به گزارش مشرق، عبدالله شهبازی مورخ و تحلیل‌گر مسایل سیاسی، در کانال تلگرامی خود نوشت:

وبسایت فارسی یورونیوز مورخ دوشنبه، ۱۱ نوامبر ۲۰۱۹/ ۲۰ آبان ۱۳۹۸ گزارشی درباره کتاب «قحطی بزرگ» محمدقلی مجد منتشر کرده است. [۱] منظور قحطی سال‌های جنگ اول جهانی در ایران است. در این گزارش، هم از طریق بازی سیاسی (ربط دادن استقبال از کتاب قحطی بزرگ محمدقلی مجد به دولت احمدی‌نژاد) [۲] و هم از طریق گفتگو با برخی محققین ایرانی کوشیده تا به شیوه‌ای تبلیغاتی تحقیق دکتر مجد را تخطئه کند.

بسیاری یا احتمالاً تمامی محققینی که یورونیوز فارسی نظر آنان را نقل کرده، تا آنجا که اطلاع دارم، فاقد حتی یک مقاله تخصصی درباره قحطی جنگ اول جهانی در ایران هستند. در مقابل، محمدقلی مجد سال‌هاست با پشتکار درباره سه قحطی بزرگ سرنوشت‌ساز تاریخ جدید ایران (قحطی ۱۲۸۸ ق.، قحطی جنگ اول جهانی و قحطی جنگ جهانی دوم) به کاوش در اسناد اشتغال داشته و حاصل کار خود را در سه کتاب منتشر کرده است. آخرین کتاب مجد درباره قحطی بزرگ موسوم به قحطی ۱۲۸۸ ق. (۱۸۶۹- ۱۸۷۳ میلادی) است که در سال ۱۳۹۶/ ۲۰۱۸ منتشر شده و ترجمه فارسی آن در دست انتشار است. [۳]

در این میان سخنان آقای تورج اتابکی، محقق مقیم هلند، بیش از همه جالب توجه است. ایشان اسناد موجود در نارا (آرشیو ملی ایالات متحده آمریکا) را تنها «یک روایت» از تاریخ ایران می‌خواند که نشانه ناآشنایی کامل وی با اهمیت و تنوع یکی از بزرگ‌ترین مراکز اسناد جهان است که در آن حدود ده میلیارد برگ سند نگهداری می‌شود. او سپس ضرورت استفاده از سایر مراکز اسناد مهم جهان، از جمله بریتانیا و روسیه، را متذکر می‌شود که حرف درستی است ولی این پرسش را مطرح می‌کند که آیا وی بر اساس اسناد روسی یا بریتانیایی تحقیقی درباره قحطی بزرگ جنگ جهانی اول در ایران انجام داده و به نتایجی مغایر با تحقیق محمدقلی مجد رسیده است؟‌

اتابکی سپس پای دانش جمعیت‌شناسی را به میان می‌کشد و می‌گوید:

«تخمین جمعیت یک فرمول ریاضی دارد. عوامل مختلفی مثل درصد مرگ و میر ناشی از پیری و بیماری و سوانح طبیعی و چندین عامل دیگر را لحاظ می‌کنند تا نهایتاً به یک رقم خاص و تقریبی می‌رسند... برای نشان دادن فاجعه، لازم نیست رقم مرگ و میر را به شکلی غیرعلمی افزایش دهیم.»

نگارنده سال‌ها قبل از آقای اتابکی به این بعد از داستان توجه کرد. آن زمان با استناد به فرمول‌های ریاضی جمعیت‌شناسی، که به تبع رشته تحصیلی‌ام با آن آشنایی داشتم، به واکاوی ارقام مندرج در گزارش‌های دیپلماتیک آمریکایی پرداختم و نتایج این بررسی جمعیت‌شناختی را منطبق با ارقام فوق یافتم. در ۱۳ مارس ۲۰۱۶/ ۲۳ اسفند ۱۳۹۴ محاسبات خود را منتشر کرده و نوشتم:‌ «اگر نرخ رشد سالیانه جمعیت ایران را ۳ درصد حساب کنیم و در مبداء یعنی سال ۱۹۰۰ جمعیت را ۱۳ میلیون نفر بدانیم (حداقل رقم ویلیام مورگان شوستر)، جمعیت ایران در ۱۹۲۰ باید ۲۳٬۴۷۹٬۴۴۶ نفر باشد... [و] اگر نرخ رشد را ۲ درصد بدانیم، جمعیت ایران در سال ۱۹۲۰ می‌شود ۱۹٬۳۱۷٬۳۱۶ نفر.» و قحطی جنگ اول در ایران را با هولودومور اوکرائین مقایسه کردم، که یورونیوز فارسی از مبلغین فعال آن است، [۴] و افزودم :

«در جهانی که امثال ناسیونالیست‌های اوکرائین برای خود "هولودومور" می‌سازند و مصائب عمومی آن زمان را به نفع خود مصادره می‌کنند، در ایران عکس آن رفتار می‌شود یعنی عده‌ای تلاش می‌کنند برای انکار تلفات ناشی از جنگ‌های اول و دوم و طبعاً تأثیر آن بر عقب‌ماندگی ایران. این مسئله بخصوص در مورد جنگ اول بیشتر صادق است اگر سیاست بریتانیا را در قحطی فوق  مؤثر بدانیم: بهره‌گیری از این فاجعه انسانی برای تغییر  نظم سیاسی و تحمیل حکومت مورد نظر خود بر ایران.»

پی نوشت:

۱- آیا واقعا نیمی از جمعیت ایران در قحطی جنگ جهانی اول از بین رفت؟
https://farsi.euronews.com/2019/11/11/how-many-iranians-perished-during-first-world-war

۲- شروع معرفی و سپس ترجمه تحقیقات دکتر مجد در ایران دو سال پیش از شروع دولت محمود احمدی‌نژاد و با گفتگوی زیر است:
گفتگوی عبدالله شهبازی با محمدقلی مجد:
اسناد علنی شده دولت آمریکا، تاریخ پهلوی و لابی سانسور- بایکوت در تاریخنگاری معاصر ایران
فصلنامه تاریخ معاصر ایران، شماره ۲۵، بهار ۱۳۸۲، صص ۱۸۱- ۲۰۰.
http://www.shahbazi.org/pages/majd3.htm

3- Mohammad Gholi Majd, A Victorian Holocaust, Iran in the Great Famine of 1869-1873, Lanham, Maryland, Hamilton Books, 2018.

۴- بعنوان نمونه بنگرید به این گزارش:
پای سخن بازماندگان جنایت هولودومور
یورونیوز فارسی، ۲۲ نوامبر ۲۰۱۳
 https://farsi.euronews.com/2013/11/22/ukraine-s-enduring-holodomor-horror-when-millions-starved-in-the-1930s