سرویس اقتصاد مشرق- این روزها اصطلاح شوتی برای مردم استان‌های جنوب غرب و شرق کشور همچون بوشهر (خصوصاً بندر گناوه)، خوزستان، کهگیلویه و بویراحمد (خصوصاً شهر گچساران)، لرستان، فارس، کرمان و سیستان و بلوچستان هم آشنا بوده و هم برایشان دلهره‌آور است.

یکی از شیوه‌های مرسوم حمل‌ونقل کالای قاچاق در کشور استفاده از خودروهای شوتی است، خودروهایی که حامل کالای قاچاق یا انسان هستند و عمدتاً به صورت گروهی در نیمه‌های شب بدون هیچ‌گونه استراحت و توقفی و با سرعت حتی تا ۲۰۰ کیلومتر در ساعت، جاده‌ها را طی کرده تا به مقصد خود برسند. اصطلاحی در بین رانندگان این‌گونه ماشین‌ها مرسوم است که یک شوتی‌سوار وقتی در مبدأ پایش را روی گاز گذاشت فقط و فقط در مقصد ترمز می‌کند، این امر عمدتاً با مخدوش کردن پلاک‌های خودرویشان و برای شناسایی نشدن صورت می‌گیرد.

رانندگان این خودروها نه از پیچ و خم جاده هراسی دارند و نه از جریمه شدن توسط پلیس. این خودروها که اغلب گران‌قیمت نیستند، حتی از شلیک گلوله هم هراس ندارند. خودروهای شوتی بیشتر شامل سمند، پژو ۴۰۵ و پرشیا است. موتور این خودروها تقویت شده است. یکی دیگر از مشخصات آنها، این است که کمک فنرهای عقب آنها، از حد استاندارد، بالاتر است زیرا پس از بار زدن محموله، سنگینی بار، شاسی خودرو را از حد مجاز پایین نیاورد. بار هم می‌تواند مجاز باشد هم غیرمجاز، یعنی همه چیز می‌تواند باشد. به همین خاطر، به خودروهای شوتی، قاچاق‌بر هم گفته می‌شود.

 در سال‌های اخیر شاهد وقوع حوادث متعدد رانندگی در استان‌های محل تردد شوتی‌ها بوده‌ایم که خسارات جبران‌ناپذیری مالی و جانی برای بسیاری از هموطنان ایجاد کرده است.

بار شوتی‌ها عمدتاً چیست؟

در نواحی جنوبی و جنوب غربی کشور بار رانندگان خودروهای شوتی عمدتاً پوشاک و کفش خارجی و نوشیدنی‌های الکلی است؛ اما در مرزها و نواحی شرقی نقل و انتقال اتباع خارجی که غیرقانونی وارد کشور شده‌اند و همچنین و حمل مواد مخدر مأموریتی بوده که شوتی‌ها انجام می‌دهند و در مقابلش، پول‌های هنگفتی به جیب می‌زنند.

تلفن همراه و دیگر وسایل الکترونیکی از مرزهای جنوبی. سیگار، کفش، قرص‌های بدن‌سازی و لوازم خانگی و حتی موتورسیکلت، پارچه و لوازم‌التحریر هم از جنس‌هایی است که توسط شوتی‌ها حمل می‌شود.

 جالب است بدانید که بسیاری از فروشگاه‌های پوشاک، در سراسر کشور، اجناس خود را از همین شوتی‌ها تأمین می‌کنند. اجناسی که قیمت آنها را بسیار پایین‌تر از مبلغی است که باید از راه قانونی وارد شود. به خاطر همین هم پول خیلی خوبی، به شوتی‌ها می‌دهند.

دستمزد شوتی‌ها چقدر است؟

دستمزد رانندگان این خودروها در سال ۱۳۹۸ بین یک تا ۴ میلیون تومان بابت هر بار سفر متغیر بود. محموله این خودروها شامل کالای قاچاق و انسان است.

رانندگان شوتی‌ها چه می‌گویند؟

در حالی که رانندگان خودروهای شوتی معتقدند کالاهایی که حمل می‌کنند قاچاق نیست بلکه اجناس ملوانی است که طبق مصوبه دولت در این زمینه امکان جابه‌جایی آنها در سراسر استان بوشهر وجود دارد اما مسئولان مبارزه با قاچاق کالا و ارز این مصوبه را اجرا نمی‌کنند و با خودروهای شوتی به عنوان متخلف برخورد می‌کنند و باعث می‌شوند تا آنان برای فرار از چنگ پلیس و مأموران، ضبط کالا، جریمه و توقیف خودرو با سرعت بالا و حرکات خطرآفرین در جاده‌ها تردد کنند.

بر اساس آخرین مصوبه هر ملوان در هر سفر می‌تواند به میزان ۱۵۰ میلیون ریال کالا شامل مواد غذایی و مایحتاج زندگی را بدون پرداخت عوارض و حقوق گمرکی و معافیت وارد کشور کنند.

در سال‌های اخیر به دلیل روشن و شفاف نبودن موضوع کالای همراه ملوان و اختلاف ملوانان و صاحبان شناورهای حمل بار از کشورهای حوزه خلیج فارس به بنادر استان بوشهر با مسئولان ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز بر سر مصوبه دولت در این زمینه منجر به اصلاحیه‌ای شد که هنوز اجرایی نشده است تا موضوع جابه‌جایی کالای وارداتی در میان بندرهای استان بوشهر و دیگر شهرهای کشور و خودروهای شوتی به کلافی سردرگم برای همه فعالان این بخش تبدیل شود تا جایی که یکی خبر تاکید بر توقیف خودروهای شوتی و برخورد جدی با آنها می‌دهد و دیگری خواهان خودداری پلیس از توقیف آنها می‌شود.

توجیه رانندگان شوتی برای فعالیت خود

یکی از رانندگان خودروهای شوتی در استان بوشهر گفت: طبق قانون جابه‌جایی کالاهای وارداتی که از نقطه صفر مرزی عبور کرده جرم نیست و اگر کالایی قاچاق محسوب می‌شود باید در نقطه صفر مرزی از ورود آن به کشور جلوگیری شود زیرا ما کالایی را که وارد کشور شده از شهری به شهر دیگر جابه‌جا می‌کنیم و اطلاع نداریم که این کالا قانونی و با پرداخت عوارض گمرکی یا از راه غیرمجاز وارد کشور شده است.

وی افزود: در شرایط سخت اقتصادی امروز، بیکاری و نبود شغل مناسب برای تأمین معاش زندگی و آوردن نان بر سر سفره خانواده ناچار به جابه‌جایی بار با خودروهای سواری خود هستیم.

مردم و مسئولین محلی چه می‌گویند؟

امین شجاعی، یکی از شهروندان شهرستان بوشهر در این خصوص به مشرق می‌گوید: رانندگان خودروهای شوتی به معنای واقعی کلمه جان بر کف هستند و هیچ چیزی نمی‌تواند مانعی بر سر راه آنها باشد، به همین دلیل در سالیان اخیر چند نفر نیز متاسفانه بر اثر تصادف با آنها جان خود را از دست داده‌اند.

وی افزود: این خودروهای شوتی ابتدا در بندر دیر بار خود را بسته سپس آن را به بنادر لنگه، گناوه و بوشهر حمل می‌کنند و از این سه مسیر نیز این بارها به استانها همجوار و بعضاً کل کشور فرستاده می‌شود.

در این باره جواد عبداللهی یکی از شهروندان شهرستان دیر نیز به مشرق گفت: رانندگان شوتی دغدغه مسئولین نیستند و پیگیری زیادی در این خصوص نمی‌کنند.

وی افزود: کالاهای شوتی فقط بار قاچاق یا کالای ته لنجی نیست و برخی مواقع آدم قاچاق می‌کنند، خیلی سرعت خودروهای شوتی بالاست و سوددهی بالای این کار زیاد است و برای هر سری بین ۲ تا ۴ میلیون می‌گیرند مثلاً برخی وانت‌بارها برای حمل یخچال و لباسشویی تا مقصد گناوه هر سری ۳ میلیون تومان اجرت می‌گیرد.

این شهروند دیری با بیان این که اگر قاچاق انسان یا تبعه خارجه توسط خودروهای شوتی صورت گیرد درآمدشان به بالای ۴ میلیون تومان هم می‌رسد، تصریح کرد: مرکز اصلی کالای قاچاق که به رانندگان شوتی تحویل داده می‌شود صرفاً بندر دیر نیست و این عمل در شهرهای کنگان، نخل تقی و عسلویه نیز به کرات اتفاق می‌افتد.

عبداللهی بیان کرد: کالاهای رانندگان شوتی عمدتاً ته لنجی ملوانان هستند و دولت به این ملوانان اجازه داده به صورت قانونی این کالاها را وارد بکنند درست است ولی دولت می‌گوید این کالاها باید به مصرف شخص رسیده و یا نهایت در خود همان شهر مصرف شود نه این که برای دیگر شهرهای کشور بسته‌بندی و ارسال شود.

وی افزود: مشروب و مواد منفجره، ترقه و دیگر کالاها هم توسط خودروهای شوتی حمل می‌شود. آن‌ها عمدتاً پلاک‌های خود را پوشانده و با تغییر کاربری خودروهایشان بعضاً تا ۱۵ نفر تبعه را نیز حمل می‌کنند.

شوتی در برخی مناطق، افتخار شده است

این شهروند دیری اظهار نمود: در سال‌های اخیر کلمه شوتی به هر کسی در دیر اختصاص پیدا کرده است آن فرد دیگر به خود افتخار می‌کند و حتی اگر کالای قاچاق حمل نکند در مواقع عادی با سرعت بالایی رانندگی می‌کنند.

عبداللهی گفت: رانندگان شوتی عمدتاً با ۸ الی ۱۰ خودرو در ساعات خاص از شبانه‌روز به حرکت درمی‌آیند اما به دلیل سوددهی بالای این کار عمدتاً جاده‌ها را خریداری می‌کنند و تمامی مسئولین محلی را نیز با پرداخت رشوه می‌خرند به همین دلیل است که دیگر نیروی انتظامی و مقامات محلی کاری با آنها ندارند.

دستمزد هر مسیر به ۴ میلیون تومان می‌رسد

وی در پایان اذعان داشت: درصدی کمی از این قضیه به فقر برمی‌گردد و سود بالای کار باعث شده که این کار به شغل محبوبی بین اهالی این مناطق تبدیل شده است و این که گفته می‌شود درآمد هر بار حمل کالای قاچاق بین ۴۰۰ هزار تومان تا ۱ میلیون تومان است مربوط به پنج سال پیش می‌شود چون در حال حاضر درآمد آنها تا ۴ میلیون تومان نیز افزایش یافته است.

حوادث ناشی از شوتی

در همین باره ابوالحسن ضیایی معاون اجتماعی فرماندهی مرزبانی سیستان و بلوچستان در گفتگو با مشرق عنوان کرد: طبیعی است به دلیل سوددهی بالای حمل کالای قاچاق، رانندگان شوتی اقدام به این عمل می‌کنند که متاسفانه در سال‌های اخیر حوادث زیادی را نیز به دلیل سرعت بالا ایجاد کرده‌اند.

وی افزود: البته بیشتر کالاهای قاچاق که به کشور وارد می‌شود عمدتاً از مبادی رسمی کشور بوده و قاچاق کمی که در استان سیستان و بلوچستان صورت می‌گیرد عمدتاً به عنوان مایحتاج به مصرف خود مردم استان می‌رسد.

معاون اجتماعی فرماندهی مرزبانی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: سرعت بالا و عدم پیروی از قوانین راهنمایی و رانندگی به فرهنگی در نزد رانندگان شوتی تبدیل شده است چون بارها مسئولین نظامی استان در خطبه‌های نماز جمعه گفته‌اند قاچاق برخی از لوازم از جمله سوخت آزاد و قانونی است و دیگر نیازی نیست با سرعت زیاد این کار صورت گیرد تا حادثه زا باشد ولی رانندگان گوششان به این حرف بدهکار نیست.

ضیایی در ادامه گفت: طبیعتاً قاچاق انسان و تبعه خارجی و مواد مخدر با توجه به سوددهی بالای آن در استان‌های سیستان و بلوچستان، خراسان رضوی و خراسان جنوبی با توجه به هم‌مرزی با کشورهای افغانستان و پاکستان صورت می‌گیرد و نمی‌شود این امر را تکذیب کرد.