سرویس جامعه مشرق - رهبر انقلاب در دیداری که بهار امسال با جمعی از زوج‌های جوان داشتند مجددا بر مسأله جمعیت و لزوم افزایش آن تاکید کردند و ضمن انتقاد از برخی بی توجهی‌های مسئولین در اینباره فرمودند: "امروز در دنیا آن کشورهایی که جمعیّت‌های زیادی دارند، به برکت آن به خیلی امکانات دست یافته‌اند؛ چین یک نمونه است، هند یک نمونه است؛ با اینکه مشکلاتی هم دارند امّا در عین حال خود این جمعیّت زیاد به عنوان یک ارزش اجتماعی، ارزش سیاسی، یک ارزش بین‌المللی برای آنها توانسته موفّقیّتهایی را به وجود بیاورد. بنا بر این نسل باید افزایش پیدا کند؛ اینکه من تکرار میکنم، تأکید میکنم، به خاطر این است. "
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که بررسی شاخص‌های اصلی جمعیت نشان می‌دهد موضوع جمعیت در کشور با بحران مهمی روبرو است و حل این مسائل، اولویت سیاست‌گذاران کشور نیست. پس از کاهش شدید نرخ باروری در دهه هفتاد و رسیدن آن به زیر نرخ جانشینی هنوز این نرخ به حد جانشینی نرسیده که مهم‌ترین پیامد آن بحران سالمندی در کشور خواهد بود.
بیشتر بخوانید
بر اساس گزارش بانک جهانی، این میزان برای ایران ۱.۷ فرزند به ازای هر زن بوده و در صورت ادامه داشتن روند فعلی تا سال ۱۴۳۰ به بالاتر از نرخ جانشینی نخواهد رسید.
در این زمینه و به گفته‌ی معاون وزیر بهداشت ۱۵ درصد از زوجین کشور دچار ناباروری هستند که یکی از عوامل مهم کاهش نرخ باروری در کشور است. قاسم جان بابایی، معاون درمان وزارت بهداشت، گفته است: براساس آمار دفتر جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت حدود ۳ میلیون زوج ایرانی، سابقه ناباروری اولیه و ثانویه دارند و سالانه حدود ۸۸ هزار زوج نابارور به این تعداد افزوده می‌شوند.
همچنین به گفته برکاتی، مدیرکل دفتر سلامت وزارت بهداشت: برآورد می‌شد در سال ۱۳۹۵ شاخص جایگزینی جمعیت ۲.۱ باشد. اکنون برآورد ما این است که این شاخص حتما کمتر از ۲.۱ شده است. بر این اساس مشخص می‌شود که در حوزه جایگزینی و رشد جمعیت ابتدا یک روند صعودی داشتیم و سپس روندی نزولی را طی کرده‌ایم؛ به طوری که تعداد تولدها در دو سال ۹۵ و ۹۶ نسبت به سال‌های پیش از آن، سالی ۴۰ هزار مورد کمتر شده است.
از طرف دیگر و بر اساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران سن مناسب ازدواج برای چند میلیون جوان ایرانی سپری شده است. در این زمینه محمد اسماعیل مطلق، مدیرکل سلامت خانواده و جمعیت وزارت بهداشت، تأکید کرده است ۱۳ میلیون جوان مجرد ایرانی در آستانه ازدواج هستند ولی سن مناسب ازدواج را سپری کرده‌اند یا در حال سپری کردن این سن هستند. به گفته وی سنین ۱۸ تا ۳۵ سالگی علاوه بر این که زمان مناسب برای ازدواج است، بهترین سن برای باروری و بچه دار شدن است و عبور از این سن برای فرزندآوری مخاطراتی به دنبال دارد.
سید حامد برکاتی رئیس اداره سلامت جمعیت، خانواده و مدارس وزارت بهداشت اظهار داشت: در سال ۸۹، ۸۹۰ هزار ازدواج در کشور ثبت شد که متاسفانه سالانه حدود ۶ درصد کم شده و در سال ۹۶ تعداد ازدواج‌ها به ۶۶۰ هزار ازدواج رسیده است. باید توجه داشته باشیم که در یک بازه زمانی ۸ ساله از سال ۸۹ تا سال ۹۶ ازدواج در کشور ۳۰ درصد کم شده است.
بر اساس گزارش وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی با مقایسه روند افزایشی تجرد قطعی بین زنان و مردان مشاهده می‌گردد که طی سال‌های ۱۳۷۵-۹۵ این روند در زنان خیلی بیشتر از مردان بوده است، به‌طوری که سال‌های مذکور این شاخص برای مردان حدود دو برابر شده ولی برای زنان به بیش از سه برابر رسیده است. در سال ۱۳۷۵ تجرد قطعی زنان از مردان پیشی گرفته و در سال ۱۳۹۵ نسبت تجرد قطعی زنان به حدود ۱.۶ برابر مردان رسیده است.
با توجه به وضعیت باروری و ازدواج کشور خطر سالمندی کشور را تهدید می‌کند؛ سلمان نژاد، رئیس دبیرخانه شورای ملی سالمندان، در این رابطه گفته است: در حال حاضر ایران در حوزه رشد و افزایش شیب سالمندی جزو کشورهای اول دنیا به شمار می‌آید.
در کشور فرانسه نرخ رشد ۷ درصدی سالمندان در مدت زمان حدودی ۱۵۰ سال به ضریب رشد ۲۲ درصدی رسیده است، در حالی که این میزان از رشد سالمندی در ایران در مدت زمان سی ساله در حال وقوع است.
اگر پدیده سالمندی مورد بررسی و سیاست گذاری قرار نگیرد، بدون شک کشور در سال‌های آینده از ذیل این موضوع به بحران‌های اقتصادی و اجتماعی متعددی آغشته می‌شود.