سرویس جهان مشرق – ساعت ۴:۰۵ بامداد روز پنج‌شنبه، ۳۰ خرداد ۹۸، سامانه پدافندی «سوم خرداد» ساخته و متعلق به جمهوری اسلامی ایران یک فروند پهپاد آمریکایی مدل RQ-۴ از سری BAMS-D (مخفف عبارت «تجسس دریایی مساحت وسیع-نمونه») را که وارد مرزهای هوایی کشورمان شده بود، هدف قرار داد و منهدم کرد. این اقدام ایران آبروی آمریکایی‌ها را برد و قابل‌تصور نیست که چه‌قدر کابینه ترامپ به خصوص جان بولتون، مشاور امنیت ملی، و مایک پمپئو، وزیر خارجه او از این اتفاق عصبانی شده‌اند. در عین حال، واشینگتن می‌دانست که نمی‌تواند به این اقدام، واکنش نظامی نشان بدهد. در گزارش پیش رو، ابتدا اهمیت سرنگون شدن پهپاد فوق‌پیشرفته RQ-۴ «گلوبال‌هاوک» (به معنای «شاهین جهانی») را از دیدگاه کارشناسان علم هواپیماهای بدون‌سرنشین در گزارش‌های مجله‌های آمریکایی «تایم» و «نیوزویک» بررسی و سپس یادآوری می‌کنیم که چرا آمریکا حتی اگر پهپادهای دیگرش هم هدف موشک‌های ایران قرار بگیرند، باز هم امکان پاسخ نظامی را نخواهد داشت.

در همین‌باره بخوانید:

›› ایران، یک - آمریکا، هیچ؛ بلوف‌های کمپانی سازنده RQ-۴ درباره جنگ با ایران

›› ۹ سؤال درباره جنگ احتمالی ایران و آمریکا

زدن پهپاد بلندپرواز با موشک کوتاه‌برد

مجله تایم درباره پهپاد RQ-۴ گلوبال‌هاک می‌نویسد:

در ادبیات تخصصی، پهپادی که ایران هدف قرار داد یک پرنده «تجسس دریایی مساحت وسیع» متعلق به نیروی دریایی آمریکا بوده که نسخه نیروی دریاییِ همان پهپاد بلندپرواز RQ-۴A گلوبال‌هاک نیروی هوایی است. در بیان ساده، این پهپاد یک هواپیمای بدون‌سرنشین با کاربرد تجسس در دریاست. بر خلاف پهپادهای موشک‌زن MQ-۱ «پرداتور» [به معنای «شکارگر»] و MQ-۹ «ریپر» [به معنای «دروگر» و همچنین نام شخصیت مجسم‌کننده مرگ به شکل یک اسکلت با عبای سیاه و داس بزرگ] که از آن‌ها برای انجام حملات هوایی استفاده می‌شود، پهپادهای گلوبال‌هاک غیرمسلح هستند و فقط برای جمع‌آوری اطلاعات مورد استفاده قرار می‌گیرند. گلوبال‌هاک برای جمع‌آوری اطلاعات، در ارتفاع‌های بالا، تا ۶۰ هزار پا [معادل بیش از ۱۸/۲ کیلومتر] یعنی تقریباً دو برابر هواپیماهای مسافربری، پرواز می‌کنند. این پهپاد در آن ارتفاع بالا می‌تواند حتی آن سوی انحنای کره زمین را هم ببیند [۱] .

در همین‌باره بخوانید:

›› پرنده‌های «ابابیل» ایران بلای جان «پاتریوت» آمریکایی

این مجله آمریکایی سپس به نقل از «ایمی زگارت» عضو ارشد اندیشکده «مؤسسه هوور» و «مؤسسه مطالعات بین‌الملل فریمن اسپوگلی» در دانشگاه استنفورد، می‌نویسد: «مهم‌ترین دفاعِ این پهپاد، ارتفاع پرواز آن است. گلوبال‌هاک در ارتفاع بسیار بالایی پرواز می‌کند، بنابراین این‌که ایرانی‌ها توانسته‌اند آن را هدف قرار دهند نشان می‌دهد ظرفیت‌های واقعاً چشم‌گیری دارند. سرنگونی این پهپاد به نوعی یک مکانیسم برای ارسال این پیام به آمریکاست که ایران از آن‌چه که احتمالاً تصور می‌کردیم، قدرتمندتر است.»

عصبانیت جان بولتون (چپ) و مایک پمپئو (وسط) از حمله موفقیت‌آمیز ایران به پهپاد آمریکا غیرقابل‌تصور است (+)

البته «دن گتینگر» مدیر «مرکز مطالعات پهپادی» در دانشکده «بارد» در نیویورک به مجله تایم می‌گوید: «ممکن است از گلوبال‌هاک برای تجسس استفاده شود، اما این پهپادها پرنده «پنهان‌کار» محسوب نمی‌شوند. طول بال گلوبال‌هاک حدود ۴۰ متر است، مانند یک هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷. این پهپاد در مقایسه با جنگنده‌ها بزرگ، سنگین و کُند است.» گتینگر خاطرنشان می‌کند: «این پهپادها سریع نیستند. بسیار مشهودند؛ یعنی به سادگی در رادار دیده می‌شوند. تعمداً آن‌ها را به گونه‌ای طراحی می‌کنند که بتوانند در ارتفاع بالا با سرعت کم پرواز کنند. عملاً می‌توانند بالای یک منطقه پرسه بزنند و هر اندازه بشود، اطلاعات جمع کنند.»

تصویری که ایران از مسیر پروازی پهپاد گلوبال‌هاک آمریکا (خط ضحیم سبزرنگ) منتشر کرده است؛ به نظر می‌آید دایره مشکی سمت راست محل اصابت موشک به پهپاد باشد (+)

«داگلاس بری» عضو ارشد حوزه هوافضا در اندیشکده «مرکز بین‌المللی مطالعات استراتژیک» به مجله تایم می‌گوید: «اگرچه حمله به پهپادهای کوچک‌تر غیرعادی نیست، اما حمله به پهپادهایی که به اندازه RQ-۴ بزرگ و پیشرفته باشند، نادرتر است. این پرنده‌ها در ارتفاع بالا پرواز می‌کنند و هدف قرار دادن آن‌ها با موشک کوتاه‌برد دشوار است.» این مجله آمریکایی می‌نویسد: «شاید آمریکایی‌ها به خاطر داشته باشند که ایران سال ۲۰۱۱ مدعی شد یک پهپاد کوچک‌تر (RQ-۱۷۰ «سنتینل» [به معنای «نگهبان»]) را تسخیر کرده است [۲] .» این در حالی است که گتینگر می‌گوید این‌بار مسئله خیلی متفاوت است: «[RQ-۱۷۰] یک پهپاد بسیار سری مشغول یک عملیات سری بود. اما این‌دفعه یک اتفاق بسیار علنی‌تر رخ داده است.»

پهپادی از نوع RQ-4 متعلق به نیروی هوایی آمریکا؛ این پهپاد برای دفاع مقابل حملات دشمن در ارتفاعی معادل دو برابر هواپیماهای مسافربری پرواز می‌کند (+)

هیچ‌کس تا حالا یک RQ-۴ را شکار نکرده بود

مجله نیوزویک آمریکا نیز در گزارشی به اهمیت سرنگونی پهپاد پیشرفته آمریکا به دست یک سامانه پدافندی بومی ایران اشاره می‌کند: «اقدام ایران در سرنگون کردن یکی از پیشرفته‌ترین پهپادهای ارتش آمریکا با استفاده از آن‌چه که این کشور ادعا می‌کند یک پدافند بومی است، نشان‌دهنده [دشواری‌ها و] پیچیدگی‌های یک درگیری احتمالی با جمهوری اسلامی است [۳] .» «فابیان هینز» تحلیلگر مسائل عدم اشاعه و اطلاعات منبع‌باز در این‌باره به نیوزویک می‌گوید این اولین موردِ شناخته‌شده از سرنگونی هر یک از انواع پهپادهای RQ-۴ آمریکاست. این پهپاد، اصلاً «یک پرداتور ریز نیست»، بلکه یکی از «بزرگ‌ترین و گران‌ترین پهپادهایی است که آمریکا دارد.» هینز همچنین درباره استفاده ایران از سامانه بومی «سوم خرداد» نیز می‌گوید: «اگر (یک «اگر» بزرگ) این حرف صحت داشته باشد، مسئله قابل‌توجهی است، چون به این معنا خواهد بود که برای زدن پهپاد آمریکا از یک سامانه موشک زمین به هوای بومی استفاده کرده‌اند.»

در همین‌باره بخوانید:

›› متخصص پهپادهای آمریکا: وجهه خود را از دست دادیم

این هفته‌نامه آمریکایی به بهانه سرنگونی پهپاد آمریکا به معرفی برخی از موشک‌های ایران نیز می‌پردازد:

ما می‌دانیم که ایران انواع سلاح‌های بالستیک را در اختیار دارد، از توپ‌خانه گرفته تا موشک‌های کوتاه‌برد و میان‌برد، و همچنین موشک‌های کروز. دوربردترین سلاح تهران، یعنی موشک کروز دوربرد «سومار»، می‌تواند اهدافی از فاصله ۲۵۰۰ کیلومتری را هدف قرار دهد؛ و موشک‌های بالستیک میان‌برد «سجیل»، «شهاب ۳»، «قدر»، «عماد» و موشک جدید «خرمشهر» بردی حدوداً ۲۰۰۰ کیلومتری دارند.

برخی از موشک‌های ایران و بُرد آن‌ها به گزارش اندیشکده آمریکایی «مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌الملل»؛ ایران بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین زرادخانه موشکی خاورمیانه را دارد (+)

نیوزویک در انتهای گزارش خود از قول «بسیاری از کارشناسان» درباره واکنش نظامی آمریکا به سرنگونی پهپادش هم اظهار تردید می‌کند [۴] و یک دلیل این واقعیت را عدم برخورداری آمریکا از حمایت بین‌المللی می‌داند. هینز در همین خصوص به نیوزویک می‌گوید موضوع تردیدها این نیست که آیا اقدام نظامی احتمالی آمریکا علیه ایران تصمیم خوبی است یا تصمیم بدی، بلکه «در این‌باره است که آیا این کار برای آمریکا «خیلی بد» خواهد بود یا یک «فاجعه نجومی».» اما آیا تنها دلیل خودداری آمریکا از ورود به یک درگیری نظامی با ایران، موضوع حمایت بین‌المللی است؟

طی ساعات اولیه پس از سقوط پهپاد آمریکایی، سیر تحولات و تنش‌ها میان دو کشور سرعت باورنکردنی‌ای پیدا کرد. بعد از آن‌که ارتش آمریکا تأیید کرد که سپاه پاسداران ایران پهپاد متعلق به این کشور را هدف قرار داده است، دونالد ترامپ دوباره دست به توئیتر شد. وی ابتدا خیلی ساده فقط نوشت: «ایران اشتباه بسیار بزرگی مرتکب شد! [۵] » (شاید امیدوار بود یک پیام کوتاه، وحشتناک‌تر به نظر برسد)، اما روز بعد در چند توئیت متوالی به شکلی دراماتیک توضیح داد که کشورش «آماده و محیا» ی انتقام‌جویی از ایران بوده، اما وقتی یک فرمانده ارتش به او گفته در این حمله ۱۵۰ نفر کشته می‌شوند، ۱۰ دقیقه قبل از آغاز حمله، تصمیم گرفته این کار را نکند. رئیس‌جمهور آمریکا در مصاحبه با ان‌بی‌سی‌نیوز هم همین حرف‌های خنده‌دار را تکرار کرد.

با توجه به این‌که همین ترامپ ماه گذشته میلادی (آوریل ۲۰۱۹) مصوبه کنگره آمریکا در ممنوعیت فروش سلاح به رژیم سعودی و امارات را با استفاده از اختیارات ریاست‌جمهوری وتو کرد [۶] ، تا همچنان برای قتل‌عام وحشیانه مردم یمن به جنایت‌کاران ائتلاف سعودی سلاح بفروشد، طبیعتاً «جان ۱۵۰ ایرانی» نبوده که جلوی اقدام نظامی آمریکا را گرفته است؛ تازه اگر باور کنیم اصلاً مقامات آمریکایی به فکر اقدام نظامی افتاده‌اند. شخص ترامپ از آن‌چه که طی ساعات پس از حمله ایران به پهپاد آمریکا رخ داد، توصیف‌های متناقضی ارائه داده است؛ مثلاً در توئیت‌های خود گفته که ۱۰ دقیقه قبل از حمله دستور توقف آن را صادر کرده، اما در مصاحبه با شبکه ان‌بی‌سی می‌گوید اصلاً دستور حمله را صادر نکرده بوده است [۷] .

اولین واکنش توئیتری ترامپ به حمله ایران به پهپاد آمریکا: «ایران مرتکب اشتباه بسیار بزرگی شد!» (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› چرا ادعای ترامپ درباره حمله به ایران دروغ است؟

با این حال، مسئله اصلاً این نیست، چراکه دلایل خودداری آمریکا از درگیری نظامی با ایران به پهپاد RQ-۴ خلاصه نمی‌شود. واقعیت این است که اگر ایران ۱۰ پهپاد RQ-۴ دیگر هم از آمریکا بزند، باز هم جنگی بین دو کشور به وجود نخواهد آمد. به عبارت دیگر، ترامپ مجبور بود از خویشتن‌داری ایران در هدف قرار ندادن یک فروند هواپیمای P-۸ حامل چندین سرنشین که همزمان با پهپاد RQ-۴ مرزهای هوایی کشورمان را نقض کرده بود، تشکر کند، چراکه ایران تا هر جا که بخواهد می‌تواند سطح تنش‌ها را بالا ببرد و آستانه تحمل آمریکایی‌ها را بسنجد، در حالی که طرف مقابل می‌داند اگر دست از پا خطا کند، برای همیشه باید خاورمیانه و منافعش در این منطقه را به فراموشی بسپارد. البته ناگفته پیداست که ایران به دنبال افزایش تنش نیست و هرگز اقدام پیش‌دستانه انجام نخواهد داد.

گلوبال‌هاک یکی از بزرگ‌ترین و پیشرفته‌ترین پهپادهای ارتش آمریکاست (+)

در همین‌باره بخوانید:

›› سردار حاجی‌زاده: P-۸ آمریکایی در تیررس ما بود

برای توضیح بیش‌تر در این‌باره، خلاصه یکی از گزارش‌های قبلی مشرق در خصوص پیامدهای جنگ با ایران برای ترامپ، آمریکا، خاورمیانه و تمام دنیا در این‌جا یادآوری می‌شود:

پیامدهای جنگ با ایران برای ترامپ

◄ انتخابات ۲۰۲۰: جنگ عراق به یک لکه ننگ دائم بر دامن جورج بوش تبدیل شد و ترامپ به خوبی می‌داند جنگ احتمالی با ایران لکه به مراتب بزرگ‌تری در پرونده او خواهد بود که مطمئناً شانس موفقیتش در انتخابات آتی ریاست‌جمهوری را نابود می‌کند.

◄ برَند «ترامپ»: ترامپ به عنوان اول یک تاجر و بعد یک سیاستمدار، برای وجهه خود بیش از آن اهمیت قائل است که با ورود به یک جنگ پرتلفات، آینده تجاری خود را برای همیشه به خطر بیندازد.

ترامپ با حمله به ایران شانس خود در انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۰ آمریکا را از دست خواهد داد (+)

پیامدهای جنگ با ایران برای آمریکا

◄ هزینه‌های نجومی: جنگ با ایران هزینه‌های باورنکردنی سیاسی و مالی برای آمریکا به دنبال خواهد داشت که با هزینه‌های هنگفت جنگ عراق قابل‌مقایسه نخواهند بود. علاوه بر مساحت تقریباً چهار برابری ایران نسبت به عراق (که اگر همه نیروهای نظامی آمریکا هم به ایران اعزام شوند برای اشغال آن کافی نخواهد بود) و جمعیت بیش از سه برابری ایران نسبت به عراق در زمان آغاز حمله آمریکا، تضمین می‌کند که چنین جنگی احتمالاً پرهزینه‌ترین جنگ آمریکا بعد از جنگ جهانی دوم خواهد بود. برخی کارشناسان آمریکایی جنگ احتمالی با ایران را با جنگ ویتنام مقایسه می‌کنند و متقاعد کردن مردم آمریکا به چنین جنگی، به اندازه قبولاندن دوباره جنگ ویتنام به افکار عمومی آمریکا غیرممکن است.

◄ منافع، نیروها و پایگاه‌های آمریکا: در صورت آغاز درگیری نظامی، پایگاه‌ها و نیروهای آمریکایی در منطقه و منافع این کشور، از جمله امنیت عبور و مرور در خلیج فارس و تنگه هرمز، مستقیماً هدف حملات ایران قرار خواهند گرفت. همچنین حمله به کشورهایی که میزبان پایگاه‌های نظامی آمریکا هستند نیز هزینه‌های بین‌المللی جنگ با ایران را برای واشینگتن افزایش خواهد داد.

◄ انزوای بین‌المللی: نه تنها دشمنان و رقبای آمریکا مانند روسیه و چین، بلکه حتی متحدان این کشور در اروپا نیز اظهار امیدواری کرده‌اند که تنش‌ها میان تهران و واشینگتن به روشی غیر از تقابل نظامی حل‌وفصل شود، بنابراین به راه افتادن جنگ با ایران می‌تواند آمریکا را در عرصه بین‌المللی منزوی و به عنوان طرف مهاجم معرفی کند.

◄ تشدید تنفر ایرانی‌ها از آمریکا: سال‌ها تبلیغات آمریکا برای جذب افکار عمومی و تأثیرگذاری روی معادلات خواص در ایران با شلیک اولین تیر به سوی این کشور به هدر خواهد رفت و دروغ بودن بهانه‌های واشینگتن درباره حقوق بشر، دموکراسی و صلح‌طلبی را فاش می‌کند.

پیامدهای جنگ با ایران برای خاورمیانه

◄ نابودی رژیم صهیونیستی: طی تنها چند روز از آغاز یک درگیری نظامی احتمالی علیه ایران، تهران می‌تواند هم به شکل مستقیم و هم با کمک نیروهای نیابتی و متحدان خود به رژیم صهیونیستی حمله کند و برای همیشه به رؤیای تشکیل یک «کشور یهودی» پایان دهد؛ پیامدی که در حقیقت به ضرر آمریکاست، نه خاورمیانه.

◄ تنش‌ها و تروریسم منطقه‌ای: جنگ میان ایران و آمریکا موج دیگری از تنش‌ها را در منطقه به راه خواهد انداخت که قطعاً با توجه به درگیری ائتلاف جنایت‌کار سعودی در یمن و دست کشورهای عربی بر آتش سوریه، قطعاً دامن‌گیر این کشورها نیز خواهد شد. همچنین بازگشت دوباره آشوب به منطقه‌ای که پیشاپیش در تلاطم است، به نفع هیچ‌یک از کشورهای منطقه نخواهد بود و می‌تواند بستری برای ظهور دوباره گروه‌های تروریستی فراهم نماید.

پیامدهای جنگ با ایران برای جهان

◄ بازار نفت: از آن‌جایی که امنیت بخش قابل‌توجهی از محموله‌های نفتی دنیا مستقیماً به تلاش‌های ایران در نگهبانی از خلیج فارس و تنگه هرمز وابسته است، وقوع یک جنگ بزرگ علیه ایران مطمئناً روی بازار نفت تأثیر مستقیم و احتمالاً بلندمدت خواهد گذاشت.

◄ بحران پناهندگان: جنگ با ایران منجر به تشدید بحران پناهندگان در سطح بین‌المللی خواهد شد و بعید نیست چندین میلیون نفر به جمعیت آوارگانی اضافه کند که برای فرار از درگیری‌های خشونت‌بار به سوی کشورهای اروپایی و سایر نقاط جهان هجوم می‌برند.

◄ اشاعه هسته‌ای: جنگ با ایران دقیقاً منجر به همان چیزی می‌شود که آمریکایی‌ها ادعا می‌کنند درباره ایران از آن نگران هستند: اشاعه هسته‌ای. تجربه سرنگونی صدام و قذافی به کشورهای عربی و حتی متحدان آمریکا این درس را داده است که تنها اهرم واقعی بازدارندگی، داشتن بمب اتمی است. اگر ایران به هر بهانه‌ای مورد حمله قرار بگیرد، اولین دلیل این اتفاق، نداشتن سلاح هسته‌ای تلقی خواهد شد و به این ترتیب زنگ آغاز مسابقه بین‌المللی برای دستیابی به این سلاح‌ها به صدا درخواهد آمد.

تنگه هرمز آبراهی حیاتی برای انرژی دنیاست که ایران به طور کامل بر آن احاطه نظامی دارد (+)

از میان همه پیامدهای بالا، فقط به خطر افتادن موجودیت رژیم صهیونیستی کافی است تا آمریکا هرگز تن به جنگ مستقیم با ایران ندهد. به عبارت دیگر، واشینگتن تنها در دو صورت به جنگ ایران خواهد رفت: یا امنیت رژیم صهیونیستی دیگر برایش اهمیت نداشته باشد، یا رژیم صهیونیستی دیگر در تیررس موشک‌های ایران نباشد. اطلاعات بیش‌تر درباره دلایل پرهیز آمریکا از ورود به جنگ با ایران را می‌توانید در گزارش‌های مشرق از این‌جا بخوانید:

›› آیا مقدمات جنگ ایران و آمریکا فراهم است؟

›› آیا آمریکا توان حمله نظامی به ایران را دارد؟

›› پیامدهای جنگ با ایران برای ترامپ، آمریکا، خاورمیانه و دنیا چیست؟