سرویس جهان مشرق - سعد حریری که از زمان آغاز استعفایش در حال مانور دادن برای بازگشت به دولتی که حزب‌الله جایی در آن نداشته باشد، بود، با سناریوهای گوناگون و مبهمی که به منظور رسیدن به این هدف ترسیم کرد، اکنون در یک بن‌بست سیاسی پیچیده قرار گرفته است.

سعد حریری پس از استعفای ناگهانی خود اعلام کرد که دیگر قصد بازگشت به دولت را ندارد؛ اما پس از آن با مانورهای مختلف به نوعی جایگاه نخست‌وزیری را با دست پس‌می‌زد و با پا پیش می‌کشید!  سعد حریری به خوبی می‌داند که از دست‌دادن نخست‌وزیری برای او یعنی از دست دادن همه چیز و خروج از دنیای سیاست و حتی تجارت و رسیدن به یک انزوای کامل؛ بنابراین کمی ساده‌لوحانه است که کسی باورکند او واقعا دست از قدرت و ثروت و آرزوهایش کشیده باشد.

بنابراین حریری با روشی مبهم به تلاش خود برای ماندن در قدرت اما به شکلی متفاوت‌تر و با اختیارات تام ادامه می‌دهد.  در این میان مانع اصلی در برابر خواسته‌های غربی و سعودی حریری در لبنان٬ حزب‌الله است. با نگاهی به سابقه مواضع تند سعد حریری در برابر مقاومت، این موضوع را به خوبی درک می‌کنیم؛ بنابراین کاملا طبیعی است که به دنبال ضربه زدن به حزب‌الله باشد. البته از سابقه روابط صمیمانه حریری با دشمنان حزب‌الله یعنی غرب و آمریکا و در راس همه آنها عربستان سعودی و تاثیرات آنها بر حریری برای جبهه‌گیری در قبال مقاومت نباید غافل شد.

حریری در حالی که می‌گفت دیگر به دولت بازنمی‌گردد و در روند تشکیل آن نیز مداخله‌ای نمی‌کند، با یک پیشنهاد عجیب و غیر منتظره یعنی بازگشت به دولت به شرط تشکیل یک کابینه تکنوکرات به صحنه دولت لبنان برگشت. هدف حریری از پیشنهاد این گزینه، در اصل همان علت استعفایش بود؛ یعنی اطاعت از خواسته‌های طرف غربی و سعودی و تلاش برای کنار زدن حزب‌الله از صحنه سیاسی و دولت لبنان! نخست وزیر مستعفی لبنان از همان ابتدا برای رسیدن به این هدف، کاملا زیرکانه و در عین حال پیچیده عمل می‌کرد؛ به طوری که هیچ کس نتواند به نیت واقعی و چشم‌انداز او پی ببرد.

سعد حریری تلاش زیادی برای تحمیل گزینه دولت تکنوکرات به احزاب سیاسی لبنان کرد؛ اما در این امر ناکام ماند. سعد حریری که اعلام کرده بود در صورت رد گزینه دولت تکنوکرات دیگر هیچ مداخله‌ای در روند تشکیل کابینه نخواهد داشت؛ بر خلاف حرف خود، به سناریوی بعدی یعنی پیشنهاد گزینه برای مامور تشکیل دولت روی آورد. این قسمت از مانور حریری نیز مانند بخش قبلی در راستای همان هدف اصلی یعنی حذف حزب‌الله از دولت و یا دست‌کم تخریب چهره مردمی آن بود.

سعد حریری دراین قسمت نیز تلاش کرد تا با پیشنهاد گزینه‌های غیر سیاسی٬ همان سناریوی دولت تکنوکرات را پیاده کند. پس از آن منابع افشا کردند که حریری با همه گزینه‌های پیشنهادی خود در ارتباط بوده و از آنها می خواست که اگر تماسی در خصوص انتخاب آنها به عنوان مامور تشکیل کابینه گرفته شد، به بهانه اینکه می‌خواهند فکر کنند پاسخ روشنی ندهند تا همه چیز در هاله‌ای از ابهام بماند. جنجالی‌ترین گزینه پیشنهادی سعد حریری٬ وزیر سابق لبنان بود که علاوه بر داشتن پرونده‌های گوناگون در خصوص فسادهای اقتصادی٬ در پست وزارتی نیز سابقه درخشانی نداشت؛ آن هم در شرایطی که اصل هدف اعتراضات مردمی٬ مقابله با فساد بود!

حریری گمان می‌کرد که جنبش امل و حزب‌الله به هیچ وجه با این گزینه موافقت نمی‌کنند و زمان به نفع حریری متوقف خواهد شد؛ اما این اتفاق نیفتاد و همه آنها موافقت خود را با انتخاب الصفدی به عنوان مامور تشکیل کابینه اعلام کردند. پس از آن الصفدی به طور ناگهانی اعلام کرد که از پذیرش این مسئولیت منصرف شده و از حریری حمایت می‌کند. این امر همان خبر یعنی ارتباط و تبانی حریری با گزینه‌هایش را اثبات می‌کند.

اما نخست وزیر مستعفی لبنان باز هم به سراغ گزینه پیشنهادی دیگر خود یعنی سمیر خطیب که البته از نزدیکان وی و شریک تجاری پدرش بوده است، رفت. با این امید که حزب‌الله و امل آن را رد کنند؛ اما باز هم به نوعی تیر حریری به سنگ خورد. باید اشاره کنیم که سمیر خطیب هم مانند سایر گزینه‌های حریری یک فرد کاملا غیر سیاسی بوده و عرصه فعالیت او تجارت است.

بیشتر بخوانید:

رسانه‌های لبنانی: محمد الصفدی از تصدی نخست وزیری لبنان انصراف داد

پشت پرده انتخاب یک مفسد اقتصادی به عنوان نخست وزیر/ محمد الصفدی کیست؟ +عکس

در واقع حریری با این مانورها می‌خواهد برای خود زمان بخرد؛ وی همچنین قصد دارد با مطرح کردن گزینه‌هایی که به گمان خودش حزب‌الله و امل نمی پذیرند، این دو را مانع تشکیل دولت جدید و برون‌رفت لبنان از این بحران معرفی کند تا از خلال تخریب چهره‌ مردمی آنها بتواند راه جدیدی برای کنار زدن حزب‌الله از صحنه سیاسی لبنان پیدا کند.

اما حزب الله و امل با تدبیر٬ شاید دست حریری را خوانده و فریب این بازی را نخوردند. آنها بر خلاف انتظار حریری با این گزینه هم موافقت کردند و قرار است فردا در رایزنی‌های پارلمانی برای انتخاب مامور تشکیل کابینه درباره آن تصمیم‌گیری شود.

علاوه بر اینکه سمیر خطیب متفاوت از محمد الصفدی است و در سایه موافقت احزاب شیعه و جریان‌ آزاد ملی لبنان و حریری با وی، در صورتی که جلسه فردا به تعویق نیفتد، احتمال بیرون‌ آمدن نام وی از رایزنی‌های الزام آور پارلمانی بالا است.  

این امر سعد حریری را در بن‌بست و به نوعی دو راهی قرار داده؛ درواقع واکنش بر خلاف انتظار او از سوی حزب‌الله و امل٬ برنامه‌ها و محاسباتش را به‌ هم ریخت. حریری یا باید پای حرف خود ایستاده و فردا در جلسه رایزنی‌های پارلمانی از سمیر خطیب حمایت کند و یا باز هم به فکر یک نقشه و بازی جدید باشد.

در اینجا بازهم دو گزینه پیش روی حریری است: حریری یا باید فردا از خطیب حمایت کند و همه چشم‌اندازهایش را نابود شده دیده و عملا با دنیای سیاست و شاید تجارت خداحافظی ‌کند، یا اینکه با یک سناریوی جدید حرف خود را نقض کند که این امر هرچند پیامدهای منفی زیادی برای او به بار خواهد داشت اما از حذف و کناره‌گیری از قدرت بهتر است.

فضای جلسه رایزنی‌های پارلمانی فردا نشان خواهد داد که واقعا چه اتفاقی می‌افتد؛ البته اگر رایزنی‌ها واقعا فردا آغاز شود! بسیاری از منابع مربوطه اعلام می‌کنند که هنوز هم همه چیز در هاله‌ای از ابهام است و حتی ممکن است تاریخ آغاز رایزنی‌ها تغییر کند.

گرچه احتمال برگزار نشدن جلسه رایزنی‌های پارلمانی لبنان در روز دوشنبه وجود دارد، اما حریری و فراکسیون پارلمانی او باید در اندیشه یک چاره در دل رایزنی‌ها باشند. در این میان فراکسیون پارلمانی المستقبل در کنار تعداد دیگری از فراکسیون‌ها هنوز موضع واقعی خود را در خصوص حمایت و یا عدم حمایت از سمیر خطیب در جلسه فردا اعلام نکرده است و همین موضوع بر ابهام نشست‌های رایزنی افزوده است.

در این میان سه احتمال در خصوص اتفاقات و به نوعی سناریوهای جلسه فردا وجود دارد. اول اینکه ممکن است فراکسیون پارلمانی حریری اعلام کند که انتخابش برای نخست‌وزیری آینده، سعد حریری است و با توجه به تاثیری که المستقبل در پارلمان دارد، برخی احزاب دیگر نیز به همین گزینه رای دهند. دوم، ممکن است حریری باز هم یک گزینه دیگر و شاید سمیر جسر را به عنوان گزینه انتخابی خود معرفی کند که این امر موجب می‌شود تا نشست رایزنی‌ها باز هم به تعویق بیفتد تا مواضع گروه‌های دیگر نیز در این خصوص سنجیده شود. سوم اینکه فراکسیون المستقبل بی‌طرف باشد و سایر فراکسیون‌هایی که تصمیم داشتند از خطیب حمایت کنند، او را انتخاب کرده و در نهایت سمیر خطیب به عنوان گزینه نهایی مامور تشکیل کابینه معرفی شود.