به گزارش مشرق، نام حاج صادق آهنگران با واژه‌هایی چون انقلاب اسلامی، دفاع مقدس، کربلا و عاشورا پیوند خورده است؛ مداحی که سوز صدایش برای نسل‌های مختلف پس از انقلاب اسلامی و دوران دفاع مقدس با خاطرات زیادی عجین است. با این خادم امام‌حسین(ع) درباره آفت‌های مداحی و عزاداری ماه محرم گفت‌وگویی انجام دادیم که پیش روی شماست.
با اینکه شما مداح سرشناس و محبوبی هستید، اما سبک مداحی شما را کسی تقلید نمی‌کند. دلیل این موضوع مثلاً سختی تقلید صدای شماست یا موضوع علت دیگری است؟
زمان جنگ بچه‌ها با من شوخی می‌کردند و می‌گفتند اگر آهنگران با مقلدانش مسابقه مداحی بدهد، خودش چهارم می‌شود، آن زمان برخی صدای من را تقلید می‌کردند، ولی پس از دفاع مقدس اوضاع تغییر کرد و ذائقه‌ها به سمت دیگری رفت، سبک‌های مثبت و منفی وارد شد که درباره منفی‌ها به طور مثال رسوخ موسیقی‌های غربی به چشم می‌خورد که البته علما و مراجع درباره این انحرافات موضع‌گیری کردند، ولی بهترین و مؤثرترین مواضع را در مقاطع مختلف رهبر معظم انقلاب اتخاذ کردند. باید بگویم که هیچ‌کس به اندازه رهبر انقلاب نسبت به این آفت‌ها حساس نبودند، گویی صدسال مداح بوده‌اند و آسیب‌های این حوزه را به خوبی می‌شناسند.
رویکرد صداو سیما را در این ارتباط چگونه می‌بینید؟
به نظرم چندسالی است که قدری بهتر شده، آدم دیگر کمتر مداحی و روضه مشکل‌دار می‌شنود، اما به نظرم رسانه‌ها هنوز خیلی جای کار دارند.
اشعاری را که شما در مداحی‌ها می‌خوانید، از چه منابعی دریافت می‌کنید؟
زمان جنگ از اشعار مرحوم حبیب‌الله معلمی استفاده می‌کردم. روحیه انقلابی عجیبی داشت. خودم شعر نمی‌گفتم. حالا هم چند سالی است که از اشعار محمد زمان گلدسته، شاعر گرگانی استفاده می‌کنم. مثلاً آن شعری را که در محضر رهبر معظم انقلاب خواندم، ایشان سروده بودند.
سوز صدای شما از کجا می‌آید؟
صدا در خانواده ما ارثی است و من از پدرم این صدا را دارم، برخی از عموها و پسرعموهای من هم مداح و قاری قرآن هستند.
چقدر خود را مرهون سبک جنوبی و خوزستانی در مداحی می‌دانید؟
سبک جنوبی تلفیقی از آواها و سبک‌های قومیت‌های مختلف از جمله لر، عرب و نواحی‌ای چون بوشهر است، عزاداری جنوبی همیشه جاذبه داشته است، عرب‌ها خیلی حزین و سوزناک روضه می‌خوانند. مراثی لرها خیلی حماسی است. آوازهای آنها هم همینطور است. همه اینها تلفیق که می‌شود، سبکی ایجاد می‌کند که در مداحی خیلی از جنوبی‌ها به چشم می‌خورد.
چقدر به ذکر مصیبت در مداحی اهتمام دارید؟
زیاد. چون این سفارش ائمه (ع) است که برای امام حسین و مصیبت‌های او گریه و اشک ریخته شود. برای همین خود را مقید می‌دانم که تنها به شور و حماسه اکتفا نکنم، به خصوص که امام رضا (ع) هم سفارش به اشک برای امام‌حسین (ع) کرده‌اند. مداحی بدون روضه فایده ندارد. معتقدم مداح باید سه ویژگی را رعایت کند، سوز، حماسه و پیام باید در مداحی باشد. مداحی باید مرثیه داشته باشد. کسی که برای عزاداری می‌آید باید چیزی گیرش بیاید، عزاداری باید پربار و پرنعمت باشد، بنابراین مداح خوب باید خیلی کار کند. شعر باید خوب و پرمعنی باشد. رهبری می‌فرمایند یک بیت شعر خوب می‌تواند از چند سخنرانی هم تأثیرگذارتر باشد. مداحی باید هنرمندانه باشد، هم بتواند میدان‌داری کند، هم معرفت بدهد، هم سوزناک باشد و اشک بیاورد. آنچه جاذبه ایجاد می‌کند هنر و معرفت است.
به عنوان یک مداح امام حسین (ع) چه آسیب‌هایی برای عزاداری محرم مشاهده می‌کنید؟
خیمه‌ها و دستجات عزاداری و هیئات در پیروزی انقلاب اسلامی نقش بزرگ و بی‌بدیلی ایفا کردند و دشمن این را می‌داند. آنها همان زمان به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند شور حسینی را در دل این مردم خاموش کنند، پس بهترین راه را نفوذ در دستجات عزاداری تعریف کردند. یکبار چند سال پیش آیت‌الله خاتمی در نماز جمعه به خطر نفوذ سازمان‌های جاسوسی در هیئت عزاداری اشاره کردند. آنها خیلی تلاش می‌کنند دستگاه امام‌حسین(ع) را به انحراف بکشانند، چون اصل عشق به امام را نمی‌توانند در دل این مردم بکشند. یک روشی که حتماً روی آن کار می‌کنند، نفوذ در مداح‌ها و چهره‌های شاخص است. سعی می‌کنند اینها را خراب کنند که جوان‌ها و خانواده‌ها دیگر به اینها اعتماد نکنند. کار دیگری که می‌کنند رواج صوفیگری در مداحی است.
در برخی مداحی‌ها ذکر همه چیز می‌رود، جز خود امام‌حسین(ع) و اهل بیت (ع)، برای مثال اشعار شعرای معاصر را که ربطی به عاشورا ندارد، می‌خوانند و سینه می‌زنند هر چه گوش می‌دهی، می‌بینی به همه چیز ربط دارد جز فاجعه کربلا، یا برعکس این هم هست؛ برای مثال فقط حسین حسین می‌گویند و معرفتی به مخاطب نمی‌دهند، البته ذکر حسین(ع) خودش صواب دارد، ولی نباید به این حداقل‌ها اکتفا کرد یا خدایی نکرده مردم‌آزاری به بهانه ماه محرم که این هم می‌تواند ناشی از نفوذ دشمنان امام‌حسین(ع) باشد، مثلاًساعت 3 نصف شب طبل می‌زنند و صدای بلندگو را زیاد می‌کنند. خب برخی بچه کوچک دارند، برخی مریض دارند. در برخی هیئت‌ها دیده می‌شود به جای سینه‌زن و عزادار فقط طبل دارند و صدای بلندگویشان بلند است، به عبارتی فقط سروصدا درست می‌کنند، بدون هیچ معرفتی، باید جوان‌ها را توجیه کنند. عزادار امام حسین(ع) باید زمان‌شناس باشد. نباید با رعایت نکردن برخی بدیهیات، اجر خود را ضایع کنند.
درآمد شما از مداحی چقدر است؟
من به شدت مخالف این هستم که مداحی تبدیل به شغل شود و از آن درآمدزایی غیر معقول انجام شود. من خودم عضو هیئت مدیره هیئت رزمندگان اسلام هستم. ما آنجا قانونی داریم که اگر کسی وجه طلب کرد و شماره حساب داد تا برایش پول واریز کنند، اول تذکر بدهیم، اگر رعایت نکرد عذرش را بخواهیم، امام‌حسین(ع) آنقدر عظمت دارد که نباید به مسائل مالی آلوده شود. من خودم الحمدلله حقوق دارم و احتیاجی ندارم به این پول‌ها، دستگاه امام‌حسین (ع) اگر به این چیزها آلوده شد با خودش چیزهای دیگری می‌آورد. نباید جوان‌ها را پولکی بار بیاورند. شاید به لحاظ شرعی و قانونی مشکلی نداشته باشد، ولی قطعاً بی‌تأثیر نیست.
بالاخره جایی و زمانی اثر سوئش را نشان می‌دهد. تأمین مالی باید در حد عرف باشد، اما متأسفانه عده‌ای رعایت نمی‌کنند. به نظرم خود مردم در اصلاح این آفت‌ها می‌توانند مؤثر باشند، خودشان مداح را به چالش بکشند؛ برای مثال بپرسند فلان ذکر مصیبتی که کردی سندش کجاست. مطالبه کنند. اگر مداح ببیند که مردم حساس هستند، خودش هم سعی می‌کند به منابع معتبر رجوع کند، به نظرم بهترین نصایح را در این ارتباط رهبر معظم انقلاب دارند. توصیه اکید من به عنوان یک مداح به جوان‌ها این است که اگر می‌خواهند موفق باشند و دچار آسیب‌ها نشوند و عملکردشان مرضی امام‌حسین (ع) باشد، بهترین راه این است که به نکته‌ها و بیانات رهبر معظم انقلاب در این ارتباط رجوع کنند و آنها را نصب‌العین قرار دهند.
منبع: جوان