به گزارش مشرق، دولت یازدهم در تیرماه ۱۳۹۵ و به دنبال پذیرش برنامه اقدام گروه ویژه اقدام FATF برای ایران، وارد تعاملات جدی با این نهاد بین الدولی شد و تعهد داد که این برنامه ۴۱ بندی را اجرایی کند. طبق اظهارات حسین قریبی، دستیار وزیر امور خارجه و مسئول پرونده FATF در این وزارتخانه در مصاحبه با روزنامه خراسان در تاریخ ۲۳ مهرماه امسال، ۳۷ بند از این ۴۱ بند اجرایی شده است.
اما دو ماده ۲۸ و ۲۹ برنامه اقدام تصریح می‌کند ایران باید به دو کنوانسیون مبارزه با تأمین مالی تروریسم (موسوم به CFT) و مبارزه با جرایم سازمان یافته فراملی (موسوم به پالرمو) بپیوندد که هنوز این بخش از برنامه اقدام اجرا نشده است.
بیشتر بخوانید:
«اون» خواستار دیدار با «این» شد
تلاش‌های فراوان دولت برای پیوستن به این کنوانسیون‌ها، با هدف خروج کشورمان از حالت اقدام متقابل یا لیست سیاه FATF صورت می‌گیرد. به همین دلیل، مجلس از سوی دولت تحت فشار زیادی قرار گرفت و لوایح الحاق ایران به این کنوانسیون‌ها در مجلس مورد تصویب قرار گرفت و با ایرادات شورای نگهبان و اصرار مجلس بر مصوبات خود، اکنون این لوایح باید در مجمع تشخیص مصلحت نظام تعیین تکلیف شوند. اما برای گرفتن تصمیم دقیق‌تر در این زمینه، اعضای محترم مجمع تشخیص مصلحت نظام اولاً باید به این نکته توجه داشته باشند که همه فشارها برای الحاق ایران به دو کنوانسیون پالرمو و CFT برای این است که ایران از لیست سیاه FATF خارج شود. ثانیاً باید پاسخ این سوال را بیابند که آیا با الحاق به این کنوانسیون‌ها، از لیست سیاه FATF خارج می شویم یا نه؟
*آیا با الحاق به کنوانسیون‌های CFT و پالرمو ، از لیست سیاه FATF خارج می شویم؟
برای پاسخ به این سوال، تا کنون جواب‌های فنی و دقیقی داده شده است. از جمله اینکه:
الف- به دلیل سازوکار تصمیم گیری «اجماع مؤثر » (یعنی برای اتخاذ یک تصمیم یا همه باید موافق باشند، یا فقط یک مخالف وجود داشته باشد) در مجمع عمومی FATF و وجود چهار عضوی که برخورد کاملاً سیاسی با ایران دارند و مخالف سرسخت خروج کشورمان از لیست سیاه هستند، خروج از این لیست عملاً غیرممکن است.
ب- FATF در بیانیه‌های خود حرفی از خروج ایران از لیست سیاه نزده و صرفاً درباره گام‌های بعدی (که احتمالاً تأمین مالی صنعت موشکی خواهد بود)، سخن گفته است.
ج- دیوید لوئیس دبیر اجرایی FATF در مصاحبه با بی بی سی در تاریخ ۲۳ مهرماه صریحاً گفته است هیچ تضمینی وجود ندارد که ایران پس از اجرای خواسته‌های FATF، از لیست سیاه خارج شود.
*وضعیت کره شمالی، دلیل دیگری بر احتمال بسیار اندک خروج ایران از لیست سیاه
اما دلیل روشن دیگری که نشان می‌دهد لزوماً پیوستن ایران به کنوانسیون‌های CFT و پالرمو منجر به خروج نام کشورمان از لیست سیاه FATF نمی‌شود، وضعیت کره شمالی در این نهاد بین الدولی است. واقعیت این است که کره شمالی از ۲۵ جولای ۲۰۱۳ عضو کنوانسیون CFT و از ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶ عضو کنوانسیون پالرمو شده اما هنوز از لیست سیاه FATF خارج نشده است! تصاویر زیر نشان می‌دهد که بر خلاف ادعای بسیاری از موافقین FATF، کره شمالی عضو هر دو کنوانسیون شده است.
بررسی بیانیه هایFATF علیه کره شمالی نشان می‌دهد که این نهاد بین الدولی علاوه بر پولشویی و تأمین مالی تروریسم، بر مسئله سومی هم تاکید دارد که همان اتهام تأمین مالی سلاح‌های کشتار جمعی (هسته‌ای و موشکی) است. در واقع، حتی اگر کره شمالی مسئله پولشویی و تأمین مالی تروریسم را حل کند، همچنان به دلیل موشک‌های بالستیک و برنامه هسته‌ای خود از سوی FATF تحت فشار خواهد بود و این نهاد در بیانیه‌های خود، اتهام تأمین مالی سلاح‌های کشتار جمعی (هسته‌ای و موشکی) را بهانه‌ای قرار داده است برای اینکه جلوی خروج کره شمالی از لیست سیاه را بگیرد.
*تکامل استانداردهای FATF در زمینه مقابله با تأمین مالی گسترش سلاح‌های کشتار جمعی
در حال حاضر، توصیه هفتم از توصیه‌های ۴۰ گانه FATF درباره تأمین مالی «گسترش سلاح‌های کشتار جمعی» (سلاح‌های میکروبی، شیمیایی، هسته‌ای و ابزار انتقال آنها یعنی موشک‌های بالستیک در ادبیات غربی‌ها تحت عنوان کشتار جمعی شناخته می‌شود) است. در توصیه شماره ۷ با عنوان «تحریم‌های مالی هدفمند مرتبط با تأمین مالی اشاعه‌ای»، کشورها موظف به اجرای تحریم‌های مالی هدفمند مطابق با قطعنامه‌های شورای امنیت شده‌اند. در این توصیه آمده است: «کشورها باید تحریم‌های مالی هدفمند را به منظور مطابقت با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل اجرا کنند تا پیشگیری، توقیف و قطع گسترش سلاح‌های کشتار جمعی و تأمین مالی آن را انجام دهند».
اما استانداردهای FATF در این زمینه، در حد پولشویی و تروریسم تکامل نیافته است و یکی از مأموریت‌های اصلی رئیس آمریکایی FATF یعنی مارشال بیلینگزلی تکامل استانداردهای FATF در زمینه مبارزه با گسترش سلاح‌های کشتار جمعی است که از آن تحت عنوان (Combatting the financing of the proliferation of WMD) CFP یاد می‌شود. در مأموریت‌های این شخص آمریکایی، آمده است: «یکی از اولویت‌های کاریFATF، تمرکز بر روی مبارزه مؤثر با تأمین مالی اشاعه‌ای است… بخش‌های عمومی و خصوصی نیاز دارند که مطمئن باشند به طرز قابل توجهی ریسک‌های مربوط به تأمین مالی اشاعه‌ای را به واسطه اتخاذ سیاست‌های صحیح، کنترل نموده‌اند. تلاش بیشتری نیاز است تا گزارش‌دهی و دریافت اطلاعات مرتبط با تأمین مالی اشاعه‌ای در دستور کار کشورها قرار گیرد. FATF باید در دستور کار خود، جرم‌انگاری تأمین مالی اشاعه‌ای را قرار دهد. این امر مشابه کاری است که FATF برای دو مقوله پولشوئی و تأمین مالی تروریسم انجام داد. باید راه‌های مختلف برای کاهش طیف گسترده‌ای از فعالیت‌های مخرب اشاعه‌ای در نظر گرفته شود. بخشی از این امر با رعایت رژیم تحریم‌های مالی هدفمند فعلی (متناظر با قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل) میسر خواهد شد».
*پس از پولشویی و تروریسم، نوبت موشک‌ها است
چنین سرنوشتی را می‌توان برای ایران نیز پیش بینی کرد و وضعیت کره شمالی می‌تواند نشانه‌ای برای ایران باشد که با پیوستن به این کنوانسیون‌ها، لزوماً از لیست سیاه FATF خارج نخواهیم شد زیرا از یک سو FATF در بیانیه‌های خود هیچ قولی به ایران نمی‌دهد که بعد از الحاق به دو کنوانسیون CFT و پالرمو کشورمان را از لیست سیاه خارج کند و صرفاً از گام‌های بعدی سخن می‌گوید.
از سوی دیگر با توجه به اینکه برنامه اقدام ایران صرفاً در زمینه‌های پولشویی و تأمین مالی تروریسم است و هیچ سخنی از تأمین مالی گسترش سلاح‌های کشتار جمعی در آن دیده نمی‌شود، پیش بینی می‌شود که گام بعدی FATF، تدوین یک برنامه اقدام جدید برای ایران با تمرکز بر تأمین مالی موشک‌های ایران باشد، آنچه که FATF و کشورهای غربی از آن تحت عنوان تأمین مالی گسترش سلاح‌های کشتار جمعی یاد می‌کنند. در واقع، پیش بینی می‌شود که در برنامه اقدام جدید FATF، در کنار گرفتن بهانه‌های پولشویی و تأمین مالی تروریسم باید بهانه تأمین مالی موشکی را هم از آمریکا و اروپا بگیریم!