سرویس جهان مشرق - در هفته‌ای که گذشت رزمایش مشترک دریایی جمهوری اسلامی ایران، چین و روسیه بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های منطقه و جهان داشت. رزمایشی که در مدت ۳ روز میان شناورهای سه کشور در دریای عمان و دهانه اقیانوس هند برگزار شد و از حیث حضور ۲ قدرت بزرگ دریایی جهان در کنار نیروی دریایی ارتش و سپاه و همچنین بعد مسافت طولانی برای حضور در منطقه منحصر به فرد بود.

این همکاری مشترک نظامی و امنیتی اما می‌تواند نمونه مشابه و البته در سطح عملیات واقعی را در نقطه‌ای دیگر از مناقشات منطقه‌ای به دنبال داشته باشد. جایی که خطرناک ترین تروریست‌های دنیا در منطقه‌ای با وسعت کم متمرکز شده و چندین سال مشغول فعالیت علیه دولت و مردم سوریه هستند.

عملیات جدید ارتش سوریه در استان ادلب

دو سال پیش در چنین روزهایی در ژانویه ۲۰۱۸ ارتش سوریه عملیات خود در شرق استان ادلب را با هدف آزادسازی فرودگاه ابوظهور پیگیری میکرد. در آن هنگام برنامه ارتش سوریه برای ورود به عمق استان ادلب، پیشروی در حد فاصل جاده راهبردی خناصر تا مسیر خط آهن حجاز بود که تا پایان ماه میلادی همان سال موفق به دستیابی به اهداف عملیات خود شد. پس از این عملیات ارتش به مدت دو سال اقدامی برای نفوذ به عمق مناطق استان ادلب از جناح شرقی این استان نکرد تا اینکه در یک ماه اخیر عملیاتی جدید با هدف پیشروی تا کنترل بزرگراه راهبردی دمشق-حلب موسوم به بزرگراه M۵ کلید خورد و هم اکنون ارتش سوریه در فاصله ۵ کیلومتری شهر معره النعمان است که بزرگترین شهریست که بر روی این بزرگراه قرار گرفته است.

ترکیب تروریست‌ها در خطوط دفاعی شرق ادلب

در نخستین روزهای عملیات ارتش در این منطقه تنها تروریست‌های عضو هیات تحریرالشام یا گروه‌های هم پیمان آنها نظیر حزب اسلامی ترکستان مشغول نبرد با ارتش سوریه بودند. اما پس از سخنرانی ابومحمد الجولانی و تهدید وی به عقب نشینی از این جبهه در صورت عدم مشارکت سایر گروه‌های وابسته به ارتش آزاد، شاهد ورود این نیروها و به ویژه دسته‌های ضد زره آنها بودیم که خساراتی را نیز به ارتش سوریه وارد آوردند.

اما به طور کلی عمده نیروهای سابق ارتش آزاد یا به کمپین نظامی ترکیه در شمال سوریه پیوسته‌اند و یا انگیزه و اراده‌ای برای ادامه نبرد با ارتش سوریه ندارند. در حالی که ده‌ها هزار نفر از تروریست‌ها پس از مصالحات مناطق تحت محاصره نظیر غوطه شرقی، شمال حمص، درعا و قلمون به استان ادلب منتقل شده بودند اما باز هم شاهد هستیم که عمده تروریست‌های مدافع در برابر ارتش از گروه‌های تندروی تکفیری نظیر هیات تحریرالشام هستند.

خطر تروریست‌های خارجی برای امنیت ملی سه کشور ایران، چین و روسیه

همانگونه که عنوان شد نیروی غالب و اصلی تروریست‌ها در استان ادلب زیرشاخه‌ها و هم پیمانان گروه هیات تحریرالشام هستند. اگر دولت و ارتش سوریه به مانند مصالحات استان درعا و قنیطره بتواند برای شورشیان سوری و افراد فریب خورده‌ای که سابقا عضو ارتش بودند عفو عمومی و امکان بازگشت به بدنه ارتش و سکونت در خاک این کشور را در نظر بگیرد، برای تکفیری‌های تحریرالشام و به خصوص اعضای خارجی این سازمان، استان ادلب آخرین پناهگاه و سنگر بوده و آنها راهی به جز کشته و اسیر شدن و یا خروج پنهانی از این کشور نخواهند داشت. این مسئله برای کشورهایی که مقصد بازگشت این گروه‌ها و یا در همسایگی آنها هستند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است. به شکل خاص گروه‌هایی نظیر حزب اسلامی ترکستان (چینی‌های نژاد اویغور)، اجناد القوقاز (روس تباران اهل چچن و منطقه عمومی قفقاز) و گروهک موسوم به "حرکت مهاجرین اهل سنت" می‌توانند اصلی‌ترین اهداف برای انجام یک عملیات رصد اطلاعاتی همراه با واکنش نظامی برای سه کشور ایران، چین و روسیه باشند تا به هر طریق ممکن از زنده خارج شدن اعضای این گروه‌ها از خاک سوریه جلوگیری شود.

گروه‌های نامبرده در کدام مناطق ادلب حضور دارند

به شکل سنتی و در سال‌های اخیر اصلی ترین مرکز تجمع گروه‌های تکفیری خارجی در استان ادلب منطقه عمومی شمال لاذقیه و غرب استان ادلب در حاشیه مرز ترکیه بوده است. مرکز اصلی عملیات این گروه‌ها شهرک و بلندی‌های کبانی در شمال لاذقیه است و فرماندهی و پشتیبانی آنها از شهر جسر الشغور در ورودی غربی استان ادلب انجام میشود. به طور کلی به جز مرکز استان ادلب، اصلی ترین مناطق حضور تروریست‌های خارجی هیات تحریرالشام شهرهای مرزی نظیر بداما، درکوش، حارم، سلقین و دانا است که عمده حملات نیروی هوایی امریکا یا روسیه که به قصد هدف قرار دادن فرماندهان این گروه‌ها انجام میشود دقیقا در همین مناطق صورت گرفته است.

مقصد بعدی تروریست‌ها در صورت موفقیت در خروج از خاک سوریه کجاست؟

در صورتی که به هر دلیلی بخشی از تروریست‌ها از نبرد نهایی استان ادلب زنده خارج شده و موفق به خروج از سوریه از طریق خاک ترکیه شوند، محتمل ترین مقاصد جدید آنها حضور در افغانستان، مناطق غربی چین و استان سین کیانگ و منطقه قفقاز خواهد بود. بازگشت این تروریست‌ها که چندین سال تجربه نبرد سنگین و آشنایی با انواع تسلیحات پیشرفته و استفاده از خودروهای انتحاری پرتعداد را داشته‌اند میتواند موجب بحران شدید امنیتی و احتمال گسترش فعالیت و عضوگیری از بافت تندروی این مناطق را به همراه داشته باشد. مسئله‌ای که امنیت ملی هر سه کشور نامبرده را با خطر جدی روبرو خواهد کرد.

حالا با توجه به رزمایش اخیر سه جانبه نظامی ایران با همتایان روس و چینی خود، باید منتظر ماند و دید آیا این سه کشور برای تروریست‌های خطرناک منطقه ادلب نیز برنامه مشترک مقابله دارند؛  مسئله‌ای که در سطح سیاسی نیز نیازمند همکاری موثر کشور ترکیه برای کنترل دقیق مرزهای این کشور با استان ادلب سوریه و تحت رصد قرار دادن کانال‌های احتمالی بازگشت تروریست‌های خارجی از طریق خاک این کشور است.