به گزارش مشرق، پایگاه خبری مقاومتی نیوز طی گزارشی نوشت: مقامات اروپایی از زمان خروج یکطرفه آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران در اردیبهشت ماه، به مقامات ایرانی وعده دادند یک سازوکار مالی ویژه را راه اندازی می‌کنند.
اکنون بیش از ۹ ماه از زمان وعده اروپا و بیش از ۳ ماه از اجرایی شدن تمامی تحریم‌های آمریکا علیه ایران می‌گذرد و مقامات اروپایی بالاخره توانستند از تدبیر خود برای تداوم تجارت با ایران بدون دخالت آمریکا، رونمایی کنند.
بیشتر بخوانید:
روزنامه‌ها درباره INSTEX چه نوشتند؟
راشاتودی : شرکت‌های اروپایی شجاعت استفاده از INSTEX را ندارند
رابطه اینستکس و FATF چیست؟
نگرانی‌های حیاتی درباره Instex
INSTEX بوی مذاکرات منطقه‌ای و برجام ۲ می‌دهد
اما این سازوکار مالی که با نام «اینستکس» آغاز به کار کرده است، با ابهامات فراوانی روبه روست که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود.
«اینستکس» اهداف اصلی مد نظر ایران را تأمین نمی‌کند
این سازوکار مالی ویژه قرار بود اثرگذاری تحریم‌های آمریکا بر روابط تجاری شرکت‌های اروپایی با ایران را بی اثر کند. به عبارتی ایران سه هدف کلی از راه اندازی این سازوکار را مد نظر داشته و دارد که هیچکدام برآورده نخواهد شد.
فراهم شدن امکان فروش آزادانه نفت ایران به پالایشگاه‌های اروپایی و حتی غیر اروپایی: از زمان خروج آمریکا از برجام و به طور خاص در طول سه ماه اخیر که تحریم‌های این کشور علیه ایران اجرایی شده است، واردات نفت پالایشگاه‌های اروپایی از ایران به صفر رسیده و دیگر کشورهای واردکننده نفت ایران، از جمله هند و چین نیز هرکدام سازوکار مخصوص به خود را برای پرداخت پول آن تدارک دیده‌اند.
همچنین بنا به گفته تمامی تحلیلگران بین المللی، قرار نیست راه اندازی این سازوکار مالی به خرید گسترده نفت ایران از سوی پالایشگاه‌های اروپایی منجر شود.
بنابراین به وضوح روشن است که این سازوکار از تحقق اولین هدف مد نظر ایران عاجز خواهد بود.
امکان سرمایه گذاری مشترک شرکت‌های ایرانی با شرکت‌های اروپایی در داخل ایران: تقریباً تمامی شرکت‌های اروپایی در طول ماه‌های اخیر به همکاری‌های خود با ایران پایان دادند. در این مدت هیچ هیئت تجاری از کشورهای اروپایی راهی ایران نشده است و حتی با سازوکار جدید نیز هیچ چشم اندازی برای همکاری شرکت‌های ایرانی و اروپایی در داخل ایران قابل تصور نیست.
بنابراین در زمینه دومین خواسته ایران از کشورهای اروپایی نیز، به اذعان کارشناسان بین المللی، تدبیر جدید اروپا نمره قبولی نخواهد گرفت.
خرید فناوری و محصولات صنعتی مورد نیاز ایران از اروپا: در بیانیه کشورهای اروپایی در خصوص راه اندازی سازوکار مالی ویژه در تجارت با ایران، به صراحت ذکر شده است که این برنامه تنها کالاهای بشردوستانه، همچون غذا و دارو که مشمول تحریم‌های آمریکا نیستند را شامل می‌شود و تنها به انتقال وجه مربوط به تجارت این کالاها اختصاص دارد.
این درحالیست که اکنون مشکل ایران تأمین غذا و دارو نیست و از سازوکار مالی «ویژه» اروپایی انتظار می‌رفت مشکلاتتأمین فناوری و کالاهای خاص مورد نیاز صنایع ایران را رفع کند.
لازم به ذکر است در طول نزدیک به ۸ سال اخیر که ایران به طور جدی تری با تحریم‌های مالی آمریکا مواجه شده است، هیچگاه مسئله تأمین غذا و دارو برای ایران مشکل آفرین نبوده است. بنابراین در این زمینه نیز می‌توان گفت تدبیر اروپایی‌ها دستاوردی برای ایران نخواهد داشت.
اعطای اختیارات حاکمیتی ایران به کشورهای اروپایی با «اینستکس»
اما مسئله به عدم تحقق اهداف ایران در تجارت با اروپا ختم نمی‌شود؛ بر اساس این سازوکار جدید قرار است پول حاصل از فروش نفت و مشتقات نفت ایران به کشورهای آسیایی، تحت نظارت کشورهای اروپایی قرار بگیرد و با مجوز آنها صرف خریدهای دولت ایران و شرکت‌های ایرانی از شرکت‌های اروپایی شود.
به بیان دیگر ایران در قالب این کانال مالی، نفت خود را تحت نظارت اروپایی‌ها، به مشتریان آسیایی می‌فروشد و در مقابل آن از اروپا غذا و دارو وارد می‌کند. بنابراین سازوکار مالی ویژه اروپایی‌ها در عمل به معنی اعطای اختیار حاکمیتی ایران به کشورهای اروپایی است تا در جریان جزئیات مبادلات مالی ایران قرار بگیرند و تراکنش‌های مالی ایران با مجوز آنها صورت بگیرد.
به بیان ساده‌تر این کانال مالی بخشی از کارکرد و اختیارات بین المللی بانک مرکزی ایران را بر عهده گرفته است. بنابراین این سازوکار نه تنها امتیاز جدیدی برای ایران به ارمغان نیاورده، بلکه اختیارات حاکمیتی ایران را نیز به اروپایی‌ها بخشیده است.
صراحت اروپا در عمل به تحریم‌های آمریکا
اما مهم‌ترین مسئله‌ای که باید به آن توجه شود آن است که اروپایی‌ها به صراحت تأکید کرده‌اند که راه اندازی اینستکس قرار نیست به ایران در بی اثر کردن و یا حتی دور زدن تحریم‌های آمریکا کمک کند.
مقامات آمریکایی در طول ۹ ماه اخیر بارها بر این مسئله تأکید کرده‌اند که اروپا و شرکت‌های اروپایی باید بین ایران و آمریکا یکی را انتخاب کنند و در این خصوص حق ندارند با اقدامات خود شرایط را برای تخفیف اثرگذاری تحریم‌های آمریکا علیه ایران فراهم کنند.
آنچه به عنوان سازوکار مالی ویژه اروپایی به مرحله عمل رسیده است نیز در نهایت با خواسته‌های آمریکا تطابق دارد و کمکی به بی اثر شدن تحریم‌های آمریکا در روابط تجاری ایران نمی‌کند.
گروکشی اروپا برای اجرای خواسته‌های FATF از سوی ایران
نکته مهم دیگر اینکه اکنون کشورهای اروپایی به زعم خود به وعده‌های داده شده عمل کرده‌اند و قصد دارند در برابر آن از ایران امتیازات بیشتری همچون اجرای درخواست‌های گروه مالی FATF را درخواست نمایند.
در این شرایط واکنش مقامات ایرانی به قابلیت‌های سازوکار مالی ویژه که از سوی اروپایی‌ها راه اندازی شده است، نقشی کلیدی خواهد داشت؛ چنانچه مقامات ایرانی با وجود اشکالات فراوان اینستکس ، که در بالا به آنها اشاره شد، از آن استقبال نمایند، به طور قطع اروپایی‌ها گام بعدی را بر می‌دارند و از ایران درخصوص اجرای برنامه‌های FATF، محدود نمودن برنامه‌های موشکی و متوقف نمودن همکاری با دولت‌های سوریه و یمن، مطالباتی را مطرح خواهند کرد.