سرویس جهان مشرق - شبکه بریتانیایی بی‌بی‌سی روز جمعه، ۱۹ دسامبر ۲۰۲۰ (۲۹ آذر ۹۹)، خبری تحت این عنوان منتشر کرد: «یونیسف برای اولین بار به کودکان در انگلیس غذا می‌دهد [۱] .» به همین بهانه مروری در اندیشکده‌ها و رسانه‌های انگلیسی کرده‌ایم تا وضعیت فقر را در این کشور بیش‌تر بررسی کنیم. انگلیس یکی از کشورهای اروپایی است که همچنان با معضل فقر دست‌به‌گریبان است. شاید به خاطر شهرت نظام پادشاهی این کشور و شهرت لندن به عنوان یکی از گران‌ترین شهرهای جهان باشد که فقر در انگلیس بیش‌تر نمود دارد، اما به هر حال، فقر و بی‌خانمانی از سال‌ها پیش در انگلیس وجود داشته است. اگرچه بحران کرونا در انگلیس به بحران فقر دامن زده است، اما وضعیت معیشتی بسیاری از مردم این کشور حتی قبل از شیوع کرونا هم بغرنج بود؛ و همین، پیامدهای شیوع کرونا در انگلیس را خطرناک‌تر هم کرده است.

در همین‌باره بخوانید:

›› دزدی انگلیسی‌ها از بیمارستان‌ها/ کرونا چگونه ماسک از چهره غرب برداشت؟

›› برای پیشرفت در پارلمان انگلیس باید به نماینده‌ها خدمات جنسی بدهید

›› از نژادپرستی تا رسوایی جنسی؛ «بوریس جانسون» نخست‌وزیر انگلیس کیست؟

سازمان تحقیقاتی «مؤسسه مطالعات مالی [۲] » مستقر در لندن اخیراً طی گزارشی تحت عنوان «سطح زندگی، فقر و ناعدالتی در بریتانیا: ۲۰۲۰ [۳] » به ارائه برخی آمارها و واقعیت‌ها درباره فقر در انگلیس تا پیش از شروع بحران کرونا پرداخته است. آن‌چه در ادامه می‌آید چکیده‌ی «یافته‌های کلیدی» گزارش این مؤسسه است.

۱۹ درصد مردم انگلیس، حتی قبل از شیوع کرونا، در فقر مطلق زندگی می‌کردند

◄ بحران کووید-۱۹ در زمانی رخ داد که رشد درآمد پیشاپیش چندین سال بود که بی‌نهایت ناامیدکننده بود. درآمد میانه ‌(متوسط) خانوار در سال ۲۰۱۹-۲۰۱۸ (آخرین داده‌های موجود) اساساً معادل همان درآمد سال ۲۰۱۶-۲۰۱۵ بود. این رکودِ درآمدها پس از احیای زودگذرِ اقتصادی بعد از «رکود بزرگ [۴] » اتفاق افتاد. نتیجه‌ی ترکیبیِ این دو، یک دهه شرایط بی‌سابقه‌ی ضعف در بهبودِ سطح زندگی بوده است. متوسط درآمد، پیش از کسر هزینه مسکن، در این یک دهه نسبت به هر دوره ده‌ساله دیگری از زمان شروع ثبت این آمار در سال ۱۹۶۱، کم‌تر بوده است.

«سوپرمارکت غذاهای دورریز» در انگلیس (جزئیات بیش‌تر) (+)

◄ مقصر اصلیِ آخرین موردِ توقفِ رشد درآمد واقعی، افزایش تورم از سال ۲۰۱۶ بوده است؛ تورمی که تا اندازه‌ای به کاهش ارزش پوند پس از همه‌پرسی برگزیت بود.

◄ درآمد متوسط برای افراد ۶۰ سال یا بالاتر در سال ۲۰۱۹-۲۰۱۸، معادل ۱۲ درصد بیش‌تر از رکود قبلی در سال ۲۰۰۸-۲۰۰۷ بود، در حالی که درآمد متوسط در میان بقیه جمعیت در این مدت فقط ۳ درصد افزایش یافت. این در حالی است که طی سال‌های اخیر، رشد درآمد هم برای جمعیت سال‌خورده و هم برای جمعیت جوان متوقف شده بود.

◄ اوضاع برای خانوارهای کم‌درآمد از این هم بدتر بوده است: این خانوارها پنج سال رکود در درآمد واقعی‌شان را بین سال‌های ۲۰۱۴-۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹-۲۰۱۸ تجربه کرده‌اند. این معضل تماماً به خاطر کاهش درآمد حاصل از مزایای درون سنِ اشتغال و تخفیفات مالیاتی بود که رشد درآمد دوره اشتغال را خنثی کرده است. مزایای سن اشتغال در این مدت به شکل نقدی ثابت بوده و بنابراین افزایش تورم از سال ۲۰۱۶ به بعد، ارزش این مزایا را، با احتساب تورم، ۵ درصد کاهش داده است.

◄ روی هم رفته، فقر نسبی (بر اساس محاسبه درآمد پس از کسر هزینه‌های مسکن) در سال ۲۰۱۹-۲۰۱۸ معادل ۲۲ درصد بود؛ و این رقم از اوایل سال ۲۰۰۰ به بعد نوسان زیادی نداشته است. البته این تغییرات، برای برخی گروه‌های خاص، مشهودتر بوده‌اند. فقر نسبی در میان افراد بالغ بدون فرزند و در سن اشتغال از سال ۲۰۱۲-۲۰۱۱ کاهش یافته است. این در حالی است که فقر نسبی در میان کودکان ۳ درصد افزایش یافته است؛ پایدارترین افزایشِ فقرِ نسبی کودکان از اوایل دهه ۱۹۹۰ به بعد.

◄ فقر مطلق پس از کسر هزینه‌های مسکن از درآمد در سال ۲۰۱۹-۲۰۱۸، معادل ۱۹ درصد بود؛ رقمی که طی دو سال قبل عملاً بدون تغییر بوده است. عدم پیشرفت در کاهش فقر مطلق طی سال‌های اخیر ناامیدکننده بوده است: فقر مطلق بین سال‌های ۲۰۱۱-۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹-۲۰۱۸ تنها ۱/۴ درصد کاهش یافته است، در حالی که کاهش این نوع فقر در مدت مشابه در دهه‌های گذشته به طور متوسط حدود ۵ تا ۶ درصد بود.

◄ کارگرانی که معیشت‌شان طی بحران کووید-۱۹ بیش‌تر در معرض خطر است، معمولاً پیشاپیش درآمدِ به‌نسبت کمی داشتند و به‌نسبت احتمال بیش‌تری داشت که حتی قبل از شروع بحران در فقر باشند. کارکنان شاغل در «بخش‌های تعطیل‌شده»، مانند هتل‌داری، پیشاپیش تقریباً دو برابرِ سایر کارمندان احتمال داشت که در فقر باشند؛ نرخ فقر در میان صاحبان مشاغل آزاد در این بخش‌ها از این هم بیش‌تر بود. در میان گروه‌هایی که نمی‌توانند از خانه کار کنند، نرخ فقر در میان نظافتچی‌ها و آرایشگرها بیش‌تر است.

◄ در سال ۲۰۱۹-۲۰۱۸ تنها ۱۲ درصد از افراد غیرمستمری‌بگیر در خانه‌هایی زندگی می‌کردند که هیچ‌کدام از ساکنان آن‌ها درآمد شغلی نداشتند؛ این رقم در مقایسه با ۱۸ درصد در سال ۱۹۹۵-۱۹۹۴ معادل یک‌سوم کاهش داشت. روند این پیشرفت به احتمال بسیار زیاد در نتیجه شیوع کووید-۱۹ تضعیف می‌شود.

◄ به‌رغم افزایش موقت کمک‌هزینه‌های اعلام‌شده در واکنش به شیوع کووید-۱۹، حمایت نظام کمک‌هزینه‌ای دولت در سال ۲۰۲۰ از خانوارهای فاقد شاغل، نسبت به سال ۲۰۱۱ کم‌تر است. اگر سیاست‌های دولت تغییری نمی‌کرد، تعداد خانواده‌های فاقد فرد شاغل و مشمول دریافت کمک‌هزینه در سال ۲۰۲۱-۲۰۲۰ به طور متوسط ۱۰ درصد کم‌تر از خانواده‌های مشمول در سال ۲۰۱۱ بود؛ این رقم درباره خانواده‌های فاقد شاغل و دارای فرزند ۱۲ درصد است.

سبک منحصربه‌فرد طراحی برای جلوگیری از خوابیدن بی‌خانمان‌ها زیر یک پل در انگلیس (جزئیات بیش‌تر) (+)

فقر در میان کودکان

قطعاً آسیب‌پذیرترین قشر در مقابل فقر، کودکان هستند و انگلیس در این زمینه نیز، به ویژه پس از شیوع کرونا، دچار بحران شده است. خبرگزاری انگلیسی گاردین اخیراً در گزارشی به نقل از اندیشکده «مؤسسه لگاتوم [۵] » نوشت حدود ۷۰۰,۰۰۰ شهروند انگلیس در نتیجه شیوع کرونا به جمع فقرا در این کشور اضافه شده‌اند (و شمار فقرا در انگلیس را به بیش از ۱۵ میلیون نفر، معادل ۲۳ درصد از جمعیت، رسانده‌اند) که از این تعداد، ۱۲۰,۰۰۰ نفر کودک هستند [۶] . البته معضل فقر در میان کودکان هم پدیده تازه‌ای در انگلیس نیست و بحران کرونا صرفاً آن را «تشدید» کرده است. نگاهی به گزارش‌های قبلی درباره فقر کودکان در انگلیس این واقعیت را شفاف‌تر می‌کند.

در همین‌باره بخوانید:

›› از نوزادانی که در سطل بیمارستان رها می‌شوند تا کودکانی که از سطل آشغال غذا می‌خورند

›› جای خالی بی‌خانمان‌های انگلیس در عروسی شاهزاده «هری»

›› پذیرایی «برجسته» پولدارها از بی‌خانمان‌ها در انگلیس

شبکه بی‌بی‌سی از سال‌ها پیش تا کنون گزارش‌های زیادی درباره فقر کودکان در انگلیس منتشر کرده است؛ از زندگی کودکانی که بعضی روزها «باید از خوردن غذا صرف‌نظر کنند تا از پس پرداخت قبض‌ها برآیند [۷] »، تا هشدار درباره افزایش یک میلیون کودک به جمع کودکان فقیر در بریتانیا حتی در خانواده‌های شاغل در نتیجه سیاست‌های دولت [۸] ، و گزارش مشهور سال گذشته میلادی (۲۰۱۹) که در آن یک مدیر مدرسه تعریف کرده بود که بعضی از «دانش‌آموزان مدرسه او به حدی گرسنه هستند که پس از ورود به مدرسه در سطل آشغال‌ها دنبال غذا می‌گردند [۹] .» با این حال، اخبار جدیدی هم در این‌باره وجود دارد که ابتدای همین گزارش به آن اشاره شد.

یکی از کارمندان یک بانک غذا در لندن بسته‌های غذایی را برای توزیع در یک کلیسا آماده می‌کند (+)

یونیسف، آژانس مسئول کمک‌های بشردوستانه به کودکان در سراسر جهان، برای اولین بار تصمیم گرفته در قالب طرح «قدرت غذا برای نسل کووید» با اعطای دست‌کم ۲۴,۰۰۰ پوند کمک مالی به برخی سازمان‌های خیریه در انگلیس به تغذیه کودکان فقیر در این کشور کمک کند. به گزارش یونیسف، دلیل این کمک آن است که «پاندمی فقر غذایی در بریتانیا را افزایش داده است. تخمین زده می‌شود فرزندانِ یک‌پنجم از خانواده‌ها دارند گرسنگی را تجربه می‌کنند.» «آنا کتلی» نماینده یونیسف در انگلیس در همین‌باره می‌گوید: «ما یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان هستیم و نباید متکی به بانک‌های غذا یا کمک‌های غذایی باشیم.»

«کریس فورستر» عضو یکی از نهادهای خیریه‌ای که قرار است از طرف یونیسف حمایت شود، می‌گوید هرگز فکرش را نمی‌کرده که روزی یونیسف به آن‌ها کمک مالی کند، اما خوشحال است که با این کمک‌ها می‌توانند خوراکی‌های تازه میان کودکان تقسیم کنند. مادر خانواده‌ای با سه فرزند نیز در این‌باره می‌گوید: «مطمئناً هرگز نمی‌گذارم فرزندانم بدون غذا بمانند؛ برای همین هم پیش آمده که دو یا سه روز خودم هیچ چیزی نخورم. اولویت من بچه‌هایم هستند و هر کاری می‌کنم تا غذای کافی داشته باشند.»

یک دودوتا چهارتای پیچیده

در حالی که طبق گزارش‌ها حدود ۳/۵ میلیون کودک فقیر در انگلیس وجود دارند، این کشور سال گذشته حدود ۱۸/۷ میلیارد دلار «بودجه کمک به توسعه» تعیین کرد. این رقم معادل ۰/۷ درصد از درآمد ناخالص ملی این کشور بود؛ درصدی که سازمان ملل پیشنهاد می‌کند کشورهای توسعه‌یافته برای کمک به توسعه پایدار در کشورهای دیگر اختصاص بدهند. به عنوان نمونه، دولت انگلیس بخش زیادی از کمک‌های خارجی خود را صرف اهدافی از جمله کمک به رفع فقر در کشورهایی مانند پاکستان، سوریه، اتیوپی، نیجریه و افغانستان [۱۰] می‌کند [۱۱] . اما آیا نمی‌شود از این بودجه استفاده‌ی دیگری کرد؟

محموله‌های کمک‌های خارجی انگلیس آماده سوار شدن به یک هواپیمای آنتونوف An-12B برای ارسال به کشورهای دیگر (+)

حسابی سرانگشتی، که ظاهراً برای مقامات انگلیسی پیچیده است، نشان می‌دهد اگر ۱۸/۷ میلیارد دلار کمک خارجی دولت انگلیس در سال ۲۰۱۹ را تقسیم بر ۳/۵ میلیون کودک فقیر در این کشور کنیم، به رقم ۵,۳۴۲ دلار، یا به عبارت دیگر، ماهی ۴۴۵ دلار به ازای هر کودک، می‌رسیم. این یعنی اگر (چنان‌که عده‌ای در داخل انگلیس [۱۲] خواهان آن هستند [۱۳] ) کمک‌های خارجی لندن صرف کمک به فقرا در داخل انگلیس شود، ماهیانه به هر کودک فقیر انگلیسی بیش از ۴۰۰ دلار کمک‌هزینه تعلق می‌گیرد. خبر خوب (یا بد) این‌که برخی گزارش‌ها حکایت از کاهش کمک‌های خارجی دولت انگلیس به ۰/۵ درصد درآمد ناخالص ملی در سال آینده میلادی دارد [۱۴] ، اگرچه این کاهش تا اندازه‌ای به دلیل شیوع کروناست و مشخص نیست آیا مبلغ حاصل از این کاهشِ کمک‌های خارجی، صرف فقرا در انگلیس خواهد شد یا خیر. اگر این اتفاق بیفتد، احتمال زیادی دارد دیگر نیازی به دخالت یونیسف برای سیر کردن شکم کودکان در انگلیس هم نباشد.

در همین‌باره بخوانید:

›› بی‌خانمان‌های انگلیس در انتظار بابانوئلی که نمی‌آید