سرویس جهان مشرق- در میان فرهنگ‌های مختلف می‌توان شاهد برخی خرافات بود؛ خرافاتی که بعضاً ریشه در اعتقادات به انحراف کشیده شده آن‌ها دارد. در دهه‌های اخیر غرب سعی داشته است تا فرهنگ و اعتقادات مردم کشورهای شرقی و خاورمیانه را با برچسب خرافات همراه کند. تلاشی که به‌وسیله غول‌های رسانه‌ای غرب و هالیوود حمایت شده است.اما باید دانست که خود غربی‌ها در این مسئله سابقه بسیاری دارند. در این مطلب به 4 مورد از خرافات مطرح در فرانسه می‌پردازیم.
البته گاهی غرب پای خود را فراتر می‌گذارد و با نوعی تعصب هر رفتاری را که به مذاقش خوش نیاید در دایره خرافات وارد می‌کند. برای مثال یک مذهب و یا آیین را که پیروان زیادی ندارد، بدون توجه به اینکه آیا آن آیین اجازه ورود خرافات را به خود می‌دهد و یا نه، در دام تعاریف خود گرفتار می‌کند. در ادامه خواهیم دید که در جامعه فرانسوی که از جوامع پیشگام مدرنیته و عقل‌گرایی محسوب می‌شود، نیز برخی از خرافات و اعتقادات غیرمنطقی دیده می‌شود که خیلی راحت از کنار آن عبور می‌شود. خرافاتی که حتی برای جوامعی که برچسب خرافاتی خورده‌اند نیز غیر قابل هضم و بعضاً خنده‌دار است. در این مقاله به برخی از خرافات موجود در زندگی روزانه فرانسوی‌ها پرداخته می‌شود هر چند فرانسوی‌ها خیلی بیشتر از اینها خرافاتی هستند.
برعکس قرار دادن نان
در کشور فرانسه اگر شخصی نان را برعکس روی میز غذا قرار دهد، کار بسیار خطرناکی انجام داده است. به بیانی او با این کار خود باعث بد شانسی افراد آن خانواده خواهد شد. ریشه‌های این خرافه به قرون‌وسطی بازمی‌گردد. در این دوران اعدام عملی شایع و البته وحشتناک بود. جلاد که بیشتر روز را به اعدام مشغول بود نمی‌توانست در صف نانوایی بایستد به همین خاطر نانوا، نان او را برای اینکه شناخته شود، وارونه بر روی پیشخوان می‌گذاشت. به همین دلیل کسانی که نان را بر روی میز برعکس قرار دهند بدشانسی را برای اعضای خانواده به همراه می‌آورند. در بعضی خانواده‌های معتقد در فرانسه، سریع و بعد از برگرداندن آن، صلیبی بر روی آن با چاقو کشیده می‌شود و بعد میان اعضا تقسیم می‌شود.
البته شاید بتوان با برخی توجیهات این موضوع را حل کرد اما فقط در سطح توجیهات؛ چراکه وقتی به این موضوع از دید منطقی نگاه می‌کنید، هیچ‌گونه رابطه منطقی را میان برعکس قرار دادن نان بر روی میز غذا و بدشانسی (که البته واژه‌ای قابل‌تأمل است) نمی‌توان یافت؛ اما نباید از این موضوع غافل شد که در فرهنگ فرانسه، نان جایگاه بسیاری بااهمیتی دارد و انقلاب فرانسه نیز در سال 1789 به انقلاب نان مشهور شده است. درهرصورت احترام به نان نمی‌تواند توجیه منطقی برای بد شانسی باشد!
باز کردن چتر داخل خانه
باز کردن چتر زیر سقف و پیش از اینکه از خانه بیرون بروید باعث بدشانسی می‌شود. در خصوص ریشه‌های این خرافه دلایل مختلفی آورده شده است. از جمله گفته می‌شود این اعتقاد به زمان مصر باستان بازمی‌گردد. زمانی که مردم چتر را نه برای خیس نشدن بلکه بیشتر برای در امان ماندن از آفتاب سوزان مصر به کار می‌گرفتند. باز کردن چتر در زیر سقف خانه و یا در سایه نوعی اهانت به خداوند خورشید یا خداوند نات محسوب می‌شده است.
البته توضیحات دیگری نیز برای این خرافه عنوان می‌شود. همان‌طور که چتر از شما در برابر طوفان محافظت می‌کند، نماد ارواحی محافظی است که از شما و خانه‌تان محافظت می‌کنند. درصورتی‌که چتر را در خانه باز کنید، این کار نوعی اهانت به آن‌ها بوده و باعث می‌شود این ارواح از خانه‌تان و زندگیتان دیگر محافظت نمی‌کنند و بعد از آن باید منتظر بدشانسی باشید.
همچنین گفته می‌شود که ریشه این خرافه به قرن هجدهم انگلستان بازمی‌گردد. در آن زمان چترهایی بزرگ از سوی مردم بریتانیا استفاده می‌شد. این چترها که جنبه تشریفاتی نیز داشتند درصورتی‌که داخل خانه باز می‌شدند می‌توانستند باعث آسیب افراد اطراف شوند. به همین خاطر نوعی تنفر نسبت به آن‌ها و باز کردنشان داخل خانه ایجاد شده بود. توضیح دیگر این است که درصورتی‌که چتر را داخل خانه بازکنید و بخواهید بیرون بروید؛ این کار باعث می‌شود تا باران قطع شود و درصورتی‌که چتر را با خود بیرون نبرید، باران قطعاً خواهد بارید! لذا می‌بایست بیرون خانه چتر را باز کرد. نکته قابل‌توجه این است که نباید باران جمع شده روی چتر را داخل خانه بیاورید. لذا چتر باید بیرون بسته شود. در غیر این صورت بدشانسی خواهید آورد.
اگر هر کدام از توضیحات را نیز در نظر بگیریم، پذیرفتنی نخواهد بود که باز کردن چتر در داخل خانه باعث بدشانسی شود. چراکه هیچ‌یک از این دلایل با عقل سازگاری ندارند و شاید این مثال، نمونه بسیار روشنی از تعریف خرافه در جهان علم و تکنولوژی باشد.
قرار دادن نعل اسب در خانه
یکی دیگر از خرافاتی که هنوز تازگی خود را حفظ کرده، قرار دادن نعل اسب در خانه، محل کار و یا اتومبیل است. به‌ویژه اگر از جنس آهن باشد. بعضی معتقدند که قرار دادن نعل رو به بالا (U) باعث خوشبختی و شانس می‌شود. در این صورت قرار دادن نعل به شکل یو وارونه می‌تواند موجب بدشانسی و هجوم شیاطین به شما و خانه‌تان شود. البته این خرافه در جاهای مختلف شکل وارونه به خود می‌گیرد و بعضی گذاشتن نعل رو به پایین را سبب شانس و آینده سرشار از موفقیت می‌دانند. نکته جالب دیگر این است که روی این نعل‌ها هفت‌سوراخ وجود دارد که جای میخ‌هایی است که به نعل اسب می‌زنند. در نگاه فرانسوی‌ها و برخی از مردم دیگر کشورها، عدد هفت عدد مقدسی است.
در توضیح علت این خرافه نظرات مختلفی بیان شده است، از جمله اینکه داستان آن به دوران باستانی بازمی‌گردد. زمانی که مردم اسب را به عنوان معبود می‌پرستیدند. البته گفته شده است می‌تواند به دورانی بازگردد که مردم ماه پرست بوده‌اند و نعل اسب نشانی از هلال ماه بوده است.
البته داستان قدیمی و مشهور دیگری نیز در خصوص شیطان و سنت دانستِن وجود دارد. او یک آهنگر و اسقف مسیحی قرن دهم بود که داستان‌های زیادی در خصوص تلاش شیطان برای اغوای او نقل شده است. در یکی از این داستان‌ها شیطان که در تلاش بوده است تا بر این مرد مذهبی فائق آید، از سنت دانستِن می‌خواهد که اسب او را نعل بزند. شیطان برای اینکه با دقت کار او را نظارت کند نزدیکش می‌شود. ناگهان سنت دانستِن به پای شیطان به جای اسب نعل می‌زند. شیطان که احساس درد شدید می‌کند از دانستِن می‌خواهد تا نعل را از پای او بیرون بکشد. سنت دانستِن از شیطان قول می‌گیرد در صورتی حاضر است نعل را بیرون آورد که هیچ‌گاه به خانه‌ای که بر روی در آن نعل اسب نصب شده است، وارد نشود و شیطان می‌پذیرد.
روی هم انداختن دو انگشت
یکی دیگر از مواردی که در فرهنگ فرانسوی بسیار شایع است، روی هم انداختن دو انگشت میانی و اشاره برای جذب شانس و خوشبختی است. در خصوص ریشه این خرافه دو نظر عمده وجود دارد. یکی به دوران پیش از مسیحیت بازمی‌گردد. بر اساس اعتقاد اروپاییان قرار دادن دو انگشت سبب می‌شد تا ارواح خوب و خوشبختی به سراغ فرد روند و درنهایت باعث شانس و بر آورده شدن آرزوی او شوند. همچنین وقتی کسی آرزویی می‌کرد برای اینکه موافقت و همراهی خود را با به نمایش گذارند دو انگشت خود را بر روی هم می‌گذاشتند. نظر دوم به روزهای اول مسیحیت بازمی‌گردد. در آن زمان مسیحیان به دلیل ایمانشان به‌شدت مورد شکنجه، آزار و اذیت و قتل قرار می‌گرفتند. به همین دلیل و برای اینکه هم‌کیشان خود را تشخیص دهند و به دام نیفتند علائمی را ایجاد کردند که یکی از این علائم قرار دادن دو انگشت روی هم بود.
این معنا تنها در صورتی است که دو انگشت در پشت فرد قرار نگرفته باشد؛ اما اگر فرد دو انگشت روی هم قرار داده شده را در پشتش پنهان کند، این معنا را در بر خواهد داشت که او در حال گفتن دروغی عمدی است. او با این کار خود امیدوار است که شنونده دروغ، از اینکه به او دروغ گفته شده است درگذرد یا از تنبیه او صرف‌نظر کند. به بیانی فرد هم قسم می‌خورد و هم می‌تواند انگشتانش را بر روی هم قرار داده و در پشتش پنهان کند و امیدوار باشد تا طرف مقابل از او درگذرد!
در این نوشتار چهار خرافه رایج در زندگی مردم فرانسه را بررسی کردیم. البته خرافات زندگی غربی و فرانسوی در این موارد خلاصه نمی‌شود و می‌توان موارد گسترده‌تری را یافت که به باورها و اعتقادات آن‌ها تبدیل شده است.
منابع:
https://www.merriam-webster.com/dictionary/superstition
Vyse, Stuart A (2000). Believing in Magic: The Psychology of Superstition. Oxford, England: Oxford University Press. pp. 19–22.
http://people.howstuffworks.com/open-umbrella-indoors.htm
http://psychiclibrary.com/beyondBooks/umbrella-superstition/
http://psychiclibrary.com/beyondBooks/horseshoe-superstition/
http://oddrandomthoughts.com/lucky-charms-horseshoes-and-their-superstitions/