ده ها مورد از این خانه های بهداشت را به شما نشان می‌دهم. روستایی را در سیستان به شما نشان می دهم که که با صد خانوار، جلوی در خانه بهداشتش نیم متر خاک نشسته و کلا تعطیل است. دکتر سیاری قبلا هم گفته بود که ایران در وضع عروسی جمعیتی است!
وی افزود: به هر حال همین اخیرا بود که یک گروه جهادی به شهرستان زیرکوه خراسان جنوبی رفته بودند و نقل کردند که آنجا همچنان فرزند کمتر؛ زندگی بهتر تبلیغ می شود و یکی از مسئولینش گفته بود که باید با آمپول، جلوی بارداری اینها را بگیریم! وزارت بهداشت بیشترین کارشکنی را در مقابل اجرای سیاست های جمعیتی داشته است. برای بنده مثل روز روشن است که اگر این وزارت صرفا فعالیت های ضدجمعیتی اش را متوقف می کرد، وضع جمعیتی ما الآن به گونه ای نبود که رشد موالید منفی شود. حداقل لطفی که دولت می تواند بکند این است که بودجه چند صد میلیاردی تحدید نسل را به وزارت بهداشت اختصاص ندهد، که صرف ارائه رایگان قرص ها و آمپول های خطرناک به مردم ناآگاه بشود.
آیا این پول ها همچنان صرف کنترل جمعیت می شود؟
مروتی: خودشان می گویند که صرف باروری سالم می‌شود. با کلمه‌ها بازی می‌کنند و به کنترل جمعیت ادامه می دهند. یادم است همان سال 90 هم که مقام معظم رهبری نخستین بار مسئله جمعیت را مطرح کردند، بودجه کنترل جمعیت در وزارت بهداشت زیاد شد! یک خبرنگار علت این رفتار در مقابل صحبت‌های مقام معظم رهبری و رئیس جمهور وقت را از دکتر مطلق می پرسد و می شنود که «در اداره سلامت جمعیت وزرات بهداشت کنترل جمعیت صورت نمی گیرد!» همین سوال را از دکتر اسلامی می پرسد که باز جوابی عایدش نمی شود. این ها ابتدا، اساس قضیه را هم منکر می شدند.
آیا شخص وزیر با موضوع جمعیت همراه نیست یا بدنه وزارت بهداشت مخالف سیاست های جدید جمعیتی هستند؟
مروتی: بنده برداشتم این است که شخص وزیر مخالفتی با سیاست های جمعیتی ندارد، ولی متاسفانه اطلاعات جمعیتی و تحلیل ها را اشتباه به وی منتقل می کنند. دکتر هاشمی در یک سخنرانی گفته بود که مشکل زاد و ولد به شهادت سازمان ثبت احوال در مسیر رسیدن به تعادل است. ما که کارمان رصد این مسائل است، خبر را که دیدیم حیرت کردیم که وزیر بر چه اساس این حرف را زده؟ چند ماه بعد هم مسئول مربوطه در سازمان ثبت احوال گفت که آمار رشد موالید منفی شده است!
همه این ها بر می‌گردد به برخی جمعیت شناس های معلوم الحال و مسئولان دفتر سلامت جمعیت که به همه دولت ها تحمیل می‌شوند. اینها نمی‌گذارند کاری صورت بگیرد. بعد از سال‌ها کار بر روی مسئله جمعیت به یقین رسیده‌ام که تا مسئولان دفتر سلامت جمعیت که دو دهه است بر این دفتر حاکم هستند تغییر نکنند، رویه مخرب وزارت بهداشت در بحث جمعیت تغییر نخواهد کرد. در واقع تنها عملکرد مثبت وزارت بهداشت در موضوع جمعیت کارهای معدودی است که در زمینه درمان ناباروری صورت گرفته است.
در مورد سقط جنین هم توضیح بدهید که کشور چه شرایطی دارد؟
مروتی: به قول مسئولان مربوطه، سالانه در کشور 220 تا 350 هزار مورد سقط جنین صورت می گیرد. حالا اگر بخواهیم صحبت دکتر مطلق، مدیرکل دفتر سلامت جمعیت خانواده و مدارس را مبنا بگیریم، تعداد سقط در سال 1392، 256 هزار مورد بوده که از این میان تنها 6 هزار مورد قانونی بوده. این مسئله واقعا یک فاجعه است.
کسانی که به بهانه جلوگیری از سقط، وسایل ممانعت از بارداری را به صورت گسترده ترویج کردند، حالا هیچ پاسخی ندارند که چرا با ترویج بیشتر این وسایل، آمار ارتکاب به این جنایت بیشتر شده؟ الآن پوشش وسایل ممانعت از بارداری در ایران بیشتر از آلمان، ژاپن، اسپانیا، ایتالیا و استرالیا است، ولی در همین سال ها که این پوشش بیشتر شده آمار سقط جنین غیرقانونی، سه برابر شده و 40 برابر سقط جنین قانونی شده است.
علت افزایش آمار سقط جنین چه بوده است؟
مروتی: عموم مردم و حتی مسئولان گمان می کنند که سقط جنین بیشتر به دنبال روابط نامشروع صورت می گیرد، در حالی که بیش از 90 درصد آمار سالانه سقط مربوط به پدر و مادرهایی است که تصمیم به قتل فرزندشان می گیرند. علتش هم مشخص است. از بس در این سال ها علیه فرزند و فرزندآوری تبلیغ کرده ایم که اساسا بچه مطلوبیتش را از دست داده است. بچه ابزاری شده است برای مدیریت زندگی. مادر گاهی به این بهانه که باید روی پایان نامه ام کار کنم، به این جنایت دست می زند! گاهی چون دو بچه کافیست، بچه سوم را می کشند. گاهی به این بهانه که فعلا مستاجریم و تا خانه دار نشویم بچه نمی‌خواهیم، می روند و بچه شان را می کشند. اینها همه از آثار سیاست های تنظیم خانواده است نه این که علل دیگری نداشته باشد، ولی فرهنگ تنظیم خانواده، مقصر شماره یک در معضل سقط جنین است.
وزارت بهداشت برای مقابله با این معضل چه کرده است؟
مروتی: با خودشان مصاحبه بگیرید، البته اگر مصاحبه بدهند! تا جایی که من دیده ام کاری نکرده اند. در بحث سقط جنین، بروید ببینید در کدام دستورالعمل وزارت بهداشت، پزشک و ماما و بهورز یاد می گیرند که چگونه مادران متقاضی را از این جنایت منصرف کنند؟ اصلا کجای جزوات و کتب اخلاق پزشکی به دانشجو آموزش داده می شود که سقط جنین کاری غیراخلاقی و یک جنایت بزرگ است؟ تقریبا هیچ کجا. نقل الآن هم نیست، با دانش آموخته‌های دهه های پیش پزشکی هم که صحبت کرده ام، آنها هم می گویند که کسی به ما نگفته سقط جنین از منظر اسلام، جنایت است.
البته هر فردی با رجوع به وجدان خود می فهمد که این مسئله یک کار غیراخلاقی است، ولی وقتی پای درآمدهای میلیونی و گردش مالی میلیاردی در میان باشد، متاسفانه کم نیستند کسانی که بلغزند و آخرتشان را تباه کنند. اگر آموزش باشد و از آن سو، با عاملان این جنایت برخورد قاطع و بازدارنده صورت گیرد، قطعا می توان بر این معضل بزرگ غلبه کرد.
یعنی با مراکز غیرقانونی انجام سقط برخورد نمی شود؟
مروتی: خیر. تقریبا هیچ برخوردی صورت نمی گیرد. یک خانم پزشک که در یک مرکز بهداشت مشغول به خدمت است به بنده گفت: خانمی نزد من آمد که با قرص، سقط جنین کرده بود. پرسیدم قرص را از کجا آورده ای؟ گفت: یک داروخانه معروف هست در فلان جای تهران که من پنج بار با قرص های آن داروخانه سقط کرده ام! حالا اگر وزارت بهداشت بنای برخورد با این جنایت را داشت، آیا نمی توانست جلوی این داروخانه و صدها مورد مشابه را بگیرد؟ متاسفانه هیچ عزمی برای مبارزه با سقط جنین وجود ندارد. این برخورد نکردن هم آثار سوء زیادی دارد و در بلند مدت باعث گسترش جرائم جنایی می شود.
چهل سال بعد از قانونی شدن سقط جنین در آمریکا، دو دانشمند برجسته آمریکایی در مجله اخلاق پزشکی نوشتند که باید کشتن نوزاد تازه به دنیا آمده، آزاد شود چون این بچه‌ها مانند جنین‌ها، انسان‌های واقعی نیستند! یعنی پله به پله اخلاق نزول می کند.
شما از قوه قضائیه انتقاد می کنید اما وقتی مادر بچه، خودش خواهان سقط جنین است و علی القاعده شکایت نمی کند، قوه قضاییه چه کاری می تواند انجام دهد؟
مروتی: از منظرحقوقی، اصل این است که چگونه مسئله سقط جنین را تعریف کنیم. سالانه کمتر از 17 هزار انسان بر اثر تصادف های جاده ای کشته می شوند، ولی طبق آمار دفتر سلامت جمعیت وزارت بهداشت، سالانه 250 هزار انسان در اثر سقط غیرقانونی به قتل می رسند، یعنی در کشور 15 برابر کشته های تصادف، جنایت سقط جنین صورت می گیرد. به اعتقاد بنده معضلی با این عظمت باید یک جرم عمومی تلقی شود و دادستانی به عنوان مدعی العموم در آن ورود کند. در نخستین قدم هم لازم است وزارت بهداشت را مواخذه کند که چرا کاری برای مبارزه با این جنایت نمی کند.به هر حال اصلا عقلانی نیست که دست روی دست بگذاریم تا کسی بابت سقط جنین شکایت بکند.
چرا وزارت بهداشت در این موضوع کوتاهی می کند؟
مروتی: این را هم باید از خودشان بپرسید. اخیرا یکی از مسئولان وزارت بهداشت مصاحبه کرده و انجام سقط جنین غیرقانونی در مراکز درمانی را تکذیب کرده است. عرض بنده این است که اگر مجبورید تکذیب کنید، لااقل طوری تکذیب کنید که همکاران خودتان نخندند. وقتی خودتان آمار 250 هزار مورد سقط جنین غیرقانونی در سال را می دهید، چرا تا مورد مطالبه قرار می گیرید، به جای واکنش مسئولانه، اصل ماجرا را منکر می شوید؟
هر وقت اعتراضی می شود که چرا سقط جنین غیرقانونی توسط کارکنان و تربیت شدگان وزارت بهداشت صورت می گیرد، می گویند اسم و آدرس و شماره تلفن بده تا برخورد کنیم، این یعنی بی مسئولیتی در قبال سلامت مردم. شما باید به وظیفه خود در نظارت عمل کنید نه این که کارتان را بر دوش دیگران بیندازید و به هر قیمت بخواهید منافع و آبروی صنفتان را حفظ کنید.
برخی رسانه ها از جمله صدا و سیما هم گویا تصمیم گرفته اند که نقدی از وزارت بهداشت صورت نگیرد. اما اگر این وزارت خانه، همین یک تقصیر را در موضوع سقط جنین داشته باشد، لحظه ای سکوت جایز نیست. رسانه هایی که بابت مرگ یک هنرمند یا کشیدن یک بخیه بلوا می کنند، چرا در موضوع قتل عام 250 هزار انسان سکوت کرده اند؟ یا اصلا موضوع روغن پالم که توسط وزیر محترم مطرح شد، چرا آنقدر بزرگ شد، در حالی که به عقیده بنده یک هزارم موضوع سقط اهمیت نداشت و ندارد. متاسفانه دوستان ارزشی هم، هنگام نقد، صرفا با نگاه مادی نگاه می کنند و آخر نقدشان همین است که چرا در طرح تحول سلامت، زیرمیزی به رومیزی تبدیل شده؟! نه این که نباید نسبت به طرح تحول و امثالهم انتقاد کرد، بحث بنده اولویت بندی است. جایی که بحث جان هزاران انسان مطرح است، علی القاعده انتقاد لازم تر از جاهای دیگر است.
به نظر شما با مشکلات فراوان اقتصادی و رکودی که وجود دارد، چگونه باید به دنبال فرزندآوری بیشتر خانواده ها بود؟
حسین مروتی: در مورد ارتباط اقتصاد و فرزندآوری چند نکته وجود دارد. نخست این که رفاه و وضع اقتصادی خوب لزوما به فرزندآوری بیشتر منجر نمی شود. شاهد این قضیه هم فراوان است، طوری که استان های ثروتمند، فرزندآوری کمتری نسبت به بقیه استان ها دارند. نکته بعد این که ما تحقیق بومی ای نداریم که نشان دهد رشد جمعیت مانع رشد اقتصادی است، بلکه در تمام دنیا با رشد جمعیت، سرانه تولید ناخالص داخلی افزایش هم پیدا کرده است. شاید تنها جایی که با قطعیت گفته اند رشد جمعیت مانع توسعه می شود، متن غرض ورزانه تعهدات بین المللی مثل کنفرانس جمعیت و توسعه باشد.
الآن دیگر در مجامع علمی کسی از این حرف ها نمی زند، بلکه برعکسش را می گویند. روزنامه گاردین یادداشت جالبی در این زمینه دارد. ضمن این که اشاره می کند، افت نرخ باروری در آمریکا اقتصاد این کشور را به خطر انداخته، می نویسد: "دلیلی که ما نیاز به نوزادان بیشتری داریم، برقرار کردن تعادل در سالخورده شدن جمعیت است. به عنوان یک حکایت هشداردهنده خوب، به ژاپن بنگرید: در سال 2014 در ژاپن، پوشک بزرگسالان بیشتر از پوشک بچه فروش داشت! میانه سن ژاپنی ها 45 سال است که سالخورده شدن جمعیت این کشور را نشان می دهد. شاید این کشور نیز به صورتی غیر منتظره، به رکود اقتصادی باز گردد. پوشک های بچه؛ یک شاخص مهم اقتصادی هستند!" یا وال استریت ژورنال، یادداشت خوبی دارد با این عنوان که کاهش جمعیت می تواند تا چهل درصد، رشد اقتصاد جهانی را کاهش دهد .
یعنی به نظرتان مسائل اقتصادی از علل بحران جمعیت نیست؟!
مروتی: ببینید! نظام اسلامی وظیفه دارد که امکانات و رفاه نسبی را برای مردم فراهم کند. این وظیفه ای است که باید مطالبه هم بشود، ولی همانطور که گفتم وضع اقتصادی خوب، لزوما به فرزندآوری بیشتر منجر نمی شود. من در همایشی بحث جمعیت را ارائه می کردم. مهمترین دلیلی که مادران برای فرزند نیاوردن مطرح می کردند، بحث اقتصادی بود. خطاب به مادران گفتم: اگر شما در مسابقه ای برنده خوشبخت 300 میلیون پول نقد بشوید و به نظر خودتان با همان یک یا دو فرزند، تعداد فرزندانتان تکمیل باشد، کدام یک به این فکر می کنید که با این پولی که رسیده می توانید یک فرزند دیگر هم داشته باشید؟ کدام یک از شما بعد از گرفتن این پول، فرزند دیگری خواهد آورد؟ جمع به فکر فرو رفتند. نهایتا احدی از جمع نگفت که با این پول فرزندی به فرزندانش اضافه می کند. جالب این که یکی از خانم های جمع از انتهای جلسه گفت: اگر یک میلیارد تومان هم بدهند، ما دیگر بچه نمی آوریم!
وقتی فرزندآوری بیش از 2 تا، ضدارزش باشد، پول که بیاید صرف مبلمان و ماشین و خانه می شود. صرف هر چیزی که بشود، صرف فرزندآوری نخواهد شد. البته گروه اندکی هستند در کشور که خواهان فرزندآوری بیشتر هستند. قاعدتا باید امکانات لازم برای این گروه که معمولا در مناطق محروم زندگی می کنند، فراهم شود.
به عنوان آخرین سوال، البته امیدوارم از سوالم ناراحت نشوید. آیا شما خیلی بدبینانه و بعضا امنیتی به موضوع جمعیت نگاه نمی کنید؟
مروتی: (با خنده) ببینید تخصص بنده مسائل امنیتی نیست ولی هرچه بیشتر در مسئله جمعیت تحقیق می کنم، بیشتر به روابط تو در توی باند تنظیم خانواده پی می برم. بنده خیلی از حرف ها را بنابر مصالحی نگفتم، ولی خوب است من هم از شما چند سوال بپرسم.
اگر شما به وضع بحرانی جمعیت آگاه باشید و ببینید که رئیس جمهور در جلسه هیات دولت در مورد جمعیت گفته است که «گزارش امروز برخی از نگرانی‌ها را کاهش می‌دهد» چه فکری می کنید؟ اگر بعد از آن متوجه شوید که اینها ناشی از «گزارش تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران» است که توسط یک جمعیت شناس دوتابعیتی که تمام خانواده اش خارج از کشور هستند و با انواع بنیادهای برانداز غربی همکاری داشته تهیه شده، آن وقت چه فکری می کنید؟ وقتی بفهمید حامی تهیه این گزارش صندوق جمعیت بوده است چه طور؟!
وقتی شما مطلع شوید که رئیس فدراسیون بین المللی تنظیم خانواده (IPPF) به نام تئودروس ملسه (Tewodros Melesse) که از مروجین جنایت سقط جنین و روابط نامشروع در دنیا است، بی هیچ مزاحمتی به ایران می آید، سخنرانی می کند و با یکی از مسئولان بلندپایه مجلس دیدار می کند، چه فکری می کنید؟ وقتی بعدش هرچه دلسوزان و زحمتکشان تلاش می کنند که برای افزایش رشد جمعیت قانونی تصویب کنند، حریف نمی شوند، چطور؟!
سمینار پویایی جمعیت در کشورهای مسلمان با پشتیبانی سفارت سوئیس و صندوق جمعیت و با حضور همکارهای صهیونیست ها در دانشگاه تهران برگزار شد و یک دانشمند خارجی به مسئولان ایرانی توصیه کرد که سن ازدواج دختران باید زیاد شود و فرزندآوریشان از این هم کمتر شود! حالا شما به جای بنده و همکارانم باشید چه فکری می کنید؟
سال گذشته در همین ایام موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور و انجمن جمعیت شناسی از یک استاد آمریکایی به نام الن پرسی کریلی (Ellen Percy Kraly)، برای سخنرانی دعوت کردند. این فرد هم، سابقه همکاری با مرکز تحقیقات وودرو ویلسون (The Wilson Center) را داشت. همان مرکزی که با اهداف براندازانه در ایران فعالیت می کرد و هاله اسفندیاری را به ایران فرستاده بود.
آیا این فرد و رئیس فدراسیون بین المللی تنظیم خانواده و ده ها دانشمند غربی که برای ایجاد اختلال در سیاست های جمعیتی نظام به ایران سفر کرده اند هم، بازیگر فیلم های مبتذل بوده اند که ردیابی نشوند و به راحتی بتوانند وارد کشور شوند؟!
موضوع جمعیت قطعا ابعاد امنیتی گسترده ای دارد. غرب به این تحلیل رسیده که تمام عوامل مولد قدرت برای ایران و تهدیدزا برای غرب، برآمده از توان و همت جمعیت جوان میهن‌مان است و اگر جمعیت ایران سالخورده شود، این توانمندی‌ها هم رو به افول خواهد رفت. بر اساس همین تحلیل هم تمام عواملش را در داخل کشور فعال کرده تا مانع اجرایی شدن سیاست های جدید جمعیتی ایران شود.
به عقیده بنده موضوع جمعیت نمودی تام و تمام از نفوذ جریانی است. هر روز هم که می گذرد، شواهد بیشتری از این مسئله می بینم که یقینم بیشتر می شود. البته حالا که به لطف خدا، نمازی ها دستگیر و محکوم شده اند این جریان دست به عصا حرکت می کند. اگر این دو شاه ماهی صید نشده بودند، جریان مرموز تنظیم خانواده، با همان کیفیت در مسیر خیانت های گذشته اش حرکت می کرد. به نظر بنده باید نهادهای مربوط در موضوع جمعیت حساسیت بیشتری به خرج دهند.