روزگار تعداد این کارگران کم بود. اما این روزها به برکت مشکلات اقتصادی و رکود بازار و عدم اطمینان کارفرمایان از ادامه فعالیت،  اشتغال ناقص کارگران روزمزد و قرارداد موقت و سفید امضا افزایش یافته است. برخی از این کارگران روزمزد سال ها در یک شرکت، کارگاه یا فروشگاه مشغول فعالیت بوده اند اما دستمزد خود را به صورت روزمزد دریافت می کنند. با توجه به اینکه معمولاً این کارگران  دستمزد خود را به صورت نقدی دریافت می کنند، هیچ مدرکی مبنی بر فعالیت در کارگاه مورد نظر را ندارند و این موضوع به ضرر آنها است و هیچ وقت نمی توانند به هیئت های حل اختلاف شکایت و خواهان حقوق خود شوند چرا که قانونی برای آنها وجود ندارد.

کلمه کارگران روزمزد در هیچ کجای قانون کار نیامده است اما این موضوع به معنی این نیست که این کارگران هیچ حق و حقوق قانونی ندارند، اینکه برخی از کارفرمایان به راحتی می توانند از این خلأ قانونی سوءاستفاده کنند به معنی این است که کارگران روزمزد و قراردادی از حق و حقوق خود اطلاعی ندارند.

طبق ماده یک قانون کار، «کلیه کارفرمایان، کارگران، کارگاه‌ها، مؤسسات تولیدی، صنعتی، خدماتی و کشاورزی مکلف به تبعیت از این قانون می‌باشند.»

همچنین، بر اساس ماده 2 قانون کار، «کارگر از لحاظ این قانون کسی است که به هر عنوان در مقابل دریافت حق‌السعی، اعم از مزد، حقوق، سهم سود و سایر مزایا به درخواست کارفرما کار می‌کند.» محتوای این دو ماده قانونی، در مجموع نشان می‌دهد که کارگران روزمزد نیز مشمول حمایت‌های قانون کار هستند؛ بنابراین، نمی‌توان آنها را از حقوقی که قانون برای کارگران در نظر گرفته است، محروم دانست.

از سوی دیگر، طبق بند «الف» ماده 4 قانون تأمین‌اجتماعی، «افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند»، مشمول قانون تأمین‌اجتماعی هستند و باید از مزایای «بیمه اجباری» استفاده کنند.

بنابر این کارگران روزمزد هم باید از مزایای بیمه تأمین اجتماعی برخوردار شوند.اما کارگران روزمزد از قانون آگاهی ندارند و به دلیل ترس از نداشتن امنیت شغلی گاهی با کمتر از حق و حقوق خود مشغول فعالیت می  شوند. یکی از موضوعاتی که در اکثر موارد به ضرر کارگران می شود، دستمزد کارگران روزمزد در روز جمعه است. مطابق ماده 62 قانون کار «روز جمعه، روز تعطیل هفتگی کارگران با استفاده از مزد می‌باشد.» حال آن‌که کارگران روزمزد، به دلایل شرایط قراردادشان، نمی‌توانند مدعی استفاده از مزد در چنین روزی باشند. طبق تبصره این ماده، «کارگرانی که به هر عنوان، به این ترتیب روزهای جمعه کار می‌کنند، در مقابل عدم استفاده از تعطیل روز جمعه 40 درصد اضافه بر مزد دریافت خواهند کرد.»

اما کارفرمایان در این بخش با بهانه هایی از جمله اینکه کارگران روزمزد مشمول قرارداد کار نمی شوند، مزد کامل به کارگران پرداخت نمی کنند.کارگران روزمزد، اغلب به علت شرایط حرفه‌ای، ناآگاهی از قوانین مربوط به روابط کار، گرفتاری‌ها و بحران‌های مالی و نداشتن امنیت شغلی، قادر به پی‌گیری خواسته‌ها و حقوق خود نیستند.

بسیاری از آنها، با دریافت مزد روزانه، عملاً از مزایایی مانند سنوات، عیدی، حق اولاد، بن کارگری و حق مسکن محروم می‌شوند. حال آن‌که بر اساس قانون، نمی‌توان آنها را از هیچ یک از این مزایا محروم کرد و کارفرما مکلف است بابت کار روزانه آنها، دست‌کم حق اولاد و عیدی و پاداش را، بر مبنای تعداد روزهای کارکرد کارگر محاسبه و به وی پرداخت کند. اما معمولاً چنین کاری انجام نمی‌شود.

در حالی که طبق قانون تأمین اجتماعی «افرادی که به هر عنوان در مقابل دریافت مزد یا حقوق کار می‌کنند»، مشمول قانون تأمین‌اجتماعی هستند و باید از مزایای «بیمه اجباری» استفاده کنند. بنابراین، کارفرما به بهانه روزمزد بودن کارگر، نمی‌تواند از پرداخت حق بیمه وی و رد کردن نام او درفهرست ماهانه، مطابق با روزهای کارکردش، خودداری کند و در صورت در پیش گرفتن چنین رویکردی، متخلف محسوب می‌شود.

*کارگران روزمزد در روز تعطیل قانونا باید حقوق دریافت کنند

اما مشاهده می کنیم کارفرمایان حق بیمه کارگران رومزد را به دلایل مختلف پرداخت نمی کنند.عضو هیأت مدیره مجمع عالی کارگران ایران گفت: کارگرانی که به صورت روزمزد هستند، نوع قرارداد آن‌ها روزمزد است و در بحث پرداخت حقوق باید 30 روز حقوق به آن‌ها بر اساس قانون کار پرداخت شود.

محمدرضا راهداری‌زاده ،عضو هیأت مدیره مجمع عالی کارگران ایران با اشاره به حقوق کارگران روزمزد، اظهار کرد: کارگرانی که به صورت روزمزد در ادارات، شرکت‌ها و یا کارخانه‌ها کار می‌کنند، در صورتی که تعطیلات از طرف دستگاه‌های دولتی یا نظارتی اعلام شود، قانونا باید حقوق آن روز تعطیلی را دریافت کنند.

وی افزود: حقوق کارگران روزمزد در روزهای تعطیل باید به صورت کامل به آن‌ها پرداخت شود زیرا این مساله در قانون کار آمده و باید رعایت شود.

عضو هیأت مدیره مجمع عالی کارگران ایران گفت: تعطیلات رسمی و همچنین روزهای جمعه جزیی از کار است و حقوق کارگران باید در روزهای تعطیل و با حضورشان بر سر کار به آن‌ها پرداخت شود. کارگرانی که به صورت روزمزد هستند، نوع قرارداد آن‌ها روزمزد است و در بحث پرداخت حقوق باید 30 روز حقوق به آن‌ها بر اساس قانون کار پرداخت شود.

راهداری زاده با بیان این‌که سه نوع قرارداد موقت، معین و دائم با کارگران منعقد می‌شود، عنوان کرد: کارگران با هر نوع قرارداد هنگامی که در روزهای تعطیل به سر کار حاضر می‌شوند باید علاوه بر حقوق، اضافه کار نیز دریافت کنند.