به گزارش مشرق، در پی موج دوم شیوع ویروس کووید ۱۹ در سراسر جهان، کشورمان نیز بی‌تاثیر نمانده است و پس از چند ماه وقفه در فعالیت‌های فرهنگی و هنری و بازگشایی بسیاری از این حوزه‌ها، حالا ادامه این اتفاقات در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است که آیا ادامه آن‌ها موجب گسترده‌تر شدن شیوع ویروس کرونا خواهد شد یا نه.
بااینکه دستورالعمل بازگشایی سینماها، کتابخانه‌های عمومی، کتابخانه ملی و صنوف مختلف فرهنگی پس از چند ماه تعطیلی و یا نیمه تعطیلی طی ماه گذشته از سوی ستاد ملی مبارزه با کرونا صادر شده بود اما اماکنی همانند کتابخانه‌های عمومی کشور مجددا فعالیت‌هایشان را تعطیل کردند تا کمکی برای کاهش روند افزایشی شیوع این بیماری باشند.
این روزها که ناشران منتظر تصمیم مسوولین برای تعیین تکلیف سی و سومین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هستند، «ایوب دهقانکار» مدیرعامل موسسات فراگیر معاونت فرهنگی وزارت ارشاد در گفت‌وگویی از برگزاری مجازی یک نمایشگاه خبر داده است اما وی اشاره به پابرجا بودن نمایشگاه کتاب تهران داشته درحالی که زمانی برای برپایی این دوره نمایشگاه در سال ۹۹ تعیین نشده است و با توجه به اوضاع شیوع ویروس کرونا هیچ پیش‌بینی‌ای نمی‌توان انجام داد.
فروش مجازی جای نمایشگاه کتاب را پر نمی‌کند
علی ناظری رئیس هیئت مدیره مجمع ناشران دفاع مقدس با بیان اینکه عده‌ای از ناشران، برپایی نمایشگاه مجازی و الکترونیکی را کاملاً رد می‌کنند، گفت: برخی نمایشگاه مجازی و الکترونیکی فروش کتاب را یک فرصت می‌دانند اما در نهایت فضای فروش مجازی نسبت به فضای واقعی خیلی متفاوت است و فروش مجازی به‌هیچ وجه نمی‌تواند جای نمایشگاه کتاب را پر کند.
رئیس هیئت مدیره مجمع ناشران دفاع مقدس افزود: بسیاری از ناشران در روند عادی فعالیت‌هایشان فروش الکترونیکی و مجازی دارند لذا با ایجاد نمایشگاه از طریق فضای مجازی اتفاق تازه‌ای برای آن‌ها رخ نمی‌دهد.
وی در پاسخ به‌اینکه موافق برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران هستید یا نه گفت: برگزار نشدن نمایشگاه یک ضربه دیگر است. در سال‌های گذشته همواره این بحث وجود داشته که زمان نمایشگاه از اردیبهشت به هفته کتاب منتقل شود؛ به‌نظرم ایام مبارزه با شیوع کرونا این فرصت را فراهم کرده تا برای یکسال ناشران توافق کنند و اگر به‌لحاظ بهداشتی مانعی نباشد، نمایشگاه را در هفته کتاب برگزار کنیم.
با تغییر مولفه‌ها می‌توانیم در دوران کرونا نمایشگاه کتاب برگزار کنیم
معاون نشر سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه و بسیج افزود: اگر تجربه نمایشگاه در اردیبهشت رخ دهد و رضایت ناشران جلب شود و به هدف‌گذاری و نتیجه مطلوب برسد، می‌توان در سال‌های بعد نیز زمان آن را تکرار کرد ولی اگر این تجربه جواب نداد، ما یک تجربه‌ی جدید انجام داده‌ایم و می‌توانیم به‌همان اردیبهشت برگردیم.
ناظری عنوان کرد: هر سال شاهدیم نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران بهقدری شلوغ می‌شود که حتی تنفس در آن فضا به‌شدت سخت می‌شود، لذا در شرایط شیوع ویروس کرونا و با این حجم مخاطب نمی‌توان نمایشگاه را با این شرایط برگزار کرد؛ اما می‌توان برخی از مولفه‌ها را تغییر داد. مثلاً ما می‌دانیم که کسانی که به نمایشگاه می‌آیند عمدتاً برای خرید کتاب‌های آموزشی است، پیشنهاد می‌کنیم که این بخش جدا برگزار شود تا کسانی که برای خرید این بخش به نمایشگاه می‌آیند، در نمایشگاه جداگانه‌ای کتاب تهیه کنند.
رئیس هیئت مدیره مجمع ناشران دفاع مقدس افزود: مسوولین نمایشگاه می‌توانند فضای وسیع‌تری برای نمایشگاه در نظر بگیرند و مجدداً نمایشگاه در فضای گسترده شهر آفتاب برگزار شود چرا که در آن فضا، فشردگی جمعیت کمتر است و می‌توان در هفته کتاب با جداسازی بخش آموزشی به‌سمت برگزاری یک نمایشگاه واقعی کتاب غیردرسی و غیرآموزشی برویم.
ناشران دفاع مقدس وارد فضای فروش مجازی شوند
وی در پاسخ به‌اینکه ناشران دفاع مقدس چقدر در فروش الکترونیک و مجازی موفق بوده‌اند، گفت: برخی از ناشران دفاع مقدس پیش از شیوع کرونا فضای فروش مجازی داشتند و برخی دیگر از آن‌ها نیز در این مدت امکان این اتفاق را فراهم کردند. به ناشران دفاع مقدس توصیه می‌کنیم وارد فضای فروش مجازی شوند و در کنار فضای واقعی در فضای مجازی فعالیت کنند چراکه ورود به این عرصه یک ضرورت حتمی است و ناشران موفق دنیا به این سمت رفته‌اند و ما نیز باید چنین فعالیت‌هایی را داشته باشیم.
معاون نشر سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه و بسیج افزود: برای تبلیغ، ترویج و توزیع کتاب نیازمند بهره‌گیری از همه ظرفیت‌های مجازی و واقعی هستیم، این امر صرفاً مختص دوران کرونا نیست و باید از ظرفیت‌هایی همچون فروشگاه‌های مجازی برنامه موبایلی طاقچه و... استفاده کنیم. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با ورود به این عرصه و ایجاد امکانات و زیرساخت‌ها، باید زمینه را برای ترغیب ناشران به فروش مجازی را فراهم آورد.
ناظری درخصوص کمک مجمع ناشران دفاع مقدس و مجمع ناشران انقلاب اسلامی به ناشران گفت: هفته گذشته جلسه‌ای با ناشران دفاع مقدس داشتیم و درباره اینکه در سال ۱۳۹۹ و با وجود وضعیت شیوع بیماری، چگونه می‌توانیم فعالیت کنیم، تبادل نظر کردیم و با همفکری‌های صورت‌گرفته ما در سال جاری تمام تلاشمان را بر موضوع توزیع و فروش کتاب متمرکز می‌کنیم.
تجربه جدید سوره مهر در فروش مجازی
عبدالحمید قره‌داغی مدیر انتشارات سوره مهر نیز با اشاره به تمدید دو هفته‌ای غرفه مجازی انتشارات سوره مهر باعنوان «انتهای راهروی ۲۷»، گفت: از ابتدا که این کار را شروع کردیم، می‌دانستیم یک تجربه متفاوت را رقم می‌زنیم. برای اجرای این نمایشگاه مجازی که برای اولین بار به‌صورت سه‌بعدی برگزار می‌شد، خیلی برنامه‌ریزی کرده بودیم و سعی‌مان هم این بود که متناسب با بازخوردی که از مخاطب می‌گیریم، مدام شرایط را بهتر کنیم.
قره‌داغی درباره چرایی تمدید مهلت این نمایشگاه افزود: خوشبختانه هم استقبال از نمایشگاه خوب بود و هم اینکه چون نمایشگاه اختصاصی انتشارات سوره مهر بود، از یک بستر کلی مثل نمایشگاه کتاب تهران برخوردار نبودیم تا همه رسانه‌ها توجه مردم را به سمت کتاب سوق دهند. بنابراین زمان بیشتری لازم بود تا اطلاع‌رسانی کامل‌تر به مخاطبان صورت پذیرد.
وی ادامه داد: زمانی که به پایان مهلت اعلام شده نمایشگاه رسیدیم، متوجه شدیم که خیلی از مخاطب‌ها تازه از نمایشگاه خبردار شده‌اند و بسیاری از مخاطبان تقاضا دارند که این فرصت تمدید شود؛ لذا باتوجه به شرایط خوبی که برای خرید از این غرفه مجازی فراهم شده بود، نمایشگاه را تمدید کردیم تا آن‌ها هم بتوانند از این فرصت بهره‌مند شوند.
مدیر انتشارات سوره مهر ضمن اشاره به تخفیف ۲۵ درصدی ارائه شده در نمایشگاه مجازی سوره مهر گفت: تا الان سابقه نداشته است که سوره مهر چنین تخفیف بالایی روی محصولاتش ارائه دهد. از طرفی ارسال رایگان کتاب‌ها ویژه این نمایشگاه مجازی، فرصت برابر و خوبی را برای مخاطبان ما در سراسر کشور ایجاد کرد.
۵۰ درصد مخاطبان ما از شهرهایی غیر از تهران هستند
قره‌داغی همچنین از افزایش مخاطبان غیر تهرانی نمایشگاه مجازی خبر داد و اظهار کرد: طبق آماری که ما از مخاطبان هر سال غرفه سوره مهر در نمایشگاه کتاب تهران داشتیم، بیش از ۹۰ درصد مخاطبانی که از ما کتاب می‌خریدند، از تهران و حومه آن بودند و فقط حدود ۱۰ درصد از سایر نقاط کشور این فرصت را داشتند که کتاب‌های خود را در نمایشگاه تهیه کنند؛ ولی در این نمایشگاه مجازی نزدیک به ۵۰ درصد مخاطبان ما از شهرهایی غیر از تهران بودند. این برای ما یک نوع امتیاز است و جای خوشحالی دارد.
وی ادامه داد: همه این عوامل ما را ترغیب کرد که فرصت نمایشگاه را تمدید کنیم، تا تعداد بیشتری از مخاطبان بتوانند از این شرایط استفاده کنند. باتوجه به همه شرایط، نمایشگاه تا ۲۲ تیر تمدید شد. ما هم سعی کردیم با همان کیفیت قبلی پاسخگوی مخاطبان‌مان باشیم.
مدیر انتشارات سوره مهر ضمن اشاره به برنامه‌های جنبی نمایشگاه مجازی سوره مهر، از ادامه این برنامه‌ها در فرصت تمدیدشده نمایشگاه خبر داد و گفت: طی مدت نمایشگاه از ۲۵ خرداد تا هشتم تیر، چند کتاب خوب را - از رمان گرفته تا خاطرات دفاع مقدس - برای اولین‌بار معرفی و عرضه کردیم. در فرصت دو هفته جدید هم که ایجاد شد، چند کتاب خوب دیگر به‌مرور معرفی شد؛ از جمله این آثار، جدیدترین اثر محسن کاظمی است که از حدود چهار روز پیش در نمایشگاه عرضه شده و استقبال از آن بالا است.
وی افزود: کتاب «خیابان ۲۰۴» هم که در نمایشگاه عرضه شد، جدیدترین اثر زهرا کاردانی است، که قبل از این، کتاب «زن آقا» را از او داشتیم و خیلی مورد توجه بود. «خیابان ۲۰۴» کتاب بسیار مهمی با موضوع روایت فاجعه مِناست که در سال ۹۴ اتفاق افتاد و با قلم شیوا و روان زهرا کاردانی به نگارش در آمده است.
قره‌داغی همچنین به رونمایی کتاب «از کشمیر تا کاراکاس» اشاره کرد و گفت: این کتاب نوشته سید سرباز روح‌الله رضوی و مجموعه خاطرات او از کشمیر هند تا کاراکاس ونزوئلا است که دستمایه نگارش یک مجموعه سفرنامه - خاطره شده است.
مدیر انتشارات سوره مهر گفت: ما این نمایشگاه را به‌عنوان یک فرصت مناسب برای علاقه‌مندان کتاب برنامه‌ریزی و اجرا کردیم تا بتوانند بدون هیچ دغدغه و طی مسیری، کتاب مورد نظر خود را در منزل و بدون هیچ هزینه اضافی دریافت کنند.
گامی برای تغییر ذائقه مردم در خرید کتاب
وی ضمن بیان اینکه نمایشگاه مجازی سوره مهر یک تجربه خیلی متفاوت بود، اضافه کرد: آنچه که مسلم است هنوز همه مخاطبان کتاب نمایشگاه کتاب از فضای مجازی برای تهیه کتاب استفاده نمی‌کنند، لذا نمی‌شود توقع نمایشگاه کتاب فیزیکی را از نمایشگاه کتاب مجازی داشت. ولی در نمایشگاه «انتهای راهرو ۲۷» توقعی که ما داشتیم، برآورده و گامی در جهت تغییر ذائقه مردم به سمت استفاده از فضای مجازی برای تهیه کتاب برداشته شد.
به‌نظر می‌رسد با وجود اتفاقات تازه‌ای که ناشران دفاع مقدس و انقلاب اسلامی همانند سوره مهر و انتشارات شهید کاظمی در فضای فروش مجازی و الکترونیکی ایجاد کرده‌اند، اما هنوز بخش مهمی از این ناشران به طور کامل وارد فضای فروش مجازی نشده‌اند، چراکه در گذشته ضرورتی برای ورود به این عرصه احساس نمی‌کردند لذا این فضا را جدی نگرفته بودند اما ضروری است متولیان برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب تهران، ابتدا زمینه ایجاد زیرساخت‌های حرفه‌ای فروش کتاب را برای همه ناشران فراهم آوردند تا همه ناشران بتوانند از شرایط مطلوبی برای فعالیت در این عرصه برخوردار باشد.
