به گزارش مشرق، وزارت خزانه‌داری آمریکا روز دوشنبه در راستای تنبیه ترکیه بر سر خرید سیستم موشکی سطح به هوای پیشرفته «اس -۴۰۰» از کشور روسیه، اعلام کرد که نام «حوزه ریاست صنایع نظامی ترکیه» و ۴ نفر از مقامات ارشد این نهاد نظامی به فهرست اشخاص و نهادهای تحت تحریم دفتر کنترل دارایی‌های خارجی (اوفک) افزوده شده است. اوفک از نهادهای زیرمجموعه وزارت خزانه‌داری است.

می توان گفت موضوع اس -۴۰۰ تازه ترین و جدی ترین موضوع مورد تنش میان آنکارا و واشنگتن پس از کودتای نافرجام ۲۰۱۶ ترکیه است. هر چند خط ارتباطی خوبی میان «دونالد ترامپ»، رئیس جمهور آمریکا و «رجب طیب اردوغان»، رئیس جمهور ترکیه وجود داشت اما این بار ترامپ هم نتوانست مانع اجرای تحریم شود.

از طرفی برخی تحلیل گران معتقدند این تلاش‌ها نشان می‌دهد، ترکیه بستر رقابت تسلیحاتی روسیه و آمریکا شده است و هرکدام به نوعی سعی دربه دست آوردن بازار تسلیحاتی این کشور را دارند. اما اینکه کدام کشور می‌تواند پیروز این رقابت باشد هنوز مشخص نیست.

در همین رابطه گفتگویی با پروفسور «صالح ییلماز» رئیس موسسه مطالعات روسیه در آنکارا و عضو هیئت علمی دانشگاه ییلدیریم بایزید انجام شده تا دلیل اصلی مخالفت آمریکا با ترکیه در خصوص خرید سامانه موشکی زمین به هوای اس -۴۰۰ (نسل جدید سیستم پدافند هوایی روسیه) و روند تحریم ها را مورد بررسی قرار گیرد.

* همانطور که می دانید وزارت خزانه داری آمریکا صنایع دفاعی ترکیه، «اسماعیل دمیر» رئیس آن و ۴ نفر از کارکنان این سازمان را به بهانه خرید سامانه موشکی اس -۴۰۰ از روسیه تحریم کرده است. گفته می شود علی رغم تلاش ترامپ در دو سال اخیر برای ممانعت از اعمال تحریم علیه آنکارا اما با ریاست جمهوری بایدن روند این موضوع جدی تر هم خواهد شد. مساله تحریم ها بر روابط آنکارا و واشنگتن به عنوان دو کشور که در منطقه ائتلاف دارند، چه تاثیری خواهد داشت؟

گزارشات حاکی از این است که دونالد ترامپ این بار از جو بایدن خواهد خواست تا مساله تحریم علیه ترکیه را حل کند. به همین دلیل اجرای تحریم ها تا ژانویه ۲۰۲۱ زیاد جدی نخواهد بود. بایدن با آمدن بر مسند ریاست جمهوری ایالات متحده آمریکا بیشتر بر مساله روسیه متمرکز خواهد شد، برای همین احتمال می رود در مقابال ترکیه به دنبال مسیر سازش باشد. پیش بینی می شود برای یافتن راهکار برای حل موضوع تحریم روند مذاکرات میان آنکارا و واشنگتن آغاز شود و هر دو کشور به عنوان دو عضو ناتو الگوی مناسبی برای حل مساله تحریم ها پیدا کنند.

*پیش تر رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه گفته بود که در صورت اعمال تحریم ها فعالیت پایگاه «اینجیرلیک کورجیک» را متوقف خواهد کرد. آیا چنین چیزی محتمل هست؟ پاسخ ترکیه در مقابل تحریم آمریکا چه خواهد بود؟

این غیر ممکن است که ترکیه پایگاه اینجرلیک و کورجیک را تعطیل کند؛ این پایگاه صرفاً متعلق به آمریکا نیست بلکه متعلق به ناتو است. ایجاد بحران و تنش میان ترکیه و آمریکا به ضرر ناتو است زیرا بحران میان کشورهای عضو موجب تجزیه ناتو خواهد شد. به غیر از آمریکا دولت های دیگری نیز متحد ترکیه در ناتو هستند. ضمن اینکه حمایت برخی از اعضای ناتو از ترکیه موجب خشمگین شدن برخی کشورها به خصوص فرانسه شده است. پاسخ ترکیه در مقابل تحریم های آمریکا متوقف کردن فعالیت آمریکایی ها در پایگاه های داخل خاک ترکیه نخواهد بود، بلکه پاسخش اجرای سیاستی جهت ایجاد مشکل برای واشنگتن است. بستن پایگاه رسمی ناتو امکان پذیر نیست.

*این تحریم ها چه تاثیری بر اقتصاد ترکیه خواهد داشت؟

ترکیه دارای اقتصادی چند پاره است؛ اگر تحریم ها دلاری نباشد در اقتصاد ترکیه تاثیر زیادی نخواهد داشت، تجارت ترکیه بیشتر با کشورهای اروپایی است. ضمن اینکه شاهد ترسیم الگوی جدید اقتصادی از سوی ترکیه هستیم، تجارت با کشورهای حوزه آفریقا و آسیا، حتی روابط اقتصادی این کشور با چین، جزئی این الگو هست.

ولی با همه اینها فکر نمی کنم تنش بزرگی میان واشنگتن و آنکارا به وجود بیاید. اما واکنش آمریکا نه صرفاً به خاطر موضوع خرید اس- ۴۰۰ بلکه این کشور از روابط آنکارا با مسکو، تهران و چین خشمگین است.

*با نگاه اجمالی به واکنش دو سال اخیر آمریکا نسبت به خرید سامانه اس ۴۰۰ توسط ترکیه از روسیه در میابیم که موضوعی که واشنگتن را ناراحت می کند صرفاً خرید این سیستم های دفاعی نیست بلکه آمریکا از روابط ترکیه و روسیه ناراضی هست. تحلیل شما چیست؟

مصمم بودن ترکیه در خرید اس -۴۰۰ در این سه سال اخیر یک تهدید بزرگ برای آمریکا ایجاد می کند؛ زیرا آمریکا در میان کشورهای اروپایی صاحب یک بازار بزرگ تسلیحاتی است. آمریکا فکر می کند اگر ترکیه برای خرید تسلیحات نظامی به سمت روسیه و چین متمایل نشود دیگر کشورها راغب می شوند تا به بازار سلاح آمریکا روی بیاورند. زیرا بازار تسلیحاتی موجب ایجاد همکاری نظامی میان کشورخریدار و فروشنده می شود. هر چند امارات هم سلاح های نظامی از روسیه و چین خریداری می کند اما آمریکا به تحریم این کشور فکر نمی کند.

زیرا آمریکا فکر می کند ابوظبی را آنطور که بخواهد می تواند کنترل کند. اما اگر اجازه دهد که کشوری مانند ترکیه به عنوان عضوی از ناتو از روسیه تسلیحات نظامی خریداری کند، موجب می شود دیگر اعضای ناتو نیز ترکیه را الگو قرار داده و به بازار سلاح روسیه روی بیاورند که از نظر آمریکا این به معنای آغاز تجزیه ناتو است.

البته اینجا نباید تاثیرگذاری اسرائیل را هم فراموش کنیم. در ۱۰ سال اخیر روابط اسرائیل و ترکیه پر تنش سپری شده است و همین هم باعث شده آمریکا با بهانه های مختلف ترکیه را تحت فشار قرار دهد. ترکیه با گسترش مراودات خود با ایران، روسیه و چین الگوی جدیدی در سیاست خارجی خود ترسیم کرده است. این الگو با هدف تداوم عضویت در ناتو و نیز گسترش روابط با دیگر کشورها در راستای منافع خود است.

*درکنار موضوع تحریم ترکیه از سوی آمریکا زمزمه های تحریم های احتمالی علیه آنکارا از سوی اتحادیه اروپا بر سر موضوع مدیترانه شرقی نیز به گوش می رسد. جزییات و ساز و کار این تحریم ها چیست و چه تاثیری بر اینده روابط ترکیه و اتحادیه اروپا خواهد گذاشت؟

حتی اگر اتحادیه اروپا بخواهد با فشار یونان و فرانسه و بخصوص با توجه به تحولات مدیترانه ترکیه را مجازات کند، به دلیل حق وتوی کشورهایی چون آلمان، بلغارستان و مجارستان که حامی ترکیه هستند نمی تواند چنین تصمیمی بگیرد. ترکیه و اتحادیه اروپا چه از نظر اقتصادی، چه از نظر استراتژیکی و چه از نظر لجستیکی به یکدیگر وابسته هستند. تصمیم اروپا برای اعمال تحریم ترکیه به معنای تحریم خودش است.

مذاکرات بین ترکیه و اروپا تا ماه مارس ۲۰۲۱ ادامه خواهد داشت در این مدت اگر توافقی صورت نگیرد ممکن است فقط به مدیران صنعت تسلیحاتی ترکیه تحریم هایی اعمال شود. این موضوع ترکیه را چندان تحت تاثیر قرار نمی دهد. حال باید ببینیم ترکیه بیشتر از تحریم میخواهد با بحران اتحادیه اروپا روبرو باشد؟ هیچیک از طرفین نمی خواهند دچار بحران شوند و تنها به دنبال حل مشکلات هستند.

برخی معتقدند در بحران با اتحادیه اروپا فرانسه می خواهد تاوان خسارت های وارد شده در لیبی را از ترکیه بگیرد. فرانسه که ۵۰ سال است از لیبی نفت و گاز خریداری می کند پس از همکاری ترکیه و روسیه از سقوط سهم منابع انرژی خود در لیبی نگران است و تلاش می کند با استفاده از آمریکا ترکیه را در لیبی متقاعد کند.

از آنجا که کشورهای اتحادیه اروپا نیز از این موضوع آگاه هستند تصمیم گیری در مورد تحریم برای آنها دشوار است. هم آمریکا و هم کشورهای اتحادیه اروپا در مخالفت با ترکیه از گسترش روابط روسیه، ترکیه و چین ابراز نگرانی می کنند.