سرویس اقتصاد مشرق- هر کیلو مرغ کشتار روز در بازار تهران به صورت متغیر بین ۳۳ تا ۳۸ هزار تومان به فروش می‌رسد که این امر از افزایش ۱۰ هزار تومانی قیمت مرغ طی سه روز گذشته حکایت دارد، البته قیمت در برخی از شهرها همچون مشهد به ۴۳ هزار تومان نیز رسیده است.
مرغ در روزهای ابتدایی سال جاری ۹ هزار تومان به دست مصرف‌کننده می‌رسید ولی در وضعیت فعلی افزایش ۴ برابری را نسبت به ابتدای تجربه می‌کند.
تقریباً دیگر منطقه‌ای نیست که بتوان مرغ را با قیمت متناسب با درآمد قشر پایین‌دست جامعه پیدا کرد، به نظر می‌رسد قرار است این منبع پروتئینی نیز مانند گوشت قرمز کمتر در سفر آنها دیده شود.
بی‌تدبیری دستگاه‌های اجرایی و رانت گسترده نهفته در ارز ۴۲۰۰ تومانی واردات نهاده‌های دامی نابسامانی بازار نهاده‌های دامی را به جایی رسانده که این هفته قیمت مرغ برای مصرف‌کننده از مرز ۳۵ هزار تومان گذشت. قیمت مرغ زمانی که دولت حسن روحانی در سال ۹۲ روی کار آمد حدود ۶۴۰۰ تومان بود و ۶ برابر شدن قیمت این ماده پروتئینی موجب شده دهک‌های متوسط به پایین درآمدی آن را از سبد مصرف خود حذف کنند. نکته مهم این است که طی شش ماه ابتدای امسال دولت بیش از ۵.۲ میلیارد دلار ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده‌های دامی اختصاص داده است اما این یارانه سنگین آنگونه که انتظار می‌رفت، سر سفره مردم نیامده است و دلالان بهره اصلی آن را برده‌اند.
درست همان اوایل سال جاری بود که فیلمی از نابودی جوجه‌های یک‌روزه به دلیل به صرفه نبودن جوجه‌ریزی توسط مرغداران در فضای مجازی دست به دست می‌شد اما همان روزها هم مرغداران از وضعیت خود می‌نالیند و از آشفته‌بازار مرغ در آینده می‌گفتند و مسئولین امر هم با بیان نبود مشکل در آینده، مردم را با وعده‌های خود آرام می‌کردند.
بعد از چندی مشکل کمبود نهاده‌های دامی در بازار و نبود آن در برخی شهرها دامن مرغداران را گرفت به طوری که این امر سبب نایاب شدن مرغ در برخی از شهرها شده و قیمت مرغ نیز به تبع این عرضه کم با افزایش زیادی روبرو شد.
* انحصار واردات در دست یک گروه است
بد نیست که بدانیم که حدود ۹۰ درصد نهاده‌های دامی مورد نیاز شامل جو، ذرت، کنجاله و سویا وارداتی بوده و جالب آن که انحصار آن هم در اختیار یک گروه است. ۷۰ درصد میزان هزینه‌های تمام‌شده مرغ نیز به قیمت نهاده‌های آن برمی‌گردد.
از طرف دیگر دپوی گسترده نهاده‌های دامی در بنادر و گمرکات کشور آتشی بر آشفته‌بازار صنعت مرغ بود. بانک مرکزی برای واردات نهاده‌های دامی، باید یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار ارز مورد نیاز را تأمین می‌کرده است اما شواهد حاکی است که بانک مرکزی توانسته تنها ۴۰۰ میلیون دلار از ارز آن را تأمین کند.
البته علت آن عدم تأمین ارز مورد نیاز از سوی بانک مرکزی عنوان شد و در همین خصوص دعوایی بین بانک مرکزی و وزارت صمت ایجاد شد ولی اصل ماجرا حاکی از چشم دوختن دولت به انتخابات آمریکا و پیوند آن با حل مشکلات بازار و مردم بود.
در این بین مسئولین مربوط وزارت صمت و وزارت جهاد کشاورزی دم از ارزان شدن قیمت طی روزهای آینده می‌زنند و مرغداران و اتحادیه‌های صنفی معتقدند در بهترین حالت ممکن، بازار مرغ تا ۵۰ روز دیگر روی آرامش به خود خواهد دید آن هم در شرایطی که امروز نهاده‌های دامی به طور ۱۰۰ درصد تأمین شود تا تاثیرش در بازار هویدا باشد.
* مواضع مسئولین دولتی
مسئولین دولتی کما فی‌السابق و همچون تمامی موضوعات، وعده آرامش به مردم می‌دهند و معتقدند با مذاکره و تعیین قیمت‌های دستوری و برخوردهای تعزیراتی همه چیز مثل سابق میشود.
مرتضی رضایی معاون وزیر جهادکشاورزی در این باره گفت: کمبود نهاده‌های دامی از جمله کنجاله سویا، جو و ذرت علت افزایش قیمت شیر خام و مرغ بوده است. دامداران مجبورند بقیه نیاز غذایی دام‌هایشان را از نهاده‌های جایگزین در بازار و با قیمت‌های بالاتر تأمین کنند.
رضایی گفت: در تأمین نهاده‌های ذرت و کنجاله سویا نسبت به نیاز کشور عقب هستیم که دلیل آن هم کاهش تولید است، بر اساس آمار ماهیانه ۷۵۰ هزار تن ذرت، ۳۵۰ هزار تن کنجاله سویا و نزدیک به ۳۰۰ هزار تن جو در فصل بهار و در ۶ ماهه دوم سال ۵۰۰ هزار تن جو نیاز کشور است.
معاون امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی تصریح کرد: در سطح شهر تهران روزانه ۳۰۰ تن مرغ گرم با قیمت ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان توزیع میشود و از روزهای بعد در صورت موفقیت این طرح در سایر شهرها هم انجام خواهد شد البته در کنار این طرح روزانه ۲۰۰ تن مرغ منجمد با قیمت ۱۵ هزار تومان در شهر تهران عرضه میشود.
وی ادامه داد: بر اساس پیش‌بینی از هفته آینده قیمت مرغ تا چند هزار تومان کاهش پیدا می‌کند. امروز صد درصد نهاده‌ها برای صنعت مرغ تأمین شده است و مرغداران می‌توانند به تولیدات خود با قدرت ادامه دهند.
* تا ۱۰ روز دیگر قیمت کاهش می‌یابد
مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام هم با بیان اینکه قیمت مرغ به دلیل خلأ کوتاه‌مدت در تولید افزایش یافته است گفت: بر اساس جوجه‌ریزی‌های انجام‌شده قیمت مرغ تا ۱۰ روز دیگر متعادل میشود.
محمدرضا طلایی اظهار کرد: بر اساس مصوبه کارگروه تنظیم بازار روزانه ۳۰۰ تن مرغ به صورت گرم و منجمد با قیمت ۱۸ هزار و ۵۰۰ تومان و قیمت ۱۵ هزار تومان در استان‌های مختلف کشور توزیع میشود.
وی افزود: این ۳۰۰ تن به صورت روزانه در میادین میوه و تره‌بار، اصناف و فروشگاه‌ها با قیمت‌های یادشده عرضه میشود و تأییدیه دامپزشکی را نیز دارند.
مدیرعامل شرکت پشتیبانی امور دام کشور با بیان اینکه تولید جوجه یک‌روزه ابزار تولید مرغ گرم است، گفت: قیمت جوجه یک‌روزه در هفته دوم مهرماه امسال از ۲ هزار ۹۰۰ تومان به زیر ۹۰۰ تومان رسید، همین امر باعث کاهش تولید جوجه یک‌روزه شد.
محمدرضا طلایی گفت: توزیع نهاده‌ها بر عهده ماست، اما در بحث کنجاله، نهایتا ۵۵ درصد از نیاز مرغداران تأمین شده و یک میلیون تن کمتر وارد کشور شده است.
او علت گرانی امروز قیمت مرغ را ناشی از کمبود جوجه یک‌روزه و کاهش تولید آن در مهر گذشته اعلام کرد و افزود: قرار شد دولت خسارات وارده را جبران کند. نتیجه خلل یک هفته‌ای که در تولید جوجه یک‌روزه افتاد؛ گرانی امروز مرغ را سبب شده است.
* مواضع اصناف مرتبط و مرغداران
از چند ماه پیش مرغداران در مواجه با کمبود نهاده‌های دامی و گرانی آنها درباره احتمال افزایش جهشی قیمت مرغ هشدار دادند. آنها بارها عنوان کردند که نهاده‌های دامی کم است و آنچه در بازار عرضه میشود با قیمت مصوب به دستشان نمی‌رسد.
نتیجه هشدارهایی که شنیده نشده حالا خود را با گرانی افسارگسیخته پرمصرف‌ترین منبع پروتئینی مردم نشان داده است.
* قیمت مرغ حباب دارد
حبیب اسدالله نژاد، نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی در گفتگو با مشرق در خصوص گرانی شدید مرغ در بازار گفت: مرغداران هیچ‌گاه تعیین‌کننده قیمت مرغ نبوده و نخواهند بود.
وی افزود: معتقدم که قیمت مرغ در سراسر کشور اگر با نرخ بالاتر از ۳۰ هزار تومان به فروش می‌رسد صرفاً حبابی است که در این بازار ایجاد شده است البته بارها و بارها مرغداران و اصناف به وجود آمدن چنین شرایطی را به مسئولین دولتی هشدار داده بودند ولی متاسفانه گوشش بدهکار حرف تولیدکنندگان نبود.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی اذعان کرد: شرایط ایجاد شده در بازار به هیچ وجه مورد تأیید تولیدکنندگان و اصناف مرتبط نیست ولی می‌توان گفت که تأمین نهاده‌های دامی توسط مرغداران می‌تواند وضعیت موجود را تغییر دهد.
اسدالله نژاد گفت: با توجه به عدم انجام وظایف دستگاه‌های تأمین و توزیع نهاده‌های دامی، جوجه‌ریزی کاهش یافته و از آنجا که نهاده به طور کامل تأمین نمی‌شود، شرایط بازار مناسب نیست.
وی در خصوص نرخ معقول برای هر کیلوگرم مرغ نیز بیان داشت: نرخ معقول هر کیلوگرم مرغ بسته به توزیع نهاده به نرخ مصوب متفاوت بوده و متناسب با درصد سهمیه‌های اختصاصی است اما این عدد بسیار بالا است.
نایب رئیس کانون انجمن صنفی مرغداران گوشتی با بیان اینکه بازار نهاده‌های دامی تعریفی ندارد، گفت: قیمت کنونی هر کیلو کنجاله سویا در بازار آزاد ۱۶ هزار تومان و ذرت ۳۵۰۰ تا ۴ هزار تومان است.
وی در ادامه یادآور شد: اگر ۵۰ درصد نهاده‌ها به نرخ مصوب تأمین بشود قیمت هر کیلوگرم مرغ زنده حدود ۱۸۵۰۰ تا ۱۹ تومان و مرغ گرم هم بین ۲۷ تا ۲۸ تومان خواهد بود.
حبیب اسدالله نژاد در پایان با بیان اینکه توزیع نهاده‌ها در سامانه بازارگاه در حال انجام است و کمتر از ۶۰ درصد خوراک طیور مورد نیاز واحدهای مرغداری از طریق سامانه بازارگاه تأمین میشود، اظهار کرد: حدود ۴۰ درصد مابقی بایستی توسط مرغداران از بازار آزاد تهیه شود.
* اگر شرایط مطلوب امروز حاکم شود، ۵۰ روز دیگر بازار آرام میشود
برومند چهار آیین، رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور در گفتگو با مشرق بیان کرد: از ماه‌های گذشته پیش‌بینی به وجود آمدن چنین وضعیتی را کرده و آن را به وزارت جهاد انتقال داده بودیم ولی مسئولین امر به این امر توجه کافی را نداشتند و همین هم باعث شده که گوشت مرغ در بازار به چنین قیمت‌های نجومی برسد.
وی افزود: وقتی قیمت‌گذاری غیرکارشناسی و تهدیدات تعزیراتی وارد میدان میشود از یک‌سو و از سوی دیگر کمبود نهاده بیداد می‌کند، قیمت تمام‌شده گوشت مرغ درب واحدهای تولیدی بالغ بر ۲۰ هزار تومان است، اما با افت ۲۵ درصدی لاشه و لاشه طباخی شده و سود خرده‌فروش و توزیع و هزینه‌های کشتار نرخ ۳۰ هزار تومانی مرغ با توجه به کمبود نهاده‌ها و درصد تأمین آن توسط دولت منطقی به نظر می‌رسد.
رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور با بیان این که قیمت ۳۸ هزار تومانی هر کیلوگرم مرغ اجحاف در حق مصرف‌کنندگان است، یادآور شد: حداکثر ۳۵ درصد سویا و ۵۰ درصد ذرت مورد نیاز تولیدکنندگان با قیمت دولتی در اختیار آنها قرار گرفته و مابقی را باید از بازار آزاد تهیه کرد به همین دلیل قیمت تمام‌شده افزایش می‌یابد.
وی گفت: ۶۵ درصد کنجاله سویا مرغداران و سایر دامداران با نرخ ۱۶ هزار تومان و ۵۰ درصد ذرت با قیمت ۴ هزار تومان در بازار آزاد خریداری میشود که همین امر سبب شده که قیمت تمام‌شده گوشت مرغ بالاتر برود.
چهارآیین افزود: کمبود نهاده دامی سبب شد که تعداد بسیاری از مرغداران جوجه‌ریزی نکنند که برخوردهای شدید تعزیراتی هم به این موضوع کمک شایانی کرد، به همین دلیل در مقطع فعلی با کمبود شدید عرضه گوشت و مرغ در کشور روبرو هستیم و طبیعتاً با کمبود عرضه، قیمت به شدت بالاتر می‌رود.
این مقام صنفی تاکید کرد: تولیدکنندگان باید تشویق و ترغیب به تولید بشوند نه این که برخورد شدید تعزیراتی با آنها صورت گیرد و جریمه‌های سنگینی برای آنها وضع شود که در فضای تولید باقی بمانند به همین دلیل باید گفت این برخوردها نتیجه عکس داشت و جوجه‌ریزی صورت نگرفت چون سیگنال‌های مثبتی از بازار به تولیدکنندگان نمی‌رسید.
وی گفت: مسئولین کشور هیچ‌وقت به استقبال مدیریت بحران نمی‌روند و تا بحرانی پیش نیاید به فکر حل آن نمی‌افتند.
رئیس هیات مدیره شرکت مادر تخصصی توسعه صنعت طیور کشور با بیان این که سالانه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرغ در کشور تولید میشود، اظهار نمود: ۵۰۰ هزار تن از این میزان مازاد کشور است و صادر میشود، به طور ماهانه نیز مرغداران ۱۰۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی توسط مرغداران گوشتی دارند ولی شرایط مذکور باعث شده که در ماه‌های اخیر این میزان کاهش یافته و به ۷۰ میلیون قطعه جوجه‌ریزی برسد که این امر حاکی از کمبود عرضه به میزان ۵۰ هزار تن گوشت مرغ در کشور است.
چهارآیین تصریح کرد: در هر هفته مرغداران حدود ۲۵ میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام می‌دهند. به صورت جزئی در روزهای شنبه، یکشنبه، سه‌شنبه و چهارشنبه هر روز ۶ تا ۷ میلیون قطعه جوجه‌ریزی صورت می‌گیرد.
وی گفت: کمبود مقطعی در بازار صورت گرفته که برای حل دائمی این مشکل باید تولیدکنندگان را ترغیب به تولید کنیم به طوری سازمان حمایت دست از لجبازی و قیمت دستوری بردارد و با واقعیت قیمت تمام‌شده مرغ اعلام‌شده توسط وزارت جهاد کشاورزی کنار آید و از طرف دیگر سازمان تعزیرات با سعه صدر بیشتری با تولیدکننده برخورد کند.
این مقام صنفی بیان داشت: وزارت صمت با کمک بانک مرکزی تخصیص ارز به‌موقع و ثبت سفارش برای نهاده‌های دپوشده در بنادر و گمرکات باید تعجیل کند تا ترخیص صورت گیرد، سامانه بازارگاه به گمرک وصل شود تا در این سامانه، نهاده‌های دامی به دست تولیدکنندگان برسد تا ۵۰ روز دیگر شاهد آرامش بازار باشیم چون یک هفته این امور طول می‌کشد و ۴۲ روز نیز باید مرغ به مرحله کشتار برسد.
* مرغداران روزانه بین ۹ تا ۱۰ میلیارد تومان ضرر میکنند
رئیس هیات مدیره اتحادیه مرغ تخم‌گذار استان تهران هم با بیان اینکه قیمت تمام‌شده تخم‌مرغ برای مرغداران بیش از ۱۵ هزار تومان است در حالی که قیمت مصوب هر کیلو تخم‌مرغ ۱۲ هزار تومان تعیین شده، گفت: این اختلاف قیمت ۳۰۰۰ تومانی باعث شده که مرغداران روزانه بین ۹ تا ۱۰ میلیارد تومان ضرر کنند.
ناصر نبی‌پور در پاسخ به این سؤال که آیا وزارت جهاد کشاورزی به وعده خود درتامین نهاده‌های مورد نیاز واحدهای مرغداری عمل کرده است یا خیر؟ گفت: برخی از واحدهای مرغداری نهاده دریافت کرده‌اند اما بسیاری از مرغداری‌ها خصوصاً واحدهای کوچک هنوز تعیین سهمیه نشده‌اند و برخی دیگر نیز با وجود تعیین سهمیه در سامانه بازارگاه هنوز نهاده‌های خود را دریافت نکرده‌اند.
* مسئولین اطلاع داشتند که قرار است بازار آشفته شود
محمدعلی کمالی سروستانی، مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی کشور یادآور شد: چند ماهی است که وضعیت تأمین نهاده‌ها برای تولید مرغ بسیار نامتناسب و نامتوازن است.
وی ادامه داد: نهاده‌های دامی به میزان نیاز مرغداران تأمین نمی‌شود و همان مقدار نیز ناعادلانه توزیع میشود، شرایط پیش‌آمده موجب شده مرغداران سرگردان شده و نتیجه این سرگردانی عدم اطمینان و ناپایداری در تولید است.
به گفته وی؛ باید آمار جوجه‌ریزی به ۱۱۰ میلیون قطعه می‌رسید، اما به دلیل عدم اطمینان مرغداران حداکثر ۹۰ تا ۹۵ میلیون قطعه جوجه‌ریزی انجام شد.
کمالی سروستانی عدم تخصیص به موقع ارز برای نهاده‌های وارداتی را از عوامل برهم خوردن توازن عرضه و تقاضا و کاهش کیفیت آنها در بنادر دانست.
به اعتقاد مدیرعامل اتحادیه مرغداران گوشتی کشور؛ کارکرد سامانه بازرگاه که برای تأمین و توزیع نهاده‌های دامی است نیز غیرشفاف بوده و روند طولانی و بروکراسی‌های پیچیده شرایط تأمین نهاده را برای مرغداران دشوارتر کرده است.
* منتظر ارزانی مرغ نباشید
پرویز فروغی دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور نیز درباره افزایش بی‌سابقه قیمت مرغ به بیش از ۳۶ هزار تومان طی دو سه روز ادعا کرد: واقعاً نهاده در بازار نیست و با وجود اینکه گفته میشود نهاده‌ها از گمرک ترخیص و به مرغداران اختصاص داد شده، اما در مقام عمل مرغداران نمی‌توانند بخش عمده نیاز خود را به قیمت مصوب تهیه کنند.
وی افزود: وضعیت تأمین کنجاله سویا هنوز درست نشده و خیلی کم است، به طوری که حدود نیمی از نیاز به این محصول را از بازار آزاد و با قیمت‌های بالایی خریداری می‌کنیم، همچنین تنها می‌توانیم ۶۰ درصد ذرت مورد نیاز خود را به قیمت مصوب خریداری کنیم.
دبیر کانون مرغداران گوشتی کشور ادامه داد: در حالی که قیمت مصوب کنجاله سویا ۳۲۲۰ تومان است، در بازار آزاد به قیمت‌های مختلفی نظیر ۱۶ تا ۱۸ هزار تومان و در برخی از موارد حتی مجبور به خرید ۲۰ تا ۲۱ هزار تومان هستیم.
وی با بیان اینکه میزان تولید و عرضه مرغ در بازار کاهش یافته است تصریح کرد: برخی از مرغداری‌ها فعالیت خود را تعطیل کرده‌اند و برخی نیز میزان جوجه‌ریزی خود را کاهش داده‌اند.
فروغی گفت: برخی از مرغداری‌ها نمی‌توانند جوجه‌ریزی انجام دهند و میزان جوجه‌ریزی به شدت کاهش یافته و مرغ در بازار نیست، به طوری قیمت هر کیلوگرم مرغ زنده به ۲۳ تا ۲۴ هزار تومان رسیده است.
این مقام مسئول ادامه داد: قیمت تمام‌شده هر کیلوگرم مرغ در مرغداری‌های کشور به ۱۸ تا ۱۹ هزار تومان افزایش یافته است.
گفتنی است افزایش قیمت مرغ و سایر محصولات پروتئینی در بازار در حالی است که تولید مازاد هم وجود دارد. سالانه ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار تن گوشت مرغ در کشور تولید میشود که نیاز کشور تنها ۲ میلیون تن است. سوء مدیریت در حلقه‌های واسط، زنجیره مانند تأمین خوراک دام و طیور عامل گرانی این محصولات شده است. مشکل الآن تولید نیست. دولت باید مشکلات و زنجیره‌های پیش از تولید را برطرف کند.
۱۰:۲۱ - ۱۳۹۹/۰۹/۰۸
