به گزارش مشرق، آنچه این روزها در آمریکا میگذرد، بزرگترین بحران سیاسی این کشور در 50 سال گذشته محسوب میشود. دولت آمریکا برای اولین بار با کنار گذاشتن همه ژستهای حقوق بشری به سرکوب گسترده مردم رو آورده و ابایی از انتشار تصاویر و فیلمهای آن در سطح رسانهها هم ندارد. اعتراضات مردم آمریکا به نژادپرستی که بهانه آن قتل سیاهپوست 46 ساله آمریکایی بود، دیروز وارد دهمین روز خود شد و چشمانداز روشنی هم برای پایان آن دیده نمیشود. نه دولت و نه مردم معترض حاضر به کوتاه آمدن از مواضع خود نیستند.
بیشتر بخوانید:
آیا آمریکا به سمت انقلاب پیش میرود؟
از سویی دولت ترامپ و طیف مشاورانش به طرف مهمی از این جدال تبدیل شدهاند و به جای تلاش برای خاموش کردن آتش خشم مردم، لحظه به لحظه بر آن میدمند. اعتراضاتی که از یک محله کوچک در مینیاپولیس مینهسوتا آغاز شد با بیتدبیری دولت آمریکا و سرکوب بیملاحظه مردم، اکنون تمام ایالتها و ۴۵۰ شهر آمریکا را درگیر خود کرده و هر لحظه بر دامنه و ابعاد آن افزوده میشود. شهرهای مختلف آمریکا بویژه ایالتهای حساستر، به واسطه تمرکز اقتصاد و سیاست به دژ نظامی تبدیل شدهاند و عملیات رعب و وحشتی که ترامپ بانی آن بود با کیفیت بالا در حال اجراست. پلیس و نیروهای امنیتی آمریکا این روزها حتی در ظاهر هم تلاشی برای رعایت حقوق بشر نمیکنند و عملیات سرکوب مردم معترض با شدیدترین وضع ادامه دارد.
در چند روز گذشته با وجود سکوت دولتهای غربی در برابر سرکوب سیستماتیک اعتراضات مسالمتآمیز مردم آمریکا، افکار عمومی بسیاری از کشورها به آنچه در آمریکا میگذرد واکنشهای تندی نشان دادهاند. نادیده گرفتن حق اعتراضات مسالمتآمیز و حق حیات افراد 2 موضوعی است که دولت آمریکا براساس کنوانسیونهای حقوق بشری در اعتراضات اخیر آن را نقض کرده است. اعتراضات مردمی به نقض حقوق بشر در آمریکا در پایتختهای اروپایی که دولتهای آن مدعی حمایت از حقوق بشر هستند بیش از سایر نقاط دیده میشود.
افزایش تظاهرات در 23 کشور
تظاهرات علیه خشونت پلیس و نژادپرستی علیه سیاهپوستان در 23 کشور دیگر نیز برگزار شد و شهرهای مختلف جهان شاهد حضور گسترده مردم معترض بود. از غرب تا شرق عالم هزاران نفر به خیابانها ریختند تا از تظاهرات مردمی در آمریکا علیه نژادپرستی حمایت کنند و به اعتراض علیه مشکلات مشابهی که در جوامع خودشان وجود دارد بپردازند. مردم معترض انگلیس هفته گذشته چندین مرتبه در هاید پارک لندن تجمع کردند و با جنبش «زندگی سیاهپوستان مهم است» اعلام همبستگی کردند. در آمستردام هلند هم مردم در مقاطع مختلف تجمعات دهها هزارنفری را علیه سیاستهای نژادپرستی در آمریکا برگزار کردند.
در اتریش معترضان با حمایت از اعتراضات گسترده در آمریکا علیه قتل «جرج فلوید»، در میدان حقوق بشر وین به زبان انگلیسی فریاد سر میدادند: «زندگی سیاهپوستان مهم است»، «نمیتوانم نفس بکشم».در سوئد هم معترضان همزمان با برپایی اعتراضات، پلاکاردهایی را با خود حمل میکردند که روی آنها شعارهایی مانند «نمیتوانم نفس بکشم» و «جان سیاهپوستان اهمیت دارد» درج شده بود. این تظاهرات در شرایطی برگزار شد که دولت سوئد پیشتر برپایی تجمعات با حضور بیش از 50 نفر را به علت همهگیری ویروس کرونا ممنوع اعلام کرده بود.
علاوه بر این ۴ کشور مردم در کشورهای نیوزیلند، اسپانیا، استرالیا، فرانسه، ایتالیا، ایرلند، آلمان، کانادا، هلند، دانمارک، آرژانتین، ژاپن، برزیل، یونان، سوریه، مکزیک، لهستان و برخی کشورهای آفریقایی مثل آفریقای جنوبی و کنیا هم دست به اعتراض و تظاهرات علیه نژادپرستی زدند.
سکوت متحدان ترامپ در کشورهای مختلف
بهرغم تظاهرات گسترده مردمی در کشورهای مختلف علیه سیاستهای نژادپرستانه و رفتار خشن پلیس در آمریکا، مقامات کشورهای اروپایی و در اصطلاح بلوک غرب رفتاری مغایر با مردمشان داشتند و واکنش قابل قبولی نسبت به نژادپرستی سیستماتیک در آمریکا و نقض حقوق بشر اتخاذ نکردند. این انفعال علاوه بر اینکه در مواردی منجر به ممانعت از برگزاری تظاهرات شد حتی برخی مقامات سیاسی کشورها انگشت اتهام را به سمت خودشان نشانه رفتند.
در استرالیا اسکات موریسون، نخستوزیر استرالیا درباره کشیده شدن تظاهرات ضدنژادپرستی به استرالیا هشدار داد. به نوشته روزنامه گاردین، موریسون در مصاحبهای ضمن اشاره به تجمع ضدنژادپرستی در شهر سیدنی استرالیا گفت، با واردات چیزهایی که آنسوی آبهای استرالیا اتفاق میافتد مخالف است. وی اذعان کرد استرالیا نیز به لحاظ رعایت حقوق نژادهای مختلف مشکلاتی دارد که سعی شده با آنها مقابله شود و نیازی به مقایسه این کشور با آمریکا نیست. در انگلیس، بوریس جانسون، نخستوزیر انگلیس بدون انتقاد از ترامپ به دلیل سرکوب معترضان آمریکایی، به این نکته بسنده کرد که اگرچه مردم حق برگزاری اعتراضات را دارند اما این اعتراضات باید به شیوهای قانونی برگزار شود.
در واکنش به اظهارنظر جانسون 40 نماینده حزب لیبرال - دموکرات در پارلمان انگلیس در نامهای خطاب به او هشدار دادند: ساکت ماندن برابر با همدست بودن با عوامل سرکوب اعتراضات ضدنژادپرستی در آمریکاست. این نمایندگان از جانسون درخواست کردند، با انتشار بیانیهای علنی، زبان خطرناک تمجید از خشونت از سوی دونالد ترامپ رئیسجمهور آمریکا را محکوم کند. در این نامه آمده است: بریتانیا بهعنوان یکی از نزدیکترین متحدان آمریکا، این وظیفه اخلاقی را دارد زمانی که آزادیها و حقوق مردم آمریکا مورد حمله قرار میگیرد زبان به سخن بگشاید. این نامه با اشاره به حملات انجامشده علیه روزنامهنگاران و استفاده از اقدام نظامی برای سرکوب معترضان در آمریکا میافزاید دولت انگلیس باید رفتارهای رئیسجمهور آمریکا علیه مردم و خبرنگاران را با قویترین لحن محکوم کند.
در آلمان نیز آنگلا مرکل، صدراعظم این کشور با طفره رفتن از اینکه ترامپ را مسؤول وضعیت موجود بنامد در اظهارنظری با تاخیر و بدون اشاره به رفتار خشن پلیس و سیاستهای نژادپرستانه در آمریکا به محکوم کردن قتل جرج فلوید بسنده کرد. مرکل همچنین جامعه آمریکا را بسیار گرفتار دوقطبی و جدایی ارزیابی کرد. مرکل در پاسخ به پرسشی در این باره که آیا ترامپ نقشی را در دوقطبی شدن جامعه آمریکا ایفا میکند، گفت: من اعتقاد دارم سبک سیاسی مسألهای بسیار بحثبرانگیز و مورد مناقشه است. وی همچنین در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا همچنان به ترامپ اعتماد دارد؟ گفت: من با رؤسایجمهور منتخب دنیا از جمله دونالد ترامپ همکاری میکنم. امیدوارم ترامپ موفق شود بخوبی صلح در جامعه را برقرار کند.
مرکل در پایان با ابراز تاسف از اینکه نژادپرستی همواره در جامعه آلمان هم وجود داشته است بر لزوم برگزاری مسالمتآمیز اعتراضات در آمریکا تاکید کرد. در فرانسه اداره پلیس پاریس دیروز به بهانه نگرانی از شیوع کرونا، تظاهرات امروز (شنبه) مقابل سفارت آمریکا را ممنوع اعلام کرد. بدون شک منفعلانهترین واکنش در بین مقامات کشورهای متحد آمریکا مختص جاستین ترودو، نخستوزیر کانادا بود. نخستوزیر کانادا در پاسخ به سوال مربوط به تحولات آمریکا و نقش ترامپ در شعلهور شدن اعتراضات، با مکث 20 ثانیهای نشان داد تمایلی به موضعگیری مستقیم درباره حرفها و اقدامات رئیسجمهوری آمریکا ندارد.
ترودو بعد از این سکوت طولانی گفت: ما همگی در وحشت و نگرانی آنچه را در آمریکا اتفاق میافتد نظاره میکنیم. زمان آن است مردم را در کنار هم جمع کنیم. اما زمان گوش دادن و یاد گرفتن هم هست، آن هم در زمانیکه بهرغم سالها و دههها پیشرفت، بیعدالتیها ادامه دارد. این اظهارات نخستوزیر کانادا در حالی مطرح شد که روز شنبه۱۱ خرداد به دنبال مرگ یک دختر سیاهپوست در شهر تورنتوی کانادا، هزاران نفر در این شهر علیه تبعیض نژادی تظاهرات کردند.
افزایش تلفات غیرنظامیان
با گذشت 10 روز از آغاز اعتراضات به قتل یک شهروند سیاهپوست آمریکایی توسط یک افسر پلیس سفیدپوست در مینهسوتا، شهرهای مختلف آمریکا کماکان صحنه تظاهرات گسترده مردم علیه سیاستهای نژادپرستانه در این کشور است. روز گذشته نیز اخبار جدیدی از جنایت پلیس در کارولینای شمالی منتشر شد. به گفته مقامات ایالتی در حالی که دوشنبهشب اعتراضات ضدنژادپرستی در شهر والهوی این ایالت در جریان بود، یک مأمور پلیس از درون خودرو «شان مونتروسا» شهروند لاتینتبار ۲۲ ساله را در حالی که تسلیم شده و زانو زده بود با شلیک گلوله از پا درآورد. به گفته شاونی ویلیامز، رئیس پلیس والهو، زمانی که مونتروسا زانو زده بود و دستهایش را نیز بالا برده بود، مأمور پلیس 5 گلوله به سمت او شلیک کرد زیرا چکش کوچک داخل جیب او را با سلاح گرم اشتباه گرفته بود.
تاکنون شرایط و وضعیت صحنه قتل مونتروسا مشخص نشده و هیچ تصویری نیز از آن منتشر نشده است. تنها یک ویدئو از دقایقی پس از قتل مونتروسا منتشر شده است که در آن شماری خودروی پلیس و امداد در مقابل یک داروخانه متوقف شدهاند. وقوع یک مورد تیراندازی در شهر شیکاگو هم به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن 2 نفر دیگر منجر شد. بر اساس گزارش پلیس شیکاگو، در این حادثه که در خیابان سبز جنوبی واقع در منطقه انگوود شهر شیکاگو رخ داد، شخصی از یک اتومبیل مشکی رنگ 3 بار اقدام به تیراندازی کرده است. پلیس شیکاگو گزارش داده در این حادثه یک فرد ۲۴ ساله از ناحیه کمر مورد اصابت گلوله قرار گرفته و بعد از انتقال به مرکز درمانی شیکاگو جان باخته است.
بازداشت بیش از 10 هزارنفر در آمریکا
براساس آمارها تاکنون 11 نفر در جریان اعتراضات جان خود را از دست دادهاند. شهروندان شیکاگو، دیترویت، اوماها، داونپورت، اوکلاند و لوییسویل جزو کشتهشدگان هستند و اکثر قربانیان را آمریکاییهای آفریقاییتبار تشکیل میدهند. در این بین تعداد زخمیها نیز چندصد نفر برآورد شده است. شمار افرادی هم که طی روزهای گذشته در جریان اعتراضات به نژادپرستی در این کشور دستگیر شدهاند از ۱۰ هزار نفر گذشته است. آمارهای گردآوریشده توسط خبرگزاری آسوشیتدپرس نشان میدهد بیشترین دستگیریها در لسآنجلس اتفاق افتاده و یک چهارم بازداشتها مربوط به این شهر است. تنها شهر دیگری که آمارهایی نزدیک به لسآنجلس دارد نیویورک با ۲ هزار دستگیری است.
حلوا خیر نمیکنند. . .
ضرب المثل مشهوری در زبان فارسی هست دایر بر این محور که در دعوا حلوا خیر نمیکنند. حکایت اعتراضات هم همین است و همه اعتراضات هرچقدر هم مسالمتآمیز باشد میتواند محلی برای نفوذ افکار افراطی و گروههای خشونتطلب بشود که در آمریکا هم چشمههایی از آن گاه قابل مشاهده است. همزمان با افزایش خشونتها، مقامات قضایی ایالت نوادا در آمریکا گفتند، سه فرد راستگرای افراطی که با نفوذ در تظاهراتهای مسالمتآمیز ضدنژادپرستی تلاش در به خشونت کشیدن آنها را داشتند، دستگیر شدهاند. نیکلاس تروتانیچ، دادستان فدرال نوادا گفت این افراد عضو گروه افراطی بوگالو هستند که هدف آن ترویج جنگ داخلی و فروپاشی جامعه آمریکاست. به گفته تروتانیچ، این 3 عضو گروه افراطی روز شنبه توسط واحد ضد ترور اداره تحقیقات فدرال آمریکا (افبیآی) دستگیر شدهاند. این افراد هنگام دستگیری «کوکتل مولوتف» در دست داشتند.
افزایش اختلافات بین پنتاگون و کاخ سفید
افزایش اختلافات ترامپ با فرماندهان نظامی آمریکا حتی درباره اعتراضات اخیر یکی از موضوعات مورد توجه رسانهها در روزهای گذشته بوده است. شبکه خبری سیانان روز چهارشنبه به نقل از منابع آگاه در کاخ سفید گزارش داد جایگاه «مارک اسپر» وزیر دفاع این کشور در پی مخالفت وی با خواسته دونالد ترامپ مبنی بر استفاده از نیروهای ارتش آمریکا برای سرکوب معترضان به قتل جرج فلوید توسط پلیس، به خطر افتاده است. اسپر بامداد پنجشنبه در اقدامی بر خلاف نظر ترامپ با استناد به قانونی خاص با استفاده از نیروهای ارتش برای سرکوب اعتراضات سراسری در این کشور مخالفت کرد. وزیر دفاع آمریکا در اینباره گفت با توسل به قانون موسوم به قانون «خیزش ۱۸۰۷» برای فرونشاندن اعتراضات مخالف است. این قانون به رئیسجمهور ایالاتمتحده اختیار میدهد در شرایط خاص دستور استقرار نیروهای ارتش و گارد ملی برای سرکوب ناآرامیهای مدنی، خیزشها یا شورشها را بدهد.
ساعاتی پس از این تصمیم، سخنگوی کاخ سفید تلویحا وی را به دلیل مخالفت با روش ترجیحی «دونالد ترامپ» برای سرکوب تظاهراتها در آمریکا به برکناری تهدید کرد. سخنگوی کاخ سفید گفت: «وزیر دفاع در سمتش باقی است اما اگر رئیسجمهور اعتمادش به او را از دست بدهد شما را در جریان قرار خواهیم داد». در پی این اظهار نظر، رسانههای آمریکا گزارش دادند مارک اسپر، وزیر دفاع آمریکا دستور چند ساعت قبلتر خود برای بازگرداندن نیروهای ارتش از شهر واشنگتن به پادگانها را پس گرفت. پس از این کشمکشها بود که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا گفت تصور نمیکند نیازی به ارسال نیروهای ارتش به شهرهای آمریکا برای مقابله با اعتراضات باشد. ترامپ در مصاحبه با پایگاه نیوزمکس، در پاسخ به سوالی درباره اینکه آیا ضرورتی برای ارسال نیروهای ارتش برای مقابله با اعتراضات وجود دارد یا خیر، گفت: بستگی دارد! فکر نمیکنم مجبور شویم چنین کاری کنیم.
از اختیارات قدرتمندی برای انجام این کار برخورداریم. رئیسجمهور آمریکا در ادامه گفت: [استفاده از] گارد ملی مرسوم است و گارد ملی ما بسیار قوی است. درباره اینکه آیا از این هم فراتر خواهیم رفت باید بگویم مطمئنا در صورتی که نیاز شود بله. در همین حال، پنجشنبهشب سخنگوی کاخ سفید احتمال استفاده از نظامیان ارتش برای سرکوب اعتراضات آمریکا را رد نکرد. این سخنگو در پاسخ به سوالی درباره احتمال استفاده از نظامیان ارتش برای سرکوب اعتراضات آمریکا گفت: برای ترامپ همه گزینهها روی میز است.
به نظر میرسد رابطه وزیر دفاع و رئیسجمهور که پیش از این تحت تاثیر برخی اختلافنظرها تیره شده بود به ناهماهنگترین شکل خود رسیده است و احتمال جابهجایی در پنتاگون بیشتر از هر زمان دیگری است. یک منبع آگاه در کاخ سفید به سیانان گفته است پیش از این تنشهایی بین مارک اسپر و دونالد ترامپ به دلیل اینکه ترامپ برای وزیر دفاع یعنی بالاترین مقام نظامی کابینه خود هیچ احترامی قائل نیست، وجود داشته است. به گفته این منبع آگاه که سیانان نامش را فاش نکرده است، مارک اسپر تاثیر بسیار کمی در تصمیمگیریها داشته و لزوماً دنبالهرو «مایک پمپئو» وزیر خارجه بوده است و قطعا اظهارات وی در نشست خبری اخیر اوضاع را بدتر خواهد کرد.
سوءاستفاده دموکراتها از نارضایتی مردمی
در بحبوحه اعتراضات و تظاهرات مردم آمریکا علیه وضع موجود، باراک اوباما، رئیسجمهور سابق آمریکا و از اعضای برجسته حزب دموکرات هم با اتخاذ رویکردی جدید نسبت به 3 سال گذشته، مواضع صریحی علیه دولت فعلی اتخاذ کرده است. وی در دومین پیام خود در 5 روز گذشته خطاب به معترضان به قتل فلوید گفت: (مردم) باید آرامش را از صاحبان قدرت در این کشور بگیرند. ما قادر نیستیم 400 سال نژادپرستی را به طور ناگهانی محو کنیم.
برای ایجاد تغییر واقعی، از یک سو باید مشکل را برجسته کنیم و از سویی باید کاری کنیم که صاحبان قدرت نتوانند احساس راحتی کنند. به نظر کارشناسان، اظهارنظرهای صریح اوباما در روزهای گذشته و حضور جو بایدن (نامزد جناح دموکرات در انتخابات آتی ریاست جمهوری) در محل تجمعات و دیدار با خانواده مقتول، تاکتیک دموکراتها برای بهرهبرداری از موج ایجادشده در آن کشور علیه نژادپرستی سیستماتیک برای پیروزی در انتخابات است.
این در حالی است که بایدن هفته گذشته در جریان یک مصاحبه رادیویی طی سخنانی توهینآمیز به سیاهپوستان اعلام کرده بود: اگر شما در فهمیدن اینکه طرفدار ترامپ هستید یا بایدن، مشکل دارید؛ آن وقت سیاهپوست نیستید. سخنان جو بایدن با واکنش منفی در میان سیاهپوستان آمریکایی روبهرو شد و به تلاش او برای محدود کردن حق انتخاب آزاد افراد، بر پایه نژاد تعبیر شد. وی اندکی بعد از این اظهارنظر مجبور به عذرخواهی شد. نکته قابل توجه در ارتباط با اقدامات اوباما و بایدن در روزهای اخیر این است که رفتارهای نژادپرستانه پلیس علیه رنگینپوستان آمریکایی در دوره 8ساله ریاستجمهوری اوباما و معاونت بایدن به کرات رخ داده است و جامعه سیاهپوستان بارها از اوباما بهخاطر مماشات در برابر سیاستهای نژادپرستانه انتقاد کرده بودند.
سناتوری که دشمن ملتهای ایران و آمریکاست
سناتور جمهوریخواه تندرو آمریکایی که یکی از حامیان طرح حمله به ایران بوده است، با از رو بستن شمشیر برای مردم خودش ثابت کرد مشکل استکبار آمریکایی همه ملتها فارغ از نژاد و مذهبشان است. تام کاتن، سناتور جنگطلب ایالت کانزاس که از نخستین روزهای آغاز اعتراضات سراسری ضدنژادپرستی در ایالاتمتحده در اعتراض به قتل جرج فلوید توسط پلیس، همپای دونالد ترامپ معترضان را تهدید به سرکوب میکرد، حال تلاش دارد به این موضع ضدمردمی خود وجههای رسمی ببخشد. روز چهارشنبه هفته پیش روزنامه نیویورکتایمز، یادداشتی از کاتن منتشر کرد با عنوان «سربازان را اعزام کنید» که این سیاستمدار تندرو از دولت فدرال خواسته بود ارتش را در راستای مقابله و مهار اعتراضات سراسری در آمریکا به کار گیرد.
کاتن مدعی شده بود گارد ملی و نیروهای پلیس ایالتی در کنترل اعتراضات موفق نبوده و نتوانستهاند به اعتراضات اخیر در این کشور پایان دهند. این اظهارات با واکنشهای شدیدی مواجه شد و نهتنها برخی نویسندهاش را نامتعادلترین نومحافظهکار جنگطلب در تاریخ کنگره خواندند، بلکه اقدام روزنامه نیویورکتایمز- که نشریهای لیبرال و ظاهرا مخالف ترامپ است- نیز در انتشار این یادداشت زیر سوال برده شد. موضع سرکوبگرانه سناتوری که یکی از گزینههای جدی کاخ سفید برای جایگزینی وزارت دفاع (پنتاگون) محسوب میشود، همچنین از آن رو حائز اهمیت است که او به عنوان یکی از نزدیکترین اعضای حلقه بازهای شکاری جمهوریخواه به ترامپ، با این اظهارنظر عملا حرفهای مارک اسپر، وزیر دفاع فعلی را نقض کرده است.
نشانههای افول آمریکا
در روزهای گذشته تحلیلهای بسیاری درباره فردای پس از اعتراضات اخیر در رسانههای آمریکا منتشر شده است. واشنگتنپست در گزارشی به نقل از یک تحلیلگر سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا)، خشونتهای این روزها در کشورش را مشابه اتفاقاتی دانسته که قبل از فروپاشی کشورها رخ میدهد. گیل هلت، از تحلیلگران سابق سیا که مسؤول رصد تحولات چین و جنوب شرق آسیا بوده به واشنگتنپست گفت: «من این نوع خشونت را دیدهام. این کاری است که مستبدها انجام میدهند. اتفاقی است که قبل از فروپاشی در کشورها میافتد. واقعاً اعصاب من را خرد میکند». هلت که در حال حاضر استاد دانشگاه کینگ در ایالت تنسی است، گفت تصاویر ناآرامیها در شهرهای آمریکا در کنار سخنان آتشین دونالد ترامپ، مشابه درگیریهایی است که او بیش از ۱۲ سال پیش در سیا مسؤول رصد آنها در چین، مالزی و برخی کشورهای دیگر بود.
منبع: وطن امروز